Arianizm

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w nim poprawić:

Rozpatrzenia wierzeń Ariusza w różnych okresach - zmieniały się
Weryfikacja artykułu źródłowo
Przedstawić dokładnie stanowisko Ariusza wobec istoty Jezusa.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Nazwy arianie i arianizm pochodzą od Ariusza, duchownego Kościoła w Aleksandrii w Egipcie. W 321 r. został on ekskomunikowany przez synod w Aleksandrii. Ariusz twierdził, że Jezus Chrystus jako syn Boży jest poddany Bogu, że został stworzony przez Ojca, co oznaczało, że "był czas, kiedy nie było Jezusa Chrystusa" i zanim został stworzony, nie istniał. Tym samym Ariusz kwestionował boską naturę Jezusa Chrystusa. Było to sprzeczne z kształtującą się wtedy doktryną o równości Boga Ojca i Syna, która potem rozwinęła się w naukę o Świętej Trójcy. Arianie odrzucali doktrynę o Trójcy jako niebiblijną.

Nauka Ariusza została potępiona na Soborze Nicejskim w 325 r., ale poparcie ze strony biskupa Euzebiusza z Nikomedii doprowadziło do kilkukrotnego wygnania Atanazego, głównego rzecznika soboru i przeciwnika arian.

Szczytowy okres wpływów arianizmu w Cesarstwie Rzymskim przypadł na panowanie ariańskiego cesarza Konstancjusza II w latach 350-361. W roku 381 cesarz Teodozjusz I uznał arianizm za herezję, co zapoczątkowało prześladowania jego zwolenników. Zagadnienia przywołane przez arianizm rozstrzygnął na niekorzyść arian Sobór Konstantynopolitański I w 381 r.

Arianizm stał się także wyznaniem germańskich ludów, które zalały Cesarstwo Zachodnie w V w. Szczególnie surową formę arianizmu przyjęli Wandalowie. Jedynie Frankowie przyjęli chrzest w obrządku rzymskim. Z czasem ludy germańskie zamieszkujące dawne imperium zaczęły odchodzić od nauk Ariusza (VII wiek).

W okresie Reformacji nawiązano do idei arianizmu (antytrynitaryzm). Mianem arian w Rzeczypospolitej Obojga Narodów błędnie określano członków kościoła braci polskich. Poglądy częściowo zbliżone do arian, co do osoby Jezusa Chrystusa, głoszą obecnie również Świadkowie Jehowy. Główne ośrodki arian w ówczesnej Rzeczypospolitej stanowiły Lewartów, Pińczów, Raków, Lusławice.

[edytuj] Tło biblijne kontrowersji ariańskiej

Należy zwrócić uwagę, że zarówno arianie jak i ich przeciwnicy w uzasadnieniu swojego stanowiska teologicznego odwoływali się do autorytetu Biblii. Teksty biblijne, na które powoływały się obie strony konfliktu możemy podzielić na trzy grupy:

teksty, na które powoływali się tylko arianie;
teksty, na które powoływali się tylko przeciwnicy arian;
teksty, na które powoływały się obie strony kontrowersji, odmiennie je interpretując.

[edytuj] Teksty biblijne, na które powoływali się arianie

Ewangelia według świętego Marka 13,32 – najtrudniejszy tekst dla przeciwników arian. [niewiedza Jezusa świadczyła o tym, że Jezus nie jest takim samym Bogiem jak Ojciec.]

Lecz o dniu owym lub godzinie nikt nie wie, ani aniołowie w niebie, ani Syn, tylko Ojciec.

Ewangelia według świętego Marka 10,18 [Sam Jezus nie uważa się za Boga.]

Jezus mu rzekł: Czemu nazywasz Mnie dobrym? Nikt nie jest dobry, tylko sam Bóg.

Ewangelia według świętego Jana 20,17 [Jezus nazywa Ojca swym Bogiem, a więc według arian nie jest takim samym Bogiem jak Ojciec.]

Rzekł do niej Jezus: Nie zatrzymuj Mnie, jeszcze bowiem nie wstąpiłem do Ojca. Natomiast udaj się do moich braci i powiedz im: Wstępuję do Ojca mego i Ojca waszego oraz do Boga mego i Boga waszego.

Filipian 2:5,6 pokazuje stosunek Jezusa do bycia równym Ojcu.

Kolosan 1:15 i 16 powinny być czytane razem. Czyli Jezus był stworzony jako pierworodny stworzenia, albo jak Objawienie 3:14 pokazuje: początek stworzenia. Ojciec nie miał początku (Psalm 90:2), Syn był początkiem stworzenia. Jezus był stworzony własnoręcznie przez Boga (J 1:14: 'jednorodzony'). Kolosan 1:15 wspomina Jezusa jako obraz Boga, dlatego kto widzi Jezusa, to tak, jakby widział Boga.

Inne wersety Biblijne:

Dz 2:31,32 – kto wskrzesił Jezusa, kiedy on umarł?
Łk 22:41-44 – wola Boga, a wola Syna;
1 Kor 15:28 – nawet po zmartwychwstaniu Jezus był podporządkowany Ojcu;
początek Ewangelii św. Mateusza - rodowód Jezusa. Skoro rodowód Jezusa to rodowód św. Józefa, Chrystus wywodzi się, przynajmniej cieleśnie, właśnie od niego.

[edytuj] Teksty biblijne, na które powoływali się przeciwnicy arian

W nim zostało stworzone wszystko, co jest na niebie i na ziemi, rzeczy widzialne i niewidzialne, czy to trony, czy panowania, czy nadziemskie władze, czy zwierzchności; wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone (Kol. 1:16) Nieuznanie Jezusa za równego Bogu i uznanie, że został stworzony prowadziło do paradoksu, bo musiał stworzyć sam siebie.

Ewangelia według świętego Jana 14,9 – najtrudniejszy tekst dla arian. [Jezus jest takim samym Bogiem jak Ojciec, gdyż kto widzi Jego, widzi i Ojca.]

Odpowiedział mu Jezus: Filipie, tak długo jestem z wami, a jeszcze Mnie nie poznałeś? Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca. Dlaczego więc mówisz: Pokaż nam Ojca?

[edytuj] Teksty biblijne, na które powoływały się obie strony kontrowersji

Ewangelia według świętego Jana 10,30 [Arianie interpretowali ten tekst w sensie moralnym. Jezus mówi tu o tym, że tego, czego pragnie Ojciec, pragnie i On, bo dobry Syn jest posłuszny Ojcu - jedność woli. Przeciwnicy arian interpretowali ten tekst w sensie ontologicznym, to znaczy, że Jezus mówi tu, że jest takim samym Bogiem i posiada taką samą moc jak Ojciec - jedność natury.] Tekst Jana 10,30 jest kontynuowany w Jana 17:20-22.

Ja i Ojciec jedno jesteśmy.

Ewangelia według świętego Jana 14,28 [Arianie interpretowali ten tekst w sensie ontologicznym. Jezus według arian przyznaje tu, że nie jest takim samym Bogiem jak Ojciec, jest mniejszy od Ojca i Jemu podporządkowany. Przeciwnicy arian interpretowali ten tekst w sensie moralnym, to znaczy, że Jezus przyznaje tu, że Ojciec jest większy od Niego, ale jest to wyższość moralna, jaka występuje w relacjach Syn-Ojciec.]

Słyszeliście, że wam powiedziałem: Odchodzę i przyjdę znów do was. Gdybyście Mnie miłowali, rozradowalibyście się, że idę do Ojca, bo Ojciec większy jest ode Mnie.