Ukraina

Z Wikipedii

Україна Ukraina
Flaga Ukrainy Godło Ukrainy
Dewiza: (ukr.) Воля, Злагода, Добро (Wolność, Zgoda, Dobro)
Hymn: Szcze ne wmerla Ukrajina (Jeszcze Ukraina nie umarła)
Język urzędowy	ukraiński lokalnie także rosyjski1
Język używany	ukraiński, rosyjski
Stolica	Kijów
Ustrój polityczny	demokracja parlamentarna
Głowa państwa	prezydent Wiktor Juszczenko
Przewodniczący Rady Najwyższej	Arsenij Jaceniuk
Szef rządu	premier Julia Tymoszenko
wicepremierzy	Ołeksandr Turczynow, Hryhorij Nemyria, Iwan Wasiunyk
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	44. na świecie 603 700 km² 12%
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	26. na świecie 46 287 0002▼ 77 osób/km²
PKB (2008)  • całkowite   • na osobę	182,8 mld. USD3▲ 3995 USD▲
PKB (PPP) (2008)  • całkowite   • na osobę	344,8 mld. USD▲ 7532 USD▲
Jednostka monetarna	hrywna (UAH)
Niepodległość	od ZSRR 24 sierpnia 1991
Religia dominująca	prawosławie
Strefa czasowa	UTC +2 – zima UTC +3 – lato
Kod ISO 3166	UA
Domena internetowa	.ua
Kod samochodowy	UA
Kod telefoniczny	+380
1  Język rosyjski jest m.in. językiem urzędowym Republiki Autonomicznej Krymu 2  Dane za [1]; CIA The World Factbook szacuje liczbę ludności Ukrainy na 45 994 287[2]; World Gazetteer szacuje liczbę ludności Ukrainy w 2008 roku na ok. 46 396 212 [3] 3  Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2008 (źródło: IMF)

Ukraina (ukr. Україна, Ukrajina) – państwo położone w Europie Wschodniej. Graniczy od północy z Białorusią, od zachodu z Polską, Słowacją i Węgrami, od południa z Rumunią i Mołdawią oraz Morzem Czarnym, od wschodu zaś z Rosją. Ukraina jest członkiem-założycielem ONZ oraz organizacji regionalnych i subregionalnych tj. Wspólnota Niepodległych Państw, OBWE, GUAM i Organizacja Państw Morza Czarnego.

W ZSRR Ukraina (czyli Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka, w skrócie USRR) była po Rosji drugą największą według liczby ludności republiką radziecką. Od 1991 roku jest samodzielnym państwem. Obecnie Ukraina jest uważana za lokalne mocarstwo, które dzięki dogodnemu położeniu pomiędzy Rosją a Unią Europejską posiada argumenty w ilościach tranzytowanych przez jej terytorium surowców (ropy i gazu) co wykorzystuje do kształtowania polityki w państwach w obrębie Wspólnoty Niepodległych Państw i Unii Europejskiej.

Spis treści 1 Ustrój polityczny 1.1 Scena polityczna 2 Historia 2.1 Początki państwowości 2.2 Rozbicie dzielnicowe Rusi 2.2.1 Jarzmo tatarskie 2.3 XIII-XVI wiek 2.4 XVII-XIX wiek 2.5 XX-XXI wiek 2.5.1 I wojna światowa 2.5.2 Międzywojnie 2.5.3 II wojna światowa 2.5.4 Okres powojenny 2.5.5 Niepodległa Ukraina 3 Geografia 3.1 Klimat 3.2 Gleby 3.3 Ustrój i podział administracyjny 4 Wielki i mały herb 5 Dni świąteczne na Ukrainie 6 Demografia 6.1 Narodowości 6.2 Struktura wyznaniowa 7 Gospodarka 7.1 Statystyki makroekonomiczne 8 Ukraina w rankingach międzynarodowych 9 Stosunki polsko-ukraińskie 10 Członkostwo w organizacjach międzynarodowych 11 Przypisy 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Ustrój polityczny

Republika, od 24 sierpnia 1991 niepodległa. 8 grudnia 1991 wraz z Federacją Rosyjską i Białorusią podpisała porozumienie o utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw. Zgodnie z konstytucją, uchwaloną VI 1996 przez Radę Najwyższą, głową państwa jest prezydent, wybierany w głosowaniu powszechnym na kadencję 5-letnią; najwyższym organem władzy państwowej jest jednoizbowy parlament – Rada Najwyższa Ukrainy, w której skład wchodzi 450 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 5 lat (od 2006 roku, wcześniej kadencja trwała 4 lata); organem władzy wykonawczej jest rząd (Gabinet Ministrów), na jego czele stoi premier, powoływany przez Radę Najwyższą, na wniosek prezydenta. Na mocy konstytucji rząd jest podporządkowany bezpośrednio prezydentowi. 1 stycznia 2006 roku nabrała mocy prawnej nowa redakcja Konstytucji Ukrainy. System polityczny stał się podobny do polskiego.

[edytuj] Scena polityczna

Proces kształtowania się sceny partyjnej na Ukrainie możemy podzielić na kilka etapów: · etap przedpartyjny – obejmuje lata funkcjonowania ZSRR. Jest to okres, w którym pojawiły się pierwsze inicjatywy społeczne o charakterze demokratycznym. Rok 1987 przyniósł protesty w gronie ukraińskiej inteligencji. Domagano się m.in. obowiązkowego nauczania języka ukraińskiego w szkołach i protestowano przeciwko zrusyfikowanym nazwom miejscowości. Etap ten charakteryzuje się powstaniem wielu formalnych proreformatorskich organizacji i stowarzyszeń, a także utworzeniem Ruchu na Rzecz Przebudowy, który był najpopularniejszą i najsilniejszą organizacją opozycyjną, gromadzącą bardzo szerokie spektrum ideowe. · etap wielopartyjności – dla tego etapu najważniejsze są dwa wydarzenia. Pierwszym z nich jest przyjęcie w październiku 1989r. przez Radę najwyższą decyzji o bezpośrednich wyborach do Rad wszystkich szczebli. Drugim jest ogłoszenie przez Ukrainę 24 sierpnia 1991r. niepodległości. Zdemokratyzowana ordynacja wyborcza otwierała drzwi dla opozycji do legalnego przejęcia władzy. · etap postkomunistyczny – to okres od ogłoszenia niepodległości do pierwszych wolnych wyborów w roku 1994. Cechuje go przede wszystkim kryzys tworzącego się systemu partyjnego spowodowany delegalizacją Komunistycznej Partii Ukrainy. Jej likwidacja spowodowała chaos, gdyż zniknął głęboki podział na komunistów i opozycję. Etap ten wyróżnił się także powstaniem znacznej ilości nowych partii. Chociaż partii politycznych było kilkadziesiąt, to żadna z nich nie miała ani poziomu liczebności, umożliwiającego utworzenie skutecznych organizacji partyjnych w terenie, ani poziomu popularności, umożliwiającego chociaż połowie potencjalnych wyborców znać partie i rozróżniać je między sobą, ani poziomu wpływu, pozwalającego frakcjom w parlamencie lub w lokalnych organach przedstawicielskich wpływać na tworzenie rządu lub struktur wykonawczych w terenie. · etap strukturyzacji – rozpoczął się wyborami, które odbyły się 27 marca 1994r. Przeprowadzone zostały według ordynacji większościowej, która nie sprzyjała tworzeniu stabilnej sceny politycznej.

[edytuj] Historia

[edytuj] Początki państwowości

Napływ Słowian w dorzecze Dniepru i Dźwiny rozpoczął się w V lub VI w. n.e. Przez terytoria ruskie przebiegały szlaki handlowe łączące kraje Morza Bałtyckiego z Bizancjum i Bliskim Wschodem. Wyprawy handlowe Dźwiną, Dnieprem, Wołgą i Donem zetknęły podróżujących tędy kupców i wojowników normańskich z plemionami słowiańskimi.

Pierwszymi historycznymi władcami ruskimi byli prawdopodobnie Normanowie (książę Ruryk), którzy zgodnie z istniejącymi przekazami przybyli na ziemie ruskie przed 860. Założenie Nowogrodu Wielkiego przez Ruryka w 862 uważa się za początek historii Rusi. Ruryk zdołał skupić pod swymi rządami część Normanów, plemion wschodniosłowiańskich oraz plemion ugrofińskich i utworzył pierwsze znane państwo ruskie – Ruś Nowogrodzką. Ruryk był także założycielem dynastii Rurykowiczów, która sprawowała rządy na Rusi do 1598 roku.

Wyprawa następcy Ruryka, księcia nowogrodzkiego Olega Mądrego na Kijów (882) doprowadziła do zjednoczenia północnych i południowych księstw oraz powstania Rusi Kijowskiej. Była ona początkowo luźnym związkiem księstw, które do ok. 2. poł. XI w. zachowały szeroką autonomię. Książęta kijowscy Oleg (panujący do 912 lub 922) i Igor Rurykowicz (panujący w latach 912/922-945) podpisali z Bizancjum układy handlowe, które gwarantowały krajowi zyskowny handel.

Rządząca w latach 945-957 księżna Olga scentralizowała państwo, stworzyła podstawy trwałego porządku administracyjnego. Kolejny władca, syn Olgi, Światosław I podejmował odległe wyprawy wojenne, docierając na Krym i Kaukaz oraz na Bałkany. Ożeniony z siostrą cesarza bizantyjskiego Anną książę Włodzimierz I Wielki w 988 przyjął chrzest i uczynił z chrześcijaństwa oficjalną religię państwową. Włodzimierz także przyłączył do Rusi w 981 roku Lwów i tzw. Grody Czerwieńskie – obszary dzisiejszej zachodniej Ukrainy.

Panujący w latach 1019-1054 Jarosław Mądry umocnił pozycję Cerkwi prawosławnej na Rusi Kijowskiej. Ustanowione przez niego zasady dziedziczenia tronu książęcego w oparciu o regułę senioratu nie zapobiegły rozpadowi politycznej jedności kraju.

[edytuj] Rozbicie dzielnicowe Rusi

W XII w. Ruś Kijowska podzieliła się na konkurujące ze sobą dzielnice. Na północy powstała Republika Nowogrodzka, na północnym zachodzie Księstwo Połockie, na południowym zachodzie Księstwo Halicko-Włodzimierskie. W centralnej części powstały księstwa: Kijowskie, Turowskie i Smoleńskie, na północnym wschodzie księstwa Rostowsko-Suzdalskie i Riazańskie, na południowym wschodzie Czernihowskie i Perejasławskie. Z czasem podział ten uległ jeszcze większemu rozdrobnieniu, przy czym książęta, którym udało się zawładnąć Kijowem byli w hierarchi feudalnej wyżej postawieni od pozostałych książąt i posługiwali się tytułem wielkiego księcia.

1169 książę włodzimiersko-suzdalski Andrzej I Bogolubski opanował Kijów uzyskując tym samym tytuł wielkiego księcia. Odmiennie od większości swoich poprzedników, nie przeniósł do tego miasta swej stolicy lecz po opanowaniu Kijowa osadzał tam podległych sobie książąt. Centrum swego państwa pozostawił Włodzimierz nad Klaźmą, który odtąd stał się stolicą wielkiego księstwa i przejął dominującą rolę Kijowa.

[edytuj] Jarzmo tatarskie

W XIII i XIV w. niektóre z zachodnich, mniejszych księstw ruskich przeszły w strefę wpływów nabierającej znaczenia Litwy. Rosło zagrożenie księstw ruskich ze strony Tatarów. Po klęsce sił rusko-połowieckich w bitwie nad Kałką (1223) Batu-chan podbił wszystkie ziemie ruskie z wyjątkiem Republiki Nowogrodzkiej. Tatarzy nie przejęli bezpośrednich rządów w podbitych księstwach, zadowolili się każdorazowym zatwierdzaniem kandydata do tronu książęcego we Włodzimierzu nad Klaźmą, który z kolei pełnił funkcje zwierzchnie nad resztą książąt i miał prawo zwracania się o pomoc do chana.

[edytuj] XIII-XVI wiek

Znaczna część ziem ruskich, m.in. Kijów, została zajęta przez Wielkie Księstwo Litewskie w XIII wieku. W II połowie XIV wieku zachodnia część dzisiejszego państwa Ukrainy – Ruś Czerwona – została zajęta przez Polskę.

W przededniu ^[1] unii lubelskiej w 1569 r. część terytoriów ruskich Wielkiego Księstwa Litewskiego została inkorporowana do Korony i stała się integralną częścią Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W tym samym czasie carowie rosyjscy z dynastii Rurykowiczów (później też Romanowów) usiłowali zjednoczyć pod swoim berłem wszystkie ziemie ruskie i zakończyć rozbicie dzielnicowe Rusi. W 1596 r. część biskupów Cerkwi prawosławnej przyjęła zwierzchnictwo papieża w wyniku unii brzeskiej.

[edytuj] XVII-XIX wiek

W XVII w. doszło do serii powstań kozackich przeciwko Koronie, najpoważniejsze z których, pod przewodnictwem Bohdana Chmielnickiego, doprowadziło do ugody perejesławskiej i zajęcia lewobrzeżnej Ukrainy z Kijowem przez Rosję. Sicz Zaporoska została zlikwidowana przez carycę Rosji Katarzynę II Wielką w roku 1775, po zwycięskiej wojnie z Turcją. Tytuł hetmana wojsk kozackich przysługiwał od tamtej pory panującej rodzinie carskiej. Starszyzna kozacka została zrównana w prawach z szlachtą rosyjską (tzw. dworianstwem), a wolnych Kozaków zrównano w prawach z chłopami rosyjskimi (tzw. kriepostniki).

W wyniku rozbiorów I Rzeczypospolitej Rosjanie zajęli obszary położone na zachód od Kijowa, Podole i Wołyń i prowadzili tam bezwzględną rusyfikację. Austriacy zajęli tzw. Galicję, gdzie stopniowo pozwalali na rozwój ukraińskich organizacji oświatowych, kulturalnych i ekonomicznych.

[edytuj] XX-XXI wiek

[edytuj] I wojna światowa

20 listopada 1917 na obszarze dawnych rosyjskich guberni: kijowskiej, podolskiej, wołyńskiej, czernihowskiej, połtawskiej, charkowskiej, katerynosławskiej, chersońskiej i taurydzkiej bez Krymu powstała w ramach federacji z Rosją Ukraińska Republika Ludowa. Państwo to przestało istnieć w 1920 r. w wyniku walk polsko-ukraińsko-bolszewickich.

24-25 grudnia 1917 r. w wyniku powstania robotniczego w Charkowie proklamowano drugą Ukraińską Republikę Ludową. Pierwszą stolicą państwa został Charków. Po pierwszej wojnie światowej, polsko-ukraińskich walkach i wojnie polsko-bolszewickiej, Galicja Wschodnia i Wołyń znalazły się w II Rzeczypospolitej, Ruś Podkarpacka weszła w skład Czechosłowacji, Besarabia i Bukowina – Rumunii, zaś pozostała, największa część współczesnej Ukrainy została jako jedna z republik radzieckich włączona do ZSRR.

[edytuj] Międzywojnie

W latach 1918-1922 na ziemiach dzisiejszej Ukrainy wybuchło powstanie anarchistów pod wodzą Nestora Machno, stłumione przez Armię Czerwoną. W 1932 centralnie sterowana polityka ekonomiczna spowodowała w ZSRR, a szczególnie w Ukraińskiej SRR klęskę głodu (wielki głód na Ukrainie), doprowadzając do śmierci znaczną liczbę (jak podają historycy od czterech do dziesięciu milionów) ukraińskich chłopów, zaś stalinowskie czystki wyniszczyły ukraińską, jak i polską inteligencję. W 1934 r. stolicę Ukrainy przeniesiono z Charkowa do Kijowa. Na ziemiach znajdujących się po polskiej stronie nie pozwalano Ukraińcom na swobodny rozwój ich aspiracji narodowych. Władze polskie nie zgodziły się na powstanie ukraińskiego uniwersytetu we Lwowie, ignorowały potrzeby kulturalne i językowe Ukraińców. W wyniku paktu Ribbentrop-Mołotow we wrześniu 1939 zagarnięte przez Sowietów polskie tereny zostały włączone na dwa lata do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

[edytuj] II wojna światowa

W czasie II wojny światowej zginęło tutaj ok. siedmiu milionów ludzi różnej narodowości. Część ukraińskich środowisk narodowych kolaborowała wówczas z nazistami. Po wojnie na mocy ustaleń jałtańskich do Ukraińskiej SRS zostały włączone wschodnie ziemie II Rzeczypospolitej, ze Lwowem.

[edytuj] Okres powojenny

Po 1945 r. do Ukraińskiej SRS została włączona też Ruś Zakarpacka (Ukraina Zakarpacka). Jednym z przywódców ZSRR został w 1953 roku Ukrainiec Nikita Chruszczow, który doprowadził w trzechsetną rocznicę ugody perejesławskiej do przeniesienia Krymu z jurysdykcji RFSRR do USRR.

Ukraina, obok Rosji i Białorusi była jedną z trzech radzieckich republik związkowych posiadających prawo głosu w ONZ. Pod koniec lat 50., wskutek odwilży odrodził się ruch niepodległościowy.

26 kwietnia 1986 r. w ukraińskiej elektrowni atomowej w Czarnobylu doszło do jednej z największych na świecie katastrof atomowych. 12 lutego 1991 r., tuż przed rozwiązaniem ZSRR, na obszarze Ukrainy utworzono Krymską ASRR. 8 grudnia 1991 zawarto układ białowieski. Traktat ten głosił, że ZSRR jako podmiot prawa międzynarodowego i byt geopolityczny przestał istnieć, a na jego miejsce już suwerenne kraje powołują Wspólnotę Niepodległych Państw. Układ podpisali ze strony Ukrainy – Leonid Krawczuk, Rosji – Borys Jelcyn i Białorusi – Stanisław Szuszkiewicz.

[edytuj] Niepodległa Ukraina

[edytuj] Geografia

Krajobraz Ukrainy składa się głównie ze stepów i wyżyn, na zachodzie rozciągają się Karpaty, a na Krymie – Góry Krymskie.

• Stolicą Ukrainy jest od 1934 r. Kijów. Inne duże miasta: Charków, Dniepropietrowsk, Donieck, Odessa, Zaporoże, Lwów, Krzywy Róg, Mariupol, Łuhańsk
• Łączna długość granic: 7 340 km
  • Łączna długość granic lądowych: 4 558 km (62%)
  • Długość wybrzeża: 2 782 km (38%)
  • Długość granic z sąsiadującymi państwami:
    • Białoruś 891 km (12%)
    • Mołdawia 939 km (13%)
    • Polska 535 km (7%)
    • Rumunia (łącznie) 531 km (7%)
      • Rumunia (południowa) 169 km (2%)
      • Rumunia (zachodnia) 362 km (5%)
    • Rosja 1 576 km (21%)
    • Słowacja 90 km (1%)
    • Węgry 103 km (1%)
• Najwyższy punkt: Howerla 2061 m n.p.m.
• Najniższy punkt: Morze Czarne 0 m

[edytuj] Klimat

Znaczna część Ukrainy jest położona w zakresie klimatu umiarkowanego kontynentalnego, natomiast południe (na przykład Krym) – morskiego. Obszar kraju znajduje się najczęściej pod wpływem polarnomorskich i polarnokontynentalnych mas powietrza. Bilans promieniowania jest tu dodatni i wynosi na północy 35 kcal/cm², a na południu 50 kcal/cm². Najbardziej charakterystyczną cechą klimatu Ukrainy jest jego wzrastający z zachodu na wschód kontynentalizm termiczny. W związku z tym roczne amplitudy temperatury powietrza wahają się od 25°C we Lwowie do 30°C w Starobielsku. Na terenie kraju przeważa również kontynentalny rozkład opadów z maksimum w ciepłym okresie roku. Roczna suma opadów maleje z północnego zachodu (600 mm) na południowy wschód (400 mm).

[edytuj] Gleby

W północnej cześć kraju największy obszar zajmują gleby bielicoziemne. W lasach spotyka się szare gleby leśne. Na bagnach wykształciły się gleby bagienne i torfowo-bagienna. Dominującym typem gleb są czarnoziemne zajmujące ok. 60% kraju co stanowi blisko 40% światowych zasobów tego typu gleb. Występują one w strefie stepu i lasostepu. W północnej części lasostepu największą powierzchnię zajmują czarnoziemu ubogie w próchnicę (4-5%). Natomiast w południowej jego części rozwinęły się czarnoziemy o zawartości próchnicy 6-6,5%. Niską zawartością próchnicy charakteryzują się także czarnoziemy leżące w północnej części stepu (3-4%). Południową cześć Niziny Czarnomorskiej i Krymu zajęte są przez gleby ciemnokasztanowe. Na Nizinie Zakarpackiej dominującym typem są kwaśne gleby brunatne. W Górach Krymskich zaznacza się różnica w pokrywie glebowej związana z ekspozycją stoków – stoki północne pokryte są szarymi glebami leśnymi, a południowe czerwonoziemami. Obszary zasolone zajmują na Ukrainie 330 tys. ha. Najwięcej tego typu gleb występuje w autonomicznej republice Krymu oraz w obwodach: chersońskim, dniepropietrowskim i ługańskim.

[edytuj] Ustrój i podział administracyjny

Od proklamowania niepodległości 24 sierpnia 1991 roku Ukraina jest republiką parlamentarną. Terytorium Ukrainy w I rzędzie dzieli się na 24 obwody (odpowiednik województw, ukr. oблacть (IPA: oblast')) + 2 miasta wydzielone (Kijów i Sewastopol) oraz 1 republikę autonomiczną (Autonomiczną Republikę Krymu) posiadającą własną konstytucję i rząd. W II rzędzie Ukraina dzieli się na 492 rejony (odpowiednik powiatów, ukr. pайон (IPA: rajon)).

[edytuj] Wielki i mały herb

Oficjalnym herbem Ukrainy jest Tryzub (Trójząb). Herb występuje w odmianie małej jako herb państwowy, to znane są projekty tzw. odmiany wielkiej herbu. Projekty te jednak jeszcze nie zostały oficjalnie zatwierdzone.

[edytuj] Dni świąteczne na Ukrainie

• 1 stycznia — Nowy Rok
• 7 stycznia — Boże Narodzenie (prawosławne oraz grekokatolickie)
• 8 marca — Międzynarodowy Dzień Kobiet
• 1 maja — (2) Dni Międzynarodowego Święta Pracy
• 9 maja — Dzień Zwycięstwa
• 28 czerwca — Dzień Konstytucji Ukrainy
• 24 sierpnia — Dzień Niepodległości Ukrainy

[edytuj] Demografia

(2008)
Liczba ludności	45 994 287
Ludność wg wieku
0-14 lat	13,9% (chłopcy 3 277 905 dziewczęta 3 106 012)
15-64 lat	70% (mężczyźni 15 443 818 kobiety 16 767 931)
ponad 64 lata	16,1% (mężczyźni 2 489 235 kobiety 4 909 386)
Wiek (mediana)
W całej populacji	39,4 lat
Mężczyzn	36,1 lat
Kobiet	42,5 lat
Przyrost naturalny	-6,51%
Współczynnik urodzeń	9,55/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	15,93 /1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	-0,12 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci (mężczyzn/kobietę)
przy narodzeniu	1,06
poniżej 15 lat	1,06
15-64 lat	0,92
powyżej 64 lat	0,51
w całej populacji	0,86
Umieralność noworodków (śmiertelnych/1000 żywych)
W całej populacji	9,23
płci męskiej	11,48
płci żeńskiej	6,85
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	68,6 lat
Mężczyzn	62,24 lat
Kobiet	74,24 lat
Rozrodczość	1,25 urodzin/kobietę
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS	1,4% (2003)
Liczba osób żyjących z HIV/AIDS	360 000 (2001)
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS	360 000 (2001)
Liczba zmarłych na HIV/AIDS	20 000 (2003)

Ludność miejska: 72%

[edytuj] Narodowości

• Ukraińcy — 77,8%
• Rosjanie — 17,3%
• Białorusini — 0,6%
• Mołdawianie — 0,5%
• Tatarzy Krymscy — 0,5%
• Bułgarzy — 0,4%
• Polacy — 0,3%
• Żydzi — 0,2%
• pozostali — 2,4%

78% mieszkańców deklaruje narodowość ukraińską. Jedynie 67% deklaruje, że posługuje się językiem ukraińskim, choć odsetek ten zwiększa się od momentu ogłoszenia niepodległości.

Język ukraiński zdecydowanie dominuje w życiu codziennym zachodniej części kraju, a na Ukrainie środkowej oraz w stołecznym Kijowie jest on używany równolegle wraz z rosyjskim. Z kolei wśród ludności Ukrainy wschodniej, południowej oraz Krymu wyraźnie przeważa rosyjski.

Ludność południowo-wschodniej Ukrainy pozostaje głęboko zrusyfikowana, dominuje wśród niej przeświadczenie, iż Ukraińcy i Rosjanie są częścią jednej wspólnoty cywilizacyjnej, a w interesie obu narodów leży ścisła współpraca. Mieszkańcy Ukrainy środkowej i – zwłaszcza – zachodniej podkreślają swoją odrębność kulturowo-cywilizacyjną od Rosjan. Silne są wśród nich tendencje proeuropejskie.

[edytuj] Struktura wyznaniowa

50% deklaruje się jako wierzący, w tym^[2]:

• Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego — 50,4%, głównie w środkowych regionach kraju
• Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego — 26,1%
• Ukraińska Cerkiew greckokatolicka — 8%, niemal w całości na zachodzie kraju
• Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny - 7,2%
• Kościół rzymskokatolicki — 2,2%, głównie mieszkający na zachodzie kraju Polacy
• Protestantyzm - 2,2%
• Judaizm - 0,6%
• inne - 3,2%

[edytuj] Gospodarka

Ukraina była najważniejszą po Rosji republiką Związku Radzieckiego. Wartość produkcji Ukrainy czterokrotnie przewyższała produkcję następnej w kolejności republiki. Żyzne ukraińskie czarnoziemy dawały ponad 25% rolniczej produkcji Związku Radzieckiego. Stąd pochodziły też znaczące ilości mięsa, mleka, zboża i warzyw przeznaczone dla innych republik. Analogicznie, przemysł ciężki Ukrainy dostarczał wyposażenie i surowce do ośrodków przemysłowych i wydobywczych pozostałych republik. Aktualnie Ukraina zależna jest od importu energii, zwłaszcza gazu ziemnego.

Krótko po rozpadzie Związku Radzieckiego rząd Ukrainy uwolnił większość cen i ustanowił prawne zasady prywatyzacji, ale opór w kołach rządowych spowodował zaniechanie reform i doprowadził do pewnego uwstecznienia. W latach 1992-1999 produkcja spadła o 40% poniżej poziomu produkcji z 1991. Swobodna polityka monetarna doprowadziła pod koniec 1993 r. do hiperinflacji. Od wyboru na prezydenta w 1994 Leonid Kuczma wprowadził reformy gospodarcze, zaprowadził dyscyplinę finansową i starał się o zniesienie kontroli cen i handlu zagranicznego.

Kryzys finansowy w Rosji roku 1998, spowodował gwałtowny spadek eksportu oraz popytu krajowego, niwecząc tym samym nadzieje Ukrainy na przewidywany, po raz pierwszy od uzyskania niepodległości, wzrost gospodarczy. W 1999 produkcja nadal zmniejszała się nieznacznie. Rząd nie był też w stanie zmniejszyć olbrzymich zaległości w wypłatach pensji oraz rent i emerytur.

Ukraina jest największym – po Rosji – krajem europejskim (604 tys. km²). Blisko 48 milionów mieszkańców powoduje, iż jest to rynek o dużym potencjale. Od 2000 r. Ukraina jest w fazie dynamicznego wzrostu (5%-6% wzrostu PKB średniorocznie). W 2002 r. PKB wzrosło o 4,6%, w 2003 r. – o 8,5%.

5 lutego 2008 roku zakończyły się negocjacje o członkostwo tego państwa w WTO^[3]. Do 4 lipca 2008 ukraiński parlament ma czas na ratyfikowanie umowy, która zapewni Ukrainie pełne członkostwo w tej organizacji.

Słabe strony gospodarki ukraińskiej:

• Wolne tempo prywatyzacji i wielu reform rynkowych,
• Brak stabilności i przejrzystości ustawodawstwa,
• Wysokie oprocentowanie kredytów konsumpcyjnych,
• Niesprzyjający klimat inwestycyjny, o czym świadczy niski nadal poziom inwestycji zagranicznych (6,7 mld USD na 1 I 2004 r.),
• Brak stabilności produkcji rolnej (wzrost o ok. 10% w 2001 r., 1,9% w 2002 r. i gwałtowny spadek o ponad 10% w 2003 r., spowodowany niskimi zbiorami zbóż).

Gospodarka ukraińska opiera się głównie na przemyśle metalurgicznym (ok. 23% produkcji przemysłowej), spożywczym (18%), maszynowym (ok. 12%) i wydobywczym (ok. 11%). Wpływy z eksportu surowców i nisko przetworzonych wyrobów metalowych dostarczają ok. 70% wpływów do budżetu.

Polska zajmuje 7. miejsce (ok. 3,5%) w eksporcie ukraińskim i 3. miejsce (ok. 3,2%) w imporcie.

Główni inwestorzy zagraniczni na Ukrainie to: Stany Zjednoczone, Cypr, Wielka Brytania, Holandia i Rosja.

Ogólna wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych – ok. 6,7 mld USD (dane na 1 I 2004 r.). Polska zainwestowała na Ukrainie ponad 153 mln. USD. Wartość ukraińskich inwestycji w Polsce z kolei przekroczyła 300 mln USD (Huta Częstochowa, FSO, Stocznia Gdańsk).

Ukraina jest uznawana przez Unię Europejską za państwo o gospodarce rynkowej.

[edytuj] Statystyki makroekonomiczne

Dane statystyczne na rok 2007
struktura zatrudnienia	rolnictwo 25%, przemysł 20%, usługi 55%
- PKB  - wzrost PKB  - PKB per capita	320,1 mld USD 7,3% 6,900 USD (link) (przy zachowaniu parytetu siły nabywczej)
udział w strukturze PKB	rolnictwa 9,1%, przemysłu 32,3%, usług 58,7%
budżet	dochody ok. 43,54 mld. USD wydatki ok. 45,06 mld USD
inflacja	12,8%
dług publiczny	11,7% PKB
dług zewnętrzny	69,19 mld USD
rezerwy złota i dewizy	32,48 mld USD
siła robocza	21,58 miliona ludzi
ludność żyjąca poniżej ubóstwa	37,7% (2003)
bezrobocie	2,3% Wysoka liczba niezarejestrowanych bezrobotnych. MOP szacuje bezrobocie na 7% (2008)
inwestycje	26,3% PKB
Tempo wzrostu produkcji przemysłowej	6%
źródła energii	paliwa kopalne: 52%, energia wodna: 5,9%, energia atomowa: 42,1%
elektryczność (2006)	- produkcja: 192,1 miliardów kWh - konsumpcja: 181,9 miliardów kWh
ropa (2006)	- produkcja: 90 400 bar/dzień - konsumpcja: 286 600 bar/dzień
gaz ziemny (2006)	- produkcja: 20,85 miliardów m³ - konsumpcja: 73,94 miliardów m³
eksport (najważniejsi partnerzy) (2006)	Rosja: 21,4% Turcja: 7,1% Włochy: 6,3% Stany Zjednoczone: 4,1%
import (najważniejsi partnerzy) (2006)	Rosja: 28,3% Niemcy: 11,7% Polska: 7,6% Chiny: 7% Turkmenistan: 5,7%
struktura użytkowania ziemi	grunty orne 58% użytki zielone 12% lasy 17% pozostałe 13%

• Średnia płaca w marcu 2008 wynosiła równowartość ok. 344 USD (1702 hrn). Największe płace są w obwodach kijowskim, dniepropietrowskim i donieckim.
• Wzrost produkcji przemysłowej o 15,8% w 2003 r. – w porównaniu z siedmioprocentowym wzrostem w 2002 r.)
• Wysoka dynamika obrotów handlowych z zagranicą – w 2003 r. zanotowano wzrost eksportu towarów o 28,5%, a importu – o 35,6%.
• Wysoka dynamika popytu wewnętrznego – 2003 r. zanotowano wzrost dochodów ludności o ok. 13,7%, a płac realnych – ok. 15%
• Stabilny kurs hrywny: ok. 4,85-5,05 UAH/USD
• Ożywienie działalności inwestycyjnej – wzrost inwestycji w 2003 r. o ponad 20%, głównie w budownictwie i infrastrukturze handlowej.
• Stosunkowo niski poziom inflacji – 8,2% w 2003 r. (przy minimalnej deflacji w 2002 r.)

Inflacja w 2007 r. wyniosła 17%. Prognoza na 2008 r.:

• 9,6% – według ustawy budżetowej na 2008 r.,
• 13,8% – według Banku Światowego,
• 14,8% – według Narodowego Banku Ukrainy^[4].

Struktura branżowa inwestycji zagranicznych na Ukrainie:

• 49,8% – przemysł spożywczy, metalurgiczny, chemiczny i petrochemiczny,
• 15% – handel,
• 7,9% – finanse,
• 7,9% – transport.

[edytuj] Ukraina w rankingach międzynarodowych

Poniżej ukazano pozycję Ukrainy w najpopularniejszych rankingach gospodarczych, biznesowych, jakości życia itp. Dla porównania ukazano także miejsca, na których uplasowały się państwa, sasiadujące z Ukrainą.

Freedom in the World (Freedom House) [4]

• ranking zakresu wolności i demokracji w 193 krajach i 15 terytoriach zależnych i spornych
• wyniki Ukrainy w 2007 r.: prawa polityczne — 3 pkt., wolności obywatelskie — 2 pkt. (w obu przypadkach najlepszym wynikiem jest 1, najgorszym 7), status: kraj wolny

Globalny Wskaźnik Konkurencyjności (Global Competitiveness Index, GCI, Światowe Forum Ekonomiczne) [5]

• w rankingu 2007/2008 Ukraina zajęła 73. miejsce na 131, bezpośrednio przed Rumunią i za Brazylią
  • Białoruś –, Mołdowa 97., Polska 51., Rumunia 74., Rosja 58., Słowacja 41., Węgry 47.

Indeks Globalizacji (Globalization Index, A.T. Kearney i magazyn Foreign Policy) [6]

• obrazuje stopień integracji państw i społeczeństw ze światem
• w rankingu 2007 Ukraina zajęła 42. miejsce na 72, bezpośrednio przed Chile i za Polską
  • Białoruś –, Mołdowa –, Polska 41., Rumunia 36., Rosja 62., Słowacja 32., Węgry 24.

Indeks Wolności Gospodarczej (Economic Freedom of the World Index, Fraser Institute) [7]

• w rankingu 2005 Ukraina zajęła 112. miejsce na 141, razem z Ekwadorem, Kolumbią, Rosją i Beninem, bezpośrednio przed Nigerią i Sierra Leone i za Côte d’Ivoire, Fidżi, Marokiem, Senegalem i Madagaskarem
  • Białoruś –, Mołdowa 76., Polska 56., Rumunia 82., Rosja 112., Słowacja 32., Węgry 22.

Map of Press Freedom (Freedom House) [8] [9]

• w rankingu 2007 Ukraina zajęła 112. miejsce na 195, razem z Malawi, bezpośrednio przed Indonezją i Ugandą i za Hondurasem, Kongiem i Tanzanią
  • Białoruś 186., Mołdowa 144., Polska 46., Rumunia 90., Rosja 164., Słowacja 33., Węgry 39.

Międzynarodowy Indeks Poszanowania Własności (International Property Rights Index, IPRI) [10]

• w rankingu 2008 Ukraina zajęła 83. miejsce na 115, razem z Kenią, bezpośrednio przed Mozambikiem, Ugandą i Kazachstanem i za Gwatemalą i Argentyną
  • Białoruś, Mołdowa 109., Polska 54., Rumunia 62., Rosja 92., Słowacja 31., Węgry 35.

Sytuacja Matek Świata (State of the World's Mothers, Save the Children) [11]

• w 2007 r. w rankingu wzięto pod uwagę 140 państw w 3 kategoriach (w zależności od stopnia rozwoju), Ukrainę i wszystkich jej sąsiadów sklasyfikowano w najwyższej kategorii bardziej rozwinięte kraje, obejmującej 41 państw
• w rankingu Mother's Index Rank Ukraina zajęła 37. miejsce na 41, bezpośrednio przed Rumunią i za Rosją
  • Białoruś 30., Mołdowa 39., Polska 32., Rumunia 38., Rosja 36., Słowacja 28., Węgry 26.
• w rankingu Women's Index Rank Ukraina zajęła 40. miejsce
• w rankingu Children's Index Rank Ukraina zajęła 36. miejsce

Światowy Wskaźnik Wolności Prasy (Worldwide Press Freedom Index, Reporterzy bez Granic) [12]

• w rankingu 2007 Ukraina zajęła 92. miejsce na 169, razem z Malawi, bezpośrednio przed Côte d’Ivoire i Timorem Wschodnim i za Angolą
  • Białoruś 151., Mołdowa 81., Polska 56., Rumunia 42., Rosja 144., Słowacja 3., Węgry 17.

The World Competitiveness Scoreboard (IMD International) [13]

• w rankingu 2007 Ukraina zajęła 46. miejsce na 55 z wynikiem 45,479%, bezpośrednio przed Meksykiem i za Filipinami
  • Białoruś –, Mołdowa –, Polska 52., Rumunia 44., Rosja 43., Słowacja 34., Węgry 35.

Wskaźnik Jakości Życia (Quality of Life Index, The Economist)

• w rankingu 2005 [14] Ukraina zajęła 98. miejsce na 111, bezpośrednio przed Mołdową i za Syrią
  • Białoruś 100., Mołdowa 99., Polska 48., Rumunia 58., Rosja 105., Słowacja 45., Węgry 37.
• w rankingu 2006  ^{[potrzebne źródło]} Ukraina zajęła 60. miejsce na 111
  • Białoruś 100., Mołdowa 99., Polska 34., Rosja 80.

Wskaźnik Konkurencyjności Biznesowej (Business Competitiveness Index, BCI, Światowe Forum Ekonomiczne) [15]

• w rankingu 2007/2008 Ukraina zajęła 81. miejsce na 127, bezpośrednio przed Gambią i za Tanzanią
  • Białoruś –, Mołdowa 99., Polska 56., Rumunia 73., Rosja 71., Słowacja 44., Węgry 47.

Wskaźnik Łatwości Prowadzenia Interesów (Ease of Doing Business Index, EDBI, Bank Światowy) [16]

• w rankingu 2008 Ukraina zajęła 139. miejsce na 178, bezpośrednio przed Boliwią i za Uzbekistanem
  • Białoruś 110., Mołdowa 92., Polska 74., Rumunia 48., Rosja 106., Słowacja 32., Węgry 45.

Wskaźnik Percepcji Korupcji (Corruption Perceptions Index, CPI, Transparency International) [17]

• w rankingu 2007 Ukraina zajęła 118. miejsce na 180
  • Białoruś 150., Mołdowa 111., Polska 61., Rumunia 69., Rosja 143., Słowacja 49., Węgry 39.

Wskaźnik Rozwoju Społecznego (Human Development Index, HDI, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju) [18]

• w rankingu 2007/2008 Ukraina zajęła 76. miejsce na 177, bezpośrednio przed Samoa i za Kolumbią
  • Białoruś 64., Mołdowa 111., Polska 37., Rumunia 60., Rosja 67., Słowacja 42., Węgry 36.

Wskaźnik Wolności Gospodarczej (Index of Economic Freedom, Heritage Foundation i The Wall Street Journal) [19]

• w rankingu 2008 Ukraina zajęła 133. miejsce na 157, bezpośrednio przed Rosją i za Lesotho i została zaklasyfikowana do grupy państw w zasadzie bez wolnej gospodarki, na ostatnim miejscu w tej grupie, z wynikiem 51,1%
  • Białoruś 150., Mołdowa 89., Polska 83., Rumunia 68., Rosja 134., Słowacja 35., Węgry 43.

[edytuj] Stosunki polsko-ukraińskie

Polska była pierwszym krajem^{[potrzebne źródło]}, który uznał niezależność Ukrainy (2 grudnia 1991).

Dzisiejszy Lwów to miasto bliźniacze Krakowa. Przed II wojną światową oba miasta były głównymi ośrodkami nauki i kultury w Polsce.

W 2006 roku wraz z rządem Rosji Ukraina zablokowała bez uzasadnienia import polskiego mięsa.

Ważnym historycznym wydarzeniem będzie organizacja na Ukrainie (wraz z Polską) Mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 roku. Będzie to pierwsza tych rozmiarów impreza sportowa zorganizowana we wschodniej części Europy.

[edytuj] Członkostwo w organizacjach międzynarodowych

Nazwa organizacji	Data wstąpienia Ukrainy	Uwagi
Organizacja Narodów Zjednoczonych	24 października 1945
Wspólnota Niepodległych Państw	8 grudnia 1991
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie	30 stycznia 1992
Partnerstwo dla Pokoju	8 lutego 1994
Inicjatywa Środkowoeuropejska	1995
Rada Europy	9 listopada 1995
GUAM – Organizacja na Rzecz Demokracji i Rozwoju	10 października 1997
Organizacja Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego	1 maja 1999
Grupa Zadaniowo-Kooperacyjna Morza Czarnego	2 kwietnia 2001
Euroazjatycka Wspólnota Gospodarcza	maj 2002	obserwator
Wspólna Przestrzeń Gospodarcza	19 września 2003
Wspólnota Demokratycznego Wyboru	2 grudnia 2005
Forum Morza Czarnego na rzecz Partnerstwa i Dialogu	2006
Międzynarodowa Organizacja Frankofonii	29 września 2006	obserwator
Światowa Organizacja Handlu	16 maja 2008
Inicjatywa Baku
Euroatlantycka Rada Partnerstwa
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Organizacja Współpracy Środkowoazjatyckiej		obserwator
Pakt Stabilności dla Europy Południowo-Wschodniej		obserwator
Południowoeuropejska Inicjatywa Współpracy		obserwator
Rada Państw Morza Bałtyckiego		obserwator
Ruch Państw Niezaangażowanych		obserwator

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Ukraina – mini portal, zawiera m.in. ciekawostki i informacje o kraju
• tryzub.pl – Strona o Ukrainie wraz z serwisem informacyjnym i bazą artykułów, tworzona przez studentów Ukrainoznawstwa UJ
• o Ukrainie w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego
• galeria zdjęć z Ukrainy