Władcy Polski
Z Wikipedii
Historia Polski Monografie |
Państwo polskie: |
Państwo pierwszych Piastów |
Rozbicie dzielnicowe |
Zjednoczone Królestwo |
Polska Jagiellonów |
Rzeczpospolita Obojga Narodów |
Polska pod zaborami |
II Rzeczpospolita |
Polska podczas II wojny światowej |
Polska Rzeczpospolita Ludowa |
III Rzeczpospolita |
Pozostałe: |
→Władcy Polski →Historia kultury |
Portal: Historia |
Władcy Polski – lista obejmuje książąt i królów Polski. Pierwszą dynastią panującą w Polsce byli Piastowie. Rządzili od powstania państwa polskiego (około 960 roku) do 1370, z krótką przerwą na panowanie Przemyślidów (1291-1305). Od 1370 do 1399 roku panowali dwaj monarchowie z węgierskiej linii Andegawenów, zaś od 1386 do 1572 roku przedstawiciele dynastii Jagiellonów, jednej z linii litewskich Giedyminowiczów.
Od 1573 roku do upadku państwa polskiego w 1795 (III rozbiór Polski) roku władcy byli wybierani w drodze wolnej elekcji.
Piastowie – książęta Polan
Trzej bezpośredni poprzednicy Mieszka I są znani jedynie z relacji Anonima zwanego Gallem. Ich historyczność jest dyskusyjna, jednak obecnie literatura skłania się do uznania listy władców przekazanej przez Galla za zgodną z rzeczywistością[1]. Nie zalicza sie ich do władców Polski. Sam termin Polska nie jest poświadczony w tych wczesnych czasach, a ziemie, którymi władali stanowiły prawdopodobnie tylko część późniejszej Wielkopolski.
Daty panowania | Władca | Portret władcy | Rodzice | Urodzony | Zmarł | Informacje dodatkowe |
---|---|---|---|---|---|---|
IX-X wiek(?) | Siemowit | Piast, Rzepicha |
? | przełom IX i X wieku(?) | Według relacji Anonima zwanego Gallem pierwszy władca z dynastii Piastów. | |
X wiek(?) | Lestek | Siemowit, nieznana |
? | zapewne 930-950(?) | ||
X wiek | Siemomysł | Lestek, nieznana |
? | 950-960 |
Piastowie – książęta i królowie Polski (do 1138)
Pierwszym władcą Polski potwierdzonym przez współczesne źródła był Mieszko I. Z władców Polski z dynastii Piastów panujących między około 960 a 1138 rokiem trzech dostąpiło koronacji: w 1025 roku Bolesław I Chrobry, w tym samym roku Mieszko II Lambert i w 1076 roku Bolesław II Szczodry.
Według relacji Kosmasa z Pragi w 1085 roku cesarz Henryk IV nadał Wratysławowi II, ówczesnemu władcy Czech, tytuł króla Polski; informacja ta jest jednak odrzucana przez większość badaczy[2].
Daty panowania | Władca | Portret władcy | Rodzice | Urodzony | Zmarł | Informacje dodatkowe |
---|---|---|---|---|---|---|
ok. 960-992 | Mieszko I | ![]() |
Siemomysł, nieznana |
ok. 930-935 | 25 maja 992 | Pierwszy władca Polski potwierdzony przez współczesne źródła. |
992-1025 | Bolesław I Chrobry | ![]() |
Mieszko I, Dobrawa czeska |
967 | 17 czerwca 1025 | Pierwszy król Polski (koronowany w 1025), książę Czech 1003-1004. |
1025-1031 | Mieszko II Lambert | ![]() |
Bolesław I Chrobry, Emnilda słowiańska |
990 | 10 maja 1034 | Po raz pierwszy. Drugi król Polski (koronowany w 1025). |
1031-1032 | Bezprym | ![]() |
Bolesław I Chrobry, nieznana Węgierka |
986 lub 987 | wiosna 1032 | |
1032-1034 | Mieszko II Lambert | ![]() |
Bolesław I Chrobry, Emnilda słowiańska |
990 | 10 maja 1034 | Po raz drugi. Źródła niemieckie podają, że zrzekł się korony w 1032 roku. W polskich źródłach do śmierci był tytułowany królem. |
1034-1058 | Kazimierz I Odnowiciel | ![]() |
Mieszko II Lambert, Rycheza lotaryńska |
1016 | 1058 | Wypędzony w 1037 lub 1038 roku. Powrócił w 1039 lub 1040 roku. |
1058-1079 | Bolesław II Szczodry | ![]() |
Kazimierz I Odnowiciel, Maria Dobroniega |
ok. 1042 | 2 lub 3 kwietnia 1081 lub 1082 | Trzeci król Polski (koronowany w 1076). |
1079-1102 | Władysław I Herman | ![]() |
Kazimierz I Odnowiciel, Maria Dobroniega |
ok. 1043 | 4 czerwca 1102 | |
1102-1107 | Zbigniew | Władysław I Herman, nieznana Polka |
ok. 1073 | po 1114 | ||
1102-1138 | Bolesław III Krzywousty | ![]() |
Władysław I Herman Judyta czeska |
20 sierpnia 1085 lub 1086 | 28 października 1138| |
Okres rozbicia dzielnicowego
Ustawa sukcesyjna Bolesława III Krzywoustego zapoczątkowała w Polsce okres rozbicia dzielnicowego. Najważniejszym z książąt miał być władca dzielnicy senioralnej (w jej granicach znajdowała się stolica państwa – Kraków), będący zarazem – zgodnie z zasadą senioratu – najstarszym z rodu. Zasada to została podważona już w 1146 roku wraz z wypędzeniem Władysława II Wygnańca, załamała się w wyniku decyzji zjazdu łęczyckiego w 1180 roku, chociaż jeszcze w XIII wieku część pretendentów do dzielnicy krakowskiej powoływała się na swoje prawa z racji bycia najstarszym w rodzie.
Piastowie – książęta krakowscy
Daty panowania | Władca | Portret władcy | Rodzice | Urodzony | Zmarł | Informacje dodatkowe |
---|---|---|---|---|---|---|
1138-1146 | Władysław II Wygnaniec | ![]() |
Bolesław III Krzywousty, Zbysława kijowska |
1105 | 30 maja 1159 | Książę śląski 1138-1146. |
1146-1173 | Bolesław IV Kędzierzawy | ![]() |
Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu |
ok. 1121/1122 | 5 stycznia 1173 | Książę mazowiecki 1138-1173, śląski 1146-1163. |
1173-1177 | Mieszko III Stary | ![]() |
Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu |
1122/1125 | 13 lub 14 marca 1202 | Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1138-1179, 1182-1202. |
1177-1191 | Kazimierz II Sprawiedliwy | ![]() |
Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu |
1138 | 4 maja 1194 | Po raz pierwszy. Książę wiślicki 1166-1173, sandomierski 1173-1194, mazowiecki 1186-1194. |
1191 | Mieszko III Stary | ![]() |
Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu |
1122/1125 | 13 lub 14 marca 1202 | Po raz drugi. |
1191-1194 | Kazimierz II Sprawiedliwy | ![]() |
Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu |
1138 | 4 maja 1194 | Po raz drugi. |
1194-1198 | Leszek Biały | ![]() |
Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska |
ok. 1184/1185 | 24 listopada 1227 | Po raz pierwszy. |
1198-1202 | Mieszko III Stary | ![]() |
Bolesław III Krzywousty, Salomea z Bergu |
1122/1125 | 13 lub 14 marca 1202 | Po raz trzeci. |
1202 albo 1202-1206[3] | Władysław Laskonogi | ![]() |
Mieszko III Stary, Eudoksja kijowska |
1161/1167 | 3 listopada 1231 | Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1202-1220. |
1202-1210 albo 1206-1210 | Leszek Biały | ![]() |
Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska |
ok. 1184/1185 | 24 listopada 1227 | Po raz drugi. |
1210-1211 | Mieszko I Plątonogi | ![]() |
Władysław II Wygnaniec, Agnieszka austriacka |
1131-1146 | 1211 | Książę raciborski 1173-1211, opolski 1202-1211. |
1211-1227 | Leszek Biały | ![]() |
Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska |
ok. 1184/1185 | 24 listopada 1227 | Po raz trzeci. |
1227-1229 | Władysław Laskonogi | ![]() |
Mieszko III Stary, Eudoksja kijowska |
1161/1167 | 3 listopada 1231 | Po raz drugi. W latach 1228-1229 w jego zastępstwie rządy w dzielnicy senioralnej sprawował Henryk I Brodaty[4]. |
1229-1232 | Konrad I mazowiecki | ![]() |
Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska |
ok. 1187 | 31 sierpnia 1247 | Po raz pierwszy. Tytuł księcia krakowskiego przyjął dopiero po śmierci Władysława Laskonogiego[5]. Książę mazowiecki od 1202[6]. |
1232-1238 | Henryk I Brodaty | ![]() |
Bolesław I Wysoki, Krystyna |
1165-1170 | 19 marca 1238 | Książę śląski od 1201. |
1238-1241 | Henryk II Pobożny | ![]() |
Henryk I Brodaty, Jadwiga z Andechs |
1196-1207 | 9 kwietnia 1241 | Książę śląski od 1238. |
1241 | Bolesław II Rogatka | Henryk II Pobożny, Anna Przemyślidka |
ok. 1220/1225 | 26 grudnia 1278 | ||
1241-1243 | Konrad I mazowiecki | ![]() |
Kazimierz II Sprawiedliwy, Helena znojemska |
ok. 1187 | 31 sierpnia 1247 | Po raz drugi. |
1243-1279 | Bolesław V Wstydliwy | ![]() |
Leszek Biały, Grzymisława łucka |
21 czerwca 1226 | 7 grudnia 1279 | |
1279-1288 | Leszek Czarny | ![]() |
Kazimierz I kujawski, Konstancja śląska |
ok. 1240-1243 | 30 września 1288 | Książę sieradzki i łęczycki. |
1288-1290 | Henryk IV Probus | ![]() |
Henryk III Biały, Judyta mazowiecka |
1257/1258 | 23 czerwca 1290 | Książę wrocławski od 1270. |
1290-1291 | Przemysł II | ![]() |
Przemysł I, Elżbieta wrocławska |
14 października 1257 | 8 lutego 1296 | Czwarty król Polski (koronowany w 1295). Książę poznański od 1273, wielkopolski od 1279, gdański od 1294. |
Przemyślidzi – książęta krakowscy
W 1291 roku księstwo krakowskie znalazło się w rękach czeskiego króla Wacława II. W 1292 roku zajął on księstwo sandomierskie, a w 1299 roku także Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie. W 1300 roku został koronowany na króla Polski przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnkę.
Wacław II zmarł 21 czerwca 1305 roku i rządy po nim objął jego syn Wacław III. 4 sierpnia 1306 roku został on jednak zamordowany w trakcie przygotowań do wyprawy do Polski. We wrześniu tego samego roku Kraków znalazł się w rękach Władysława I Łokietka.
Następcy Wacława III na tronie czeskim – Rudolf III Habsburg, Henryk Karyncki i Jan Luksemburski – zgłaszali pretensje do polskiego tronu. Ostatecznie w listopadzie 1335 roku na zjeździe wyszehradzkim Jan Luksemburski zrzekł się roszczeń do polskiej korony w zamian za 20 tysięcy kóp groszy praskich.
Daty panowania | Władca | Portret władcy | Rodzice | Urodzony | Zmarł | Informacje dodatkowe |
---|---|---|---|---|---|---|
1291-1305 | Wacław II | ![]() |
Przemysł Ottokar II, Kunegunda halicka |
27 października 1271 | 21 czerwca 1305 | Piąty król Polski (koronowany w 1300). |
1305-1306 | Wacław III | ![]() |
Wacław II, Guta Habsburżanka |
6 października 1289 | 4 sierpnia 1306 |
Pozostali książęta
Na terenie Polski w dobie rozbicia dzielnicowego powstało szereg księstw. Z nich księstwa wielkopolskie, kujawskie, a później także mazowieckie po wymarciu poszczególnych linii Piastów powróciły pod władzę królów Polski.
Księstwa śląskie w XIV wieku stały się czeskim lennym, jednak w niektórych aż do XVII wieku rządzili Piastowie (najdłużej w księstwie brzesko-legnickim do 1675 roku). Część księstw śląskich po wymarciu miejscowych Piastów zostało bezpośrednio wcielonych do Korony Czeskiej, w niektórych jako czescy lennicy rządzili przedstawiciele innych dynastii (najdłużej w księstwie cieszyńskim do 1918 roku).
Władcami księstw powstałych w Polsce, obok księstwa krakowskiego, w okresie rozbicia dzielnicowego byli:
- książęta wielkopolscy – w 1314 roku Wielkopolska weszła w skład jednoczącego się Królestwa Polskiego,
- książęta sandomierscy – w 1304 roku księstwo sandomierskie zajął Władysław I Łokietek, który w 1320 roku został koronowany na króla Polski,
- książęta mazowieccy – w 1526 roku Mazowsze zostało inkorporowane do Korony Polskiej,
- książęta kujawscy – ostatni książę kujawski Władysław Biały w 1363 lub 1364 roku abdykował na rzecz polskiego króla Kazimierza III Wielkiego,
- książęta wrocławscy – od 1324 roku lennicy niemieccy, od 1335 roku księstwo wrocławskie było własnością królów czeskich,
- Książęta legnicko-brzescy – od 1329 roku lennicy czescy,
- książęta świdnicko-jaworscy – w 1392 roku księstwo świdnicko-jaworskie weszło w skład Korony Czeskiej,
- książęta ziębiccy,
- książęta głogowscy – w 1331 roku księstwo głogowskie weszło w skład Królestwa Czeskiego,
- książęta żagańscy – od 1329 roku lennicy czescy,
- książęta oleśniccy – od 1329 roku lennicy czescy,
- książęta opolsko-raciborscy,
- książęta cieszyńscy – od 1327 roku lennicy czescy,
- książęta oświęcimscy – od 1327 roku lennicy czescy,
- książęta opolscy – od 1327 roku lennicy czescy,
- książęta raciborscy – od 1327 roku lennicy czescy.
Piastowie – królowie Polski
W 1306 roku księciem krakowskim został Władysław I Łokietek z kujawskiej linii Piastów, który już wcześniej opanował księstwo sandomierskie. W 1314 roku zajął Wielkopolskę. 20 stycznia 1320 roku został koronowany na króla Polski, kładąc w ten sposób kres okresowi rozbicia dzielnicowego.
Daty panowania | Władca | Portret władcy | Rodzice | Urodzony | Zmarł | Informacje dodatkowe |
---|---|---|---|---|---|---|
1306-1333 | Władysław I Łokietek | ![]() |
Kazimierz I kujawski, Eufrozyna opolska |
1260 | 2 marca 1333 | Koronowany w 1320. |
1333-1370 | Kazimierz III Wielki | ![]() |
Władysław I Łokietek, Jadwiga kaliska |
30 kwietnia 1310 | 5 listopada 1370 | Koronowany w 1333. |
Andegawenowie – królowie Polski
W 1370 roku zmarł Kazimierz III Wielki, król Polski, nie pozostawiając legalnego męskiego potomstwa. Na mocy wcześniejszych umów kolejnym władcą został siostrzeniec zmarłego – Ludwik Węgierski.
Ludwik zmarł w 1382 roku, nie pozostawiając męskiego potomstwa. Zgodnie z wcześniejszymi umowami polski tron miał przypaść jednej z jego córek. Ostatecznie w 1384 roku władcą została najmłodsza, Jadwiga.
Daty panowania | Władca | Portret władcy | Rodzice | Urodzony | Zmarł | Informacje dodatkowe |
---|---|---|---|---|---|---|
1370-1382 | Ludwik Węgierski | ![]() |
Karol Robert, Elżbieta Łokietkówna |
5 marca 1326 | 10 września 1382 | Król Węgier 1342-1382. |
1384-1399 | Jadwiga Andegaweńska | ![]() |
Ludwik Węgierski, Elżbieta Bośniaczka |
między 3 października 1373 a 18 lutego 1374 | 17 lipca 1399 | Koronowana na "króla Polski". Od 1386 współrządziła ze swoim mężem Władysławem II Jagiełłą. |
Jagiellonowie
W 1386 roku królem Polski został Władysław II Jagiełło, wielki książę litewski. Założona przez niego dynastia Jagiellonów panowała w Polsce do 1572 roku. Przez znaczny część rządów tej dynastii Polskę i Litwę łączyła unia personalna, przekształcona w 1569 roku w unię realną.
W latach 1444-1447 Polska nie miała króla. Początkowo liczono się z możliwością powrotu Władysława III Warneńczyka, później jego brat Kazimierz IV Jagiellończyk przez dwa lata toczył pertraktacje z polskimi panami, głównie odnośnie charakteru unii polsko-litewskiej. Ostatecznie doszli do porozumienia, a Kazimierz Jagiellończyk 25 czerwca 1447 roku został koronowany na króla Polski.
Popularność tej dynastii sprawiła, że 13 grudnia 1575 roku "królem Polski" obrano Annę Jagiellonkę, siostrę Zygmunta II Augusta. Dwa dni później na jej męża, a zarazem władcę Korony i Litwy wybrano Stefana Batorego[7].
Daty panowania | Władca | Portret władcy | Rodzice | Urodzony | Zmarł | Informacje dodatkowe |
---|---|---|---|---|---|---|
1386-1434 | Władysław II Jagiełło | ![]() |
Olgierd Giedyminowic, Julianna twerska |
ok. 1362(?) | 1 czerwca 1434 | Najwyższy książę litewski 1386-1434, wielki książę litewski 1377-1392. W latach 1386-1399 współrządził ze swoją żoną Jadwigą. |
1434-1444 | Władysław III Warneńczyk | ![]() |
Władysław II Jagiełło, Zofia Holszańska |
31 października 1424 | 10 listopada 1444 | Król Węgier 1440-1444, najwyższy książę litewski 1434-1440 (tytularny do 1444). |
1447-1492 | Kazimierz IV Jagiellończyk | ![]() |
Władysław II Jagiełło, Zofia Holszańska |
30 listopada 1427 | 7 czerwca 1492 | Wielki książę litewski 1440-1492. |
1492-1501 | Jan I Olbracht | ![]() |
Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka |
27 grudnia 1459 | 17 czerwca 1501 | |
1501-1506 | Aleksander Jagiellończyk | ![]() |
Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka |
5 sierpnia 1461 | 19 sierpnia 1506 | Wielki książę litewski 1492-1506. |
1506-1548 | Zygmunt I Stary | ![]() |
Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka |
1 stycznia 1467 | 1 kwietnia 1548 | Wielki książę litewski 1506-1548. |
1548-1572 | Zygmunt II August | Zygmunt I Stary, Bona Sforza |
1 sierpnia 1520 | 7 lipca 1572 | Wielki książę litewski. Na tron litewski został wyniesiony w 1529 roku. Na króla Polski został koronowany w 1530 roku. |
Władcy elekcyjni Rzeczypospolitej Obojga Narodów
W latach 1573-1795 Polską (Koroną), tworzącą wraz z Litwą Rzeczpospolitą Obojga Narodów, rządzili królowie wybierani w drodze wolnej elekcji.
13 grudnia 1575 roku Anna Jagiellonka została wybrana w wolnej elekcji królem Polski i wielkim księciem litewskim, a dzień później stronnictwo szlacheckie pod przewodnictwem Jana Zamoyskiego uznało ten fakt, przydając jej na małżonka Stefana Batorego [8].
Kilkakrotnie dochodziło do podwójnych elekcji. 12 grudnia 1575 roku stronnictwo habsburskie obrało królem cesarza Maksymiliana II Habsburga, lecz ostatecznie królem wybrano jego kontrkandydata – Stefana Batorego. Sam Maksymilian zmarł niedługo potem – 12 października 1576 roku.
19 sierpnia 1587 roku większość poparła Zygmunta III Wazę, lecz trzy dni później Jakub Woroniecki, biskup kijowski, popierany przez grupę magnatów ogłosił królem Maksymiliana III Habsburga. Ten 27 września tego samego roku zaprzysiągł pacta conventa. Pokonany w bitwie pod Byczyną, na mocy traktatu bytomsko-będzińskiego 9 marca 1589 roku miał zrzec się tytuł króla Polski.
27 czerwca 1697 roku prymas Michał Stefan Radziejowski ogłosił królem Polski Franciszka Ludwika księcia Conti, z kolei uzurpujący sobie prawa interrexa, biskup kujawski, Stanisław Dąmbski – Augusta II Mocnego. Ostatecznie władcą został August, zaś zwolennicy Contiego uznali go królem 21 maja 1698 roku na mocy ugody łowickiej.
Maksymilian II Habsburg, Maksymilian III Habsburg i Franciszek Ludwik Conti są pomijani w zestawieniach polskich władców[9].
Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z mapy Europy w wyniku rozbiorów dokonanych przez Rosję, Prusy i Austrię. Ostatni traktat rozbiorowy podpisano 24 października 1795 roku. Miesiąc później, 25 listopada, w Grodnie abdykował ostatni król Polski – Stanisław August Poniatowski.
Rozbiory Polski były bezprawnym aktem agresji. Zaborcy złamali zasadę dobrej wiary, z której wynika obowiązek dotrzymywania umów[10], a także regułę, że nie wolno w stosunkach międzypaństwowych wysuwać pretensji bezzasadnych lub wygasłych. Złamali także zasadę nieingerencji w stosunku wewnętrzne drugiego państwa.
Daty panowania | Władca | Portret władcy | Rodzice | Urodzony | Zmarł | Informacje dodatkowe |
---|---|---|---|---|---|---|
1573-1575 | Henryk Walezy | ![]() |
Henryk II Walezjusz, Katarzyna Medycejska |
19 września 1551 | 2 sierpnia 1589 | Król Francji 1574-1589. |
1576-1586 | Stefan Batory | Stefan Batory, Katarzyna Telegdi |
27 września 1533 | 12 grudnia 1586 | Książę Siedmiogrodu 1571-1576. | |
1587-1632 | Zygmunt III Waza | ![]() |
Jan III Waza, Katarzyna Jagiellonka |
20 czerwca 1566 | 30 kwietnia 1632 | Król Szwecji 1592-1599. |
1632-1648 | Władysław IV Waza | ![]() |
Zygmunt III Waza, Anna Habsburżanka |
9 czerwca 1595 | 20 maja 1648 | tytularny król Szwecji 1632-1648, wybrany carem Rosji w 1610, tytularny car Rosji do 1634 |
1648-1668 | Jan II Kazimierz | Zygmunt III Waza, Konstancja Habsburżanka |
22 marca 1609 | 16 grudnia 1672 | Abdykował 16 września 1668; tytularny król Szwecji 1648-1660. | |
1669-1673 | Michał Korybut Wiśniowiecki | ![]() |
Jeremi Wiśniowiecki, Gryzelda Zamoyska |
31 maja 1640 | 10 listopada 1673 | |
1674-1696 | Jan III Sobieski | ![]() |
Jakub Sobieski, Zofia Teofila Daniłowiczówna |
17 sierpnia 1629 | 17 czerwca 1696 | |
1697-1706 | August II Mocny | ![]() |
Jan Jerzy III, Anna Zofia duńska |
12 maja 1670 | 1 lutego 1733 | Po raz pierwszy. Elektor Saksonii 1694-1733. |
1706-1709 | Stanisław Leszczyński | Rafał Leszczyński, Anna Jabłonowska |
20 października 1677 | 23 lutego 1766 | Po raz pierwszy. | |
1709-1733 | August II Mocny | ![]() |
Jan Jerzy III, Anna Zofia duńska |
12 maja 1670 | 1 lutego 1733 | Po raz drugi. |
1733-1736 | Stanisław Leszczyński | ![]() |
Rafał Leszczyński, Anna Jabłonowska |
20 października 1677 | 23 lutego 1766 | Po raz drugi. |
1733-1763 | August III | ![]() |
August II Mocny, Krystyna Eberhardyna |
17 października 1696 | 5 października 1763 | Elektor Saksonii 1733-1763. |
1764-1795 | Stanisław August Poniatowski | ![]() |
Stanisław Poniatowski, Konstancja Czartoryska |
17 stycznia 1732 | 12 lutego 1798 | Abdykował. |
Władcy ziem polskich w okresie zaborów

W 1795 roku Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z mapy politycznej Europy, podzielona między Cesarstwo Rosji, Królestwo Prus i Księstwo Austrii. Rozbiory były bezprawnym aktem agresji. Żadne z państw zaborczych nie mogło sobie rościć pretensji do bycia następcą prawnym Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Władcy państw zaborczych dodawali do swojej tradycyjnej tytulatury określenia związane z ziemiami znajdującymi się w granicach dawnej Rzeczypospolitej:
- królowie Prus – od 1815 do 1918 roku używali tytułu Wielkiego Księcia Poznańskiego, mimo likwidacji autonomii samego księstwa w 1849 roku,
- carowie Rosji – od 1815 do 1831 roku nosili tytuł Króla Polski (koronowali się w Warszawie), 1831-1917 cara Polski.
- cesarze Austrii – do 1918 roku nosili tytuł Króla Galicji i Lodomerii i Wielkiego Księcia Krakowa.
W latach 1807-1815 istniało Księstwo Warszawskie, którego pierwszym i jedynym władcą był Fryderyk August I, król saski, wnuk polskiego króla Augusta III.
Przypisy
- ↑ K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Wrocław-Warszawa 1992, s. 46
- ↑ A. Gąsiorowski, Wratysław II, Słownik Starożytności Słowiańskich, t. 6 cz. 2, s. 599.
- ↑ J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej..., s. 177-178.
- ↑ B. Zientara, Henryk Brodaty..., wyd. 2, s. 280-281.
- ↑ B. Zientara, Henryk Brodaty..., wyd. 2, s. 306.
- ↑ J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej..., s. 179.
- ↑ M. Duczmal, Jagiellonowie..., s. 92.
- ↑ Wacław Sobieski, Kazimierz Lepszy Anna Jagiellonka w: PSB t. I. Warszawa 1935 s. 129
- ↑ Por. J.E. Morby, Dynastie świata..., s. 262-263; Encyklopedia popularna PWN, wyd. 27, s. 659; S. Grzybowski, Dzieje Polski i Litwy..., s. 407.
- ↑ Rzeczpospolitą i Rosję wiązał w tym czasie tzw. pokój Grzymułtowskiego z 1686 roku, dodatkowo Katarzyna II w 1764 roku gwarantowała pozostanie Rzeczypospolitej w jej aktualnych granicach. Prusy złamały traktat krakowski z 1525 roku. Austria w 1769 roku zajęła dawny zastaw (Spisz) bez zwrotu pożyczki. Dodatkowo w 1773 roku państwa zaborcze stwierdziły, że nie będą mieć więcej roszczeń terytorialnych wobec Rzeczypospolitej
Bibliografia
- Duczmal M., Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1996.
- Dybkowska A., Żaryn J., Żaryn M., Polskie dzieje. Od czasów najdawniejszych po współczesność, wyd. 2, Warszawa 1995, ISBN 83-01-11870-9.
- Gierowski J. A., Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648-1763), Kraków 2001, ISBN 83-85719-56-3.
- Grodziski S., Polska w czasach przełomu (1764-1815), Kraków 2001, ISBN 83-85719-45-8.
- Grodziski S., Porównawcza historia ustrojów państwowych, Kraków 1998, ISBN 83-7052-840-6.
- Grzybowski S., Dzieje Polski i Litwy (1506-1648), Kraków 2000, ISBN 83-85719-48-2.
- Morby J. E., Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, Kraków 1995, ISBN 83-7006-263-6, s. 261-263.
- Wyrozumski J., Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.-1370), Kraków 1999, ISBN 83-85719-38-5.
- Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, wyd. 2, Warszawa 1997.
Zobacz też
- historia Polski
- legendarni władcy Polski
- król Polski
- Interrex (Rzeczpospolita Obojga Narodów)
- Władcy Litwy
- Władcy Rusi Kijowskiej
- polscy samozwańcy
- polskie królowe
- Żony władców Polski
- władcy Galicji
- prezydenci Polski
- książęta pomorscy
- Piastowie
- Przemyślidzi
- Andegawenowie
- Jagiellonowie
- elekcyjni
- rody panujące w Polsce