Z Wikipedii
Kalendarium historii Krakowa.
- 200 000 lat p.n.e.
- Pierwsze ślady człowieka w grotach w okolicy Ojcowa.
- Ślady człowieka w jaskiniach Jury Krakowsko-Częstochowskiej, do których należą także jaskinie pod wzgórzem wawelskim.
- Przejście od formy stada ludzkiego do wspólnoty pierwotnej.
- Z tego okresu znaleziono narzędzia przy ul. Królowej Jadwigi, na Sowińcu i na wzgórzu wawelskim.
- 90 000 – 40 000 lat p.n.e.
- Środkowa epoka kamienia łupanego.
- Pojawienie się plemion zbieracko-łowieckich.
- Ślady bytności człowieka z tego okresu odkryto w Borku Fałęckim.
- 40 000 lat p.n.e. – Ślady osad paleolitycznych na terenie Wawelu i Zwierzyńca.
- 40 000 – 8 000 lat p.n.e.
- 8 000 – ok. lat p.n.e. – Osady zaliczane do "kultury komornickiej" w Borku Fałęckim i Zakrzówku.
- 5 300 – ok. 2 200 lat p.n.e. – Osady neolityczne na terenach Mogiły, Nowej Huty, Bieńczyc, Wyciąża.
- XVIII – VIII w. p.n.e.
- XIV w. p.n.e.
- Początek okresu kultury łużyckiej związanej z ludami prasłowiańskimi.
- Osady rolniczo-hodowlane m.in. na Wawelu.
- Rejon Krakowa jest już stosunkowo gęsto zaludniony.
- Cmentarz grobów ciałopalnych oraz osada w Prokocimiu.
- VIII – V w. p.n.e.
- V w. p.n.e. – Pojawienie się ludności kultury pomorskiej w Małopolsce.
- IV w. p.n.e.
- Ślady kultury celtyckiej na terenie Polski południowej; osady rolnicze.
- Prawdopodobne wprowadzenie koła garncarskiego.
- Początek rozwoju przemysłu hutniczego – z tego okresu pochodzą dymarki w Igołomii, Podłężu i Wyciążu.
- III – V w. p.n.e. – Osada kultury mierzanowickiej i trzcinieckiej w Mogile.
- I – IV w. – Kontakty handlowe z kupcami rzymskimi (w wykopaliskach z tego okresu znajdowane są m.in. monety rzymskie).
- I – V w. – Silny ośrodek przemysłu hutniczego w okolicach Krakowa – Igołomia, Tropiszów oraz tereny dzisiejszej Nowej Huty.
- III – V w. – Zakłady garncarskie w rejonie Igołomi i Tropiszowa.
- IV – VII w. – Wyludnienie terenów dzisiejszej Małopolski i upadek kultury, związane z najazdem Hunów i wędrówkami ludów.
- VI – VII w. – Opanowanie terenów Małopolski przez Słowian.
- VII – VIII w. – Prawdopodobne powstanie kopców Krakusa i Wandy.
- VIII w. – Osadnictwo na Wawelu.
- 801–850 – Powstanie pierwszej osady otoczonej palisadą.
- 955–965 – Kraków znalazł się pod panowaniem czeskim.
- 965/966 – Najstarsza wzmianka o Krakowie, wypowiedziana przez arabskiego podróżnika Ibrahima ibn Jakuba.
- 986–989 – Kraków wchodził w obręb państwa Piastów.
- 990–992 – Mieszko I, wraz z żoną Odą, poddał opiece Stolicy Apostolskiej swoje państwo.
- 1000 – Podporządkowanie biskupa krakowskiego Poppona arcybiskupowi gnieźnieńskiemu podczas wizyty cesarza Ottona III w Polsce.[1]
- 1013 – Prowincja krakowska oddana przez Bolesława I Chrobrego synowi Mieszkowi II. Budowa rezydencji książęcej i nowych obiektów sakralnych na Wawelu.
- 1020 – Bolesław Chrobry rozpoczął budowę pierwszej Katedry Wawelskiej.
- 1025, 17 czerwca – Śmierć Bolesława I Chrobrego, pierwszego koronowanego władcy Polski, panującego również nad Małopolską.
- 1039 – Kazimierz Odnowiciel zajął Wielkopolskę i dawną ziemię Wiślan wraz z Krakowem.
- 1040 – Kraków zaczął pełnić funkcję stolicy Polski, po zrujnowanym przez Brzetysława I Poznaniu.
- 1041 – Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę ze zniszczonego Gniezna do Krakowa (Kraków stał się oficjalnie stolicą Polski).
- 1044 – Fundacja pierwszego klasztoru na ziemiach polskich w Tyńcu pod Krakowem.
- 1046 – Pierwszy metropolita Polski Aaron, którego siedziba znajduje się w Krakowie.
- 1. połowa XI w. – Budowa drewnianego kościoła św. Wojciecha.
- 1072 – Biskupem Krakowa został Stanisław ze Szczepanowa.
- 1076
- 1079
- 1085 – Początek budowy kościoła św. Idziego.
- 1088 – Przeniesienie ciała biskupa Stanisława ze Skałki do Katedry Wawelskiej.
- ok. 1090 – Król Władysław I Herman rozpoczął budowę drugiej, romańskiej katedry na Wawelu.
- 1102 – Zajęcie Krakowa przez Bolesława III Krzywoustego.
- 1113 – Gall Anonim rozpoczął pisanie pierwszej kroniki polskiej, w której przedstawił dzieje Polski od początku dynastii Piastów po czasy mu współczesne. Kronikę ukończył w 1116 r.
- 1115 – Konsekracja krypty św. Leonarda w Katedrze Wawelskiej przez biskupa krakowskiego Maura.
- 1123 – Pierwsza historyczna wzmianka o Prądniku Białym, nosił nazwę Prutnic i należał do biskupów krakowskich.
- 1125 – Pierwszy udokumentowany pożar miasta.
- ↑ Na prawdopodobieństwo istnienia biskupstwa krakowskiego przed rokiem 1000 wskazują wzmianki o biskupach Prohoriuszu (970 r.) i Prokulfie (986 r.).
- 1138
- 1142 – Konsekracja drugiej Katedry Wawelskiej (Hermanowskiej) przez biskupa krakowskiego Roberta.
- 1146
- 1162
- 1173, 5 stycznia – zmarł w Krakowie Bolesław IV Kędzierzawy, pierwszy władca z dynastii Piastów pochowany w Krakowie na Wawelu. Księciem zwierzchnim został Mieszko III Stary, książę Wielkopolski.
- 1177 – W Małopolsce wybuchł bunt możnowładztwa przeciwko Mieszkowi III Staremu. Mieszko Stary został wygnany z kraju, a na tron krakowski powołany Kazimierz II Sprawiedliwy, najmłodszy syn Bolesława III Krzywoustego, który łamiąc postanowienia senioratu zalegalizował swe rządy na zjeździe w Łęczycy.
- 1184 – Sprowadzenie do Krakowa ciała św. Floriana.
- 1185 – Rozpoczęcie budowy kościoła św. Floriana. W 1216 roku kościół konsekrował biskup krakowski i kronikarz Wincenty Kadłubek.
- 1191 – Tymczasowe opanowanie Krakowa przez Mieszka III Starego.
- 1194 – Władzę w Krakowie przejął małoletni Leszek Biały, książę krakowski. W rzeczywistości rządy sprawowała regencja, na której czele stanęła Helena znojemska. Współregentami zostali wojewoda krakowski Mikołaj i biskup krakowski Pełka.
- 1198
- Na mocy porozumienia o opiece nad Leszkiem Białym, władzę przejął Mieszko III Stary.
- Pierwsza pisana wzmianka o wsi Bawół obok kościoła św. Wawrzyńca. Wieś ta stała się jednym z zalążków późniejszego miasta Kazimierz.
- 1200, 5 maja – trzęsienie ziemi w Krakowie.
- 1202, 13 lub 14 marca – śmierć Mieszka III Starego w Kaliszu. Objęcie rządów przez jego syna Władysława III Laskonogiego.
- 1202 lub 1206 – Obalenie przez możnych Władysława III Laskonogiego. Powołanie na tron krakowski Leszka Białego.
- 1208 – Wincenty Kadłubek, autor Kroniki Polskiej (Chronica Polonorum), wybrany został na biskupa krakowskiego. Był pierwszym biskupem powołanym na to stanowisko z wyboru kanonicznego.
- 1210, 9 czerwca – Mieszko I Plątonogi objął rządy, po przywróceniu przez papieża Innocentego III zasady senioratu.
- 1212, 11 maja – pierwsza udokumentowana wzmianka o Bieżanowie. Był to rodzinny zapis testamentowy mówiący o rycerzu Radwanie, który swej bratowej zwraca dobra Bieżanowa.
- 1218, 29 września – Iwo Odrowąż, po wyborze przez kapitułę, został zatwierdzony na biskupa krakowskiego przez papieża Honoriusza III.
- 1220
- Biskup krakowski Iwo Odrowąż założył, na Prądniku Białym, pierwszy szpital na terenie dzisiejszego Krakowa, prowadzony przez Zakon Kanoników Ducha Świętego (De Saxia, Duchacy), przeniesiony do Krakowa w 1244 r.
- Poświadczony po raz pierwszy włodarz Krakowa. Oznacza to początki organizacji krakowskiej gminy miejskiej.
- 1222
- Powstanie w Krakowie zgromadzenia dominikanów. Ten pierwszy polski zakon wziął w posiadanie kościół św. Trójcy (obecny dominikanów), parafia miejska została przeniesiona do kościołów, Mariackiego i Wszystkich Świętych.
- Biskup krakowski Iwo Odrowąż sprowadził cystersów i osadził ich we wsi Mogiła, ufundował również kościół. Powstało tam, istniejące do dziś, opactwo z klasztorem i kościołem.
- 1223 – Z inicjatywy biskupa Iwo Odrowąża, powstała pierwsza w mieście szkoła parafialna.
- 1225 – Nieudana próba opanowania Krakowa przez Henryka Brodatego.
- 1227
- 24 listopada – Zbrodnia gąsawska. Książę Leszek Biały został zamordowany w Gąsawie.
- Pierwsza lokacja, w czasie swego panowania (1194–1198, 1199, 1206–1210 i 1211–1227) Leszek Biały nadał prawa miejskie rejonowi między Wawelem, a obecnym placem Wszystkich Świętych.
- 1228
- 1229 – Krótkotrwałe opanowanie Krakowa przez Konrada I mazowieckiego.
- 1230 – Pożar kościoła katedralnego.
- 1237
- 1238, 19 marca – śmierć Henryka I Brodatego w Krośnie Odrzańskim, władzę przejął jego syn Henryk Pobożny.
- 1239 – Kunegunda (Święta Kinga), córka króla Węgier Beli IV została zaślubiona księciu Bolesławowi Wstydliwemu według kanonicznej formy sponsalia de futuro.
- 1241
- 1244 – Z Prądnika pod Krakowem do Krakowa, za sprawą biskupa Jana Prandoty, zostali sprowadzeni "Duchacy" (Zakon Kanoników Ducha Świętego).[2]
- 1243, 25 maja – Małopolanie pobili pod Suchodołem upominającego się o Kraków Konrada mazowieckiego. Władzę nad Małopolską objął syn Leszka Białego, Bolesław Wstydliwy.
- 1246 – Ostatni, nieudany najazd na Kraków pod wodzą Konrada mazowieckiego.
- 1249 – Konsekracja kościoła św. Franciszka w Krakowie.
- 1254
- 1257
- Przed 1257, a więc przed lokacją – Budowa fundamentów murowanego kościoła Najświętszej Panny Marii, na miejscu przyszłego Rynku.
- Przed 1257, a więc przed lokacją – Powstanie ul. Grodzkiej, wychodzącej z Rynku nie pod kątem prostym, czyli niezgodnie z zasadami prawa lokacyjnego.
- Przed 1257, a więc przed lokacją – Powstanie ul. Brackiej, Kanoniczej, Mikołajskiej. Ulice te zachowały krzywizny w celu uniknięcia już istniejących obiektów, czyli niezgodne z zasadami prawa lokacyjnego.
- Przed 1257, a więc przed lokacją – Powstanie kościołów św. Jana i św. Wojciecha, stojących ukośnie do wszystkich osi, czyli niezgodnie z zasadami prawa lokacyjnego.
- 5 czerwca – lokacja Krakowa na prawie magdeburskim. Książę sandomierski i krakowski, Bolesław zwany Wstydliwym, ogłosił uroczyście akt lokacji Krakowa, w przytomności matki księcia, Grzymisławy, jego świątobliwej małżonki Kunegundy, duchownych i świeckich dostojników…
- Wytyczenie Rynku krakowskiego.
- Z inicjatywy Bolesława Wstydliwego sprowadzeni zostali do Polski zakonnicy reguły św. Augustyna – "Markowie".
- 1259
- 31 stycznia – trzęsienie ziemi w Krakowie.
- Początek budowy na wzgórzu wawelskim zamku kamiennego.
- Drugi najazd tatarski, pod wodzą chana Burondy, na Polskę, Kraków zdobyty, ocalał tylko Wawel. Książę Bolesław V Wstydliwy schronił się na Węgrzech przed najeźdźcami. Walki trwały do 1260 r.
- 1265 – Początek budowy drewnianego grodu na wzgórzu wawelskim.
- 1267 – Zaczęto prowadzić Rocznik kapituły krakowskiej – bezcenne źródło informacji o tym okresie.
- 1270, 17 sierpnia – rozpoczęła się trzydniowa pielgrzymka króla węgierskiego Stefana V do Krakowa.
- 1282 – Biskup Paweł z Przemiankowa i wojewoda sandomierski Janusz Starży stanęli na czele buntu możnowładztwa przeciw Leszkowi Czarnemu.
- 1285
- Drugi bunt możnowładztwa przeciw Leszkowi Czarnemu.
- Z inicjatywy Leszka Czarnego, Kraków zaczęto otaczać fortyfikacjami obronnymi w postaci fos oraz budowli drewniano-ziemnych.[3]
- 1287 – Trzeci najazd Tatarów pod wodzą Tole Buki i Nogaj-chana. Dzięki wybudowanym fortyfikacjom miasto nie zostało zdobyte. Oblężenie trwało do 1288 r.
- 1288
- 1290
- 1291 – Kraków został zajęty przez wojska czeskie na okres 15 lat.
- 1294 – Jan Muskata, poplecznik czeskich królów i zagorzały przeciwnik Władysława Łokietka, objął biskupstwo w Krakowie.
- 1296 – Za panowania Wacława II Czeskiego, Kraków stał się ponownie stolicą Polski.
- 1298 – Z inicjatywy Wacława II Czeskiego rozpoczęto budowę murowanych z kamienia fortyfikacji oraz poszerzono miasto ku północy, do dzisiejszej Bramy Floriańskiej (wzmiankowane w 1306).
- 1299 – Liczba mieszkańców Krakowa wynosiła około 2 000.
- 1300
- 1304 – Pierwsza wzmianka o Żydach zamieszkujących Kraków i o ulicy Żydowskiej, obecnie ul. św. Anny.
- 1305
- 1306
- 1311
- Bunt wójta Alberta przeciw Władysławowi Łokietkowi.
- Połączenie podgrodzia Okół z resztą miasta Krakowa, po rozebraniu murów od strony Wawelu. Stopniowo nowe mury podciągnięto po Wawel tworząc miasto i zamek.
- 1312 – Po stłumieniu buntu niemieckiego mieszczaństwa pod wodzą wójta Alberta, Władysław Łokietek cofnął przywileje nadane Krakowowi w 1306 r. i ograniczył samorząd miejski.
- ↑ Późniejszy system wodny młynówek założony został za czasów panowania króla Władysława Łokietka. System ten został zniszczony w okresie najazdów szwedzkich na Kraków.
- ↑ Zbudowane przez nich szpitale i Kościół na Placu św. Ducha przetrwały aż do drugiej połowy XIX wieku.
- ↑ Jest też możliwe, że już wtedy postawiono część murów Krakowa, ale za czas budowy właściwych murów miejskich przyjmuje się okres rządów Wacława II Czeskiego, króla Czech i Polski.
- ↑ Później używana była także nazwa Circulum Forum. Od 1882 pod obecną nazwą.
- 1320
- 20 stycznia – w ocalałej po pożarze części katedry wawelskiej, ma miejsce koronacja Władysława Łokietka i jego żony, Jadwigi. Od tego momentu Kraków stał się miejscem koronacji królów Polski – koronacja ta kończy okresu rozbicia dzielnicowego.
- Z inicjatywy biskupa Nankiera, rozpoczyna się budowa nowej gotyckiej trzeciej z kolei katedry wawelskiej (1 – przedromańska, 2 – romańska, 3 – gotycka). Budowa została zakończona w 1364.
- 1322 – Sąd ziemski przysądził kapitule katedralnej wieś Bawół, której grunty weszły później w obręb miasta Kazimierz.
- 1324 – Umowa handlowa z Koszycami.
- 1331 – Władysław Łokietek nadał Krakowowi przywileje wolności od ceł na terenie całego państwa.
- 1333
- 1335 – Kazimierz Wielki założył przy Krakowie miasto, któremu nadał własne imię (Kazimierz).
- 1338 – Przywilej królewski dla kupców krakowskich.
- 1342
- Król wydał dokument określający zasady sprzedaży sukna w mieście. Mocą którego, przywożone sukno mogło być sprzedawane tylko w kramach później zwanych sukiennicami.
- Król sprowadza z Czech do Krakowa zakon augustianów. Augustianie objęli później kościół św. Katarzyny.
- 1345 – Pod Kraków podeszły wojska Jana Luksemburczyka, króla czeskiego, ale zostały odrzucone od miasta i pobite.
- 1347 – Król wydał dekret, regulujący przemysł górniczy zwany "Statutem Żup Krakowskich".
- 1348 – Epidemia dżumy (czarnej śmierci), która trwała do 1351.
- 1349, 13 grudnia – Kazimierz Wielki nakazał utopić w Wiśle, kaznodzieje i wikarego katedry wawelskiej, księdza Marcina Baryczkę. Król został za ten czyn obłożony klątwą przez papieża Klemensa VI.
- 1350 – Papież nakazuje Kazimierzowi Wielkiemu, w celu zdjęcia klątwy rzuconej za zabójstwo księdza Baryczki, budowę szeregu kościołów. I tak powstały na Kazimierzu kościoły św. Katarzyny i Bożego Ciała.
- 1352 – Król pożyczył od rajców wielką kwotę 1600 kop groszy.
- 1353 – Dekret królewski zabraniający korzystania z drogi na Ruś obcym kupcom. Dekret ten stworzył monopol krakowianom na handel.
- 1354 – Dekret królewski zabraniający handlu w Krakowie pomiędzy kupcami nie krakowskimi (tzw. Dekret handlu "gościa gościem").
- 1355 – Z fundacji Mikołaja Wierzynka (starszego) rozpoczęto budowę prezbiterium Kościoła Mariackiego w Krakowie – budowę zakończono w 1365.
- 1356
- 1357 – Na terenach podkrakowskiej wsi Łobzów, król Kazimierz Wielki, wzniósł zamek, przekształcony później przez Stefana Batorego w renesansowy pałac.
- 1358
- Nadanie miastu przez Kazimierza Wielkiego, przywileju, regulującego zasady funkcjonowania instytucji miejskich.
- Król zrzekł się na rzecz miasta prawa do większości należących do króla obiektów na Rynku krakowskim.
- 1360 – Zaraza i głód w Krakowie.
- 1362 – Książę austriacki Rudolf IV uzgodnił z Kazimierzem Wielkim warunki kontaktów handlowych pomiędzy Krakowem i Wiedniem.
- 1363 – Poselstwo polskie w Awinionie przedstawiło papieżowi Urbanowi V prośby króla Kazimierza Wielkiego, a wśród nich postulat założenia w Krakowie uniwersytetu.
- 1364
- 28 marca – w obecności króla Kazimierza Wielkiego dokonano uroczystej konsekracji katedry wawelskiej, co kończyło rozpoczętą 44 lata wcześniej budowę.
- 12 maja – Kazimierz Wielki powołał do życia Akademię Krakowską.
- 1 września – papież Urban V wydał bullę powołującą do życia Akademię Krakowską.
- wrzesień – zjazd monarchów w Krakowie, na którym miano rozstrzygnąć konflikt pomiędzy Habsburgami i Andegawenami dotyczącego patriarchatu akwilejskiego. W zjedzie udział wzięli: cesarz Karol IV, król Węgier Ludwik Andegaweński, Waldemar Duński, król Cypru Piotr, Rudolf IV książę Austrii, Siemowit III książę mazowiecki, Władysław Opolczyk książę opolski, Bogusław V Pomorski książę słupski oraz książę Bolko Świdnicki. Według legendy monarchów miał podejmować ucztą patrycjusz krakowski Mikołaj Wierzynek (młodszy), bankier króla Kazimierza Wielkiego.
- Król nadał prawa miejskie Skawinie.
- 1366
- Kazimierz Wielki założył przy Krakowie miasto na prawie magdeburskim, któremu nadał nazwę Florencja od wezwania kościoła parafialnego. W XV w. dotychczasową nazwę wypiera określenie Kleparz (Clepardia).
- Siostry Norbertanki, zawierając umowę z magistratem, zamieniły ziemię, dzisiejsze Błonia, na kamienicę na ulicy Floriańskiej.
- 1367
- Król przeprowadza reformę monetarną, wprowadza do obiegu grosz krakowski.
- Król Kazimierz Wielki nadał przywileje Żydom małopolskim.
- Wielki pożar Krakowa.
- 1368 – Król mianował bankiera żydowskiego Lewko, na żupnika największego zakładu przemysłowego w ówczesnej Europie – Żupy krakowskiej.
- 1370
- 1373 – Władze miejskie wydają zarządzenie o obowiązku utrzymywaniu czystości na ulicy przez właścicieli przyległych kamienic.
- 1374 – Rada miejska uchwaliła pierwszy porządek ogniowy obowiązujący w mieście.
- 1376 – Pierwsza pisana wzmianka o osadzie Stradom.
- 1378
- 1380 – Rozpoczęto przebudowę Sukiennic, które powstały w latach panowania w Krakowie księcia Bolesława Wstydliwego. W 1400 zakończono prace, Sukiennice uzyskały charakter budowli gotyckiej.
- 1382, 10 września – w Trnawie, zmarł król Polski i Węgier, Ludwik Andegaweński.
- 1383 – Ukończono budowę Wieży Ratuszowej.
- 1384, 15 października – Jadwiga została koronowana na króla Polski, na zamku w Krakowie, przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę.
- 1385 – Przybycie poselstwa wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z prośbą o rękę Jadwigi (Unia w Krewie).
- 1386
- 1387 – Kraków jest poświadczony jako miasto członkowskie Hanzy.
- 1388 – Miasto zakupiło wieś Grzegorzowice (Grzegórzki), a w roku następnym wieś Dąbie.
- 1389 – Z inicjatywy Kongregacji Kupieckiej, został ustanowiony pierwszy w mieście cennik na towary rzemieślnicze.
- 1392 – Rozpoczęto przebudowę bryły kościoła Wniebowzięcia Maryi Panny (Kościół Mariacki) z typu halowego na bazylikowy – budowę ukończono w 1397.
- 1393 – Królowa Jadwiga założyła przy katedrze bractwo psałterzystów.
- 1394 – Mieszczanin Piotr Gerardorf nabył kamienicę zwaną Lapidea Magna, prawdopodobnie na zlecenie króla. Kamienica ta uwolniona od długów i zobowiązań wobec żydowskich sąsiadów, stała się zalążkiem i siedzibą Collegium Maius.
- 1395
- 1397
- 11 stycznia – dzięki staraniom Jadwigi Andegaweńskiej, Akademia Krakowska uzyskała zezwolenie papieskie na organizację wydziału teologicznego.
- Jadwiga Andegaweńska i Władysław Jagiełło, sprowadzają do Krakowa zakon Karmelitów.
- 1399
- 17 lipca – na skutek komplikacji poporodowych zmarła Jadwiga Andegaweńska, królowa Polski. Na krótko przed śmiercią bawiącemu w Krakowie krzyżackiemu komturowi powiedziała: Dokąd ja żyję, potrwa pokój, ale kiedy umrę, macie pewną wojnę z Polską. (kanonizowana 8 czerwca 1997 przez papieża Jana Pawła II).
- Pierwsza pisemna wzmianka o miejskim wodociągu "rurmusie", zasilanym wodami rzeki Rudawy.
- 1400
- 24 lipca – w Collegium Maius odbyły się pierwsze wykłady akademickie.
- 26 lipca – Władysław Jagiełło nadał przywilej Akademii Krakowskiej, reaktywując działalność uczelni. Fundusze na uczelnię pochodziły ze sprzedaży klejnotów zmarłej królowej Jadwigi.
- 1402 29 stycznia – w katedrze odbył się ślub Władysława Jagiełły z Anną Cylejską.
- 1403
- 1405 – Władysław Jagiełło, sprowadził z Kłodzka zakon Kanoników Regularnych i osadził ich przy Kościele Bożego Ciała w podkrakowskim Kazimierzu.
- 1406 7 grudnia – ścięto oskarżonego o kradzież pieniędzy miejskich Andrzeja Wierzynka, rajcę, potomka znanej i bogatej rodziny kupieckiej Wierzynków.
- 1407 – Kraków stał się widownią zajść antyżydowskich.
- 1409
- Przybyły z Pragi w roku 1400, Mikołaj Isner, uczony i pedagog, zakłada bursę dla ubogich studentów z Litwy i Rusi.
- Delegacja Uniwersytetu Krakowskiego bierze udział w soborze w Pizie.
- 1410
- Król opuścił Kraków, udając się na wojnę z Zakonem krzyżackim (Bitwa pod Grunwaldem).
- Kongregacja Kupiecka, składająca się w większości z osadników niemieckich, wspiera finansowo wyprawę króla.
- 1411 – W katedrze zawieszono chorągwie zdobyte podczas wojny z Zakonem Krzyżackim.
- 1414 – Słynne wystąpienie Pawła Włodkowica, rektora Akademii Krakowskiej na soborze w Konstancji.
- 1417
- 1418 – Król nadał prawo patronatu nad kościołem św. Anny, mistrzom Akademii Krakowskiej oraz opatowi mogilskiemu. Od tego moment kościół ten stał się kościołem akademickim.
- 1419 – Wielka powódź, która rozniosła drewno składowane w krakowskim porcie rzecznym.
- 1420 – Powstanie najstarszej udokumentowanej pieczęci Akademii Krakowskiej.
- 1422
- 27 września – Kraków świadkował na akcie pokoju melneńskiego, zawartego z Zakonem Krzyżackim.
- 4 października – akt fundacyjny Kapituły Krakowskiej, ustanawiający parafię w Bieżanowie. Dokument ten mówi o budowie kościoła drewnianego i wyznacza dochód dla plebana.
- Władysław Jagiełło zezwolił na budowę fosy wokół Kazimierza.
- 1423 – Biskupem krakowskim został Zbigniew Oleśnicki, znany ze wzmacniania wpływów kościoła na politykę państwa.
- 1424
- 1425 – Chrzest syna Jagiełły, Władysława Warneńczyka w Katedrze.
- 1427, 30 listopada – urodził się syn Władysława Jagiełły – Kazimierz.
- 1428, 14 lutego – odbył się chrzest syna Władysława Jagiełły, Kazimierza zwanego później Jagiellończykiem.
- 1431
- Przedstawiciele środowiska uniwersyteckiego, prowadzą kilkudniową dysputę z husytami na Zamku Wawelskim.
- Zmarł Stanisław ze Skalbmierza, pierwszy rektor odnowionej w 1400 roku Akademii Krakowskiej, prawnik, kanonik kapituły katedralnej na Wawelu.
- 1432
- Król nadał przywilej, zezwalający Radzie Miejskiej Krakowa ustanowić trzy jarmarki, w maju, w czerwcu i wrześniu.
- Ukończono budowę fosy wokół Kazimierza.
- 1433
- 1434
- 1435
- Król Władysław III Warneńczyk zatwierdził Krakowowi zwolnienia podatkowe z lat 1428 i 1431.
- Zmarł Paweł Włodkowic, rektor Akademii Krakowskiej.
- 1438 – Przyjazd poselstwa czeskiego z wiadomością o elekcji nieletniego Kazimierza IV Jagiellończyka na tron czeski.
- 1439 – Spłonęły ulice św. Anny, Szewska, Szczepańska i św. Mikołaja.
- 1440 – Poselstwo węgierskie powołało uroczyście Władysława III Warneńczyka na króla Węgier.
- 1443, 5 czerwca – Kraków dotknięty trzęsieniem ziemi. Między innymi, zawaliło się sklepienie kościoła św. Katarzyny.
- 1444, 10 listopada – śmierć Władysława III Warneńczyka w bitwie pod Warną nad Morzem Czarnym.
- 1447
- 1448 – Marcin Król z Żurawicy ufundował na Uniwersytecie pierwszą kolegiatę astrologii.
- 1449 – Działał Jędrzej Gałka – zwolennik poglądów Jana Husa, autor Pieśni o Wiklefie i traktatów łacińskich.
- 1451 – Wybuch epidemii w Krakowie.
- 1452 – Kraków nawiedziła wielka epidemia zarazy.
- 1453 – Jan Kapistran, franciszkanin, włoski kaznodzieja, wygłasza kazania wzywające do walki z innowiercami.
- 1454
- 1455 – Wielki pożar w Krakowie.
- 1456 – Zbigniew Oleśnicki, ufundował bursę Jeruzalem.
- 1457
- 1461 – Mieszczanie zamordowali szlachcica A. Tęczyńskiego.
- 1462 – Pożar miasta strawił część Collegium Maius gdzie mieściła się Stuba Communis (Izba Wspólna).
- 1464 – Wobec przygotowywanej krucjaty przeciw Turkom, doszło do wystąpień antyżydowskich.
- 1466 – Zaraza morowa w Krakowie.
- 1467
- 1469 – Jan Thurzo założył hutę miedzi i srebra w podkrakowskiej Mogile.
- 1470
- Wybuch epidemii w Krakowie.
- Po pożarze podjęto odbudowę części Collegium Maius i rozbudowę budynków uniwersyteckich, prace trwały do 1491.
- 1472 – Wybuch epidemii w Krakowie.
- 1473
- 1475
- Rada Miejska wykupiła wójtostwo krakowskie, pozostające dotąd – jako dziedziczne – w rękach prywatnych.
- Wydrukowano pierwszą na ziemiach polskich książkę "Explanatio in psalterium".
- Szczytowy okres rozwoju Akademii Krakowskiej, trwający do 1525, zwłaszcza dla katedry matematyki i astronomii.
- Pożar – spłonęło ponad 100 domów.
- 1476 – Pożar kościoła św. Franciszka.
- 1477
- Przybyły z Norymbergii Wit Stwosz (Veit Stoss) stworzył, we współpracy z rzemieślnikami krakowskimi, Ołtarz Mariacki – prace trwały do 1489.
- Burmistrzem został Jan Thurzo – kupiec, przedsiębiorca i patrycjusz z węgierskiego rodu von Bethlemhalva (z Betlanovców).
- 1480
- Polski historyk Jan Długosz, Filip Kallimach – włoski humanista i pisarz piszący w języku łacińskim, Konrad Celtis – niemiecki humanista, założyli "Sodalitas Litterarum Vistulana" (Nadwiślańskie Towarzystwo Literackie), pierwsze w Polsce towarzystwo literackie.
- Wybuch epidemii.
- 1482
- 1483 – Szwajpolt Fiol założył drukarnię, w której po raz pierwszy na świecie drukowano cyrylicą (były to księgi liturgiczne w języku cerkiewnosłowiańskim).
- 1485 – Gmina żydowska wyrzekła się uprawiania handlu i pośrednictwa w Krakowie, z wyjątkiem sprzedaży rzeczy zastawionych.
- 1489 – Adam z Bochynia, lekarz, humanista, profesor Akademii Krakowskiej, opublikował prace przyrodniczą i medyczną "Fundamentum scienciae nobilissimae secretorum naturae".
- 1491
- W Krakowie rozpoczął studia Mikołaj Kopernik.
- Na zebraniu doktorów i magistrów uchwalono, że studenci mają mieszkać w bursach, a nie w kwaterach mieszczan.
- 1492
- 1493
- Hartmann Schedler wydał w Norymberdze "Chronicon mundi" (Kroniki świata) z widokami miast europejskich, między innymi pierwszym najstarszym znanym widokiem miasta Krakowa.
- Król Jan Olbracht potwierdził prawa miejskie Krakowa.
- Zmarł Marcin Bylica, astronom, astrolog i lekarz.
- 1494
- W murze Collegium Maius odkryto skarb: monety, pierścienie i inne kosztowności.
- Dekretem króla Jana I Olbrachta, żydzi zamieszkujący do tej pory rejon Placu Szczepańskiego, zostali przesiedleni do wschodniej części miasta Kazimierza.
- Wybuchł pożar, który spalił 8 ulic.
- 1495
- Mikołaj Kopernik ukończył studia na Uniwersytecie Krakowskim.
- Zmarł Wojciech Brudzewski, astronom, filozof, matematyk, profesor Akademii Krakowskiej. Jego uczniem był prawdopodobnie Mikołaj Kopernik.
- Pogrom Żydów, jakiego dopuścili się zebrani w Krakowie uczestnicy krucjaty antytureckiej, spowodował usuwanie się ludności żydowskiej do Kazimierza.
- Pierwszy przypadek choroby wenerycznej.
- 1496 – Wybuch epidemii.
- 1497
- Wybuch epidemii.
- Na kopcu Krakusa odbyły się tajemne obrzędy zaduszek wiosennych, z ucztą pogrzebową i paleniem ogni – krytykowane w "Kazaniach trzemieśniańskich" Michała z Żarnowca.
- 1498 – Na przedpolu Bramy Floriańskiej wzniesiono Barbakan – najpotężniejsze umocnienie Krakowa.
- 1499
- Populacja miasta wynosiła około 10 000
- Pożar na Zamku Wawelskim.
- W Krakowie sejm.
- 1500 – Na Wawelu rozpoczęto przebudowę w stylu renesansowym zamku, po ogromnych zniszczeniach spowodowanych pożarem.
- 1501
- 1503
- Kasper Hochfeder założył pierwszą stałą drukarnię.
- Ukazał się najstarszy krakowski druk Kaspra Hochfedera.
- 1505
- Piorun uderzył w wieżę zamku wawelskiego zwaną Lubranką.
- Powstał Kodeks Baltazara Behema.
- Wybuch epidemii w Krakowie, epidemia powtarzała się co roku aż do 1508.
- Utworzenie instytucji lekarza miejskiego.
- 1506
- 1507
- 1512
- 1513 – Drukarnia Floriana Unglera wydrukowała pierwszą książkę w języku polskim "Raj duszny", autorstwa Biernata z Lublina.
- 1514 – Triumfalny wjazd do miasta, kniazia, hetmana wielkiego litewskiego, Konstantego Ostrogskiego po zwycięstwie nad Moskwą.
- 1515
- Na zamku wawelskim rozpoczął obrady sejm walny.
- Wybuchła zaraza.
- 1517
- 1518
- 1519 – Wybuch epidemii.
- 1520 – Na Akademii Krakowskiej odbył się pierwszy wykład z języka greckiego.
- 1521
- 9 lipca – na wieży katedralnej zawieszono Dzwon Zygmunta. Według legendy, dzwon ten został odlany z dział zdobytych w bitwie pod Orszą. Głos tego dzwonu towarzyszy odtąd doniosłym wydarzeniom.
- Powstała instytucja kontrolna złożona z 32 mężów, a od 1548 z 40 osób, mająca za zadanie łagodzenia konfliktów między patrycjatem a pospólstwem.
- 1522 – w Krakowie odbył się pierwszy proces przeciw luteranom.
- 1523
- 1525
- 1526 – Dwukrotnie wybuchła epidemia.
- 1528
- 1530
- 1533
- 1534
- 1535
- 1536
- Zmarł Marcin Biem z Olkusza, profesor Akademii Krakowskiej, astronom i matematyk, reformator kalendarza.
- Na uniwersytecie został zreformowany wydział filozoficzny, filozofia chrześcijańska, a właściwie katolicka, stała się podstawą wykładów.
- Pożar zamku królewskiego.
- 1537
- 1539
- 1540 – Zygmunt I Stary ufundował kapelę Rorantystów.
- 1541 – Zmarł Stanisław Samostrzelnik, malarz epoki renesansu, autor wielu malowideł ściennych, cysters.
- 1542 – Do Kazimierza napłynęła kolejna po 1518 fala wypędzonych z Pragi emigrantów żydowskich.
- 1543
- 1546 – Andrzej Trzecieski, jeden z tłumaczy Biblii Brzeskiej, założył "kółko" różnowiercze.
- 1547 – Na Prądniku Białym biskup krakowski Samuel Maciejowski zbudował pałac stanowiący letnią rezydencje biskupów krakowskich.
- 1548
- 1549
- Rozruchy studenckie spowodowane śmiercią jednego ze scholarów, spory między scholarami a strażą miejską i demonstracyjne wyjście żaków z Krakowa.[1]
- Wykonano karę śmierci na dziewczynie lekkich obyczajów, która zabiła matkę. Najpierw była "kleszczami targana", potem zaś zaszyto ją w worku razem z psem i kotem i utopiono.
- Pożar części zamku królewskiego.
- 1550
- 1551
- 1552
- 1553
- 30 czerwca – koronacja Katarzyny Habsburżanki, trzeciej żony Zygmunta II Augusta.
- Powiększenie obszaru Miasta Żydowskiego na Kazimierzu, o tereny odkupione od chrześcijan.
- Na Kazimierzu powstał najstarszy istniejący do dziś w Krakowie cmentarz żydowski Remuh.
- 1554 – Szczyt produkcji materiałów budowlanych w cegielniach miejskich Krakowa wyprodukowano 383.000 cegieł, 11.500 dachówki okrągłej, 9.000 dachówki szerokiej oraz 59.000 płyt posadzkowych.
- 1555
- Powstał pierwszy zbór ewangelicki.
- Pożar zniszczył znaczną część Sukiennic.
- 1556
- 1557
- 19 października – rozruchy na pogrzebie innowierczyni Filipowskiej i kontrdemonstracja różnowiercza.
- Pożar części miasta żydowskiego wraz z drewnianą wówczas synagogą Remuh.
- Jan Łaski, ksiądz katolicki, biskup wesprymski, następnie pastor i teolog protestancki, polski działacz reformacji, humanista i dyplomata, nauczał w kamienicy Jana Bonera.
- 1558
- Początek prac budowlanych przy nowej, murowanej synagodze Remuh, w miejscu spalonej drewnianej.
- Powstała Poczta Polska. Król nadał przywilej na organizację pierwszej na ziemiach polskich poczty, łączącej Kraków z Wenecją. Organizatorem jest Włoch P. Provana, a od 1569 przywilej królewski został przeniesiony na Waleriana Montelupiego.
- 1559
- 1561 – W Krakowie odbył się synod, na którym doszło do ostrej dyskusji pomiędzy zwolennikami kalwinizmu i arianizmu.
- 1562 – W Krakowie zmarł Jan Boner, patron kalwinów.
- 1564
- Powstała szkoła kalwińska.
- Zmarł Mikołaj z Szadka Prokopowicz, profesor astrologii, kustosz biblioteki uniwersyteckiej, autor oficjalnych kalendarzy w języku polskim, z których jeden został wydrukowany przez Hieronima Wietora w 1528.
- 1565
- Zygmunt II August podarował Bractwu Kurkowemu, słynnego srebrnego kura.
- Dochodzi do rozłamu zboru małopolskiego, na większy czyli kalwiński i mniejszy, ariański.
- 1566
- Na terenie Rynku znajdowały się 342 kramy. Handlowe życie Rynku i obyczaje przekupniów opisał Mikołaj Rej w "Zwierciadle".
- Maciej Wirzbięta wydrukował dzieło "Dworzanin polski", autorstwa Łukasza Górnickiego.
- 1568 – W drukarni Macieja Wirzbięty wykonano z pięknymi drzeworytami "Zwierciadło" Mikołaja Reja.
- 1569 – Król wyraził zgodę na budowę szkoły i szpitala dla wyznawców protestantyzmu, powstał również cmentarz różnowierczy (Borg).
- 1571
- Otwarcie stałego zboru ewangelickiego zwanego Brogiem, przy obecnej ulicy Szpitalnej.
- Klęska głodu.
- 1572, 7 lipca – w Knyszynie zmarł Zygmunt II August.
- 1574
- 1575, 16 czerwca – tzw. "tumult cmentarny" w Krakowie – zajścia na tle religijnym, w trakcie których wykopane zostały zwłoki ewangelika Stanisława Myszkowskiego, wojewody krakowskiego, oraz innych osób. Wykopane zwłoki włóczone były przez uczestników zajść po mieście i stawiane pod murem nogami do góry.
- 1576
- 1577
- Sprofanowanie nagrobków na cmentarzu innowierczym.
- Przy utrzymującym się konflikcie religijnym, król ostro monituje o utrzymanie porządku.
- 1579 – Przybycie pierwszych jezuitów – dwaj Włosi założyli placówkę misyjną. Zatrzymali się przy parafii św. Szczepana.
- 1584, 26 maja – ścięcie banity Samuela Zborowskiego na zamku wawelskim.
- 1586 – Powstała pierwsza świecka szkoła średnia Kolegium Nowodworskiego.[2]
- 1587
- 14 października – 29 listopada – oblężenie Krakowa przez wojska arcyksięcia austriackiego Maksymiliana Habsburga, w związku z jego pretensjami do korony polskiej.
- Udział młodzieży akademickiej w obronie miasta przed wojskami Maksymiliana.
- 24 listopada – generalny szturm na Kraków wojsk arcyksięcia Maksymiliana Habsburga. Atak wojsk arcyksięcia został odparty.
- 29 listopada – wojska arcyksięcia Maksymiliana Habsburga zostały pobite i odrzucone od murów miejskich Krakowa.
- Uroczysty wjazd króla-elekta Zygmunta III Wazy.
- 27 grudnia – koronacja Zygmunta III Wazy na króla Polski.
- Przysięga wierności królowi złożona przez mieszczan na Rynku.
- Rozruchy antyprotestanckie, napaść i podpalenie zboru protestanckiego.
- Pożar Kleparza i Garbar.
- 1588
- 1589 – Pożar kramów w Rynku i spłonął cały Kleparz.
- 1591
- 1592
- 1593 – Dwukrotna powódź.
- 1594 – Uroczysty wjazd Zygmunta III Wazy, wracającego ze Szwecji po koronacji na króla szwedzkiego.
- 1595
- 1596 – Zygmunt III Waza wyjechał na sejm do Warszawy. Historycy warszawscy uznali to za datę "przeniesienia stolicy do Warszawy".
- 1597
- Poświęcenie kamienia węgielnego pod jezuicki kościół św. św. Piotra i Pawła. Budowę rozpoczął Józef Brizio.
- Pożar na Kazimierzu.
- 1598 – Dwukrotny wylew Wisły.
- 1599
- Wybuch epidemii.
- Liczba mieszkańców Krakowa wynosiła około 30 000.
- 1601 – Wybuch epidemii.
- 1603
- 1604
- 1605
- 1606 – Ponowny katastrofalny wylew Wisły.
- 1609
- 25 maja – po pożarze Wawelu, Zygmunt III Waza opuścił wraz z rodziną Wawel i przeniósł się do Warszawy, która od tego momentu stopniowo przejmuje funkcje stolicy.
- Mieszczanin krakowski i kupiec Walerian Montelupi sprowadził z Włoch do Krakowa zakon Bonifratrów.
- 1611
- Pożar Stradomia.
- Rozpoczęcie przebudowy kościoła św. Wojciecha, prace trwały do 1618 r. Po przebudowie kościół uzyskał kształt wczesnobarokowy.
- 1612, 27 września – zmarł Piotr Skarga, jezuita, kaznodzieja królewski. Został pochowany w kościele św. św. Piotra i Pawła.
- 1617 – Pierwszy zapis fundacyjny Bartłomieja Nowodworskiego na rzecz tzw. szkół prywatnych, przygotowujących do studiów uniwersyteckich; następny w 1619 r.
- 1620 – Kupiec Wolf Popper ufundował synagogę Poppera przy ul. Szerokiej na Kazimierzu (istniejąca do dziś).
- 1621 – Uroczysty wjazd do Krakowa królewicza Władysława po zwycięstwie nad Turkami pod Chocimiem. Królewicz odbył pielgrzymkę do siedmiu kościołów krakowskich.
- 1623 – Wybuch epidemii i głód.
- 1625
- W Krakowie osiedlili się bracia zakonu Reformatów.
- Na rynku spalono skonfiskowany nakład antyjezuickiego druku "Gratis".
- 1626
- 1627 – Utworzenie zgromadzenia "Prezentek".
- 1632 30 kwietnia – w Warszawie umiera król Zygmunt III Waza.
- 1633
- Pogrzeb króla Zygmunta III Wazy i królowej Konstancji Habsburżanki. Zostali pochowani w podziemiach kaplicy Wazów w Katedrze Wawelskiej.
- 6 lutego – koronacja Władysława IV Wazy na Wawelu.
- 1635
- 1636 – Jan Fox, archidiakon katedry krakowskiej, przeznaczył cały swój majątek na budowę murowanego kościoła w Bieżanowie.
- 1637 – Dobudowano do Ratusza na Rynku, spichlerz, jatki szewskie i jatki garbarskie, prace trwały do 1640 r.
- 1638 30 kwietnia – rozpoczęto budowę, w żydowskiej części Kazimierza, synagogi Izaaka (Ajzyka), której fundatorem był kupiec Izaak Jakubowicz. Budowę ukończono w 1644.
- 1640 – Jan Sobieski, późniejszy król polski, przyjechał do Krakowa, po nauki. Kształcił się w Kolegium Nowodworskim, podległym Akademii Krakowskiej.
- 1642 – Konsekracja kościoła Kamedułów na Bielanach.
- 1646, 15 lipca – koronowana została Ludwika Maria Gonzaga, żona Władysława IV Wazy, potem Jana Kazimierza.
- 1647
- Powstała Synagoga Kupa. Jest ona ostatnią synagogą powstałą w okresie istnienia miasta żydowskiego.
- Ukazał się drukowany przewodnik po Krakowie "Klejnoty stołecznego miasta Krakowa", zawierający opis 59 kościołów miasta.
- 1649
- Pogrzeb w Katedrze Wawelskiej zmarłego Władysława IV Wazy.
- 17 stycznia – koronacja Jana Kazimierza na Wawelu.
- Pożar zamku królewskiego.
- 1650, 17 stycznia – zmarł Tomasz Dolabella, malarz włoski, jeden z głównych twórców malarstwa barokowego.
- 1651
- 1652
- Wybuch epidemii.
- lipiec – wylew Wisły, zalany zostaje Kazimierz i część Krakowa.
- 21 listopada – zmarł Jan Brożek z Kurzelowa, matematyk i astronom, rektor Akademii Krakowskiej.
- 1654 – W Krakowie osiedlił się zakon "Pijarów".
- 1655
- 1656 – Próba odbicia miasta – Jerzy Lubomirski rozpoczął oblężenie Krakowa.
- 1657
- 1659 – Rektor Akademii Krakowskiej, polecił wykonać dwie nowe pieczęcie uniwersytetu, poprzednie zaginęły podczas wojny ze Szwedami. Do herbu z dwóch bereł dodano koronę.
- 1661
- Wychodzi pierwsza polska gazeta periodyczna "Merkuriusz Polski".
- Rektor Akademii Krakowskiej Adam Rosczewicz zarządził ponowne otwarcie uczelni.
- 1667 – Król Jan Kazimierz wystawił akt fundacyjny kaplicy Wazów w Katedrze Wawelskiej.
- 1668, 16 września – abdykacja Jana Kazimierza.
- 1669
- 1671 – Wylew Wisły.
- 1674 – Powstał zalążek drukarni uniwersyteckiej.
- 1676
- 1677
- Przywilej Jana III Sobieskiego, nadający radzie miejskiej prawo wyboru nowych członków.
- Przez cztery lata z przerwami wybuchała epidemia, zmarło 22 tys. osób.
- 1680, 23 maja – spłonęła wieża ratuszowa, od uderzenia pioruna. Odbudowywano ją w latach 1683 - 1686, twórcą nowego hełmu był budowniczy królewski Piotr Beber.
- 1682 – Początek poważnych rozruchów antyżydowskich.
- 1683
- Piotr Beber, królewski architekt, rozpoczął odbudowę wieży ratuszowej po pożarze. Prace trwały do 1686 r.
- Katastrofalna powódź. Król Jan III Sobieski przeznaczył 6.000 talarów na regulacje Wisły.
- 29 lipca – Jan III Sobieski wyruszył z Krakowa kierując się w stronę Wiednia (Bitwa pod Wiedniem).
- grudzień – Jan III Sobieski wjechał uroczyście do Krakowa. Następnego dnia zawiesił przy grobie św. Stanisława na Wawelu zdobytą chorągiew turecką.
- 1685 – Zamknięcie mennicy na Wawelu.
- 1687 – Powódź.
- 1689 – Wyburzono stary gotycki kościół św. Anny i zastąpiono obecnym, wykonanym według projektu Tylmana z Gameren. Uchodzi za jedną z najpiękniejszych budowli barokowych w Polsce. Budowę zakończono w 1703 r.
- 1695
- 1696, 17 czerwca – zmarł w Wilanowie Jan III Sobieski.
- 1697
- 1698 – Wychodzi czasopismo "Mercurius Polonicus".
- 1702
- 7 sierpnia – do Krakowa wkroczyły wojska szwedzkie Karola XII. Gubernatorem został generał Magnus Stenbock.
- 10 sierpnia – żołdacy szwedzcy zdewastowali Wawel. Wzniecony przez nich pożar zamku trwa cztery dni.
- Wojska szwedzkie opuściły Kraków.
- 1703 – Kolejne konsekracje przebudowanych kościołów: Kapucynów, kościoła św. Józefa przy klasztorze Bernardynek, kościoła akademickiego św. Anny.
- 1704
- początek marca – król August II Sas uciekł z miasta przed wojskami szwedzkimi do Niepołomic. Szwedzi pod wodzą gen. Renskjölda ponownie okupują Kraków.
- 14 marca – wojska szwedzkie wycofały się z Krakowa.
- 1705
- Po raz trzeci oddziały szwedzkie wkraczają do Krakowa.
- Koronacja Stanisława Leszczyńskiego w Warszawie, na którą Kraków musiał pod naciskiem Szwedów wysłać swoich reprezentantów. Była to pierwsza nowożytna koronacja króla poza Krakowem.
- 1707 – Wybuch epidemii tyfusu, trwającej do 1708 r. W Krakowie zmarło 7.223, w okolicy Krakowa – 12.047 osób.
- 1709 – Szwedzi czwarty raz okupują miasto.
- 1711 – Do Krakowa wkraczyły oddziały rosyjskie. Garnizon rosyjski stacjonuje na Wawelu do roku 1716 r.
- 1713 – Na uniwersytecie wprowadzono kursy języków nowożytnych (francuskiego i niemieckiego).
- 1722 – Odnowienie Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej na podstawie przywileju Augusta II.
- 1729 – Po wielu latach próżnego domagania się na sejmach wyznaczenia odpowiednich sum na odbudowę zniszczonego podczas pożaru w 1702 zamku wawelskiego, uzyskano fundusze i rozpoczęto restaurację gmachu (ukończono ją w 1731 r.).
- 1732 – Powstał projekt przebudowy gotyckiego kościoła Paulinów na Skałce.
- 1733 – Rozpoczyna się przebudowa, w stylu późnobarokowym, kościoła na Skałce. Budowa kościoła została ukończona w stanie surowym w 1742 r.
- 1734
- 1735 – Przez Kraków przemaszerowały wojska rosyjskie by wziąć udział w wojnie o sukcesję polską.
- 1745
- 1747 – Władze kościelne wprowadzają zakaz urządzania w kościołach widowisk jasełkowych.
- 1748 – Andrzej Stanisław Załuski, biskup krakowski podejmuje próbę reformy Akademii Krakowskiej.
- 1755 – Wielki pożar Kleparza. Spłonęły m.in. kościoły św. Walentego, św. Floriana i św. św. Filipa i Judy.
- 1759 – Wojna siedmioletnia. Przez Kraków przechodziły na Śląsk wojska austriackie, które wzięły udział w III wojnie śląskiej.
- 1760 – W katedrze wawelskiej ukończono wykonanie okazałych pomników nagrobnych Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, według projektu Franciszka Placidiego, fundacji Michała Kazimierza Radziwiłła, hetmana wielkiego litewskiego.
- 1762 – Wojska pruskie podeszły do przedmieść miasta.
- 1763 – Oblężenie miasta przez wojska rosyjskie.
- 1764 – Uroczystości religijne związane z kanonizacją Jana z Kęt.
- 1765
- Mandat królewski o przeniesieniu z Wawelu do Warszawy archiwum koronnego, tzw. Archiwum Skarbca Koronnego.
- Do roku 1768, po raz drugi, na Wawelu działała mennica.
- 1768
- Większość szlachty województwa krakowskiego przystępuje do Konfederacji Barskiej.
- Opanowanie Krakowa przez konfederatów przy poparciu mieszczan.
- 27 lipca – odparcie pierwszego ataku wojsk rosyjskich.
- 27 lipca–17 sierpnia – oblężenia Krakowa przez wojska rosyjskie – załoga miasta liczyła około 2 tys. żołnierzy.
- 17 sierpnia – kapitulacja Krakowa.
- Wojska rosyjskie opuszczają Kraków.
- 1769
- Ponowne zajęcie Krakowa przez Rosjan.
- Zaczął ukazywać się periodyk "Krakowskie Kointelligencje".
- 1771 – W Tyńcu powstał obóz warowny konfederatów barskich.
- 1772
- 1773
- 1774 – Wielki wylew Wisły.
- 1776
- Na mocy konwencji granicznej Kazimierz powrócił do Rzeczypospolitej.
- Powstała Komisja Dobrego Porządku (Boni Ordonis) – pierwsza próba reformy administracji miejskiej (analogiczne komisje dla Kleparza i Kazimierza powstały w 1779).
- 1777 – Hugo Kołłątaj, wydelegowany przez Komisje Edukacji Narodowej do przeprowadzenia reformy Szkół Nowodworskich, ogłosił nowe zasady nauczania.
- 1778
- Powstanie pierwszej w Krakowie loży masońskiej "Korona pod Trzema Hełmami".
- Hugo Kołłątaj, wskazuje drogi rozwoju Akademii Krakowskiej.
- 1779 – Zlikwidowano karę kuny – wystawiania zakutych w rodzaj kajdan ludzi w miejscu publicznym.[4]
- 1780
- Założenie pierwszego w Polsce szpitala klinicznego.
- Ogłoszenie uroczyste aktu reformy Uniwersytetu. W ramach reformy Akademia Krakowska została przemianowana na Szkołę Główną Koronną, wprowadzono wykłady w języku polskim i nowe przedmioty nauczania.
- 1781, 17 października – początek działalności Teatru Starego. Przedstawienia odbywały się w budynku Pałacu Spiskiego przy Rynku Głównym.
- 1782 – Utworzenie w Szkole Głównej Koronnej pierwszej w Polsce katedry naukowej.
- 1783
- 1784
- 17 stycznia – rozpoczęły się w Wesołej udane eksperymenty ze wzlotem balonu. Inicjatorami byli krakowscy uczeni: Jan Śniadecki, Jan Jaśkiewicz, Franciszek Scheidt i Jan Szaster. Balon wzniósł się na wysokość około 4.700 m i utrzymywał się w powietrzu przez 33 minuty.
- Cesarz austriacki Józef II na prawym brzegu Wisły założył konkurencyjne względem Krakowa miasto Podgórze.
- Dekretem cesarskim, Podgórze zostało podniesione do rangi wolnego miasta i uzyskało liczne ulgi podatkowe.
- Zaczął ukazywać się tygodnik "Zbiór wiadomości Tygodniowych". Wychodził do roku 1785.
- Epidemia ospy.
- 1785 – Z inicjatywy Hugo Kołłątaja opracowano plan miasta Krakowa zwany kołłątajowskim.
- 1786
- 1787
- 1789
- Wykład profesora Józefa Bogucickiego o husytyzmie, w którym pochwalił on wolność wyznaniową w Polsce. Stał się jednak celem ataków fanatycznych teologów.
- Epidemia zimnicy i ospy.
- 1790 – Powtórny nalot szarańczy na Kraków.
- 1791
- marzec – Tadeusz Czacki, wizytował Wawel, otworzył groby Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta, dokonał spisu klejnotów znajdujących się w skarbcu królewskim.
- sierpień – starania o rozszerzenie Krakowa przez przyłączenie Kazimierza, Kleparza i okolicznych wsi, rozpoczęte w oparciu o dzieło Komisji Dobrego Porządku.
- Otwarcie pierwszej w Krakowie wypożyczalni książek i czytelni.
- Uporządkowanie administracji miasta.
- Liczba mieszkańców Krakowa wynosiła około 24 000.
- 1792
- 1793
- 1794
- ↑ Temat słynnego obrazu Jana Matejki.
- ↑ Tradycję szkoły kontynuuje I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego.
- ↑ Od 1971 r. Collegium Broscianum.
- ↑ Pozostałości takich kun do dziś można zobaczyć przy wrotach południowych kościoła Mariackiego.
- ↑ Stacja meteorologiczna w krakowskim ogrodzie botanicznym posiada nieprzerwaną serię pomiarową od 1825 r.
- 1795
- 24 października – III rozbiór Polski. Polska na 123 lata przestaje istnieć jako samodzielne państwo.
- Na rozkaz króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II najeźdźcy zrabowali z Zamku Królewskiego na Wawelu insygnia królewskie, które przewieziono do Berlina, a w roku 1807 przetopiono na złoto.
- Wchodzi w życie przepis zabraniający grzebania zmarłych na cmentarzach przykościelnych w obrębie murów miejskich.
- Cmentarze przy kościołach śś. Filipa i Jakuba na Kleparzu oraz Św. Piotra na Garbarach, zaczynają pełnić funkcję cmentarzy komunalnych.
- Wychodzi periodyk "Monitor Różnych Ciekawości".
- 1796
- 4 stycznia – opuszczenie Krakowa przez wojska pruskie.
- Wkroczenie do Krakowa wojsk austriackich, przyłączenie miasta do monarchii habsburskiej.
- 27 kwietnia – Austriacy uroczyście przejęli rządy w Krakowie. Prezydent miasta Filip Lichocki odczytał pod ratuszem patent cesarski, który potwierdzał objęcie przez Austrię przypadających jej polskich ziem.
- Po raz pierwszy młodzież polska jest powoływana do służby w armii austriackiej.
- Wychodzi czasopismo "Gazeta Krakowska", ukazuje się do roku 1849.
- 1798 – Wychodzi periodyk "Wiadomości Cudzoziemskie z Krakowa".
- 1799 – Jacek Kluszewski otrzymał przywilej cesarki na uruchomienie pierwszego stałego teatru w Krakowie. Teatr Stary przeniósł się do budynku u zbiegu ul. Jagiellońskiej i Placu Szczepańskiego, w którym siedziba teatru znajduje się do dziś.
- 1800
- Rezydująca w Wiedniu Kancelaria Nadworna Galicyjska wydała dekret o przyłączeniu do Krakowa Kazimierza i wyznaczeniu nowych granic miasta.
- Decyzją senatu, ludności pochodzenia żydowskiego, pozwolono osiedlać się w całym Krakowie.
- Odebranie Uniwersytetowi autonomii i nadzoru nad szkołami średnimi.
- Władze austriackie rozpoczęły adaptacje Wawelu na koszary dla wojska.
- Z przyczyn zdrowotnych, zamknięto żydowski cmentarz Remuh.
- Założono nowy cmentarz żydowski, poza Kazimierzem (obecnie ul. Miodowa).
- 1801
- Kraków stał się formalnie stolicą Galicji Zachodniej.
- Dekret o likwidacji samorządu miejskiego.
- Miasto otrzymuje nowy miejski cmentarz zwany odtąd Cmentarzem Rakowickim na wykupionych pokarmelitańskich gruntach. Pierwszą pochowaną osobą jest Apolonia z Lubowieckich Bursikowa – styczeń 1803.
- Likwidacja cmentarzy przykościelnych (proces ten trwa do 1803).
- Nowo utworzony Urząd Budownictwa Miejskiego zainicjował likwidację średniowiecznych fortyfikacji, zasypywanie fos, burzenie zniszczonych kaplic i kościołów.
- 1802
- Otwarto stary drewniany most na Wiśle u wylotu ul. Mostowej, łączący Kraków z Podgórzem. Nazwano go mostem Karola na cześć arcyksięcia.
- Likwidacja cmentarza przy kościele Mariackim.
- 1803
- Połączenie Galicji Wschodniej i Zachodniej w jedną prowincję ze stolicą we Lwowie; Kraków przestał być siedzibą władz krajowych, tracąc tym samym status stolicy Galicji Zachodniej. Zachował jednak dawny tytuł miasta stołecznego.
- Wprowadzenie w Szkole Głównej Koronnej (Akademia Krakowska) łaciny jako języka wykładowego, zamiast polskiego. Stopniowa germanizacja uczelni.
- 1804
- Antoni Zieleniewski czeladnik warszawskiego cechu kowali, przeniósł się do Krakowa, rozpoczyna pracę w Kuźni. Kuźnia ta to zalążek zakładów Zieleniewskiego.
- Kraków ogłoszono miastem otwartym. Stało się to przyczyną do wyburzenia średniowiecznych murów obronnych.
- 1805 – Połączenie na mocy dekretu cesarskiego Szkoły Głównej Koronnej z uniwersytetem we Lwowie i przekształcenie jej w prowincjonalną uczelnię austriacką.
- 1806
- Z inicjatywy Feliksa Radwańskiego wychodzi "Dziennik Gospodarski Krakowski", ukazuje się do 1807.
- Nieznana epidemia przywleczona przez rannych żołnierzy (100 osób umiera dziennie).
- 1807 – Rozpoczęto burzenie dawnych fortyfikacji.
- 1808
- Powstał szpital żydowski.
- Na trasie Kraków – Warszawa zaczęły kursować dyliżanse.
- 1809
- 1810
- 10 kwietnia – formalne przyłączenie Krakowa do Księstwa Warszawskiego. Odebranie od władz administracyjnych i sądowych przysięgi wierności Fryderykowi Augustowi, królowi saskiemu i księciu warszawskiemu.
- 7-12 maja – Kraków wizytuje Książę Warszawski Fryderyk August.
- 6 czerwca – Kraków uzyskuje status wolnego miasta handlowego.
- lipiec – reorganizacja administracji – powstanie departamentu z siedzibą prefekta w Krakowie.
- Przywrócono zwyczaj grania hejnału z wieży Mariackiej.
- Bezmyślna i wielce tragiczna w skutkach decyzja Rady Miasta nakazująca wyburzenie średniowiecznych murów obronnych miasta.
- Populacja miasta wynosiła około 24 000.
- 1811
- Po wyburzeniu gotyckich kościołów: Św. Szczepana, Św. Mateusza i Św. Macieja, oraz rozebraniu budynków koszarowych powstał Plac Szczepański. Wcześniej na krótko plac ten nosił nazwę Placu Gwardii.
- Wielka posucha i głód.
- 1812
- Mały Rynek zwany w przeszłości: Vandetą, Tandetą, Rynkiem Rzeźniczym po wyburzeniu szkoły Panny Marii i zlikwidowaniu jatek nabiera wyglądu jakim go dziś możemy podziwiać.
- Wychodzi "Dziennik Departamentowy Krakowski", ukazuje się do 1820.
- 1813
- 1814 – Wychodzi periodyk "Miscellanea Cracoviensia".
- 1815
- 1816
- 27 lipca – Senat Wolnego Miasta Krakowa przekazał gminie ewangelickiej kościół św. Marcina oraz budynki poklasztorne. Była to pierwsza od 1591 roku świątynia tego wyznania w mieście.
- Założono Krakowskie Towarzystwo Naukowe.
- Utworzenie Towarzystwa Dobroczynności.
- Wychodzi "Dziennik Rozporządzeń Rządowych", ukazuje się do 1846.
- Wychodzi "Dziennik Rządowy", ukazuje się do 1855.
- 1817
- 13 stycznia – profesor Feliks Radwański wywalczył w senacie Rzeczypospolitej Krakowskiej decyzję o pozostawieniu dla potomnych fragmentów średniowiecznej fortyfikacji. Zachowały się, więc części murów, a mianowicie Barbakan i Brama Floriańska.
- Rząd austriacki rozwiązuje zakon Benedyktynów w Tyńcu.
- Powstało Krakowskie Towarzystwo Miłośników Muzyki, początki filharmonii w Krakowie.
- Uchwalono "statut organiczny Uniwersytetu Krakowskiego", który wprowadził nazwę Uniwersytet Jagielloński.
- Zostaje rozebrany ratusz miejski na Rynku Głównym, pozostaje tylko wieża ratuszowa.
- Wychodzi "Rocznik Towarzystwa Naukowego", ukazuje się do 1872.
- 1818
- 1819
- Wychodzi czasopismo "Pszczółka Krakowska", ukazuje się do roku 1822.
- Katastrofalny wylew Wisły.
- 1820
- 15 września – uroczyste rozpoczęcie sypania kopca Kościuszki.
- Decyzją senatu Wolnego Miasta Krakowa rozpoczęto wyburzenie miejskich murów obronnych i zasypanie fos (proces ten trwa do 1830).
- 1821
- Wychodzi periodyk "Telegraf".
- Sebastian Sierakowski odnowił salę auli uniwersyteckiej, oraz polecił wymalować Michałowi Stachowiczowi sceny z dziejów Uniwersytetu.
- 1822
- Rozpoczynają się prace przy zakładaniu "ogrodów miejskich", czyli Plant Krakowskich.
- Wychodzi periodyk "Krakus".
- 1823
- 25 października – zakończono budowę kopca Kościuszki.
- Wychodzą periodyki: Muza Nadwiślańska, Pszczółka Polska, Pielgrzym z Tenczyna, Kronika Codzienna.
- 1824
- Likwidacja cmentarza przy kościele Dominikanów.
- Przebicie ulicy Dominikańskiej do Plant. (Ostateczna regulacja Placu Dominikańskiego następuje po 1850 roku).
- 1825 – Umarł najstarszy obywatel Rzeczypospolitej Krakowskiej Piotr Librowski, który przeżył 124 lata i 6 miesięcy.
- 1826 – Wychodzą periodyki, "Flora Polska" i "Rozrywki Przyjemne i Pożyteczne", oba ukazują się do 1827.
- 1827
- Otwarcie klinik uniwersyteckich wydzielonych ze Szpitala Św. Łazarza.
- Początek klinik uniwersyteckich przy obecnej ul. Kopernika.
- Wychodzi czasopismo "Kurier Krakowski".
- 1828 – Wychodzą periodyki, "Rozmaitości Naukowe" i "Goniec Krakowski", oba ukazują się do 1831.
- 1829 – Wychodzi czasopismo "Dziennik Ogrodniczy", ukazuje się do roku 1835.
- 1830
- 29 listopada – wybuch powstania listopadowego.
- listopad – całe społeczeństwo Krakowa ogarnięte zostało rewolucyjnym wrzeniem i entuzjazmem wobec powstania w Królestwie.
- 4 grudnia – na wieść o powstaniu, powołano Gwardię Narodową. Jej uczestnicy wzmacniają odziały polskie w Warszawie.
- Rzeczpospolita Krakowska zachowuje neutralność polityczną.
- Wychodzi czasopismo "Pamiętnik Krakowski".
- Powołanie Komitetu Reparacji Zamku Krakowskiego – apel Senatu Miasta o składki na restaurację Wawelu.
- Na dziedzińcu wawelskim odbył się nieudany pokaz lotu balonem.
- Biblioteka Czartoryskich posiada około 70000 druków i 3000 rękopisów.
- W całej Małopolsce klęska nieurodzaju.
- 1831
- 1832
- Józef Czech wydał pierwszy rocznik "Kalendarza Krakowskiego".
- Utworzenie przez Senat Komitetu Cenzury.
- Oświadczenie rezydentów mocarstw opiekuńczych o podjęciu "bezpośredniego i skutecznego czuwania nad utrzymaniem porządku i spokojności".
- 1833
- Zgromadzenie Reprezentantów podjęło decyzje o wprowadzeniu do obiegu monety krajowej.
- Z Galicji wyruszyły oddziały Józefa Zaliwskiego z zamiarem wywołania powstania w Królestwie Polskim.
- Zmiana, pod naciskiem Austrii, konstytucji Rzeczypospolitej krakowskiej – ograniczenie swobód obywatelskich.
- Tajny traktat w Munchengraitz dopuszczający aneksję Rzeczypospolitej Krakowskiej przez Austrię w razie wystąpienia ruchów niepodległościowych.
- 1834
- Powstał Instytut Techniczny.
- Wychodzą czasopisma, "Tygodnik Krakowski" i "Rozmaitości Krakowskie".
- Wychodzą periodyki, "Themis" i "Pamiętnik Farmaceutyczny", oba ukazują się do 1836.
- 1835
- Założenie w Krakowie Stowarzyszenia Ludu Polskiego.
- Rozpoczyna działalność polityczne ugrupowanie "Młoda Polska".
- Wychodzą periodyki: Pamiętnik Powszechny Nauk i Umiejętności, Przewodnik Wiejski.
- Wychodzi "Kwartalnik Naukowy", ukazuje się do 1836.
- Populacja miasta wynosiła około 36 000
- 1836
- W Ogrodzie Strzeleckim przy ul. Lubicz rozpoczęto budowę strzelnicy.
- Wychodzi czasopismo "Zbieracz Naukowy Krakowski", ukazuje się do roku 1837.
- Rozpoczęcie okupacji Krakowa przez wojska 3 zaborców.
- 1837
- Wychodzi czasopismo "Pamiętnik Naukowy Krakowski", ukazuje się do roku 1838.
- 15 października – Uroczyste otwarcie strzelnicy Bractwa Kurkowego w Ogrodzie Strzeleckim przy ul. Lubicz.
- 1838
- 28 lipca – urodził się Jan Matejko.
- Rozebrano kościół Wszystkich Świętych, w miejscu kościoła powstał plac o tej samej nazwie.
- Piotr Steinkeller uruchamia kurierskie połączenie dyliżansami z Warszawą.
- 1839
- Kraków opuściły wojska pruskie i rosyjskie, było to skutkiem protestu Anglii i Francji. Pozostały wojska austriackie.
- Wychodzi czasopismo "Zbieracz Umysłowych Rozrywek".
- 1840 – Jan Schindler, austriacki ksiądz, prezes senatu Wolnego Miasta Krakowa, profesor UJ, rozpoczyna przebudowę architektoniczną uczelni. Do tego roku budynek Collegium Maius pozostawał w niezmienionej średniowiecznej formie. Prace trwają do 1848.
- 1841
- Wyburzono mur łączący Barbakan z Bramą Floriańską.
- Powstała olejarnia Brzeskiego.
- Kraków opuściły wojska austriackie.
- Wychodzi czasopismo "Rozrywki Umysłowe", ukazuje się do roku 1843.
- 1844
- Lekkie trzęsienie ziemi.
- Wychodzi czasopismo "Kurierka Krakowska".
- Wychodzi "Dwutygodnik Literacki", ukazuje się do 1845.
- Obrady ostatniego sejmu Rzeczypospolitej Krakowskiej.
- 1846
- 1847
- 1848
- 17 marca – masowe demonstracje ludności żądającej uwolnienia więźniów politycznych i demokratyzacji życia.
- 25 marca – przybycie ok. 150 amnestionowanych więźniów i emigrantów politycznych.
- 26-27 kwietnia – zamieszki na ulicach. Wojska austriackie bombarduj Kraków z Wawelu, w wyniku tych działań zginęły 32 osoby. Kapitulacja miasta.
- 29 kwietnia – manifestacyjny pogrzeb ofiar.
- 3 listopada – ukazał się pierwszy numer dziennika informacyjno-politycznego "Czas" (od roku 1935 do 1939 redagowany w Warszawie).
- Wychodzą periodyki: Jutrzenka, Polska, Przegląd.
- Zniesienie w Galicji pańszczyzny i uwłaszczenie chłopów otwiera nowe, dodatkowe perspektywy przed produkcją sprzętu rolniczego w zakładzie Zieleniewskiego.
- Po ukończeniu prac przy budynku Collegium Maius, profesor Ferdynand Kojsiewicz ogłasza publiczny list oskarżający architekta Kremera, działającego na zlecenie Jana Schindlera o zaniechania konserwatorskie budynków podczas przebudowy.
- Rozpoczęto prace przy regulacji Wisły, prace te trwają do roku 1850.
- 1849
- 1850
- 1851
- 1852, 27 grudnia – wprowadzenie języka niemieckiego do urzędów i na UJ.
- 1853
- 29 lutego – z struktur UJ wyodrębnia się Towarzystwo Naukowe Krakowa.
- Fabryka Ludwika Zieleniewskiego otrzymuje nazwę "C.K. Uprzywilejowana Krajowa Fabryka Maszyn Rolniczych i Narzędzi Ludwika Zieleniewskiego".
- 1854 – Zapoczątkowało działalność Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych.
- 1855
- 3 marca – pojawiły się jednokonne dorożki, zw. cypserówkami.
- 26 grudnia – Krakowianie po raz pierwszy zaznajomili się ze światłem elektrycznym. Miało to miejsce na premierze opery "Prorok" gdzie pojawiło się jako "słońce elektryczne".
- 1856
- 1857
- 27 października – założenie Gimnazjum Św. Jacka.
- 1 listopada – uruchomiono gazownię miejską.
- Zainstalowano oświetlenie gazowe. Początkowo lampy gazowy były na: Rynku Głównym, na ul. Stradom, na Kazimierzu oraz przy dworcu na ul. Lubicz.
- Wprowadzono wiedeński system miar i wag.
- Przemysłowiec Ludwik Zieleniewski, po uzyskaniu najlepszych wyników w strzelaniu do kura zostaje królem najstarszej polskiej organizacji paramilitarnej – Bractwa Kurkowego.
- Populacja miasta wynosiła około 41 000
- 1858 – Powstała fabryka wyrobów stolarskich Muranyego.
- 1860
- 14 stycznia – pogrzeb gen. Jana Skrzyneckiego, zapoczątkował manifestacje niepodległościowe w Krakowie.
- 14 maja – przywrócenie języka polskiego w szkolnictwie (z wyjątkiem UJ).
- Rozpoczęto burzenie północnych fasad budynku Collegium Maius, prace trwają do 1870.
- Zakłady Zieleniewskiego wykonują pierwszy kocioł parowy dla korpusu kadetów w Łobzowie. W fabryce przy ul. św. Marka 31 rozpoczyna działalność Kasa Chorych.
- Rozporządzenie cesarskie zniosło rząd w Krakowie. Cały obszar Galicji podporządkowano bezpośrednio Namiestnictwu we Lwowie, a niektóre urzędy tam przeniesiono.
- 1861
- styczeń – język polski wprowadzono do magistratu.
- 23 lutego – początki repolonizacji UJ, częściowe przywrócenie języka polskiego.
- 8 czerwca – otwarto gmach Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń od Szkód, popularnie zwanego Florianką przy ul. Basztowej.
- 4 listopada – zaczyna funkcjonować połączenie kolejowe z Lwowem.
- W Zakładach Zieleniewskiego skonstruowano pierwszą maszynę parową w Krakowie.
- 1862
- 28 lutego – otwarcie synagogi postępowej tzw. Tempel przy ul. Miodowej. Nabożeństwom przewodzili kaznodzieje o wykształceniu akademickim, przemawiający po polsku lub niemiecku.
- 25 września – obniżenie diecezji krakowskiej do rangi wikariatu apostolskiego.
- Powstało "Uprzywilejowana Fabryka Maszyn i Urządzeń Rolniczych Marcina Peterseima".
- 1863
- 22 stycznia – wybuch powstania styczniowego.
- Dyrekcja Policji w Krakowie wydała zakaz uczestnictwa w powstaniu na terenie Królestwa.
- 31 stycznia – nocny wymarsz ochotników, pod dowództwem gen. Zygmunta Jordana, do obozu powstańczego w Ojcowie.
- 17 lutego – klęska ochotników pod Miechowem.
- Z Krakowa wyruszył oddział ochotników pod dowództwem Józefa Grekowicza. Po przekroczeniu granicy został rozbity. Podobnie skończyły się następne wyprawy.
- 8-9 marca – narada w Hotelu Saskim, powierzenie dyktatury Marianowi Langiewiczowi.
- 21 marca – odezwa o przejęciu władzy przez Rząd Narodowy.
- sierpień – do Krakowa przybywa Romuald Traugutt, ostatni dyktator powstania.
- W Zakładach Zieleniewskiego wyprodukowano armaty dla powstańców styczniowych. Władze carskie na kilka lat zamykają przed Ludwikiem Zieleniewskim rynek Królestwa Polskiego.
- 1864
- 29 lutego – w całej Galicji ogłoszono stan oblężenia. Zakazano posiadania broni i amunicji, odbywania zgromadzeń, wspomagania zbiegów. Cudzoziemcy musieli uzyskiwać pozwolenia na pobyt, a wielu przebywających w Krakowie wydalono.
- 5 lipca – otwarcie mostu kolejowego na Wiśle.
- W Zakładach Zieleniewskiego wyprodukowano pierwszą na ziemiach polskich maszynę parową dla kopalni węgla w Tenczynku.
- Po powstaniu styczniowym, liczba studentów na UJ wynosiła – 371.
- 1865
- 1866
- 1867
- kwiecień – założenie Czytelni Akademickiej im. Adama Mickiewicza.
- 1 listopada – otwarcie zakładu fotograficznego Rzewuskiego.
- W mieście kursują pierwsze konne omnibusy.
- Galicja otrzymuje z rąk cesarza Franciszka Józefa I autonomię.
- Równouprawnienie Żydów, zniesienie ograniczeń wyznaniowych.
- 1868
- 1869
- 1870
- Zostaje wydany zakaz chodzenia "na pueri" (Pucheroki).
- Zmarł Dow Beer Meisels, rabin krakowski, senator. W żydowskich szkołach wyznaniowych wprowadził język polski.
- Populacja miasta wynosiła około 50 000
- 1871
- 1872
- 1873
- 1874 – Rozpoczęcie budowy kolei transwersalnej Żywiec – Chabówka – Nowy Sącz – Krosno – Sanok – Stanisławów – Husiatyń (750 km); rosnące zamówienia na urządzenia, konstrukcje i sprzęt dla zakładów Zieleniewskiego.
- 1875
- 25 maja – Krakowski Instytut Techniczny został przekształcony w C.K. Instytut Techniczno-Przemysłowy. W latach 1897-1913 zbudowano dla niego nowy gmach przy alei Mickiewicza.
- 24 listopada – urodził się Xawery Dunikowski, pedagog, rzeźbiarz i malarz.
- Architekt Tomasz Pryliński rozpoczął prace przy restauracji Sukiennic, prace te trwają do 1879.
- 1876 1 grudnia – otwarcie Muzeum Czartoryskich.
- 1877 – Leon Wyczółkowski, studiuje w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Jana Matejki.
- 1878
- 1879
- 1880
- 1882
- 1883
- 1884
- 3 stycznia – rozpoczęcie działalności Biura Statystycznego Miejskiego.
- 25 maja – rozpoczął się ogólnopolski zjazd historyczno-literacki im. Jana Kochanowskiego.
- 12 sierpnia – Towarzystwo Telefonów w Krakowie otrzymało zgodę na instalację pierwszych telefonów.
- 1885
- 23 lutego – rozpoczęcie działalności Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół".
- 23 czerwca – urodził się Juliusz Osterwa, aktor i reżyser.
- Nieudany eksperyment z oświetleniem, przy pomocy energii elektrycznej, wnętrz Sukiennic i Magistratu.
- Istnieją wewnętrzne, niepubliczne sieci telefoniczne: wojskowa sieć Twierdzy Kraków, połączenia kolei, straży pożarnej, policji, magistratu.
- Śmierć Ludwika Zieleniewskiego. Nowymi współdyrektorami fabryki zostają jego starannie przygotowani, wykształceni i doświadczeni synowie inżynierowie Leon i Edmund.
- Założenie Parku Krakowskiego. W parku, z inicjatywy rajcy miejskiego S. Rehmana, otwarto mały ogród zoologiczny.
- 1886
- 17 czerwca – uchwała Rady Miejskiej o budowie Teatru Miejskiego przy pl. Św. Ducha.
- Uroczystości z okazji otwarcia Collegium Novum.
- Pożar w fabryce Zieleniewskiego przy ul. św. Marka. Płonie warsztat mechaniczny i stolarnia. Magistrat zatwierdza plany budowy nowego zakładu przy ul. Krowoderskiej, wyposażonego w maszynę parową o mocy 50 KM.
- Jan Matejko zostaje honorowym doktorem UJ.
- 1887
- 1888
- 1889
- 1890 4 lipca – uroczysty pogrzeb Adama Mickiewicza (Pochowany w Krypcie Wieszczów Narodowych na Wawelu).
- 1891
- 1892
- 1893
- 1894
- 1895
- 1896
- 1897
- lipiec – pierwsze kobiety uzyskały stopień magistra farmacji na UJ.
- 6 sierpnia – uroczysty pogrzeb Adama Asnyka (pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce).
- Wychodzi czasopismo "Życie", ukazuje się do roku 1900.
- Otwarto pierwsze gimnazjum żeńskie.
- Powstanie Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka"
- 1898
- 22 lutego – urodził się Karol Bunsch, pisarz historyczny, publicysta i tłumacz literatury angielskiej i niemieckiej. Zasłynął serią powieści z czasów piastowskich.
- 6 marca – otwarcie Domu Matejki.
- 26 czerwca – w stulecie urodzin Adama Mickiewicza na Rynku odsłonięto pomnik poety.
- Uliczne demonstracje robotników Zieleniewskiego, Rożena i Peterseima domagających się od władz miejskich składania zamówień na roboty publiczne przedsiębiorstwom miejscowym.
- Rozpoczęła się budowa "Pałacu Sztuki", gmach oddano do użytku w roku 1901.
- Powstała elektrownia stacji kolejowej Płaszów.
- 1899
- 1900
- 24 lutego – przekształcenie Szkoły Sztuk Pięknych w Akademię Sztuk Pięknych.
- 20 listopada – w podkrakowskich Bronowicach odbyło się słynne wesele młodopolskie Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Wydarzenie to stanowi temat słynnego dramatu Stanisława Wyspiańskiego "Wesele".
- Zawodową elektrownię komunalną jako pierwsze zakłożyło Podgórze, powstała ona przy ul. Nadwiślańskiej 4.
- Powstała sieć oświetlenia ulicznego w Podgórzu. (napięcie użytkowe 150V)
- Z okazji 500 lat istnienia uniwersytetu, na UJ, zorganizowano uroczystości.
- Aktor Stanisław Knake-Zawadzki otworzył Teatr Ludowy. Przedstawienia odbywały się w sali Strzeleckiej, w ujeżdżalni Pod Kapucynami, w hali fabryki Peterseima przy ul. Krowoderskiej 32 i w Parku Krakowskim.
- Zakończenie wprawiania witraży Stanisława Wyspiańskiego w kościele Franciszkanów.
- Populacja miasta wynosiła około 85 300.
- 1901
- 14 lutego – otwarto wodociągi miejskie.
- 16 marca – w Teatrze Miejskim odbyła się premiera Wesela Wyspiańskiego.
- 8 czerwca – założenie Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana.
- 17 października – zmarł Michał Bałucki, związany z Krakowem powieściopisarz i komediopisarz.
- Powstała wytwórnia sody Libana, przejęta w 1909 przez koncern Solvaya.
- Wprowadzono nowy "Statut gminny dla Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa".
- Powstała elektrownia Krakowskiej Spółki Tramwajowej w zajezdni przy ul. Św. Wawrzyńca.
- W mieście kursują pierwsze elektryczne wąskotorowe tramwaje.
- 1902
- Powstała idea tzw. Wielkiego Krakowa.
- Rozpoczęło nieformalną działalność Muzeum Etnograficzne. Jego siedzibą od 1947 roku jest ratusz kazimierski przy Placu Wolnica.
- 1903
- 1904
- 1905
- 1906
- Tadeusz Boy-Żeleński – rozpoczął współpracę z kabaretem Zielony Balonik.
- Ustawa wiedeńskiej Rady Państwa o budowie kanału łączącego Dunaj z Wisłą, z portem rzecznym w Krakowie.
- Przekształcenie fabryki działającej na zasadach spółki rodzinnej w towarzystwo akcyjne (C.K. Uprzywilejowana Fabryka Maszyn L. Zieleniewski Towarzystwo Akcyjne) z kapitałem 1,5 mln koron.
- Powstały dwa towarzystwa sportowe, rozpoczynające swą działalność od piłki nożnej: "Cracovia" i "Wisła".
- 1907
- 1908
- 1909
- 1910
- 1 kwietnia – przyłączenie do Krakowa: Zakrzówka, Dębnik, Półwsia Zwierzynieckiego, Zwierzyńca, Czarnej Wsi, Nowej Wsi, Łobzowa, Krowodrzy, Grzegórzek, Piasków, Olszy, oraz części Prądnika Białego i Czerwonego.
- 1 kwietnia – Rada Miejska zakupiła grunty na Grzegórzkach w celu wybudowania Hali Targowej, wokół której rozbudowały się sklepiki i kramy tworzące plac handlowy nadal prężnie działający.
- 23 kwietnia – rejestracja "Strzelca".
- 15 lipca – uroczyste odsłonięcie Pomnika Grunwaldzkiego.
- 13 grudnia – pierwszy numer "Ilustrowanego Kuriera Codziennego", pismo wychodzi do 1939.
- Zmiana koryta Rudawy, płynącej dzisiejszymi ul. Piłsudskiego i Retoryka, prace trwają do 1912.
- Pod Krakowem w Niepołomicach powstał 14 metrowy kopiec. Usypano go z okazji 500 lecia zwycięstwa pod Grunwaldem. Prace trwają do 1915.
- Powstały Zakłady Cukiernicze Piaseckiego.
- Populacja miasta wynosiła około 137 600.
- 1911
- 29 stycznia – strajk studentów UJ przeciw powierzeniu katedry socjologii Kazimierzowi Zimmermannowi (tzw. zimmermaniada).
- 1 kwietnia – Beszcz, Głębinów, Ludwinów i Dąbie przyłączone do Krakowa.
- 6 października – powstanie pierwszej drużyny skautowej.
- "Pierwszy zjazd miłośników ojczystych zabytków", na którym sformułowano nowoczesne poglądy konserwatorskie.
- 1912
- 1 kwietnia – do Krakowa przyłączono Płaszów.
- W specjalnie wzniesionym budynku przy ul. św. Gertrudy 5 otwarto pierwsze w Krakowie nowoczesne kino "Wanda", w tym samym roku otwarto także kino "Uciecha".
- Towarzystwo Akcyjne Zieleniewski buduje odlewnię, bocznice kolejową i buduje stocznię rzeczną na Wiśle do produkcji parostatków i pogłębiarek.
- Budowa kolejnych 3 parostatków dla Wisły i Sanu: "Tyniec", "Wanda" i "Kopernik".
- Zakłady Zieleniewskiego biorą udział w remoncie więźby dachowej wykupionego z rąk austriackich Zamku Królewskiego na Wawelu.
- W związku z rozwojem lotnictwa Austro-Węgier powstało Lotnisko Kraków-Rakowice-Czyżyny.
- Ukończenie budowy Szkoły Przemysłowej według projektu Sławomira Odrzywolskiego.
- 1913
- 1914
- 1915
- 19 maja – zatwierdzenie statutu Książęco-Biskupiego Komitetu Pomocy.
- 1 lipca – przyłączenie Podgórza, zakończenie procesu tworzenia Wielkiego Krakowa, miasto obejmowało 46,9 km² i liczyło ponad 180 tys. mieszkańców.
- 1 grudnia – pod obeliskiem wzniesionym na wzgórzu Kaim pod Wieliczką dla uczczenia odparcia wojsk rosyjskich odbyła się uroczystość w rocznicę tego wydarzenia.
- 1916
- Utworzono miejski urząd opieki socjalnej dla inwalidów oraz wdów i sierot po poległych.
- Powstała w Krakowie Krajowa Komisja Związków Zawodowych, podległa swojej centrali w Wiedniu.
- 25 grudnia – zmarł Adam Chmielowski, powstaniec, zakonnik, malarz, opiekun ubogich.
- 1917
- Na Wawelu podczas prac konserwatorskich, odkryto najstarszą świątynię na ziemiach polskich. Świątynia św. Feliksa i św. Adaukta pochodzi z przełomu X i XI w i wykonana była z surowego łupanego kamienia.
- Teren Lasku Wolskiego został wykupiony przez Komunalną Kasę Oszczędności i zostaje ofiarowany miastu.
- Powstała na Dębnikach filia lwowskiej spółki "Automotor".
- 1918
- luty-kwiecień – rozpoczęły się trwające kilka dni burzliwe demonstracje antyniemieckie i antyaustriackie, dla których stłumienia władze sprowadziły z Wiednia pułki tyrolskie, uchodzące za najwierniejsze monarchii.
- 28 października – utworzenie w Krakowie Polskiej Komisji Likwidacyjnej.
- 31 października – wczesnym rankiem żołnierze Polscy, pod dowództwem porucznika Antoniego Stewarza, rozbili Niemców w koszarach w Podgórzu, a następnie – przypiąwszy orzełek i kokardy narodowe – pomaszerowali przez Rynek Główny. Za ich przykładem poszli inni polscy żołnierze.
- 31 października – w budynku magistratu Austriacy oddali władze w mieście i twierdzy w ręce pułkownika Bolesława Roi, mianowanego przez Komisję Likwidacyjną komendantem wojska polskiego. Kraków jako pierwsze z miast polskich zrzucił obce panowanie i stał się cząstką niepodległego państwa polskiego (II Rzeczpospolita).
- Edmund Paweł Zieleniewski jr. – szef Sekcji Handlu i Przemysłu Polskiej Komisji Likwidacyjnej – przejmuje z rąk kapitulujących Austriaków fort na Kopcu Kościuszki.
- 2 listopada – utworzenie Straży Obywatelskiej, rozwiązanej 9 października 1919.
- 3 listopada – rozpoczęcie formowania Batalionu Akademickiego.
- listopad – Rada Miejska uchwaliła ostry protest przeciw warunkom pokoju brzeskiego, na mocy którego włączono do Ukrainy ziemie Królestwa Polskiego (gubernia chełmska). W mieście odbyła się wielka manifestacja ludności, porządku pilnowała straż obywatelska.
- Marian Dąbrowski, wydawca i redaktor krakowskiego "Ilustrowanego Kuryera Codziennego" zainicjował powstanie teatru Bagatela.
- 1919
- 1920
- Studenci podjęli decyzje o przerwaniu zajęć i wstąpieniu do wojska (Wojna polsko-bolszewicka).
- 29 lutego – w ramach “Tygodnia obrony Kresów Zachodnich” rozpoczęto w Krakowie zbiórkę pieniędzy, którą poparli wspólną odezwą prezes PAU prof. K. Morawski, dowódca frontu śląskiego gen. F. Latnik oraz posłowie śląscy do Sejmu Ustawodawczego.
- 28 marca – w ujeżdżalni wojskowej przy ul. Zwierzynieckiej odbyły się zapasy atletyczne oraz pierwszy w Polsce mecz bokserski.
- 17 sierpnia – na stacji Grzegórzki biskup Adam Sapieha poświęcił pociąg pancerny "Śmierć". Tuż po uroczystości pociąg odjechał na front, a na jego wieżyczce powiewała flaga z trupią głową i napisem: "Śmierć komunie".
- 24 sierpnia – w polskim przytułku św. Kazimierza w Paryżu zmarł Edward Goldstein, uczestnik powstania styczniowego, kolekcjoner dzieł sztuki. Bogate zbiory ofiarował krakowskiemu Muzeum Narodowemu.
- 30 listopada – przy ul. Sławkowskiej otwarto kawiarnię pod nazwą "Renaissance". Powstała ona z inicjatywy grupy ziemian kresowych i miała stać na poziomie warszawskiej cukierni "Ziemiańskiej". Obsługę stanowiły wyłącznie osoby z "towarzystwa".
- 1921
- 16 marca – powstał Kabaret Literacki, działał do 1922.
- 28 kwietnia – wydział prawa UJ nadał Józefowi Piłsudskiemu doktorat honoris causa.
- 4 maja – odbyło się nadzwyczajne posiedzenie rady miejskiej. Powołano na nim komitet pomocy dla kresów śląskich i przekazano mu 1 mln marek.
- 4 maja – na UJ miał miejsce wiec młodzieży, popierający walkę ludu śląskiego o połączenie z macierzą. Powołano Akademicki Komitet Obrony Górnego Śląska. Wiec zakończył się pod pomnikiem Mickiewicza.
- 29 maja – konsekracja kościoła Jezuitów na Wesołej.
- 8 czerwca – rozpoczął się strajk służby hotelowej, żądającej między innymi ośmiogodzinnego dnia pracy.
- 30 września – ogłoszenie wyników pierwszego po wojnie spisu ludności Krakowa. Kraków liczy 183 751 mieszkańców.
- 6 listopada – otwarcie Studium Pedagogicznego UJ.
- listopad – ukazała się jednodniówka futurystów "Nuż w brzuchu" (red. Bruno Jasieński i Anatol Stern).
- listopad – otwarcie kina Warszawa.
- Amerykańska misja ratunkowa otwarła przy ul. św. Krzyża 7 kuchnię dla ubogiej inteligencji.
- 1922
- 18 marca – powstało Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego.
- 30 kwietnia – pierwsza seria arrasów i głów wawelskich, rewindykowanych z Rosji, powróciła na Wawel.
- 4 maja – w kinie "Sztuka" rozpoczęto wyświetlanie filmu "Chłopi" wg powieści Władysława Reymonta.
- 25 maja – Krakowianie przyjmują uroczyście Władysława Mickiewicza. Pod pomnikiem Adama Mickiewicza przedefilowała przed nim młodzież UJ. UJ nadał mu doktorat honoris causa za zasługi w propagowaniu twórczości ojca.
- 28 maja – "Ilustrowany Kurier Codzienny" zorganizował Pierwszy Bieg Okrężny.
- lipiec – kierownictwo i pracownicy Wojskowego Magazynu Pościeli w Krakowie-Grzegórzkach ufundowali trzytysięczną cegiełkę wawelską.
- 6 sierpnia – powstał w Krakowie Związek Legionistów.
- 15 grudnia – powstało Towarzystwo Miłośników Książki w Krakowie.
- 1923
- 17 lutego – otwarcie Fabryki Czekolady i Cukrów "Optima".
- 20 kwietnia – obok domu rektora UJ Władysława Natansona, na ulicy Studenckiej 3, eksplodowała bomba. Obyło się bez ofiar w ludziach, zniszczone zostały drzwi i szyby w sąsiednich budynkach.
- 11 maja – wizyta w Krakowie francuskiego marszałka Ferdynanda Focha.
- 11 maja – przy ul. Krowoderskiej uruchomiono fabrykę Kapeluszy Słomkowych i Filcowych Samuela Weinera. Fabryka zatrudniała 120 osób.
- 15-16 czerwca – Miasto wizytował prezydent RP Stanisław Wojciechowski, który położył kamień węgielny pod budowę gmachu Akademii Górniczej.
- wrzesień – powstała Fabryka Wyrobów Czekoladowych O. Pischingera.
- 5 października – na Kazimierzu przy ul. Józefa 1 wykryto tajny kantor, w którym na dużą skalę dokonywano nielegalnych transakcji walutowych. W trakcie rewizji skonfiskowano znaczną ilość towarów, złotych i srebrnych koron austriackich, klejnotów i marek polskich.
- 5 listopada – rozpoczęcie strajku powszechnego.
- 6 listopada – starcia robotników z policją i wojskiem.
- Adolf Szyszko-Bohusz publikuje wyniki swoich prac badawczych, na wzgórzu wawelskim w książce "Z historii romańskiego Wawelu".
- Powstanie grupy kapistów (Komitet Paryski).
- Wydział prawa UJ opowiedział się za wprowadzeniem zasady numerus clausus. Podobne stanowisko zajął wydział lekarki, a przeciwko tej zasadzie wypowiedział się wydział filozoficzny.
- 1924
- 18 lipca – wyniku reformy pieniężnej przeprowadzonej przez ministra finansów Władysława Grabskiego pojawiły się w obiegu pierwsze monety o nominale 1 i 10 groszy. Były one rozchwytywane przez kupców.
- 19 lipca – rozwiązanie Rady Miejskiej Krakowa i ustanowienie zarządu komisarycznego.
- 7 sierpnia – wychodzi pierwszy numer tygodnika "Światowid".
- 7 września – z inicjatywy Związku Legionistów otwarto w Pałacu Sztuki Wystawę Legionów Polskich. Przy otwarciu obecni byli płk Bolesław Wieniawa-Długoszowski i płk Walery Sławek, prezes Związku Legionistów. Na wystawie zgromadzono dzieła sztuki związane z Legionami oraz pamiątki legionowe.
- Przy ul. Wielopole otwarto gmach krakowskiego oddziału PKO.
- Rozpoczął działalność krakowski oddział Banku Polskiego.
- Sąd przysięgłych uniewinnił robotników oskarżonych o uczestnictwo w zajściach listopadowych.
- 1925
- 4 stycznia – temperatura w Krakowie wynosiła tego dnia plus 16 stopni. Była to najwyższa styczniowa temperatura zanotowana w mieście od 100 lat.
- 28 maja – powstała Akademia Ekonomiczna, jako państwowe Wyższe Studium Handlowe. W 1937 r. przekształcona w Akademię Handlową. W 1950 r. została przekształcona w Wyższą Szkołę Ekonomiczną z trzema wydziałami, zaś w 1974 r. uczelnia uzyskała dzisiejszą nazwę.
- 28 września – dolar kosztował w Krakowie od 6, 05 zł do 6,19 zł.
- 14 grudnia – podniesienie biskupstwa krakowskiego do rangi arcybiskupstwa.
- Asystent Krakowskiego Obserwatorium Astronomicznego Lucjan Orkisz dokonał pierwszego w Polsce odkrycia komety.
- Powstał Instytut Leczenia Radem.
- 1926
- 12 stycznia – powstanie koła "Literat".
- luty – na ulice miasta wyjechały nowe samochody miejskie przeznaczone do wywożenia śmieci i popiołu. Niektóre z nich miały samoczynne opróżniające się paki.
- 12 maja – do miasta dotarły pierwsze wiadomości o zamachu stanu Józefa Piłsudskiego.
- 15 maja – strajk powszechny proklamowany przez PPS na znak poparcia dla Józefa Piłsudskiego.
- 4 czerwca – reaktywowanie Rady Miejskiej Krakowa.
- 18 lipca – na terenach należących do klubu "Cracovia" oddano do użytku największy w kraju tor wyścigowy, mający 440 metrów długości i 8 szerokości. Na uroczyste otwarcie urządzono wyścigi kolarskie i motocyklowe.
- 24 października – drugi Dom Akademicki w Oleandrach zostaje oddany do użytku.
- 12 grudnia – powstał regionalny oddział Obóz Wielkiej Polski.
- Wychodzi dwutygodnik "Gazeta Literacka", ukazuje się do roku 1934.
- Koncern Zieleniewskiego, przekazuje Polskiej Marynarce Wojennej zbudowanego w Krakowie na Grzegórzkach pierwszego z planowanej serii okrętów-monitorów. Okręt o wyporności 70,3 t. uzbrojony był w haubicę 100 mm i 2 działa 75 mm.
- Elektrownia w Podgórzu zostaje zlikwidowana.
- Powstała Polsko-Szwajcarska Fabryka Czekolady "Suchard".
- Powstała pierwsza w Krakowie radiostacja.
- 1927
- 1928
- 1929
- 6 lipca – w Lasku Wolskim otwarto Ogród zoologiczny pod nazwą "Zwierzyniec Fauny Krajowej".
- 14 lipca – Krakowski Związek Literatów wystąpił do władz miasta z propozycją umieszczenia tablic pamiątkowych na domach, w których mieszkali wybitni pisarze.
- 17 sierpnia – na kilku ulicach m.in. na Zakopiańskiej – zainstalowano oświetlenie elektryczne.
- 8 października – zmarł Jacek Malczewski, malarz, jeden z głównych przedstawicieli symbolizmu przełomu XIX i XX wieku.
- 28 listopada – przy al. Mickiewicza otwarto Śląskie Seminarium Duchowne.
- 21 grudnia – pierwsza projekcja filmu dźwiękowego w kinie Uciecha.
- Czołowy zakład Koncernu Zieleniewskiego, fabryka na Grzegórzkach zatrudniała prawie tysiąc robotników (2/3 całego przemysłu maszynowego Krakowa).
- Powstał Klub Sportowy "Zieleniewski-Fitzner-Gamper (ZFG)", rozwiązany w ramach represji po strajku w 1936 roku.
- Ukonstytuował się komitet BBWR Kraków.
- Podczas prac konserwacyjnych w katedrze na Wawelu otwarto sarkofag Anny Jagiellonki.
- Demonstracje Żydów krakowskich przeciwko pogromom w Palestynie.
- 1930
- 1931
- styczeń – literaci krakowscy przyłączyli się do protestu w sprawie więźniów brzeskich.
- 15 lutego – Krakowska Kasa Chorych wprowadziła nocne, świąteczne i niedzielne dyżury lekarzy.
- 18 lutego – wojewoda krakowski rozwiązuje Radę Miejską Krakowa.
- 21 kwietnia – ukazał się pierwszy numer tygodnika sportowego "Raz, dwa, trzy".
- 18 maja – dwaj profesorowie Wydziału Lekarskiego UJ zostali porwani. Żona jednego z nich wypłaciła okup 4 tys. dolarów. Policja wpadła na trop porywacza, który podczas pościgu popełnił samobójstwo. Okup został odzyskany.
- 26 maja – urodził się Antoni Jan Dziatkowiak, lekarz kardiochirurg, od 1979 związany z Akademią Medyczną – wsławił się rutynowo przeprowadzanymi operacjami przeszczepienia serca w skali takiej jak na klinice prof. Religi.
- lipiec – prasa krakowska pisze że żebranie stało się szczególnie uciążliwe: żebracy zawodowi nawiedzają natrętnie sklepy i kupców, aby wymóc dla siebie wsparcie.
- 17 lipca – rozpoczęto budowę Domu im. Józefa Piłsudskiego w Oleandrach.
- 31 sierpnia – aby powstrzymać narastającą przestępczość, krakowska policja przeprowadziła wielką nocną obławę.
- 28-30 października – rozruchy antyżydowskie na uczelniach.
- 10-13 listopada – ponownie rozruchy antyżydowskie na uczelniach i w mieście.
- Rozpoczęto budowę nowego gmachu Biblioteki Jagiellońskiej. Prace zostały ukończone w 1939.
- Populacja miasta wynosiła około 219 300
- 1932
- 1933
- 1934
- 1935
- styczeń – ukazał się pierwszy tom Polskiego Słownika Biograficznego.
- 9 maja – gmach Poczty Głównej, po przebudowie, został oddany do użytku.
- 12 maja – umiera Marszałek Polski Józef Piłsudski.
- 18 maja – do Krakowa dotarła specjalnym pociągiem trumna ze zwłokami Józefa Piłsudskiego. Pogrzeb zgromadził 300 tys. osób. Mszę św. żałobną odprawił Adam Sapieha. Trumna spoczęła na Wawelu w krypcie św. Leonarda.
- 1 czerwca – rozpoczęły się kolejowe wycieczki na sypanie kopca Józefa Piłsudskiego. Zorganizowała je Liga Popierania Turystyki.
- 8 lipca – pogrzeb Michała Bobrzańskiego na Cmentarzu Rakowickim.
- 17 lipca – w Borku Fałęckim uruchomiono oświetlenie elektryczne.
- 20 lipca – do miasta przybyły delegacje wszystkich chorągwi ZHP, razem około tysiąca harcerzy. Harcerze złożyli hołd u trumny marszałka Piłsudskiego i uczestniczyli w sypaniu jego kopca.
- 7 grudnia – ukończono budowę gmachu Akademii Górniczej, jednej z największych budowli w Polsce.
- Józef Cyrankiewicz, został sekretarzem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Krakowie.
- Kraków został odznaczony Śląskim Krzyżem Waleczności i Zasługi.
- 1936
- 21-30 stycznia – strajk studentów przeciw wygórowanym opłatom.
- 1 marca – otwarto Dom Śląski przy ul. Pomorskiej.
- 2-8 marca – strajk okupacyjny w Polsko-Szwajcarskiej Fabryce Czekolady "Suchard".
- 18-21 marca – strajk okupacyjny w Polskich Zakładach Gumowych "Semperit".
- 23 marca – w Krakowie doszło do rozruchów (10 robotników zabitych).
- 28 marca – przy krakowskim Rynku Głównym otwarto lokal Związku Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski.
- 9-24 czerwca – zorganizowano pierwsze obchody Dni Krakowa.
- 3 sierpnia – zamknięto kulę zdjętą przed rokiem z bramy Floriańskiej. Pozostawiono w niej znalezione tam pamiątki i włożono nowe. Wśród nich znajdował się tekst pisany ręcznie na pergaminie z historią remontu wieży, plakietka porcelanowa, wydana przez komitet budowy Muzeum Narodowego, znaczek pocztowy o nominale 1 zł wydany z okazji dziesięciolecia prezydentury Ignacego Mościckiego, 10 monet obiegowych, medal brązowy budowy kopca Józefa Piłsudskiego, dyplom sypania kopca i egzemplarz "IKC". Kula została następnie zalutowana i umieszczona na szczycie wieży.
- 3 listopada – uroczysty pogrzeb Ignacego Daszyńskiego na Cmentarzu Rakowickim.
- 14 listopada – połączenie żydowskich gmin wyznaniowych Krakowa i Podgórza.
- Pod wodzą Józefa Kałuży, legendarnego piłkarza Cracovii, później selekcjonera reprezentacji Polski, reprezentacja Polski zajęła 4 miejsce na olimpiadzie w Berlinie.
- Pierwszy wawelski festiwal muzyczny transmitowany przez Radio Kraków dla słuchaczy z Polski, Niemiec i Anglii.
- 1937
- 1938
- styczeń – powstanie krakowskiej grupy Obozu Narodowo-Radykalnego "Falanga".
- 25 maja – na budynku przy ul. Św. Anny 6 odsłonięto tablicę ku pamięci profesorów Karola Olszewskiego i Zygmunta Wróblewskiego, którzy jako pierwsi skroplili tlen i azot.
- 13 czerwca – Krakowski Klub Demokratyczny przyjął uchwałę o utworzeniu Stronnictwa Demokratycznego.
- 26 sierpnia – zmarł Teodor Axentowicz, krakowski malarz, rysownik i grafik, pochodzenia ormiańskiego, profesor i rektor Akademii Sztuk Pięknych.
- 1 września – podniesienie Wyższego Studium Handlowego do rangi Akademii Handlowej.
- 5 października – zmarła Faustyna Kowalska, zakonnica ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Kościele katolickim, mistyczka.
- 8 października – odsłonięcie pomnika Józefa Dietla dłuta Xawerego Dunikowskiego.
- październik – Karol Wojtyła, rozpoczął studia polonistyczne na Wydziale Filozoficznym UJ.
- Osiągnięcie przez zakład Koncernu Zieleniewskiego na Grzegórzkach pełnej mocy produkcyjnej przy systemie jednozmianowym: 1250 robotników, 11 033 ton maszyn, urządzeń i konstrukcji.
- Bojówki endeckie nie wpuszczały studentów żydowskich na zajęcia.
- Na cmentarzu Rakowickim odsłonięto pomnik robotników poległych w marcu 1936.
- Populacja miasta wynosiła około 251 500
- 1939
- 1939
- 1 września – bombardowanie miasta przez lotnictwo niemieckie objęło koszary, dworzec i lotnisko. W walce powietrznej zginął kpt. pilot Mieczysław Medwecki. (II wojna światowa)
- 4 września – utworzenie Obywatelskiego Komitetu Pomocy z arcybiskupem A.S. Sapiehą.
- 6 września – około południa do miasta wkroczyły oddziały Wehrmachtu. Żołnierze Wehrmachtu zastrzelili 11 Żydów.
- 20 września – powstała konspiracyjna wojskowa Organizacja Orła Białego (w lutym 1940 wcielona do ZWZ).
- 12 października – na murach pojawiły się obwieszczenia proklamujące utworzenie Generalnego Gubernatorstwa dla okupowanych obszarów Polski ze stolicą w Krakowie.
- 15 października – rozpoczyna się tworzenie struktur krakowskiego okręgu Służby Zwycięstwu Polski.
- od listopada, Niemcy rozpoczynaj burzenie Pomnika Grunwaldzkiego, operacja ta trwa do kwietnia 1940 roku.
- 6 listopada – profesorowie UJ, AG i AH zaproszeni do Collegium Novum na wykład SS-Sturmbannfuhrera dr. B. Mullera zostali aresztowani przez gestapo. Podczas tej akcji, znanej jako Sonderaktion Krakau, uwięziono 183 osoby.
- 9 listopada – kolejna akcja pacyfikacyjna elity intelektualnej Krakowa, aresztowano około 120 osób (Zweite Sonderaktion Krakau).
- 21 listopada – zamknięcie średnich szkół ogólnokształcących.
- październik-listopad – powstały tajne zalążki struktur Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Narodowego, Stronnictwa Demokratycznego i Stronnictwa Pracy.
- 15 grudnia – powołanie przez władze okupacyjne Banku Emisyjnego w Polsce z siedzibą w Krakowie, banku centralnego dla Generalnego Gubernatorstwa.
- W dzielnicy Żydowskiej (Kazimierz) przeprowadzono akcje rekwizycyjną. Zabierano złoto, kosztowności i gotówkę powyżej 2000 zł.
- 1940
- 1941
- 1942
- 1943
- 1944
- 1945
- 12 stycznia – rozpoczęła się ofensywa Armii Czerwonej. Niemcy zarządzili pogotowie ewakuacyjne.
- 15 stycznia – na Dąbiu, Niemcy przeprowadzają ostatnią egzekucje.
- 16 stycznia – przestał istnieć obóz w Płaszowie. Ostatnich więźniów wywieziono do KL Auschwitz.
- 17 stycznia – ostatnie posiedzenie rządu Generalnego Gubernatorstwa.
- 18 stycznia – Niemcy wysadzają mosty na Wiśle.
- 19 stycznia – wojska sowieckie, Pierwszego Frontu Ukraińskiego marszałka Iwana Koniewa, wkraczają do Krakowa. (Polska Rzeczpospolita Ludowa)
- 29 stycznia – wznawia regularne nadawanie programu Krakowska Rozgłośnia Polskiego Radia.
- 3 lutego – inauguracja działalności Filharmonii Krakowskiej.
- 4 lutego – ukazał się pierwszy numer "Dziennika Polskiego" (pod nazwą – "Dziennik Krakowski").
- 19 lutego – inauguracja działalności teatru im. Juliusza Słowackiego.
- 20 lutego – wznawia działalność Akademia Sztuk Pięknych.
- 15 marca – uroczysta inauguracja roku akademickiego na UJ.
- 24 marca – ukazał się pierwszy numer "Tygodnika Powszechnego".
- 15 kwietnia – ukazał się pierwszy numer "Przekroju".
- 16 kwietnia – wznawia działalność Akademia Górnicza
- 8 maja – wznowienie działalności Akademii Handlowej.
- 9 czerwca – powstał Teatr Lalki, Maski i Aktora Groteska, jako teatr dziecięcy.
- 26 czerwca – rozwiązanie instytucji Polskiego Państwa Podziemnego na konspiracyjnym posiedzeniu Rady Jedności Narodowej.
- 21 lipca – pierwsze posiedzenie PAU.
- 8 sierpnia – UB zlikwidował radiostację Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, mieszczącą się w lokalu konspiracyjnym przy ul. Koletki 6.
- 11 sierpnia – rozruchy antysemickie na Kazimierzu; ginie co najmniej 5 osób, podpaleniu ulega synagoga Kupa
- 12-15 sierpnia – odprawa kierownictwa Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, przygotowania do powołania organizacji Wolność i Niezawisłość.
- 31 października – zmarł Wincenty Witos, działacz ruchu ludowego, przywódca Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast.
- Założona została restauracja "Wierzynek", przez Kazimierza Książka jako restauracja Pod Wierzynkiem. Jej nazwa nawiązuje do postaci mieszczanina Mikołaja Wierzynka i wydanej przez niego w 1364 roku legendarnej uczty.
- Populacja miasta wynosiła około 298 500
- 1946
- 1947
- 1948
- 1949
- 1950
- 1951
- 1952
- 20 stycznia – przebudowany most Dębnicki, oddany do użytku.
- 21 lipca – otwarto cegielnie w Zasławicach.
- wrzesień – w Krakowie odbywają się centralne uroczystości dożynkowe, z udziałem Bolesława Bieruta.
- 18 września – kolejna zmiana nazwy "Zieleniewskiego". Zakłady otrzymują imię rozstrzelanego przez Niemców w 1942 roku Stanisława Szadkowskiego, krakowskiego działacza KPP oraz PPR, który w wieku 25 lat w roku 1920 przez dwa tygodnie pracował w "Zieleniewskim".
- 23 października – pierwszy spust stali w kombinacie metalurgicznym w Nowej Hucie.
- 22 listopada – powstał Teatr Satyryków.
- Powstało Archiwum Państwowe z połączenia "Archiwum Państwowego" i "Archiwum Aktów Dawnych m. Krakowa" (zał.1878). W zbiorach tej instytucji znajduje się akt lokacji miasta Krakowa z 1257 roku.
- Tramwaje zostają usunięte poza obręb Rynku Głównego.
- 1953
- 1954
- 1955
- 1956
- 1957
- 29 stycznia – premiera Studenckiego Teatru 38.
- 13 kwietnia – przekazanie kościołowi Mariackiemu ołtarza Wita Stwosza.
- 9 maja – otwarcie wystawy "Grupy Krakowskiej" w Galerii Krzysztofory. (odwrót sztuki od wzorców socrealizmu)
- czerwiec – reaktywowanie miesięcznika społeczno-kulturalnego o profilu katolickim "Znak".
- 19 lipca – reaktywowanie Teatru Rapsodycznego.
- 22 lipca – pierwszy numer "Głosu Nowej Huty".
- Pierwsze święto młodzieży studenckiej "Juwenalia".
- 1958
- 1959
- 16 lutego – powrót z Kanady na Wawel pierwszej partii skarbów kultury narodowej (m.in. Szczerbca).
- 11 maja – otwarcie stałej Galerii Współczesnego Malarstwa Polskiego w nowym gmachu Muzeum Narodowego.
- Zakłady Szadkowskiego (Zieleniewski) otrzymały sztandar przechodni Związku Zawodowego Metalowców, rozpoczęły rywalizację o tytuł Brygady Pracy Socjalistycznej.
- 1960
- 1961
- 1962
- 1963
- 1964
- 29 lutego – przeniesiono lotnisko wojskowe z Rakowic do Balic. Na lotnisku wylądował pierwszy rejsowy samolot PLL LOT. Dzień wcześniej decyzją MON z dnia 6 lutego 1964 r. władze wojskowe udostępniły na potrzeby przyszłej cywilnej części około 10 ha terenu oraz prawo do korzystania z urządzeń lotniskowych.
- 9-13 maja – główne uroczystości jubileuszu 600-lecia założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- 1 czerwca – inauguracja I Międzynarodowego Festiwalu Filmów Krótkometrażowych.
- 1965
- 24 czerwca – pierwszy Kongres Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków obraduje na Wawelu.
- 20 listopada – w Starej Synagodze otwarto stałą ekspozycję – Dzieje i kultura Żydów.
- 10 grudnia – rozpoczyna pracę zespół klinik pediatrycznych Akademii Medycznej w Prokocimiu ufundowany przez USA.
- Powstał kontrowersyjny architektonicznie "Bunkier Sztuki". Poprzednio w tym miejscu mieściła się secesyjna restauracja tzw. "Drobnerówka".
- 1966
- 18 stycznia – inauguracja Wieczorów Wawelskich na Zamku Królewskim.
- 20 lutego – z inicjatywy Krzysztofa Jasińskiego rozpoczyna działalność Teatr STU.
- 4 maja – otwarcie dla publiczności Skarbca Królewskiego na Wawelu.
- 16 czerwca – inauguracja I Międzynarodowego Biennale Grafiki.
- 14 lipca – został aresztowany Karol Kot, znany również jako "Wampir z Krakowa", został oskarżony o zamordowanie 2 osób, 10 prób zabójstwa oraz 4 zbrodnicze podpalenia. Skazany na karę śmierci – powieszony w 1968.
- 16 września – TVP Kraków rozpoczęła emisję programu informacyjnego Kronika.
- listopad – sesja naukowa w Sali Senatorskiej na Wawelu, ostatni punkt programu obchodów 1000-lecia Państwa Polskiego.
- W "Szadkowskim" (Zieleniewski), początek szybkiego wzrostu produkcji globalnej Zakładów (przeciętnie 13,23 procent), głównie aparatury chemicznej, sprężarek chłodniczych i powietrznych, dmuchaw, wentylatorów, urządzeń do zapór wodnych.
- Pomiędzy Nową Hutą a Krakowem powstał pas zieleni Park Kultury i Wypoczynku. W roku 1989 zmieniono nazwę parku na; Park Lotników Polskich.
- 1967
- 1968
- 1969
- 1970
- 1971
- 1972
- 1973
- 1974
- 1975
- 1976
- 1977
- 1978
- 1979
- 1980
- 1981
- 1982
- 1983
- 1984 29 kwietnia – zmarł Karol Estreicher, jeden z najwybitniejszych polskich historyków sztuki XX wieku.
- 1985
- 1986
- 1987
- 1988
- 1989
[edytuj] Zobacz też
- To jest tylko zalążek artykułu związanego z Krakowem. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.