Westerplatte

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy Westerplatte w Gdańsku. Zobacz też: inne znaczenie tej nazwy.

Kampania wrześniowa 1939

Westerplatte – Gdańsk – Granica – Krojanty – Lasy Królewskie – Mokra – Pszczyna – Mława – Bory Tucholskie – Jordanów – Borowa Góra – Mikołów – Węgierska Górka – Tomaszów Mazowiecki – Wizna – Przemyśl – Piotrków – Różan – Iłża – Nowogród – Łomża – Wola Cyrusowa – Warszawa – Bzura – Jarosław – Kałuszyn – Mińsk Mazowiecki – Węgrów – Wilno – Lwów – Modlin – Kobryń – Brześć – Wybrzeże i Bałtyk – Tomaszów Lubelski – Wólka Węglowa – Obrona Palmir – Łomianki - Janów, Wereszyca i Hołosko – Krasnystaw – Grodno – Cześniki – Krasnobród – Władypol – Szack – Wytyczno – Parczew – Kock

Półwysep Westerplatte dziś

Pomnik Obrońców Wybrzeża

Tablica w Kościele Mariackim w Gdańsku

Latarnia na końcu mola na Westerplatte.
Zdjęcie z lat 1890-1900.

Wartownia nr 1

Wnętrze wartowni nr 1

Ruiny budynku koszar

"Nigdy Więcej Wojny"

Gdansk Nowy Port - zdjęcie satelitarne Landsat
Na zdjęciu zaznaczono m.in. teren Westerplatte (nr 1)

Makieta

Widok z góry

Westerplatte - półwysep w Gdańsku, przy ujściu Martwej Wisły. W latach 1926-39 Wojskowa Składnica Tranzytowa, której obrona we wrześniu 1939 stała się jednym z najbardziej znanych symboli polskiego oporu. Walczyła samotnie, jedynie źródła niemieckie podają o ataku żywych torped na stanowiska ostrzeliwujące Westerplatte z Nowego Portu

Westerplatte dziś: Podzielony jest na III części. W Parku głównym miejscem jest Pomnik Obrońców Wybrzeża. Ma on 25 metrów wysokości (nie licząc podstawy, którą jest 20-metrowy kopiec). Pomnik ten ma przypominać wyszczerbiony bagnet wbity w ziemię.

[edytuj] Historia

w maju 1734 wylądował tu 2,5 tysięczny korpus interwencyjny francuski hrabiego Ludwika de Plélo (który sam tam zginął) próbujący przełamać oblężenie Gdańska przez Rosjan w czasie wojny o sukcesję polską.
14 marca 1924 - Rada Ligi Narodów przyznaje Polsce teren na półwyspie Westerplatte, u ujścia kanału portowego do morza, naprzeciw przedmieścia Nowy Port.
31 października 1925 - obszar na terenie Wolnego Miasta Gdańska na półwyspie Westerplatte zostaje oficjalnie przekazany w bezterminowe i bezpłatne użytkowanie Polsce.
7 grudnia 1925 - Liga Narodów przyznała Polsce prawo do utrzymania straży wojskowej na Westerplatte.
18 stycznia 1926 o godz. 14.00 przybył na trałowcu ORP Mewa pierwszy oddział i rozpoczął pełnienie służby wartowniczej
25 sierpnia 1939 - przybycie z rzekomo kurtuazyjną wizytą niemieckiego pancernika szkolnego Schleswig-Holstein do Gdańska (w rzeczywistości dobrze uzbrojonego okrętu wojennego przygotowanego do ataku na Westerplatte).
1-7 września 1939 - obrona pod dowództwem mjr. Henryka Sucharskiego, od 2 do 7 września dowodził zastępca kpt. Franciszek Dąbrowski
10 października 1939 - przewiezienie przez hitlerowców na Westerplatte polskich więźniów w celu uporządkowania terenu po walkach
marzec 1940 formalne utworzenie na Westerplatte podobozu (Abteilung Aussenstelle) obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Jego komendantami byli: SS-Hauptsturmführer Franz Christoffel, SS-Untersturmführer Paul Ehle i SS-Untersturmführer Kurt Mathesius.
maj 1941 zakończenie prac rozbiórkowych na Westerplatte (rozebranie koszar) przez ostatnią grupę więźniów i rozwiązanie podobozu.
wiosna 1946 - rozpoczęcie rozminowywania terenu na Westerplatte
1946 - na miejscu Wartowni nr 5 ustawiono krzyż i tablicę z nazwiskami poległych tworząc symboliczny cmentarz poległych
2 lipca 1962 - usunięcie krzyża i postawienie na jego miejscu czołgu T-34 z 1945
9 października 1966 - odsłonięcie Pomnika Obrońców Wybrzeża
12 czerwca 1987 - spotkanie papieża Jana Pawła II na Westerplatte z 38 westerplatczykami i młodzieżą

[edytuj] Komendanci

kmdr ppor. Ignacy Szaniawski: 18 stycznia 1926 - 21 czerwca 1926
kmdr ppor. Borys Mohuczy: 21 czerwca 1926 - 1 maja 1927
kmdr ppor. Józef Czechowicz: 10 czerwca 1927 - 21 stycznia 1931
kpt. Jan Lityński: 21 stycznia 1931 - 16 lipca 1934
mjr Stefan Fabiszewski: 16 lipca 1934 - 3 grudnia 1938
mjr Henryk Sucharski: 3 grudnia 1938 - 7 września 1939

[edytuj] Kampania wrześniowa

Westerplatte broniła przez 7 dni wzmocniona kompania (miała walczyć kilkanaście godzin). Atakowało około 3500 niemieckich żołnierzy wspartych ciężką artylerią (m.in. haubico-moździerze kalibru 220 mm), bombowcami nurkującymi Stukas oraz pancernikiem Schleswig-Holstein. Z Zatoki Gdańskiej niemieckie okręty ostrzelały teren Westerplatte, jednak Niemcy zrezygnowali z tego ognia, ponieważ pociski przelatywały teren walk.

Upowszechniany jest pogląd, jakoby obrona Westerplatte miała dla Polaków wielką wartość symboliczną, bez istotnego znaczenia militarnego. W rzeczywistości, załoga polska w liczbie ok. 180 żołnierzy wiązała walką nieprzerwanie przez 7 dni poważne siły hitlerowskie (piechota morska, SS-Heimwehr Danzig, oddziały wojsk lądowych) zadając im duże straty (ok. kilkuset poległych, przy stratach własnych 15 zabitych). Walką związano też kilka baterii artylerii polowej i haubic, eskadry lotnictwa nurkującego (ok. 40 samolotów), a przede wszystkim - ostrzeliwujący polską placówkę pancernik Schleswig-Holstein. Ten ostatni nie mógł być dzięki temu wykorzystany do likwidacji innych punktów obrony Wybrzeża we wrześniu 1939. ^[1]

[edytuj] Uzbrojenie obrońców

armata polowa wz. 1902 kalibru 76,2 mm z 330 nabojami - zniszczona 1 września po wystrzeleniu 28 pocisków
dwa działka przeciwpancerne wz.36 kalibru 37 mm z 400 nabojami - brały udział w udaremnieniu prób podpalenia Westerplatte za pomocą drezyny z benzyną
cztery moździerze typy Brandt kalibru 81 mm z 860 pociskami - zniszczone w czasie nalotu 2 września po wystrzeleniu 104 pocisków
41 karabinów maszynowych z 130 000 (125 000) nabojami
- 16 ckm
- 17 rkm
- 6 lkm
160 karabinów z 45 000 nabojami
40 pistoletów
ok. 1000 granatów po ok. 560 zaczepnych i obronnych

W chwili kapitulacji pozostało ok. 10 000 naboi do karabinów maszynowych i karabinów.

[edytuj] Załoga

5 oficerów
3 chorążych
1 zbrojmistrz
7 urzędników cywilnych
18 pracowników kontraktowych
14 podoficerów zawodowych
27 podoficerów służby zasadniczej
7 podoficerów nadterminowych
2 matów zawodowych
1 mat nadterminowy
17 starszych legionistów i strzelców
102 legionistów i strzelców
1 zawiadowca stacji handlowej PKP Westerplatte

Razem: 205 osób.

W czasie walk poległo 15 osób, a jedna została zamordowana po poddaniu za niezdradzenie szyfrów, dalszych 8 nie przeżyło wojny. Żyje 4 obrońców (stan z 10 marca 2004).

Lista z nazwiskami osób będących członkami ostatniej załogi Westerplatte znajduje się w odrębnym artykule.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Ostatnia załoga Westerplatte.

[edytuj] Lista poległych

1 września

1. st. strz. Konstanty Jezierski

śmiertelnie ranny w głowę w kabinie bojowej Wartowni nr 3 od pocisku, który wpadł przez strzelnicę

2. st. sierż. Wojciech Najsarek

ciężko ranny przy stacji PKP, odnaleziony przez Niemców, zmarł tego dnia w szpitalu mimo prób uratowania go

3. kpr. Andrzej Kowalczyk

ciężko ranny, pozostawiony ok. 100 metrów od Wartowni nr 1, prawdopodobnie żywcem zasypany w leju po bombie podczas ostrzału artyleryjskiego

4. strz. Bronisław Uss

ciężko ranny koło wartowni Schupo, odnaleziony przez Niemców, zmarł tego dnia na przedpolu Westerplatte mimo prób uratowania go

2 września

5. st. strz. Zygmunt Zięba

ranny 1 września został śmiertelnie ranny od odłamka bomby w koszarach

6. strz. Władysław Jakubiak

zginął od wybuchu bomby przed koszarami

7. plut. Adolf Petzelt