Chrześcijaństwo
Z Wikipedii
Chrześcijaństwo (gr. Χριστιανισμóς , łac. Christianitas) – religia monoteistyczna i rodzina związków wyznaniowych głoszących nauczanie o mesjaństwie i synostwie bożym Jezusa Chrystusa, jego męczeńskiej i odkupieńczej śmierci oraz zmartwychwstaniu. Świętą księgą chrześcijan jest Biblia. Największa religia na świecie pod względem liczby wyznawców (około 1/3 ludności świata), biorąc pod uwagę wszystkie odłamy wchodzące w jej skład. Zgodnie z Dziejami Apostolskimi (11,26) "W Antiochii po raz pierwszy nazwano uczniów chrześcijanami" (gr. Χριστιανός).
Określenie to pochodziło prawdopodobnie z kręgów pogańskich i miało początkowo negatywny wydźwięk. Z czasem zaczęło wyrażać odrębność wiernych. Pierwsze użycie terminu chrześcijaństwo (gr. Χριστιανισμός) odnotowano w Liście do Magnezjan Ignacego z Antiochii. Pojawia się ono również u Tertuliana, Grzegorza z Nyssy i u innych pisarzy wczesnochrześcijańskich.
Pierwotnie symbolem Chrześcijaństwa była ryba, zaś w III w. stał się nim krzyż. Nawiązano w ten sposób do dwóch pierwszych liter greckich słowa Christos (chi i ro), a następnie również do ukrzyżowania Jezusa Chrystusa. Wprowadzenie krzyża greckiego do chrześcijaństwa przypisuje się mnichowi egipskiemu Pachomiuszowi (rok 322 n.e.).
Dokładne określenie granic tej religii jest kwestią sporną. Nie wszyscy zaliczają do wyznań chrześcijańskich (głównie dlatego, że nie uznają istnienia Boga w Trójcy Świętej) Świadków Jehowy, mormonów, arian oraz niektórych nowych ruchów religijnych, nawet jeśli te wyznania uważają się za chrześcijańskie.
Spis treści |
[edytuj] Podstawy wiary
Chrześcijaństwo jest objawioną religią monoteistyczną: zakłada wiarę w jedynego Boga, który jest Stwórcą świata. Większość chrześcijan wyznaje dogmat trynitarny (większość uznaje wiarę w ów dogmat za warunek konieczny, by móc się nazywać chrześcijaninem), który głosi, że Bóg istnieje w trzech osobach (hipostazach), czyli, że Bóg jest Trójjedyny. Oznacza to, że Bóg, co do natury jest Jeden, choć w trzech Osobach: jako Bóg Ojciec, Syn Boży (Jezus) i Duch Święty. Każda z osób Bożych ma tę samą, jedną boską naturę i pozostaje we wzajemnej relacji osobowej na zasadzie pochodzeń: Bóg Ojciec stanowi zasadę pochodzenia dla Syna, a razem z nim (wspólnie - łac. filioque - w tradycji zachodniej, przez Syna - łac. per filium - w tradycji wschodniej) dla Ducha Świętego.
Bóg z miłości do pogrążonej w grzechu ludzkości posłał swego Jednorodzonego Syna który "stał się człowiekiem" i dokonał dzieła zbawienia świata. Chrześcijanie wierzą, że przyjmując ofiarę Jezusa uzyskują zbawienie i życie wieczne. W czasach ostatecznych nastąpi "zmartwychwstanie ciał" oraz Sąd Ostateczny na którym nastąpi podział na zbawionych i potępionych.
W najbardziej elementarnej postaci doktryna ta została wyrażona w symbolach wiary: nicejsko-konstantynopolitańskim, apostolskim i atanazjańskim, które są powszechnie przyjmowane w chrześcijaństwie. Właściwie wszyscy chrześcijanie uznają też siedem Soborów Powszechnych, na których sformułowano podstawowe dogmaty: o boskości Syna Bożego (Sobór Nicejski I - 325 rok), o boskości Ducha Świętego (Sobór Konstantynopolitański I - 381 rok), o godności Marii jako "Theotokos, Matce Bożej" (Sobór Efeski - 431 rok) i o dwóch naturach Chrystusa (Sobór chalcedoński - 451 rok). Ostatniego ze wspomnianych dogmatów nie przyjmują Kościoły tzw. monofizyckie.
Chrześcijanie niektórych wyznań (m.in. katolicy i prawosławni) oddają też cześć Marii - matce Jezusa, świętym i aniołom, które to kulty rozpowszechniły się od IV wieku.
Podstawowym przykazaniem etycznym chrześcijan oprócz przykazań Dekalogu jest przykazanie miłości Boga oraz bliźnich (nawet nieprzyjaciół).
[edytuj] Klasyfikacja wyznań i Kościołów chrześcijańskich
Chrześcijanie wierzą w jeden Kościół powszechny ustanowiony przez Jezusa, jako wspólnotę ludzi wierzących i dążących do zbawienia. Część z nich uważa, że owym Kościołem jest zgromadzenie do którego należą (chrześcijanie ekskluzywni), a inna część - że Kościołem tym jest niewidzialna wspólnota ludzi połączonych wspólną wiarą, należących do różnych wyznań (chrześcijanie inkluzywni). Pierwsze podejście skłania do odmawiania innym wyznaniom prawa do nazywania się chrześcijańskimi oraz prozelityzmu - nawracania innowierców. Drugie skłania do ekumenizmu oraz dostrzegania w innych wyznaniach inspirujących wartości. Ponieważ w ramach chrześcijaństwa funkcjonuje wiele wyznań (denominacji) te wewnętrzne podziały mogą być przez wiernych traktowane jako największa rana współczesnego chrześcijaństwa, ale również jako bogactwo i wartość.
Klasyczny podział dzieli chrześcijaństwo na trzy główne odłamy:
- katolicyzm i starokatolicyzm- obejmujący przede wszystkim Kościół katolicki oraz inne wyznania katolickie, w tym mariawityzm i wyznania starokatolickie, razem ponad miliard wiernych,
- prawosławie - do której zaliczamy prawosławie (właściwe) oraz kościoły wschodnie, razem ponad 300 mln wiernych
- protestantyzm i anglikanizm - grupa wielu różnorodnych wyznań obejmująca m. in. luteranizm, kalwinizm, metodyzm, prezbiterianizm, baptyzm, unitarianizm oraz pentekostalizm, a także anglikanizm i wyznania episkopalne. Najstarsze z nich wywodzą się z XVI-wiecznej Reformacji.
Ze względu na mnogość istniejących wyznań chrześcijańskich trudno mówić o jednolitym przywództwie wśród chrześcijan. Ze względów historycznych pierwszeństwo przysługuje patriarsze Konstantynopola[potrzebne źródło] czyli patriarsze ekumenicznemu (gr. oikumene - cały świat), posiada on jednak faktyczną jurysdykcję jedynie nad niewielką częścią Kościoła. Faktycznie, największy wpływ ma biskup Rzymu (papież), pod którego jurysdykcją jest niemal połowa chrześcijan.
| Drzewo genetycznej klasyfikacji wyznań chrześcijańskich |
|---|
|
Główne odłamy Chrześcijaństwa
(postulowana oddzielna linia pochodzenia)
(Obrządek zachodni)
Reformacja
(XVI wiek) Wielka Schizma
(XI wiek) Unia
Sobór Efeski 431
Wyznania protestanckie: Adwentyzm, Baptyzm, Kalwinizm, Kościoły Chrystusowe, Luteranizm, Metodyzm, Pentakostalizm, Unitarianizm |
Nie wszystkie wyznania uznające się za chrześcijańskie mają ramy organizacyjne ani nawet sprecyzowaną doktrynę, wobec czego ich klasyfikacja nie może być doskonała i w pełni obiektywna. Stosuje się podziały mające za kryterium stosunek danego wyznania do konkretnej kwestii teologicznej (typu „a - nie-a", np. monofizytyzm - diofizytyzm, trynitaryzm - antytrynitaryzm itd.), ale żaden taki podział nie jest wyczerpujący, ponieważ pozostawia wiele denominacji, dla których dana kwestia jest obojętna. Istnieją również poglądy teologiczne, które wymykają się wszelkim klasyfikacjom, ponieważ zajmują pozycję całkowicie autonomiczną. Dlatego w klasyfikacji wyznań chrześcijańskich dominuje podział oparty na tradycji.
Natomiast od klasyfikacji wyznań chrześcijańskich należy odróżnić klasyfikację Kościołów (i Cerkwi) chrześcijańskich. Jest ona łatwiejsza do przeprowadzenia, ale, oczywiście, nie pokrywa się z podziałem wyznań (klasyfikuje się nie poglądy religijne, lecz organizacje wyznaniowe). Religioznawcy i eklezjolodzy stosują tu wiele kryteriów, najczęściej:
- dogmatykę, czyli naukę danego Kościoła,
- kryteria historyczne,
- obrządek (który wiąże się z tradycją liturgiczną),
- stosunek do innych Kościołów (pozostawanie w unii, w schizmie).
Zobacz klasyfikację Kościołów łączącą kryterium dogmatyczne z podejściem historycznym w osobnym artykule:
[edytuj] Inne wspólnoty wywodzące się z chrześcijaństwa
Na świecie istnieje również wiele wyznań uznających się za chrześcijańskie, ale nie uznawanych przez inne wspólnoty za chrześcijańskie. Przykładem może być antropozofia Rudolfa Steinera, przyjmująca reinkarnację. Z kolei w Stanach Zjednoczonych powstał Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, którego wyznawcy nazywani są mormonami, gdyż obok Biblii uznają jeszcze Księgę Mormona, którą rzekomo spisali żydzi, którzy wywędrowali z Jerozolimy do Ameryki w VI wieku przed Chrystusem.
[edytuj] Liczebność chrześcijan
Wyznania chrześcijańskie tworzą jedną z największych religii, szczególnie liczną w Europie oraz na terenach skolonizowanych przez Europejczyków - w Ameryce i Australii.
Bardzo trudno jest szacować dokładną liczebność wyznawców, ponieważ wiele z tych wyznań, w szczególności katolicyzm, praktykuje chrzest niemowląt i uważa każdego ochrzczonego za swojego wyznawcę, nawet jeżeli został on członkiem innego Kościoła czy nawet religii. Jedynym sposobem na opuszczenie Kościoła za życia jest apostazja.
Szacunkowo oblicza się, że chrześcijaństwo wyznaje ponad 33% ludności świata (około 2,1 miliarda), w tym:
- około 1,1 miliarda to katolicy
- 590 milionów - protestanci
- ponad 310 milionów - prawosławni,
- 77 milionów – anglikanie,
- około 1,5 miliona - Żydzi mesjanistyczni
[edytuj] Przypisy
"Religie świata", PWN, Warszawa 2006
[edytuj] Zobacz też
- Religioznawstwo, teologia, filozofia religii, podatek kościelny
- Historia chrześcijaństwa, glosariusz chrześcijaństwa, święta chrześcijańskie,
- Bóg, Jezus Chrystus, Duch Święty
- Biblia, sakrament, biskup, zakon, dekalog, chrzest, liturgia, Ichthys
- Stosunek chrześcijaństwa do homoseksualizmu
- Polska Rada Ekumeniczna
- Antychrześcijaństwo
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona Kościoła prawosławnego w Polsce
- Oficjalna strona Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (Luterańskiego) w Polsce
- Oficjalna strona Kościoła katolickiego w Polsce - Konferencja Episkopatu
