Szerokość geograficzna
Z Wikipedii
2 - południk
Szerokość geograficzna (ang. latitude, symbol φ) - jedna z współrzędnych geograficznych, kąt pomiędzy lokalną osią pionu a płaszczyzną Równika. Wartości szerokości geograficznej rozciągają się między 0° na równiku i 90° na biegunach. Szerokość geograficzna może być północna (N; zobacz: półkula północna) lub południowa (S; zobacz: półkula południowa).
Należy odróżniać szerokość geograficzną od szerokości geocentrycznej, czyli kąta pomiędzy prostą przechodzącą przez dany punkt na powierzchni kuli ziemskiej oraz przez jej środek i płaszczyzną Równika. Te dwie wielkości nie są tożsame ze względu na odchylenie kształtu Ziemi od kuli. Różnica między nimi jest największa na szerokości geograficznej 45° i osiąga tam wartość 11' 33". Szerokości geograficzna i geocentryczna pokrywają się jedynie na biegunach i na równiku ziemskim.
Linie na kuli ziemskiej o tej samej szerokości geograficznej na całej swojej długości to równoleżniki.
Szerokość geograficzną w istocie mierzy się bezpośrednio na sferze niebieskiej, gdzie stanowi kąt pomiędzy kierunkiem na zenit a płaszczyzną równika niebieskiego. Szerokością geograficzną jest również wysokość północnego bieguna niebieskiego nad horyzontem.
Niektórym szerokościom nadano własne nazwy:
- zwrotniki - Zwrotnik Raka 23°27'N oraz Zwrotnik Koziorożca 23°27'S - najdalej wysunięte na północ i południe równoleżniki, nad którymi Słońce może górować w zenicie,
- koła podbiegunowe - północne 66°33'N i południowe 66°33'S - gdzie dzień lub noc mogą trwać dłużej niż doba,
- ryczące czterdziestki,
- wyjące pięćdziesiątki,
- bezludne sześćdziesiątki,
- końskie szerokości.
Wraz z szerokością geograficzną zmienia się wiele zjawisk geograficznych na kuli ziemskiej (zobacz: strefowość), m.in. klimat (im bliżej równika, tym mniejsza szerokość geograficzna, jednocześnie tym cieplej), charakterystyczna roślinność, gleby, itp.
Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu geografii, długość geograficzna.
