Lwów

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°52' N 24°05' E49.8666667 24.0833333 (Lwów)

Lwów

Herb Lwowa

Panorama Lwowa z wieży ratuszowej

Dewiza: Semper fidelis (łac. Zawsze wierny)

Ukraina

lwowski

Andrij Sadowyj

171,01 km²

Położenie

49° 52' N
24° 05' E

Wysokość

296 m n.p.m.

Ludność (2007)
• liczba ludności
• gęstość

735 000
4298 os./km²

Nr kierunkowy

(+380) 0322

Kod pocztowy

79000-79490

Tablice rejestracyjne

Podział miasta

6 dzielnic

Miasta partnerskie

Banja Luka

Corning

Fryburg Bryzgowijski

Kraków

Lublin

Nowy Sad

Przemyśl

Rzeszów

Whitstable

Winnipeg

Wrocław

Położenie na mapie kraju

Lwów

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Lwów w Wikicytatach

Strona internetowa miasta

Polski herb Lwowa

Lwów (ukr. Львів, łac. Leopolis, niem. Lemberg, jid. לעמבערג Lemberg, ros. Львов) – największe miasto zachodniej Ukrainy, stolica obwodu lwowskiego (do 1939 stolica województwa lwowskiego), na Wyżynie Podolskiej, nad Pełtwią; ośrodek przemysłowy; port lotniczy, węzeł kolejowy i drogowy; ośrodek kulturalny i naukowy, Uniwersytet Lwowski (1661), Politechnika Lwowska (1844), Lwowska Galeria Sztuki (1897), Teatr Wielki (1900); cenny zespół obiektów zabytkowych wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1998; główny ośrodek nauki i kultury polskiej na Ukrainie.

Stolica województwa ruskiego, jedno z głównych miast I i II Rzeczypospolitej, w okresie rozbiorów ośrodek kultury polskiej i stolica Galicji.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Lwowa.

[edytuj] Przynależność państwowa Lwowa

do 1250 – epoka Grodów Czerwieńskich
1256-1339 – pod panowaniem władców ruskich – zależność lenna od chanatu tatarskiego
1340-1772 – pod panowaniem władców polskich
1772-1918 – w zaborze austriackim
1918-1939 – II Rzeczpospolita
1939-1941 – okupacja sowiecka
1941-1944 – okupacja niemiecka
1944-1991 – ZSRR
od 1991 – Ukraina

Portal:
Lwów

[edytuj] Krótka historia Lwowa

Lwów został założony przez księcia halicko-włodzimierskiego Daniela Rurykowicza, który nazwał miasto Lwowem na cześć swojego syna Lwa. Lew Halicki po śmierci ojca przeniósł do Lwowa stolicę Rusi Halicko-Włodzimierskiej. W 1356 Kazimierz Wielki lokował miasto na prawie magdeburskim. Lwów stanowił od tego czasu część Polski. W 1412 roku stał się siedzibą metropolity łacińskiego. Podobnie jak Kraków czy Gdańsk, Lwów był miastem królewskim o wielkim znaczeniu obronnym i ekonomicznym Polski.

Prawo składu nadane w 1444 i korzystne położenie na kupieckim szlaku bałtyckim i czarnomorskim spowodowały wzrost bogactwa mieszczan i bujny rozkwit miasta, co znajdowało swój wyraz m.in. w zbudowanych wówczas okazałych budowlach obronnych, sakralnych i świeckich, rozwoju nauki, kultury i sztuki. Miasto zamieszkałe było przez przedstawicieli różnych nacji i religii (Polacy, Żydzi, Rusini, Ormianie, Włosi, Węgrzy, Niemcy, Tatarzy i in.), którzy z reguły polonizowali się już w drugim pokoleniu, zachowując przy tym swoje obyczaje i religię. Lwów był jedynym miastem w świecie, posiadającym trzy katolickie arcybiskupstwa różnych obrządków: łacińskiego, ormiańskiego i grekokatolickiego.

Z racji swojego położenia Lwów był narażony na nieustanne napady wrogich wojsk (Turków, Tatarów, Kozaków, Rosjan). Silnie ufortyfikowany i uzbrojony staraniem królów polskich i swoich obywateli, zasobny w dobra materialne, którymi także opłacano okup najeźdźcom, miał opinię miasta niezdobytego. Bronił się skutecznie przed najazdami, bronił też solidarnie przed wydaniem wrogowi swoich obywateli niezależnie od ich narodowości i religii^[1]. W 1658 król Jan Kazimierz oddając hołd dzielności i zasługom miasta, zrównał Lwów w prawach z Krakowem i Wilnem i nobilitował mieszczan lwowskich. Od połowy XVII wieku następował jednak stopniowy upadek militarny i ekonomiczny miasta, które stało się celem najazdów kozackich, tureckich i szwedzkich. Miasto zmuszone było płacić kolejnym najeźdzcom wysokie kontrybucje, cierpieć grabieże i utrzymywać obce wojska.

W 1772, w wyniku pierwszego rozbioru Polski miasto znalazło się pod władzą Austrii i zostało stolicą tzw. Królestwa Galicji i Lodomerii. Po kilkudziesięcioletnim okresie germanizacji, znaczonym kolejnymi próbami walki Polaków z zaborcą, od 1871 Lwów cieszył się szeroką autonomią i swobodą rozwoju nauki i kultury polskiej. Podczas I wojny światowej Lwów został zdobyty przez wojska carskie we wrześniu 1914, lecz w czerwcu 1915 roku znalazł się ponownie pod władzą Austrii. Wraz z upadkiem Austro-Węgier wybuchły polsko-ukraińskie walki o miasto, określone w polskiej historiografii jako Obrona Lwowa. W listopadzie 1918, po wyparciu Ukraińców z miasta, doszło do pogromu miejscowej ludności żydowskiej.

W okresie międzywojennym Lwów był trzecim pod względem liczby ludności po Warszawie i Łodzi miastem Polski i stolicą województwa. Był też drugim po Warszawie ośrodkiem nauki i kultury polskiej. W czasie II wojny światowej był okupowany najpierw przez wojska sowieckie, następnie niemieckie. Po zakończeniu wojny miasto zostało włączone do ZSRR, a jego polską ludność wysiedlono. Od 1991 Lwów wchodzi w skład niepodległej Ukrainy. W 2006 roku świętowano 750-lecie powstania miasta.

Pałac Potockich we Lwowie

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie

Lwów położony jest na skraju Roztocza, na głównym europejskim dziale wód między zlewiskiem Morza Bałtyckiego a zlewiskiem Morza Czarnego, w kotlinie wyżłobionej przez Pełtew w krawędzi Roztocza oraz Podola, schodzącej łukiem w kierunku wschodnim ku Pobużu, w odległości ok. 70 km od granicy polsko-ukraińskiej. Teren miasta ma charakter pagórkowaty, średnia wysokość wynosi 296 m n.p.m.. Najwyższy punkt w mieście to (Wzgórze Zamkowe), wznoszące się na wysokość 409 m. Z jego szczytu roztacza się panorama historycznego centrum miasta z charakterystycznymi zielonymi dachami kościołów i architekturą z różnych epok. Przez Lwów przepływa rzeka Pełtew, której koryto w końcu XIX wieku zostało zasklepione by utworzyć jedną z głównych promenad Lwowa, Wały Hetmańskie, nazwane obecnie – Aleją Wolności (Prospekt Swobody).

[edytuj] Klimat

We Lwowie w dużym stopniu zaznacza się Klimat kontynentalny. Przeciętna temperatura w styczniu wynosi −4°C, w lipcu +18°C. Przeciętne roczne opady atmosferyczne wynoszą 660 mm. Średnio występuje 66 dni pochmurnych rocznie.

[edytuj] Architektura

Fragmenty najstarszych budowli (cerkwi i kościołów) lwowskich pochodzą z XIII wieku. Po ogromnych pożarach w 1527 i 1556, w wyniku których miasto spłonęło prawie doszczętnie, Lwów stracił większość swej gotyckiej architektury. Na starówce znaleźć można wiele budynków w stylu renesansowym, barokowym czy klasycystycznym. Na początku XX wieku miasto wzbogaciło się o budynki w stylu Secesyjnym a w Dwudziestoleciu międzywojennym wybudowano szereg budynków modernistycznych. Budynki częstokroć posiadają na swych fasadach liczne zdobienia w postaci rzeźb, ornamentów, czy attyk. Po wcieleniu miasta do ZSRR część z nich została przebudowana w duchu socrealizmu, zaś w ostatnich latach, od kiedy Lwów leży w granicach niepodległej Ukrainy, budowle są stopniowo pozbawiane niektórych elementów (np. orłów). Przybyło natomiast na lwowskich budynkach kilkadziesiąt tablic upamiętniających głównie ukraińskich działaczy, artystów, naukowców i polityków (patrz link zewnętrzny [1]) Podwórza i wnętrza lwowskich kamienic są na ogół w dużo gorszym stanie niż ich fronty.

[edytuj] Zabytki

Stare Miasto we Lwowie zostało w 1998 wpisane na listę Światowego dziedzictwa UNESCO, dzięki doskonałemu połączeniu architektonicznych i artystycznych tradycji środkowo-wschodniej Europy z wpływami włoskimi i niemieckimi, a także wzajemnym uzupełnianiu się żyjących tu niegdyś rozmaitych grup etnicznych. Grupy te choć odmienne to jednak wzajemnie od siebie zależne, zostawiły trwały ślad w architekturze i charakterze Lwowa.

Widok na rynek

Katedra Łacińska

Katedra Łacińska z kaplicami: Kampianów i Boimów
Sobór św. Jura
Katedra ormiańska i dzielnica ormiańska
zespół Cerkwi Wołoskiej i ulica Ruska
Kościół Dominikanów
Kościół i klasztor Bernardynów
Kościół Jezuitów
Rynek:
- Kamienica Królewska
- Czarna Kamienica
- pałac arcybiskupów łacińskich
- kamienica Bandinellich
- Ratusz
Kopiec Unii Lubelskiej
Arsenał królewski
Arsenał miejski
Baszta Prochowa
Teatr Miejski
Teatr Skarbkowski
Ossolineum
Dworzec Główny
Uniwersytet Lwowski
Politechnika Lwowska
Cmentarz Łyczakowski

[edytuj] Kultura

Kolumna Adama Mickiewicza we Lwowie

[edytuj] Literatura

W XIX wieku Lwów był obok Krakowa polskim ośrodkiem intelektualnym cieszącym się od 1870 swobodą rozwoju polskiej i ukraińskiej kultury i nauki w dość liberalnym zaborze austriackim. Tu mieszkali znani pisarze i poeci: Aleksander Fredro, Seweryn Goszczyński, Leopold Staff, Jan Kasprowicz, Jan Zahradnik, Gabriela Zapolska, Maria Konopnicka, Maryla Wolska, Beata Obertyńska i wielu innych. We Lwowie działała prężna instytucja naukowa – Zakład Narodowy im. Ossolińskich, która oprócz bogatej w zbiory biblioteki posiadała także własne wydawnictwo. Wychodziło tu wiele lokalnych gazet, wydawnictw i czasopism drukowanych nie tylko w języku polskim ale także niemieckim, ukraińskim czy jidysz. Dla uszanowania literackiej przeszłości miasta odbywają się coroczne Targi Książki.

[edytuj] Sztuka

Założona we Lwowie w 1929 roku młodzieżowa "Grupa Artes" znana ze swych pokazów w Paryżu i w całej Europie. Jej prace reprezentowały takie nurty jak futuryzm, kubizm, nowa obiektywność czy surrealizm. Ruch współpracował z wieloma artystami i muzykami awangardowymi.

"Grupa Artes" dała trzynaście pokazów m.in. w Warszawie, Krakowie, Łodzi i we Lwowie. II wojna światowa położyła kres działalności grupy.

[edytuj] Teatr i opera

W 1842 został otwarty Teatr Skarbkowski, trzeci co do wielkości gmach w ówczesnej Europie Środkowej. W 1903 otwarto wspaniały gmach opery, wzorowanej na wiedeńskiej. Początkowo w operze obowiązywał dość zmienny repertuar od dramatów klasycznych w języku niemieckim i polskim, poprzez operę, operetkę, do komedii. Opera nazwana została imieniem Salomei Kruszelnickiej, która przez wiele lat była z nią związana.

[edytuj] Muzea i galerie sztuki

We Lwowie od 1827 funkcjonowało Muzeum im. Lubomirskich zawierające obszerną kolekcję dzieł sztuki i pamiątek historycznych związanych z dziejami narodu polskiego, w 1857 została ufundowana Bibliotekę Baworowskich) ze zbiorem dzieł sztuki, od 1869 na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego istniała katedra historii sztuki, w ramach której działali wybitni historycy sztuki, m.in. Władysław Łoziński, Jan Bołoz-Antoniewicz, Władysław Kozicki, Władysław Podlacha, Mieczysław Gębarowicz. Najbardziej godnymi uwagi galeriami i muzeami i są Lwowska Galeria Sztuki, Muzeum Religii (dawniej Muzeum Ateizmu) i Muzeum Narodowe (dawniej Muzeum Przemysłu).

[edytuj] Muzyka

Muzyka i Radio są silnie zakorzenione we Lwowską tradycję. Diwa operowa Salomea Kruszelnicka lat 20 i 30 nazwała Lwów swym domem. Polskie Radio Lwów uruchomione 5 stycznia 1930 było pierwszą rozgłośnią we wschodniej Polsce. Programy emitowane ze Lwowa okazały się bardzo popularne w całym kraju. Radio grało muzykę klasyczną i rozrywkową, nadawało programy publicystyczne, audycje dla młodzieży, wiadomości i msze w każdą niedzielę. Ogromną popularnością cieszyła się "Wesoła Lwowska Fala", audycja kabaretowa przeplatana muzyką. Podczas II wojnie światowej, ogromna większość żydowskich artystów zginęło, lub uciekło, polscy artyści zmuszeni byli do opuszczenia Lwowa do nowo wytyczonych przez Stalina granic Polski. Lwów w 2004 roku był gospodarzem Eurowizji po zwycięstwie Rusłany Łyżyczko rok wcześniej.

Uniwersytet Lwowski

Politechnika Lwowska

[edytuj] Uniwersytety i uczelnie

Uniwersytet Lwowski jest jednym z najstarszych w Europie środkowej. Jego korzenie sięgają 1608, kiedy to założona została szkoła jezuicka. Prestiż uczelni znacznie wzrósł dzięki pracom profesora Kazimierza Twardowskiego (1866–1938), jednego z założycieli, Szkoły lwowsko-warszawskiej. Z tutejszym uniwersytetem związani byli wybitni polscy matematycy tacy jak Stefan Banach, Juliusz Schauder czy Stanisław Ulam.

[edytuj] Religia

Od początku swego istnienia Lwów był miastem różnorodnym etnicznie i religijnie. Przed kasatą józefińską we Lwowie było ok. 60 świątyń. Najstarsze z nich zbudowane były w XIII wieku. Trzy największe chrześcijańskie grupy wyznaniowe: katolicy (głównie Polacy i Niemcy), prawosławni (głównie Rusini i Grecy), wyznawcy Kościoła Ormiańskiego (Ormianie), miały swe biskupstwa we Lwowie od XVI wieku (przy czym lwowskie arcybiskupstwo łacińskie istniało już od 1412).

Lwów jest siedzibą Archidiecezja lwowska i pozostaje centrum Kościoła rzymskokatolickiego na Ukrainie, a także Ukraińskiej Cerkwi greckokatolickiej. Około 35% świątyń należy do grekokatolików, 11,5% do Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego, 9% do Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego i 6%, do Kościoła rzymskokatolickiego.

Lwów posiadał przed wojną dużą i aktywną wspólnotę żydowską, a do 1941 roku w mieście znajdowało się około 45 synagog i domów modlitewnych. W 1941 roku, naziści zniszczyli synagogę główną, w następnych latach w gruzach padły kolejne, ludność żydowska została wywieziona do getta skąd przetransportowani zostali do niemieckich obozów koncentracyjnych.

[edytuj] Dzielnice

Lwów jest podzielony na sześć dzielnic:

Halicka (Галицький район)
Zalizniczna (Залізничний район)
Łyczakowska (Личаківський район)
Sychów (Сихівський район)
Frankowska (Франківський район)
Szewczenkowska (Шевченківський район)

[edytuj] Ludność

Populacja
(w tysiącach)

1900	160
1939	340
1959	410
2000	763,3

Według spisu ludności z 1910 r. osób wyznania rzymskokatolickiego było we Lwowie 101 267 (51,7%), żydowskiego 56 751 (29%), grekokatolickiego 34 454 (17,1%). Lwów jest siódmym co do liczby ludności miastem Ukrainy. W 2001 roku miasto miało 725,000 mieszkańców z których 88% stanowią Ukraińcy, 9% Rosjanie a 1% Polacy

[edytuj] Słynni lwowiacy

Ludzie związani ze Lwowem

[edytuj] Komunikacja

Ta sekcja wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w niej poprawić: ortografię!!!, nieencyklopedyczny język, itd.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

[edytuj] Autobusy

Komunikacja autobusowa nie jest zbyt dobrze rozwinięta, posiada zaledwie kilka linii. Tanią alternatywą są, tzw. marszrutki, czyli prywatne mikrobusy, które dojeżdżają w słabiej skomunikowane dzielnice miasta. Marszrutki nie posiadają określonych przystanków czy rozkładu jazdy ale są tańsze (1,50 hrywien) i szybkie. Mikrobusy docierają także do lwowskich miast satelitarnych, również tych położonych w pobliżu polskiej granicy.

W związku z organizacją EURO 2012 mer miasta zapowiedział wycofanie marszrutek z centrum miasta do roku 2012.

Linia tramwajowa – okolice ulic Fedorowa i Stawropigijnej we Lwowie

[edytuj] Tramwaje

Pierwsza linia tramwaju konnego została otwarta 5 maja 1880 W dniu 31 maja 1894 na ulice Lwowa wyjechał pierwszy tramwaj elektryczny. W 1922, linie tramwajowe zostały włączone do ruchu prawostronnego. Po II wojnie światowej i aneksji miasta przez Związek Radziecki, kilka linii zostało zamkniętych choć większość infrastruktury została zachowana. Sieć tramwajowa we Lwowie cechuje się wąskim rozstawem torów (1000 mm), niezwykłym dla Związku Radzieckiego, ale wyjaśnionym przez fakt, że system został zbudowany kiedy miasto było częścią Austro-Węgier a linie musiały przebiegać przez wąskie, średniowieczne ulice w centrum miasta. Po Lwowie kursuje kilkadziesiąt wagonów typu Tatra T4 i Tatra KT4. W 2007 r. sprowadzono z Erfurtu i Gery 11 wagonów typu KT4 w odmianie niemieckiej. Cała sieć liczy 75 km, z czego większość jest w bardzo złym stanie technicznym. Pomimo przestarzałej infrastruktury i małej dostępności, tramwaje są zazwyczaj przepełnione podczas godzin szczytu. Normalny bilet jednorazowy kosztuje 0.75 hrywny, zaś ulgowy 0.35 hrywny.

Trolejbus na ulicach Lwowa

Po Lwowie kursuje 10 linii tramwajowych. Noszą numery od 1 do 9, a dziesiąta to 9A. Obecnie z powodu modernizacji ulicy Miecznikowa zawieszone jest kursowanie linii 8, a 7 jeździ do pętli przy ulicy Łyczakowskiej.

Najbliższą planowaną inwestycją jest przedłużenie linii nr 4 do blokowisk na Sychowie, które obecnie są skazane na niewygodną komunikację mikrobusową i jedną linię trolejbusową, obsługującą mały skrawek osiedla.

[edytuj] Trolejbusy

Po zakończeniu II wojny światowej oraz wysiedleniu większości Polskich mieszkańców, miasto odnotowało ogromny napływ nowych mieszkańców ze Związku Radzieckiego oraz dynamiczny rozwój przemysłu ciężkiego.

Wiele linii tramwajowych w centrum miasta zostało zastąpionych przez trolejbusy wprowadzone 27 listopada 1952. W kolejnych latach nowe linie zostały poprowadzone do ogromnych blokowisk na peryferiach miasta. Flota pojazdów liczy obecnie kilkadziesiąt sprawnych pojazdów – Škód 14Tr, LAZ-ów 52522 i LAZ-ów E183. Normalny bilet jednorazowy kosztuje 0.75 hrywny, zaś ulgowy 0.35 hrywny.

[edytuj] Pociągi

Lwów jest dużym węzłem kolejowym rangi krajowej i międzynarodowej. Do Polski codziennie kursuje kilka par pociągów (głównie przez Przemyśl). Pociągi docierają także na Słowację (Koszyce) i na Węgry (do Budapesztu). Jednak punktualność jak na zachodnie standardy, pozostawia wiele do życzenia.

[edytuj] Lotnisko

Międzynarodowy Port Lotniczy znajduje się około 6km od centrum miasta. Obsługuje głównie loty do miast w byłym ZSRR, choć posiada także bezpośrednie połączenie z Warszawą.

[edytuj] Miasta partnerskie

[edytuj] Galeria

[edytuj] Obrazy dawnego Lwowa

Widok Lwowa z 1613 r., Rysunek z książki Dzieje Polski	Pomnik Króla Jana III Sobieskiego przeniesiony po II wojnie światowej do Gdańska (kartka z 1916 r.)	Sejm Galicyjski we Lwowie	Zakład Narodowy imienia Ossolińskich we Lwowie
Muzeum Przemysłu we Lwowie	Politechnika Lwowska	Opera lwowska	Kopiec Unii Lubelskiej

[edytuj] Lwów dzisiejszy

Widok z wieży ratuszowej na Katedrę Łacińską	Fronton soboru św. Jura	Katedra Ormiańska	Cmentarz Obrońców Lwowa
Lwowski gmach dawnego Ossolineum	Kolumna Mickiewicza	Kaplica Boimów	Teatr Opery i Baletu
Gmach główny Uniwersytetu (posejmowy)	Cerkiew Przeobrażeńska	Renesansowy portal jednej z kamienic w Rynku	Czarna Kamienica przy Rynku
Dworzec Główny (budynek z roku 1903, przebudowany po II wojnie)	Dworzec kolejowy	Rzeźba Adonisa w Rynku	Ratusz we Lwowie
Kamienica Królewska we Lwowie	Renesansowy dziedziniec Kamienicy Królewskiej	Kościół Dominikanów we Lwowie (obecnie cerkiew greckokatolicka)	Grób Marii Konopnickiej

Przypisy

↑ Podczas oblężenia Lwowa w 1648 przez wojska Chmielnickiego i sprzymierzonych z nimi Tatarów, jednym z warunków odstąpienia wojsk było wydanie lwowskich Żydów. Obrońcy nie zgodzili się na to, oświadczając, że Żydzi "równo z nimi wszystkie nakłady i niewczasy ponoszą"