Zbigniew (książę Polski)

Z Wikipedii

Zbigniew 1070-1112
Władca Polski
Władca od 1102 do 1106 poprzednik Władysław I Herman następca Bolesław III Krzywousty
Ojciec Władysław I Herman Matka nieznana

Zbigniew (ur. po 1070, zm. po 1112) pierworodny syn księcia Władysława Hermana i nieznanej Polki pochodzącej według jednej z hipotez z rodu Prawdziców. W młodości najpierw kształcił się w Krakowie, później przebywał w klasztorze żeńskim w Kwedlinburgu w Saksonii.

Spis treści 1 Rozprawa z Sieciechem 2 Władztwo Zbigniewa 3 Wygnanie i śmierć 4 Wywód genealogiczny 5 Bibliografia

[edytuj] Rozprawa z Sieciechem

Zbigniew jako własną dzielnicę otrzymał Śląsk, za którego posiadanie płacił trybut władcy Czech. Jednak nie dane było mu długo cieszyć się własnym księstwem. Stał się bowiem ostoją opozycji, na co Herman i Sieciech nie mogli biernie spoglądać. Najpóźniej w roku 1096, udało się im zmontować koalicje możnych śląskich i ruszyć z wyprawą przeciw Zbigniewowi. Ten jednak zbiegł z Wrocławia do Kruszwicy i na czele kruszwiczan, z pomocą pogan stoczył krwawy bój z ojcem: "taka masa trupów wpadła do sąsiadującego z grodem jeziora Gopło, że od tego czasu żaden dobry chrześcijanin nie chciał jeść ryby z owej wody". Przegrał on i został uwięziony w jednym z grodów Sieciecha. Niewola Zbigniewa trwała do 1097r., kiedy to 1 maja "przy konsekracji kościoła gnieźnieńskiego za wstawieniem się biskupów i możnych, Władysław Herman przyzwał go do siebie i za ich prośbami odzyskał łaskę,którą utracił". Następnie "Władysław powierzył obu synom swe wojsko i wysłał ich na wyprawę na Pomorze. Oni zaś odszedłszy i powziąwszy nieznane mi bliżej postanowienie zawrócili z drogi z niczym. Wobec tego ojciec, podejrzewając coś natychmiast podzielił między nich królestwo, jednak nie wypuścił ze swych rąk głównych stolic państwa". Celem Władysławowiców było jednak wyeliminowanie z życia politycznego Sieciecha i Judyty Marii. Do decydującej konfrontacji doszło w latach 1099-1100. kiedy Władysław, naciskany przez zbuntowanych synów kurczowo trwał przy palatynie, w nim widząc gwarancję utrzymania swej pozycji w państwie. Bolesławowi do Śląska dołączono Małopolskę. Zbigniew nie zdołał poszerzyć swego wielkopolskiego władania, gdyż Herman obronił się przed nim na Mazowszu. Sieciech którego rola polityczna wydaje się nieco wyolbrzymiona przez Galla, został prawdopodobnie wygnany z Polski.

[edytuj] Władztwo Zbigniewa

W 1102 r. zmarł Władysław Herman. Nie wyznaczył księcia zwierzchniego. Obydwaj bracia mieli prowadzić zgodną politykę zagraniczną i nie pozwalać sąsiadom interweniować w sprawy polskie. Ideału współpracy bracia nie chcieli jednak realizować. Jeszcze przed pogrzebem ojca pokłócili się o podział jego skarbów i dzielnicy. Wkrótce Zbigniew zaczął dążyć do podporządkowania sobie brata. Już w 1102 r. wraz z Pomorzanami najechał na dzielnicę Krzywoustego, a rok później sprowadził wojska czeskie na Śląsk. W trakcie rokowań w końcu 1105 lub już w 1106 r. bracia ustalili, że politykę zagraniczną będą odtąd prowadzić w ścisłym porozumieniu. Jednak, gdy Krzywousty podjął wyprawę na Pomorze w 1106 r., Zbigniew zawiódł jako sojusznik. W odwecie Bolesław uderzył na niego z pomocą ruską i węgierską. Zbigniew przegrał i zatrzymał Mazowsze jako lennik brata. Gdy zimą 1107/1108 nie stawił się na pomorskiej wyprawie brata, okazując się wiarołomnym lennikiem, przesądził o swym losie. Został wypędzony z Polski.

[edytuj] Wygnanie i śmierć

Wygnaniec Zbigniew miał dokąd uciekać. Od Pomorzan do Czech, a stamtąd do Niemiec. Tradycja zwierzchności cesarzy rzymskich nad Polską dała Henrykowi V - podówczas jeszcze nie cesarzowi, ale do tego tytułu pretendującemu - argument, by wystąpić w roli rozjemcy braterskiego sporu. Gdy jednak Bolesław odrzucił ultimatum Henryka w sprawie powrotu brata, ruszyła wojenna wyprawa na Polskę. Zbigniew zachęcał do niej Henryka, "obiecując, że tylko niewielu Polaków będzie mu stawiało opór". Ale optymizm uczestników wyprawy wkrótce ostudziła postawa obrońców Bytomia nad odrą. Ujrzeli "gród Bytom tak uzbrojony i obwarowany, że Henryk zagniewany zwrócił się ze słowami oburzenia do Zbigniewa: Zbigniewie - rzekł cesarz - tak to Polacy ciebie uznają za swego pana? Tak pragną opuścić twego brata i objęcia rządów przez ciebie?". Przyszło więc Zbigniewowi przeżyć nie lada upokorzenie, tym większe, że w starciu zbrojnym z wojskami niemieckimi znacznie gorzej uzbrojeni bytomianie okazali niebywałe męstwo. Był to początek zmagań, których apogeum stanowiła bohaterska obrona Głogowa latem 1109r. przed wojskami Henryka V, który w końcu "opuścił Polskę, wynosząc żałobę zamiast wesela, trupy poległych zamiast trybutu". Zbigniew schronił się w Czechach. Stamtąd urządzał zbrojne napady na Śląsk. Sprowokowały one ostatecznie wyprawę odwetową Krzywoustego na Czechy (1110 r.). W wyniku porozumień pokojowych między czeskim księciem Władysławem I i Bolesławem doszło do swoistej transakcji wiązanej: władca Czech pozwolił na powrót do kraju swemu bratu, Sobiesławowi, przebywającemu na wygnaniu w Polsce, a Krzywousty - Zbigniewowi. Obydwaj wygnańcy mieli otrzymać własne dzielnice i uznać zwierzchność braci. Zbigniew miał jednak zdaniem Galla - zachować się wobec brata tak arogancko, że ściągnął na siebie gniew i czyn, którego Krzywousty miał na zawsze żałować. Od czeskiego dziejopisarza Kosmasa dowiadujemy się natomiast, iż Bolesław działał z wyrachowaniem: "brata Zbigniewa pod przysięgą wierności podstępami przywołał i trzeciego dnia pozbawił go oczu". Do uwięzienia i oślepienia Zbigniewa doszło prawdopodobnie w 1111 r. Załamany i wyniszczony na zdrowiu polski książę zmarł.

[edytuj] Wywód genealogiczny

Mieszko II Lambert zm. 10 maja 1034

Kazimierz I Odnowiciel zm. 28 listopada 1058

Rycheza Lotaryńska zm. 21 marca 1063

Władysław I Herman zm. 4 czerwca 1102

Włodzimierz I Wielki zm. 15 lipca1015

Dobronega Maria Kijowska zm. 1087

NN zm. po 1018 lub Anna Porfirogenetka zm. 1011

Zbigniew zm. ok. 1112

NN

[edytuj] Bibliografia

• Rosik S., Wiszewski P., "Poczet polskich królów i książąt", Wrocław 2004, ISBN 978-83-7384-526-8 i ISBN 83-7384-526-7