Władysław II Jagiełło

Z Wikipedii

Władysław II Jagiełło Z Bożej Łaski król Polski, pan i dziedzic ziemi krakowskiej, sandomierskiej, sieradzkiej, łęczyckiej, Kujaw, Pomorza i Rusi Czerwonej, najwyższy książę Litwy 1362(?)-1434
herb	Herb Jagiellonów
urodzony	1362(?)
w
zmarł	1 czerwca 1434
w	Gródku Jagiellońskim
pochowany	na Wawelu
wybrany	11 stycznia, 1386 w Wołkowysku
koronacja	4 marca 1386 w katedrze wawelskiej
rodzina lub dynastia	Jagiellonowie
Rodzice	Olgierd Julianna twerska

Władysław II Jagiełło, (lit. Jogaila Algirdaitis, biał. Ягайла Уладзіслаў) (ur. zapewne ok. 1362 (?)^[1], zm. 1 czerwca 1434 w Gródku) – wielki książę litewski w latach 1377-1381 i 1382-1401, król Polski i najwyższy książę litewski w latach 1386-1434. Syn Olgierda Giedyminowicza i jego drugiej żony Julianny, córki Aleksandra, księcia twerskiego, wnuk Giedymina. Założyciel dynastii Jagiellonów.

Spis treści 1 Tytuł królewski 2 Początek panowania 3 Wielka Wojna 4 Po zwycięstwie grunwaldzkim 5 Żony 6 Zobacz też 7 Genealogia 8 Ciekawostki 9 Przypisy 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Tytuł królewski

Wladislaus dei gracia Rex Polonie, nec non terrarum Cracovie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuyauie, Lituanie princeps supremus, Pomeranie, Russieque dominus et heres, etc.

Tłumaczenie: Władysław z Bożej Łaski król Polski, pan i dziedzic ziemi krakowskiej, sandomierskiej, sieradzkiej, łęczyckiej, Kujaw, Pomorza i Rusi Czerwonej, najwyższy książę Litwy.

[edytuj] Początek panowania

Po śmierci króla Ludwika Węgierskiego, królem została w 1384 jego najmłodsza, jedenastoletnia córka, Jadwiga Andegaweńska (1374-1399), po uprzednim, wymuszonym przez możnowładców małopolskich, zerwaniu zaręczyn z księciem Wilhelmem Habsburgiem. Jagiełło zgodził się zostać królem Polski, 14 sierpnia 1385 zawarto unię w Krewie. 11 stycznia 1386 w Wołkowysku panowie małopolscy formalnie dokonali wyboru Jagiełły na tron polski. 15 lutego 1386 władca przyjął chrzest i imię Władysław (po swoim ojcu chrzestnym Władysławie Opolczyku), 18 lutego zawarł ślub z Jadwigą. Po ślubie został 4 marca 1386 przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę koronowany na króla Polski w katedrze wawelskiej. Opierając się na duchowieństwie polskim w 1387 przeprowadził chrystianizację Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sam przetłumaczył wówczas dla swojego ludu na język litewski Modlitwę Pańską i Skład Apostolski. Król neofita ufundował w 1406 Kościół Bożego Ciała w Poznaniu, wzniesiony na miejscu domniemanej profanacji hostii, dokonanej przez Żydów. Władca odwiedzał to sanktuarium przed każdą wyprawą wojenną.

Spowiednikiem i doradcą tego króla był biskup chełmski Jan Biskupiec. W Chełmie mieście jego siedziby biskupiej, król za wyróżniający się udział w bitwie grunwaldzkiej Chorągwi Chełmskiej Białego Niedźwiedzia, ufundował kościół pw. Rozesłania Apostołów.

Związkowi Litwy z Polską próbował przeciwdziałać brat stryjeczny Jagiełły, Witold, prowadzący w Wielkim Księstwie Litewskim samodzielną politykę, lecz niepowodzenia w wojnie z Tatarami i Krzyżakami zmusiły go do współpracy z Koroną. W 1387 we Lwowie złożył Jagielle hołd lenny hospodar mołdawski Piotr I a w 1389 w Sandomierzu przyjął on hołd lenny od swojego brata Lingwena z ziem Nowogrodu Wielkiego. 1 sierpnia 1404 złożył mu hołd w Kamieńcu Podolskim hospodar Aleksander Dobry i wziął z wojskiem udział w bitwie pod Grunwaldem.

[edytuj] Wielka Wojna

Powstałe z ziem Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego państwo stało się największym w ówczesnej Europie. Jagiełło zaczął przygotowywać się do rozprawy z zakonem krzyżackim, zajmującym nad Bałtykiem zdobyte ziemie pruskie, polskie i litewskie (Żmudź). Wojna z nim rozpoczęła się w 1409. Pierwsi uderzyli Krzyżacy, zajmując szereg polskich miast przygranicznych, w tym Bydgoszcz. W dniu 15 lipca 1410 doszło na polach pod Grunwaldem do wielkiej bitwy pomiędzy wojskami zakonu, wspomaganymi przez Marchię Brandenburską króla niemieckiego i czeskiego Zygmunta Luksemburskiego i rycerstwo zachodniej Europy, a połączonymi siłami polsko-litewskimi, wspartymi oddziałami ruskimi, tatarskimi i zaciężnymi oddziałami czeskimi. W wojnie aktywnie uczestniczył również Związek Jaszczurczy zawiązany w 1397 w Prusach. Była to tajna organizacja Polaków, która zajmowała się obroną mieszkańców przed uciskiem krzyżackim. Krwawa rozprawa "dwóch światów" zakończyła się rozbiciem wojsk krzyżackich. Na placu boju padł kwiat rycerstwa krzyżackiego wraz z wielkim mistrzem zakonu Ulrichem von Jungingenem. Wojnę zakończył w 1411 pokój w Toruniu, zobowiązujący Krzyżaków do zwrotu ziemi dobrzyńskiej, Żmudzi i zapłacenia wysokiej kontrybucji 100 tys. kop groszy praskich za wykup jeńców.

[edytuj] Po zwycięstwie grunwaldzkim

Po zwycięstwie grunwaldzkim Jagiełło odbył dwuletnią triumfalną podróż po rozległych terytoriach Litwy od Żmudzi po Czerkasy nad dolnym Dnieprem. Podczas zjazdu w Lubowli (1412) Władysław II zawarł układ z Zygmuntem Luksemburczykiem, królem Węgier i Niemiec (tzw. zastaw spiski) - w zamian za pożyczkę pieniężną, król Polski otrzymał w zastaw 13 miast na Spiszu. W 1413 r. między Litwą i Polską zawarta została unia horodelska, potwierdzająca i uściślająca wspólnotę obu państw. Za udział w walkach z Zakonem i za uznanie męskich potomków Jagiełły następcami tronu, Jagiełło przyznał szlachcie szereg przywilejów (m.in. przywilej czerwiński i statut warcki). Znacznie wzrósł też autorytet państwa polsko-litewskiego w całej Europie. Na wielkim soborze biskupów i uczonych świeckich w Konstancji (1414-1418) odrzucono oskarżenia Zakonu wobec pogańskiej Litwy i odmówiono Krzyżakom prawa do nawracania tego kraju.

Po bitwie grunwaldzkiej Jagiełło nie wykorzystał jednak zwycięstwa, by zająć całe terytorium wroga. Krzyżacy nadal stanowili istotne zagrożenie, zwłaszcza dla Litwy. Dopiero w 1422 po kolejnych zbrojnych akcjach Polski, w których Polacy nie potrafili zdobyć warownych zamków, a Krzyżacy unikali bezpośrednich starć - zrzekli się oni ostatecznie swych roszczeń do litewskiej Żmudzi w pokoju melneńskim. Konsekwencją klęski Krzyżaków pod Grunwaldem było też powstanie tzw. Związku Pruskiego, to jest związku szlachty i miast Pomorza i Prus, będącego w opozycji wobec rządów Zakonu.

Jak donosi Jan Długosz, król zatrzymał się w drodze na Ruś w Medyce, gdzie przeziębił się słuchając śpiewu słowika, wkrótce zmarł w Gródku Jagiellońskim w 1434. Po nim królem polskim został jego syn Władysław III Warneńczyk (1434-1444).

[edytuj] Żony

• Jadwiga Andegaweńska 1386-1399
• Anna Cylejska 1402-1416
• Elżbieta Granowska 1417-1420
• Zofia (Sonka) Holszańska 1422-do śmierci Jagiełły (1434)

[edytuj] Zobacz też

• historia Polski
• neminem captivabimus nisi iure victum
• Dąb Jagiełły
• Pomnik Grunwaldzki w Nowym Jorku
• stosunki polsko-litewskie

[edytuj] Genealogia

Giedymin (Gediminas) ur. ok. 1275 zm. zima 1341

Jewna ur. ok. 1280 zm. 1344

Aleksander Twerski ur. 1301 zm. 22 X 1339

Anastazja Halicka zm. 20 XI 1365

Olgierd (Algirdas) ur. ok. 1296 zm. maj 1377

Julianna twerska ur. ok. 1330 zm. wiosna 1392

1 Jadwiga Andegaweńska ur. 1374 zm. 17 VII 1399 OO   18 II 1386		2 Anna Cylejska ur. 1380/81 zm. 21 I 1416 OO   29 I 1402		Władysław II Jagiełło ur. ok. 1362 zm. 1 VI 1434		3 Elżbieta Pilecka ur. 1372 zm. 12 V 1420 OO   2 V 1417		4 Zofia Holszańska ur. ok. 1405 zm. 21 IX 1461 OO   7 II 1422
	1		2		4		4		4
Elżbieta Bonifacja  ur. 22 VI 1399  zm. 13 VII 1399		Jadwiga‎  ur. 8 IV 1408  zm. 8 XII 1431		Władysław III Warneńczyk  ur. 31 X 1424  zm. 10 XI 1444		Kazimierz  ur. 16 V 1426  zm. 2 III 1427		Kazimierz IV Jagiellończyk  ur. 30 XI 1427  zm. 7 VI 1492

W żyłach Władysława Jagiełły płynęła również krew Piastów, gdyż matka króla, Julianna twerska, była potomkinią po kądzieli Bolesława Krzywoustego.

[edytuj] Ciekawostki

Król Władysław Jagiełło był częstym gościem opactwa łysogórskiego. Jak wynika z relacji Jana Długosza, ilekroć król odwiedzał sanktuarium świętokrzyskie, to zatrzymywał się w Słupi. Dalszą drogę, już jako pielgrzym pokonywał pieszo. Stąd trakt ten nazwano Drogą Królewską. Przy drodze tej, u stóp Łysicy stoi tajemniczy kamienny posąg zwany Pielgrzymem Świętokrzyskim. Figura przedstawia klęczącego mężczyznę z rękami złożonymi do modlitwy, odzianego w długi, spadający do stóp płaszcz. Posąg ów owiany jest licznymi legendami. Jedno z podań powiada, że król Władysław Jagiełło jadąc z Litwy do Krakowa zatrzymał się na Świętym Krzyżu, gdzie Ojcowie pokazywali mu różne pamiątki z przeszłości oraz relikwie. Król chciał ich dotknąć i wyciągnął rękę, za co został ukarany, ręka stała się bezwładna. Dopiero po pokucie i dłuższej modlitwie król wyzdrowiał. Z wdzięczności za odzyskane zdrowie kazał wykuć w kamieniu siebie, jako pokutnika i figurę ustawić przy Drodze Królewskiej. Według innej legendy kamienny Pielgrzym Świętokrzyski to pełen pychy, pielgrzymujący ongiś na Święty Krzyż rycerz, który skamieniał po tym, gdy oświadczył, że bijące na szczycie klasztorne dzwony biją na jego cześć. (Inna wersja legendy nazywa posąg Emerykiem, wiążąc go z osobą św. Emeryka który gościł w klasztorze.) Od tego czasu ma przesuwać się co rok o ziarenko piasku. Odkupi swą winę, kiedy dojdzie do bram klasztoru i pokłoni się relikwiom. Wówczas nastąpi koniec świata.

Władysław II Jagiełło był najdłużej panującym królem Polski. Zasiadał na polskim tronie przez 48 lat 2 miesiące i 27 dni. Krócej panowali: Zygmunt III Waza (45 lat), Kazimierz IV Jagiellończyk (45 lat), Zygmunt I Stary (42 lata) i Zygmunt II August (42 lata).

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Archiwalia związane z panowaniem Władysława II Jagiełły