Wielkanoc

Z Wikipedii

Wielkanoc (Pascha, Niedziela Wielkanocna) - najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie upamiętniające zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.^[1] Poprzedzający ją tydzień, stanowiący okres wspominania najważniejszych dla wiary chrześcijańskiej wydarzeń, nazywany jest Wielkim Tygodniem. Ostatnie trzy doby tego tygodnia: Wielki Czwartek (wieczór), Wielki Piątek, Wielka Sobota i Niedziela Zmartwychwstania znane są jako Triduum Paschalne (Triduum Paschale). Co prawda każda niedziela jest w chrześcijaństwie pamiątką zmartwychwstania Chrystusa, ale Wielka Niedziela jest pamiątką najbardziej uroczystą.

Podczas soboru nicejskiego w 325 roku ustalono, że będzie się ją obchodzić w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. Ta skomplikowana zasada jest w istocie przełożeniem na solarny w swej naturze kalendarz juliański konkretnej daty 14 Nisan z religijnego kalendarza hebrajskiego, który jest kalendarzem lunarno-solarnym. Data 14 Nisan wyznacza w kalendarzu hebrajskim początek święta Paschy, wokół którego działy się wydarzenia zbawcze. Wielkanoc jest więc świętem ruchomym: może wypaść najwcześniej 22 marca, zaś najpóźniej 25 kwietnia. Z datą Wielkanocy powiązany jest termin większości ruchomych świąt ogólnochrześcijańskich i katolickich, m.in.: Środa Popielcowa, Wielki Post, Triduum Paschalne, Wniebowstąpienie Pańskie, Zesłanie Ducha Świętego, Boże Ciało i inne. Po wprowadzeniu kalendarza gregoriańskiego znów pojawiły się odmienności: w prawosławiu Wielkanoc obchodzi się bowiem zgodnie z kalendarzem juliańskim. Ostatnio niektóre środowiska chrześcijańskie postulują ustanowienie Wielkanocy, jako święta stałego. Wiemy bowiem dzisiaj, że Jezus mógł zostać ukrzyżowany 7 kwietnia 30 roku, lub - co znacznie mniej prawdopodobne - 3 kwietnia 33 roku. W związku z tym znamy prawdopodobną datę zmartwychwstania, to jest 9 kwietnia 30 roku. Kwestia ta była przedmiotem obrad II Soboru Watykańskiego.

Wielka Niedziela jest pierwszym dniem wielkanocnego okresu świątecznego zwanego oktawą wielkanocną. Okres Wielkanocny rozpoczyna się Wigilią Wielkanocną. Czas Wielkanocnej radości trwa w liturgii 50 dni i kończy się niedzielą Zesłania Ducha Świętego. W 40-tym dniu (czwartek) obchodzona jest uroczystość Wniebowstąpienia Pana Jezusa.^[2]

Z obchodami świąt wielkanocnych związanych jest wiele zwyczajów ludowych (z których część wywodzi się ze starosłowiańskiego święta Jarego): śniadanie wielkanocne, pisanki, święcone, śmigus-dyngus, dziady śmigustne, Rękawka, Emaus, walatka, z kurkiem po dyngusie, Siuda Baba, wieszanie Judasza, pogrzeb żuru i śledzia, pucheroki, palma wielkanocna, Jezusek Palmowy.

Spis treści 1 Obchody Wielkanocy w kościołach protestanckich 2 Wyznaczanie daty Wielkanocy w danym roku 2.1 Algorytmy 2.1.1 Metoda Gaussa 2.1.1.1 Dla kalendarza gregoriańskiego 2.1.1.2 Dla kalendarza juliańskiego 2.1.2 Metoda Meeusa/Jonesa/Butchera 2.1.2.1 Dla kalendarza gregoriańskiego 2.1.2.2 Dla kalendarza juliańskiego 3 References 4 Zobacz też 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Obchody Wielkanocy w kościołach protestanckich

Wierni Kościołów wyrastających z nurtu Reformacji spotykają sie na uroczystych nabożeństwach aby cieszyć się z pamiątki zmartwychwstania Pana Jezusa, aby wspólnie wielbić Pana Boga, czytać i rozważać Jego Słowo zapisane w Piśmie Świętym. Dzień ten jest dniem radości i śpiewu, w zależności od Kościoła różnie celebrowany, jednakże wszędzie mający radosny i podniosły charakter.

[edytuj] Wyznaczanie daty Wielkanocy w danym roku

Wielkanoc zawsze przypada w pierwszą niedzielę po pierwszej pełni Księżyca przypadającej po równonocy wiosennej.

[edytuj] Algorytmy

[edytuj] Metoda Gaussa

[edytuj] Dla kalendarza gregoriańskiego

Sposób obliczenia tej daty został podany przez niemieckiego matematyka C. F. Gaussa.

Do obliczeń potrzebne są dwie liczby A i B. Ich wartości odczytujemy z poniższej tabeli:

Lata	A	B	Wyjątki (rok)
			I rodzaju	II rodzaju
33 - 1582	15	6	brak	brak
1583 - 1699	22	2	1609	brak
1700 - 1799	23	3	brak	brak
1800 - 1899	23	4	brak	brak
1900 - 2099	24	5	1981, 2076	1954, 2049
2100 - 2199	24	6	2133	2106
2200 - 2299	25	0	2201, 2296	brak
2300 - 2399	26	1	brak	brak
2400 - 2499	25	1	2448	brak
2500 - 2599	26	2	brak	brak
2600 - 2699	27	3	2668	brak
2700 - 2899	27	4	2725, 2820	brak
2900 - 2999	28	5	brak	brak

Należy pamiętać, że do 1582 roku obowiązywał kalendarz juliański. Wartości A i B tyczą się więc w innych latach wyłącznie kalendarza gregoriańskiego.

Następnie należy wykonać 6 kroków:

1. Dzielimy liczbę roku przez 19 i znajdujemy resztę a.
   
2. Dzielimy liczbę roku przez 4 i znajdujemy resztę b.
   
3. Dzielimy liczbę roku przez 7 i znajdujemy resztę c.
   
4. Resztę a mnożymy przez 19, do iloczynu dodajemy liczbę A, sumę dzielimy przez 30 i znajdujemy resztę d.
   
5. Dzielimy 2 x b + 4 x c + 6 x d + B przez 7 i znajdujemy resztę e.
   
6. Sumę reszt d + e dodajemy do daty 22 marca i otrzymujemy datę Wielkanocy.

Jeżeli data wypadnie powyżej 31 marca, należy ją przeliczyć na odpowiedni dzień kwietnia. Można też sprawdzić, czy d + e < 10. Jeśli tak, to Wielkanoc jest (d + e + 22) marca. Jeśli nie, to (d + e - 9) kwietnia.

Od powyższej reguły istnieją wyjątki:

• Wyjątek pierwszego rodzaju zachodzi, gdy d = 29 oraz e = 6, czyli Wielkanoc miałaby przypaść na dzień 26 kwietnia. Wtedy zawsze obchodzi się ją tydzień wcześniej, tzn. 19 kwietnia. Wypadek ten zaszedł w latach 1609 i 1981.
  
• Wyjątek drugiego rodzaju zachodzi wtedy, gdy d = 28 oraz e = 6 i dzielenie 11A + 11 przez 30 daje resztę mniejszą od 19 (lub po prostu a > 10). Wówczas, według powyższego algorytmu, Wielkanoc ma przypaść 25 kwietnia, a obchodzona jest 18 kwietnia. Ten drugi wyjątek – jak pisał Gauss w 1807 r. – "dotychczas nie zaszedł i po raz pierwszy nastąpi dopiero w roku 1954".
  

Jak można było zauważyć, lata, w których występują dane wyjątki do roku 2999 podane są w powyższej tabeli współczynników A i B dla określonych przedziałów czasowych.

Przykładowo wyznaczymy datę Wielkanocy w roku 2008.

• 2008 : 19 = 105 i reszta 13. a = 13.
• 2008 : 4 = 502 i reszta 0. b = 0.
• 2008 : 7 = 286 i reszta 6. c = 6.
• (19 x a + A) : 30 -> (19 x 13 + 24) : 30 = 271 : 30 = 9 i reszta 1. d = 1.
• (2 x b + 4 x c + 6 x d + B) : 7 -> (2 x 0 + 4 x 6 + 6 x 1 + 5) : 7 -> 35 : 7 = 5 i reszta 0.
• d + e + 22 -> 1 + 0 + 22 = 23, to znaczy, że 23 marca– to data Wielkanocy w 2008 roku, według kalendarza gregoriańskiego.

[edytuj] Dla kalendarza juliańskiego

Jeśli chodzi o kalendarz juliański, to wystarczy zawsze brać za A 15, a za B 6.

Przykład dla 1928 roku:

• 1928 : 19 = 101 i reszta 9. a = 9.
• 1928 : 4 = 482 i reszta 0. b = 0.
• 1928 : 7 = 275 i reszta 3. c = 3.
• (19 x a + A) : 30 -> (19 x 9 + 15) : 30 = 186 : 30 = 6 i reszta 6. d = 6.
• (2 x b + 4 x c + 6 x d + B) : 7 -> (2 x 0 + 4 x 3 + 6 x 6 + 6) : 7 = 54 : 7 = i reszta 5. e = 5.
• d + e + 22 = 6 + 5 + 22 = 33.

Wielkanoc w roku 1928 według kalendarza juliańskiego wypadała więc 33 marca, czyli 2 kwietnia.

[edytuj] Metoda Meeusa/Jonesa/Butchera

[edytuj] Dla kalendarza gregoriańskiego

Ten sposób został przedstawiony przez Jean'a Meeusa w jego książce Astronomical Algorithms w 1991 roku. Może być uznany za lepszy od tego poprzedniego, ponieważ nie wymaga żadnych cyfr dla określonego zakresu czasu i nie ma od niego wyjątków. Wystarczy podać dowolny rok.

I tak:

1. Dzielimy liczbę roku na 19 i wyznaczamy resztę a.
2. Dzielimy liczbę roku przez 100, wynik zaokrąglamy w dół (odcinamy część ułamkową) i otrzymujemy cyfrę b.
3. Dzielimy liczbę roku przez 100 i otrzymujemy resztę c.
4. Dzielimy b przez 4, wynik zaokrąglamy w dół i otrzymujemy cyfrę d.
5. Dzielimy b przez 4 i wyznaczamy resztę e.
6. Liczymy: (b + 8) : 25. Wynik zaokrąglamy w dół i otrzymujemy liczbę f.
7. Liczymy: (b - f + 1) : 3. Wynik zaokrąglamy w dół i otrzymujemy liczbę g.
8. Dzielimy (19 x a + b - d - g + 15) przez 30 i wyznaczamy resztę h.
9. Dzielimy c przez 4, wynik zaokrąglamy w dół i otrzymujemy cyfrę i.
10. Dzielimy c przez 4 i wyznaczamy resztę k.
11. Dzielimy: (32 + 2 x e + 2 x i - h - k) przez 7 i otrzymujemy resztę l.
12. Liczymy: (a + 11 x h + 22 x l) : 451. Wynik zaokrąglamy w dół i otrzymujemy liczbę m.
13. Dzielimy (h + l - 7 x m + 114) przez 31 i otrzymujemy resztę p.
14. Dzień Wielkanocy = p + 1.
15. Miesiąc = Zaokrąglenie w dół dzielenia (h + l - 7 x m + 114) przez 31.

Przykład dla roku 2012:

• 2012 : 19 = 105 i reszta 17. a = 17.
• 2012 : 100 = 20,12, w zaokrągleniu w dół 20. b = 20.
• 2012 : 100 = 20 i reszta 12. c = 12.
• b : 4 -> 20 : 4 = 5, w zaokrągleniu w dół również 5. d = 5.
• b : 4 -> 20 : 4 = 5 i reszta 0. e = 0.
• (b + 8) : 25 -> (20 + 8) : 25 = 28 : 25 = 1,12, w zaokrągleniu w dół 1. f = 1.
• (b - f + 1) : 3 -> (20 - 1 + 1) : 3 = 20 : 3 = 6,(6), w zaokrągleniu w dół 6. g = 6.
• (19 x a + b - d - g + 15) : 30 -> (19 x 17 + 20 - 5 - 6 + 15) : 30 = 347 : 30 = 11 i reszta 17. h = 17.
• c : 4 -> 12 : 4 = 3, w zaokrągleniu w dół 3. i = 3.
• c : 4 -> 12 : 4 = 3 i reszta 0. k = 0.
• (32 + 2 x e + 2 x i - h - k) : 7 -> (32 + 2 x 0 + 2 x 3 - 17 - 0) : 7 = 21 : 7 = 3 i reszta 0. l = 0.
• (a + 11 x h + 22 x l) : 451 -> (17 + 11 x 17 + 22 x 0) : 451 = 204 : 451 = 0,(4523281596), w zaokrągleniu w dół 0. m = 0.
• (h + l - 7 x m + 114) : 31 -> (17 + 0 - 7 x 0 + 114) : 31 = 131 : 31 = 4 i reszta 7. p = 7.
• Dzień to p + 1 -> 7 + 1 = 8. Wielkanoc wypada więc ósmego.
• Miesiąc to (h + l - 7 x m + 114) : 31 -> (17 + 0 - 7 x 0 + 114) : 31 = 131 : 31 = 4,(225806451612903), w zaokrągleniu w dół 4. Wielkanoc jest więc w Kwietniu.

Wielkanoc w 2012 roku wypada więc 8 kwietnia (według kalendarza gregoriańskiego).

[edytuj] Dla kalendarza juliańskiego

Jean Meeus w swojej książce Astronomical Algorithms prezentuje także odpowiedni algorytm dla kalendarza juliańskiego.

Tak więc:

1. Dzielimy liczbę roku przez 4 i otrzymujemy resztę a.
2. Dzielimy liczbę roku przez 7 i otrzymujemy resztę b.
3. Dzielimy liczbę roku przez 19 i otrzymujemy resztę c.
4. Dzielimy (19 x c + 15) przez 30 i otrzymujemy resztę d.
5. Dzielimy (2 x a + 4 x b - d + 34) przez 7 i otrzymujemy resztę e.
6. Miesiąc = zaokrąglenie w dół (d + e + 114) : 31.
7. Dzień = reszta z dzielenia (d + e + 114) przez 31 plus 1.

Przykład dla roku 2012:

• 2012 : 4 = 503 i reszta 0. a = 0.
• 2012 : 7 = 287 i reszta 3. b = 3.
• 2012 : 19 = 105 i reszta 17. c = 17.
• (19 x c + 15) : 30 -> (19 x 17 + 15) : 30 = 338 : 30 = 11 i reszta 8. d = 8.
• (2 x a + 4 x b - d + 34) : 7 -> (2 x 0 + 4 x 3 - 8 + 34) : 7 = 38 : 7 = 5 i reszta 3. e = 3.
• Miesiąc to (d + e + 114) : 31 -> (8 + 3 + 114) : 31 = 125 : 31 = 4,(032258064516129), w zaokrągleniu w dół 4. Wielkanoc wypada więc w Kwietniu.
• Dzień to reszta z (d + e + 114) : 31 plus 1 -> (8 + 3 + 114) : 31 plus 1 -> 125 : 31 plus 1 -> 4 i reszta 1 plus 1 -> 1 + 1 = 2. Wielkanoc jest więc drugiego.

Wielkanoc w roku 2012 według kalendarza juliańskiego wypada więc 2 kwietnia.

[edytuj] References

1. ↑ W związku z tym, że nie można jednoznacznie ustalić, które wyznania można zaliczyć do wyznań chrześcijańskich (niemożność ustalenia jednorodnych kryteriów przez wszystkie wyznania uważające się za chrześcijańskie), stwierdzenie, czy wszystkie wyznania chrześcijańskie obchodzą to święto, nie jest możliwe.
2. ↑ Dekretem Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z dnia 4 marca 2003 r. katolicy w Polsce od roku 2004 obchodzą święto Wniebowstąpienia w VII Niedzielę Wielkanocną (6 tygodni po Wielkanocy).

[edytuj] Zobacz też

• Jare
• Baranek Boży
• Pascha (Wielkanoc)
• Pesach
• Niedziela Palmowa
• Niedziela Wielkanocna
• Poniedziałek Wielkanocny
• droga krzyżowa
• Arcybractwo Męki Pańskiej
• święta ruchome
• święta chrześcijańskie
• powstanie wielkanocne
• Wyspa Wielkanocna
• kawalkada wielkanocna
• straż grobowa

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Serwis Wielkanocny w Portalu Opoka
• Wielkanoc w kościele prawosławnym
• Zwyczaje wielkanocne w Czechach
• Zwyczaje wielkanocne na Słowacji
• Zwyczaje wielkanocne w Chorwacji
• Zwyczaje wielkanocne w Bułgarii