rok 1922 / MCMXXII
XIX wiek · XX wiek · XXI wiek
1920 « 1921 « 1922 » 1923 » 1924
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 7 stycznia - Dáil Éireann, niższa izba parlamentu Irlandii ratyfikowała traktat angielsko-irlandzki, kończący irlandzką wojnę o niepodległość, głosując 64–57 za przyjęciem traktatu.
- 8 stycznia - w Norwegii powstała organizacja pod nazwą „Socjaldemokratyczna Liga Młodzieży Norwegii” (nor. Norges sosialdemokratiske ungdomsforbund), młodzieżowa przybudówka „Socjaldemokratycznej Partii Pracy Norwegii” (nor. Norges Socialdemokratiske Arbeiderparti).
- 10 stycznia - Arthur Griffith został wybrany prezydentem Wolnego Państwa Irlandzkiego (irlandzki: Saorstát Éireann).
- 11 stycznia - pierwsze lecznicze zastosowanie hormonu insuliny, odkrytej w roku 1921.
- 12 stycznia - rząd Wielkiej Brytanii zwolnił ostatnich pozostających irlandzkich więźniów schwytanych podczas wojny o niepodległość Irlandii.
- 13 stycznia - epidemia grypy spowodowała śmierć 804 osób w Wielkiej Brytanii.
- 15 stycznia - Michael Collins stanął na czele tymczasowego rządu Irlandii Południowej.
- 22 stycznia - na zapalenie płuc zmarł papież Benedykt XV.
- 24 stycznia - w USA, Christian K. Nelson opatentował wynalazek lodów na patyku (ang. Eskimos Pie).
- 29 stycznia - unia Kostaryki, Gwatemali, Hondurasu i Salwadoru przestała istnieć.
- 2 lutego - w Paryżu, Sylvia Beach wydała na czterdzieste urodziny pisarza Jamesa Joyce'a, jego powieść pod tytułem Ulisses.
- 6 lutego
- 8 lutego
- 14 lutego - fiński minister spraw wewnętrznych Heikki Ritavuori został zamordowany przez Ernsta Tandefelta.
- 25 lutego - został ścięty na gilotynie francuski seryjny morderca Henri Désiré Landru.
- 27 lutego - wyzwanie dla dziewiętnastej poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, uprawniającej kobiety do głosowania, zostaje odrzucone przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych.
- 28 lutego - Wielka Brytania akceptuje niepodległość Egiptu.
- 1 marca
- wprowadzenie w życie sowieckiego kodeksu karnego.
- kra lodowa na Odrze przełamała tamę we Wrocławiu.
- w Wielkiej Brytanii powstała organizacja zarządzająca cywilnym lotnictwem (ang. British Civil Aviation Authority).
- 11 marca - Mahatma Gandhi zostaje aresztowany w Bombaju za działalność wywrotową.
- 15 marca - w niepodległym od Brytyjczyków Egipcie, Fuad I zasiada na tronie jako pierwszy król nowożytnego Egiptu.
- 18 marca - w Indiach, Mahatma Gandhi został skazany na sześć lat więzienia za działalność wywrotową. Spędził w więzieniu tylko dwa lata.
- 20 marca - USS Langley wszedł do służby jako pierwszy lotniskowiec w Marynarce Wojennej Stanów Zjednoczonych.
- 23 marca - jeden z siedmiu stanów Związku Australijskiego – Queensland, zniósł radę ustawodawczą (wyższą izbę parlamentu).
- 3 kwietnia - Józef Stalin został sekretarzem generalnym Wszechrosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików) – (RKP(b) - późniejszej KPZR).
- 7 kwietnia
- 10 kwietnia-19 maja - w Genui we Włoszech odbyła się konferencja w której wzięły udział 34 państwa. Konferencja ta dotyczyła ustalenia porządku monetarnego i ekonomicznego po pierwszej wojnie światowej.
- 13 kwietnia - prawa stanu Massachusetts zezwoliły kobietom pracować na wszystkich stanowiskach publicznych.
- 16 kwietnia - Traktat w Rapallo między Niemiecką Republiką Weimarską, a Rosją Radziecką.
- 5 maja - rozpoczęła się budowa stadionu drużyny baseballowej New York Yankees w dzielnicy Bronx w Nowym Jorku (ang. Yankee Stadium).
- 19 maja - w Rosji Radzieckiej została założona Organizacja Pionierska imienia W. I. Lenina.
- 30 maja - w Waszyngtonie odsłonięto Pomnik Lincolna.
- 1 czerwca
- 14 czerwca - prezydent Stanów Zjednoczonych Warren G. Harding wygłosił pierwsze przemówienie przez radio.
- 22 czerwca - agenci Irlandzkiej Armii Republikańskiej dokonali udanego zamachu na brytyjskiego marszałka polowego Henrego Hughes Wilsona w Londynie. 18 lipca zamachowcy zostali skazani na śmierć.
- 24 czerwca - zginął w zamachu niemiecki minister spraw zagranicznych Walther Rathenau.
- 26 czerwca - zmarł Albert I Grimaldi – Ludwik II Grimaldi zostaje władcą Księstwa Monako.
- 28 czerwca - rozpoczyna się irlandzka wojna domowa.
- 11 lipca - został otwarty amfiteatr w dzielnicy Hollywood w Los Angeles (ang. Hollywood Bowl).
- 10 sierpnia - odbył się pierwszy sowiecki proces przeciw wrogom ludu. Wytoczono go przeciw socjalrewolucjonistom i 17 z nich skazano na śmierć. Wyrok zawieszono jako gwarancję, że partia zaniecha walki z rządem sowieckim - w przeciwnym razie pozostawieni w więzieniu skazańcy mieli być natychmiast rozstrzelani.
- 22 sierpnia - irlandzki generał Michael Collins ginie w zamachu w Hrabstwie Cork.
- 23 sierpnia - bunt przeciw Hiszpanom w Maroku.
- 27 sierpnia - referendum w sprawie wprowadzenia prohibicji w Szwecji (51% zagłosowało przeciw).
- 28 sierpnia - Japonia zgadza się na wycofanie wojsk z Syberii.
- 9 września - tureckie wojska, ścigając wycofujących się Greków, wkraczają do Smyrny.
- 11 września - w Melbourne zaczął wychodzić jeden z poprzedników gazety The Herald Sun - Sun News-Pictorial.
- 12 września - w miejscowości Al-Azizija w Libii zarejestrowano najwyższą temperaturę na Ziemi +57,8°C.
- 13-15 września - pożar najprawdopodobniej zapoczątkowany przez wojsko tureckie w Smyrnie (dzisiaj İzmir), zginęło około 100 tys. osób.
- 18 września - Węgry przystąpiły do Ligi Narodów.
- 22 września - Brytyjski Mandat Palestyny został zatwierdzony przez Ligę Narodów.
- 23 października - niemiecka armia wkracza do Saksonii – koniec władzy komunistów.
- 25 października - z mocą ustawy parlamentu (Third Dáil) Wolnego Państwa Irlandzkiego wchodzi w życie konstytucja.
- 28 października
- 31 października - Benito Mussolini został premierem Włoch.
- 1 listopada - Imperium osmańskie zostaje obalone, ostatni sułtan Mehmed VI abdykuje.
- 4 listopada - Howard Carter odkrył grobowiec faraona Tut-Ench-Amona; w chwili śmierci władca miał 20 - 25 lat. Grobowiec składał się z 16 schodów, korytarza, przedsionka, komory bocznej, komory grobowej i skarbca. Popularna stała się ostatnio teoria rzekomej klątwy Tut-Ench-Amona, jednak z naukowego punktu widzenia jest niemożliwa. Howard Carter, a więc (przynajmniej teoretycznie) największy świętokradca, dożył podeszłego wieku. W grobowcu odkryto dużo złota, lecz jego budowa nie pozwoliła stwierdzić niczego o życiu Egipcjan.
- 14 listopada - Brytyjska Korporacja Nadawcza (ang. British Broadcasting Corporation – BBC) rozpoczyna nadawanie programów radiowych.
- 17 listopada - były sułtan Imperium Osmańskiego Mehmed VI udaje się na wygnanie do Włoch.
- 18 listopada - francuski pisarz Marcel Proust, autor „W poszukiwaniu straconego czasu” (A la recherche du temps perdu) – zmarł.
- 19 listopada - Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji w Ankarze wybrało Abdülmecida II kalifem.
- 21 listopada - Rebecca Latimer Felton zostaje zaprzysiężona jako pierwsza kobieta zasiadająca w Senacie Stanów Zjednoczonych.
- 30 grudnia - utworzono Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR).
[edytuj] Urodzili się
- 1 stycznia - Fritz Hollings, polityk amerykański
- 9 stycznia - Har Gobind Khorana, amerykański biolog molekularny pochodzenia pendżabskiego, laureat Nagrody Nobla
- 12 stycznia - Tadeusz Żychiewicz, dziennikarz, historyk sztuki, publicysta religijny, teolog i redaktor Tygodnika Powszechnego, żołnierz AK (zm. 1994)
- 17 stycznia - Betty White, amerykańska aktorka
- 19 stycznia - Jerzy Kawalerowicz, polski reżyser (zm. 2007)
- 21 stycznia
- 28 stycznia - Robert W. Holley, amerykański biochemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1993)
- 1 lutego - Renata Tebaldi, włoska śpiewaczka operowa (sopran) (zm. 2004)
- 8 lutego - Tadeusz Gajcy - poeta czasu wojny zginął w powstaniu warszawskim (zm. 1944)
- 13 lutego - Gordon Tullock, ekonomista amerykański
- 19 lutego - Władysław Bartoszewski, historyk, publicysta i polityk
- 24 lutego - Richard Hamilton, brytyjski malarz
- 1 marca - Icchak Rabin, premier i polityk izraelski, były generał, laureat Nagrody Nobla (zm. 1995)
- 5 marca - Pier Paolo Pasolini, włoski pisarz, poeta i reżyser filmowy (zm. 1975)
- 6 marca - Maria Cytowska, polska badaczka kultury antycznej, filolog klasyczny, tłumaczka i edytor literatury klasycznej (zm. 2007)
- 12 marca
- 13 marca - Józef Szajna, malarz, scenograf, reżyser
- 20 marca
- 21 marca - Russ Meyer, amerykański reżyser (zm. 2004)
- 25 marca - Stephen E. Toulmin, brytyjski filozof
- 4 kwietnia - Elmer Bernstein, amerykański kompozytor (zm. 2004)
- 10 kwietnia - Maciej Słomczyński, polsko-amerykańsko-angielski pisarz, tłumacz (zm. 1998)
- 13 kwietnia
- 16 kwietnia
- 18 kwietnia - Alina Margolis-Edelman, polska lekarka i działaczka społeczna (zm. 2008)
- 22 kwietnia - Charles Mingus, amerykański kontrabasista jazzowy, kompozytor, dyrygent i pianista (zm. 1979)
- 28 kwietnia - Alistair MacLean, pisarz szkocki (zm. 1987)
- 14 maja - Franjo Tuđman, generał i polityk chorwacki, pierwszy prezydent Chorwacji (zm. 1999)
- 25 maja - Enrico Berlinguer, polityk włoski (zm. 1984)
- 27 maja - Christopher Lee, aktor brytyjski
- 29 maja - Janis Ksenakis, grecki kompozytor muzyki współczesnej i architekt (zm. 2001)
- 3 czerwca - Wiesław Michnikowski, polski aktor
- 6 czerwca - Jerzy Broszkiewicz, polski pisarz (zm. 1993)
- 10 czerwca - Judy Garland, amerykańska aktorka i piosenkarka (zm. 1969)
- 18 czerwca - Claude Helffer, pianista francuski (zm. 2004)
- 19 czerwca - Aage Niels Bohr, duński fizyk, w 1975 roku laureat Nagrody Nobla
- 26 czerwca - Antoni Strzelbicki, polski kapitan żeglugi wielkiej, publicysta, pisarz, reportażysta, tłumacz literatury pięknej (zm. 2002)
- 30 czerwca - Miron Białoszewski, polski pisarz (zm. 1983)
- 12 lipca - Michael Ventris, brytyjski architekt i językoznawca, jako pierwszy, wraz z Johnem Chadwickiem, odczytał pismo linearne B (zm. 1956)
- 15 lipca - Leon Max Lederman, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla
- 18 lipca - Thomas Kuhn, amerykański badacz nauki, twórca pojęcia paradygmatu naukowego (zm. 1996)
- 24 lipca - Bernard Ładysz, polski śpiewak, bas
- 12 sierpnia - Leopold Unger, polski dziennikarz i publicysta
- 24 sierpnia - René Lévesque, kanadyjski polityk i publicysta, premier prowincji Quebec (zm. 1987)
- 27 sierpnia - Sōsuke Uno, japoński polityk, premier (zm. 1998)
- 1 września - Vittorio Gassman, włoski aktor teatralny i filmowy oraz reżyser (zm. 2000)
- 8 września - Sid Caesar, amerykański aktor
- 9 września - Hans Georg Dehmelt, amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1989
- 13 września - Jolanta Sell, polska tłumaczka literatury francuskiej (zm. 2006)
- 17 września - Agostinho Neto, angolski polityk i poeta, pierwszy prezydent Angoli (zm. 1979)
- 22 września - Chen Ning Yang, amerykański fizyk pochodzenia chińskiego, laureat Nagrody Nobla w 1957
- 25 września - Hammer DeRoburt, naurański polityk (zm. 1992)
- 4 października
- 15 października - Luigi Giussani, włoski duchowny katolicki, założyciel międzynarodowego ruchu katolickiego Comunione e Liberazione (zm. 2005)
- 19 października - Jack Anderson, dziennikarz amerykański, laureat Nagrody Pulitzera (zm. 2005)
- 27 października - Poul Bundgaard, duński aktor (zm. 1998)
- 31 października
- 6 listopada - Artur Międzyrzecki, polski poeta, prozaik i tłumacz (zm. 1996)
- 8 listopada
- 9 listopada - Dorothy Dandridge, amerykańska aktorka (zm. 1965)
- 10 listopada - Irena Poznańska, polska dziennikarka
- 11 listopada - Kurt Vonnegut, amerykański pisarz (zm. 2007)
- 12 listopada - Tadeusz Borowski, polski poeta wojenny, zginął śmiercią samobójczą (zm. 1951)
- 14 listopada - Boutros Boutros-Ghali, polityk egipski, Sekretarz Generalny ONZ
- 16 listopada
- 17 listopada - Stanley Cohen, biochemik amerykański, laureat Nagrody Nobla
- 22 listopada - Fikret Amirow, azerski kompozytor (zm. 1984)
- 23 listopada - Manuel Fraga Iribarne, hiszpański polityk konserwatywny
- 14 grudnia - Nikołaj Basow, rosyjski fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 2001)
- 21 grudnia - Paul Winchell, amerykański aktor dubbingowy (zm. 2005)
- 23 grudnia - Micheline Ostermeyer, francuska lekkoatletka i pianistka (zm. 2001)
- 24 grudnia - Ava Gardner, amerykańska aktorka (zm. 1990)
- 29 grudnia - William Gaddis, pisarz amerykański (zm. 1998)
- 31 grudnia
- 5 stycznia - Ernest Shackleton, irlandzki podróżnik, badacz Antarktyki (ur. 1874)
- 22 stycznia
- 23 stycznia - Arthur Nikisch, węgierski dyrygent (ur. 1855)
- 27 stycznia
- 1 marca - Rafael Moreno Aranzadi, znany jako Pichichi, hiszpański piłkarz (ur. 1892)
- 1 kwietnia - Karol I Habsburg, ostatni władca Cesarsko-Królewskich Austro-Węgier (ur. 1887)
- 2 kwietnia - Hermann Rorschach, szwajcarski psychiatra i psychoanalityk (ur. 1884)
- 6 czerwca - Lillian Russell, amerykańska aktorka (ur. 1860)
- 18 czerwca
- 26 czerwca - Albert I, książę Monako (ur. 1848)
- 20 lipca - Andriej Markow, matematyk rosyjski (ur. 1856)
- 2 sierpnia - Alexander Graham Bell, szkocki wynalazca telefonu i kilkudziesięciu innych wynalazków telekomunikacyjnych (ur. 1847)
- 12 sierpnia - Arthur Griffith, irlandzki przywódca narodowy i polityk (ur. 1872)
- 22 sierpnia - Michael Collins, irlandzki przywódca rewolucyjny, uczestnik powstania wielkanocnego (ur. 1890)
- 5 września - Sarah Lockwood Winchester, milionerka, właścicielka domu, który miał odstraszać złe duchy (ur. 1862)
- 18 listopada - Marcel Proust, francuski pisarz (ur. 1871)
- 16 grudnia - Gabriel Narutowicz, polski polityk, prezydent Polski (ur. 1865)
[edytuj] Zdarzenia astronomiczne
[edytuj] Nagrody Nobla
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Święta ruchome
|
|