rok 1925 / MCMXXV
XIX wiek · XX wiek · XXI wiek
1923 « 1924 « 1925 » 1926 » 1927
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 1 stycznia - otwarto w Gdańsku (Wolne Miasto Gdańsk) polski urząd pocztowy.
- 3 stycznia - Benito Mussolini (wł. Il Duce) ogłosił się dyktatorem Włoch.
- 5 stycznia - Nellie Tayloe Ross z Wyoming została zaprzysiężona jako pierwsza w historii Stanów Zjednoczonych kobieta pełniąca funkcję gubernatora stanu.
- 7 stycznia - w Wilhelmshaven zwodowano pierwszy powojenny niemiecki krążownik "Emden".
- 21 lutego - po raz pierwszy ukazał się magazyn „The New Yorker”.
- 4 marca - Calvin Coolidge jako pierwszy prezydent USA wygłosił przemówienie inauguracyjne, które było transmitowane przez radio.
- 6 marca - w ZSRR ukazała się „Pionierska Prawda” (ros. Пионе́рская Пра́вда), jedno z pierwszych w Europie pism dziecięcych.
- 13 marca - małpi proces: prawo w stanie Tennessee w USA zabrania nauczania w szkołach teorii ewolucji.
- 18 marca - tornado, które przeszło przez stany Missouri, Illinois i Indianę, pozbawiło życia 695 osób i raniło 2027 osób.
- 25 marca - szkocki wynalazca John Logie Baird zademonstrował w Londynie ruchomy obraz telewizyjny.
- 10 kwietnia - ukazała się powieść Francisa Scotta Fitzgeralda Wielki Gatsby (ang. The Great Gatsby).
- 16 kwietnia - w Sofii bułgarscy komuniści przeprowadzili terrorystyczny atak na kościół (kościół Świętej Niedzieli) - zginęło 150 osób, a 500 zostało rannych.
- 26 kwietnia - prezydentem Niemiec został w wyniku wyborów Paul von Hindenburg.
- 5 maja - w Japonii weszło w życie prawo gwarantujące wszystkim mężczyznom w wieku 25 lat i starszym udział w wyborach parlamentarnych.
- 1 czerwca - Percy i Florence Arrowsmith wzięli ślub. Para ta obchodziła osiemdziesiątą rocznicę ślubu w dniu 1 czerwca 2005 roku (Percy w wieku 105 lat i jego żona Florence w wieku 100 lat). Jest to rekord odnotowany w Księdze Rekordów Guinnessa za najdłużej trwające małżeństwo i największy sumaryczny wiek małżonków.
- 6 czerwca - Walter Chrysler założył koncern motoryzacyjny Chrysler Corporation.
- 13 czerwca - Charles Francis Jenkins dokonał zsynchronizowanej transmisji obrazu i dźwięku – użył mechanicznego 48 liniowego systemu. Dziesięciominutowy film poruszającego się wiatraka przesłał na odległość 8 km (5 mil) z miejscowości Anacostia (dzisiaj część Waszyngtonu) do Waszyngtonu. Świadkami tego wydarzenia byli przedstawiciele amerykańskiej agencji Narodowego Instytutu Standaryzacji i Technologii, Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych i Departamentu Handlu Stanów Zjednoczonych. Jenkins nazwał to wydarzenie „pierwszym publicznym pokazem radiowizji”.
- 10 lipca - powstała Centralna Agencja Prasowa ZSRR – TASS (ros. Телеграфное агентство Советского Союза - ТАСС).
- 18 lipca - w Niemczech ukazała się książka Adolfa Hitlera Mein Kampf.
- 25 sierpnia - Francja wycofała wojska okupacyjne z Zagłębia Ruhry w Niemczech.
- 5-16 października - konferencja w Locarno.
- 30 października - John Logie Baird skonstruował pierwszy nadajnik telewizyjny w Wielkiej Brytanii.
- 5 listopada - brytyjski agent Sidney Reilly został rozstrzelany przez funkcjonariuszy OGPU w lesie pod Moskwą.
- 1 grudnia - w Londynie podpisano Pakt reński (Belgia, Francja, Niemcy, Włochy i Wielka Brytania).
- W stanie Queensland w Australii wprowadzono 44-godzinny tydzień pracy.
- Nowy Jork wyprzedził Londyn pod względem ilości mieszkańców i stał się największym miastem świata (populacja – ok. 7 774 000).
- W USA pistolet maszynowy Thompson był sprzedawany w sieci sklepów „Sears, Roebuck and Company” po 175 dolarów za sztukę.
- Vladimir Zworykin (ros. Владимир Козьмич Зворыкин) opatentował wynalazek telewizji kolorowej.
- Po Londynie zaczęły kursować autobusy piętrowe.
- Wynaleziono taśmę klejącą.
[edytuj] Urodzili się
- 14 stycznia - Yukio Mishima (jap. 三島 由紀夫 - Mishima Yukio), japoński prozaik, poeta, dramaturg i eseista (zm. 1970)
- 15 stycznia - Jarema Stępowski, polski aktor i piosenkarz (zm. 2001)
- 18 stycznia - Gilles Deleuze, francuski filozof (zm. 1995)
- 21 stycznia - Benny Hill, angielski komik (zm.1992)
- 24 stycznia - Jerzy Fajkowski, działacz opozycyjny i społeczny z Iławy (zm. 1991)
- 25 stycznia
- 26 stycznia - Paul Newman, amerykański aktor
- 3 lutego - Leon Schlumpf, polityk szwajcarski
- 8 lutego - Jack Lemmon, amerykański aktor filmowy (zm.2001)
- 11 lutego - Kim Stanley, amerykańska aktorka (zm. 2001)
- 17 lutego - Hal Holbrook, amerykański aktor
- 20 lutego - Robert Altman, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy (zm. 2006)
- 21 lutego - Sam Peckinpah, amerykański reżyser filmowy (zm. 1984)
- 12 marca - Leo Esaki, japoński fizyk, laureat Nagrody Nobla
- 16 marca - Luis Miramontes, meksykański chemik (zm. 2004)
- 25 marca - Mary Flannery O'Connor, amerykańska pisarka (zm. 1964)
- 26 marca - Pierre Boulez, kompozytor i dyrygent francuski
- 1 kwietnia - Wojciech Has, polski reżyser filmowy (zm. 2000)
- 14 kwietnia - Rod Steiger, amerykański aktor (zm. 2002)
- 20 kwietnia
- 10 maja - Jadwiga Dzikówna, polska śpiewaczka operowa (sopran)
- 12 maja - Yogi Berra, amerykański bejsbolista
- 19 maja
- 21 maja - Stefan Gierowski, malarz, wybitny przedstawiciel abstrakcjonizmu w malarstwie polskim
- 25 maja - Jeanne Crain, amerykańska aktorka (zm. 2003)
- 23 maja - Joshua Lederberg, amerykański genetyk i mikrobiolog, laureat Nagrody Nobla (zm. 2008)
- 3 czerwca - Tony Curtis, amerykański aktor filmowy
- 8 czerwca - Barbara Bush, żona 41, prezydenta USA G. Busha, "First Lady"
- 11 czerwca - William Styron, amerykański pisarz, laureat Nagrody Pulitzera (zm. 2006)
- 14 czerwca - Pierre Salinger, amerykański dziennikarz, sekretarz prasowy prezydentów USA, senator (zm. 2004)
- 20 czerwca - Irena Dziedzic, polska dziennikarka i prezenterka telewizyjna
- 21 czerwca - Maureen Stapleton, amerykańska aktorka, laureatka Oscara (zm. 2006)
- 25 czerwca - Al Mulock, kanadyjski aktor (zm. 1968)
- 5 lipca - Przemysław Burchard, polski prozaik, reportażysta, podróżnik i wydawca (zm. 2008)
- 6 lipca
- 10 lipca
- 12 lipca - Roger Smith, amerykański biznesmen, były prezes General Motors (zm. 2007)
- 28 lipca
- 29 lipca - Mikis Theodorakis, kompozytor grecki
- 8 sierpnia - Alija Izetbegović, polityk bośniacki, prawnik i publicysta, prezydent Bośni i Hercegowiny (zm. 2003)
- 9 sierpnia - David Huffman, informatyk amerykański (zm. 1999)
- 12 sierpnia
- 15 sierpnia - Oscar Emmanuel Peterson, kanadyjski pianista jazzowy i kompozytor (zm. 2007)
- 18 sierpnia - Brian Aldiss, angielski pisarz science fiction
- 22 sierpnia - Honor Blackman, brytyjska aktorka
- 25 sierpnia - Thea Astley, pisarka australijska (zm. 2004)
- 8 września - Peter Sellers, komik brytyjski (zm. 1980)
- 16 września
- 1 października - Eugeniusz Molczyk, generał broni WP, późniejszy wiceminister Obrony Narodowej (zm. 2007)
- 13 października
- 16 października - Angela Lansbury, amerykańska aktorka
- 19 października - Czesław Kiszczak, generał, minister spraw wewnętrznych PRL w latach 80.
- 20 października - Art Buchwald, amerykański satyryk, publicysta (zm. 2007)
- 23 października - Johnny Carson, amerykański aktor komediowy, prezenter telewizyjny (zm. 2005)
- 31 października - John A. Pople, brytyjski matematyk i fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 2004)
- 4 listopada - Aleksandra Śląska, polska aktorka (zm. 1989).
- 10 listopada - Richard Burton, walijski aktor (zm. 1984).
- 20 listopada - Robert F. Kennedy, amerykański polityk, Prokurator Generalny Stanów Zjednoczonych, senator (zm. 1968)
- 24 listopada
- 26 listopada - Eugene Istomin, amerykański pianista pochodzenia rosyjskiego (zm. 2003)
- 1 grudnia - Martin Rodbell, amerykański biochemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1998)
- 8 grudnia - Sammy Davis Jr., amerykański muzyk i aktor (zm. 1990)
- 11 grudnia - Paul Greengard, neurobiolog amerykański, laureat Nagrody Nobla
- 3 lutego - Oliver Heaviside, angielski matematyk, fizyk i elektrotechnik (ur. 1850)
- 4 lutego - Robert Koldewey, niemiecki architekt i archeolog (ur. 1855)
- 24 lutego - Hjalmar Branting, szwedzki polityk, laureat Pokojowej Nagrody Nobla (ur. 1860)
- 28 lutego - Friedrich Ebert, niemiecki polityk, kanclerz i prezydent (ur. 1871)
- 4 marca - Maurycy Moszkowski, niemiecki pianista i kompozytor (ur. 1854)
- 7 marca - Gieorgij Lwow, rosyjski polityk, pierwszy premier postcarskiej Rosji (ur. 1861)
- 12 marca - Sun Jat Sen, chiński polityk (ur. 1866)
- 14 marca - Walter Camp, trener drużyn uczelnianych futbolu amerykańskiego (ur. 1859)
- 20 marca - George Nathaniel Curzon, brytyjski minister spraw zagranicznych (ur. 1859)
- 22 marca - Julian Marchlewski, ekonomista i działacz komunistyczny (ur. 1866)
- 7 kwietnia - Wasilij Iwanowicz Bieławin, patriarcha Moskwy, święty prawosławny (ur. 1865)
- 13 kwietnia - Haynes Elwood, amerykański pionier motoryzacji, budowniczy jednego z pierwszych samochodów (ur. 1857)
- 14 kwietnia - John Singer Sargent, amerykański malarz (ur. 1856)
- 19 kwietnia - John Walter Smith, amerykański przedsiębiorca i polityk (ur. 1845)
- 2 maja - Johann Palisa, austriacki astronom (ur. 1848)
- 12 maja
- 22 maja - John Denton Pinkstone French, brytyjski marszałek polny (ur. 1852)
- 1 czerwca - Thomas Marshall, polityk amerykański (ur. 1854)
- 22 czerwca - Felix Klein, niemiecki matematyk (ur. 1844)
- 29 czerwca - Christian Michelsen, norweski potentat handlowy i polityk (ur. 1857)
- 1 lipca - Erik Satie, kompozytor francuski (ur. 1866)
- 26 lipca - Gottlob Frege, niemiecki matematyk, logik i filozof (ur. 1848)
- 17 sierpnia - Ioan Slavici, rumuński pisarz (ur. 1848)
- 25 sierpnia - Franz Conrad von Hötzendorf, austro-węgierski feldmarszałek (ur. 1852)
- 16 września - Aleksander Friedmann, rosyjski matematyk, meteorolog, fizyk i kosmolog (ur. 1888)
- 29 września - Léon Bourgeois, francuski prawnik i polityk, premier Francji, laureat pokojowej Nagrody Nobla (ur. 1851)
- 31 października
- 20 listopada
- 5 grudnia - Władysław Reymont, polski pisarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury 1924 (ur. 1867)
- 25 grudnia - Ester Rachel Kamińska, polska aktorka teatralna (ur. 1870)
- 28 grudnia - Siergiej Jesienin, poeta rosyjski (ur. 1895)
[edytuj] Zdarzenia astronomiczne
[edytuj] Nagrody Nobla
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Święta ruchome
|
|