Katolickie Kościoły wschodnie

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych. Jeśli możesz, dodaj je teraz. Linki do innych haseł: hasło, hasłowy, hasłami zapisujemy jako [[hasło]], ''[[hasło]]wy'', '''[[hasło|hasłami]]'''.

Artykuł serii Kościół katolicki
Organizacja
Papież • Benedykt XVI Kolegium kardynałów Sobór powszechny Synod • Konferencja Episkopatu Łaciński Kościół katolicki Katolickie Kościoły wschodnie
Początki i przeszłość
Jezus Chrystus Ewangelia • Sukcesja apostolska Ojcowie Kościoła • Chrześcijaństwo Wielka Schizma Wschodnia • Reformacja Katolicyzm Kościół unicki
Teologia
Trójca Święta (Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty) Piekło • Niebo • Czyściec Łaska • Dusza • Zbawienie Wcielenie • Matka Boża • Świętych obcowanie Kanon Biblii • Dogmat • Tradycja Apostolska Apostolski symbol wiary • Sakrament
Liturgia
Diakon • Prezbiter • Biskup Msza • Liturgia godzin Rok liturgiczny Zwyczajna forma rytu rzymskiego Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego Ryt aleksandryjski • Ryt antiocheński Ryt bizantyjski • Ryt chaldejski • Ryt ormiański
Portal katolicki

Katolickie Kościoły wschodnie - określenie Kościołów wschodnich, wchodzących w skład Kościoła katolickiego, które pozostają w jedności z Stolicą Apostolską, uznając władzę i autorytet papieża.

Niemal wszystkie z tych kościołów doszły do jedności z Rzymem w drodze unii kościelnej. Są więc również nazywane Kościołami unickimi (unio z łac. - zjednoczenie), a wierni (zwłaszcza greckokatolicy) - unitami. Termin ten, uważany przez prawosławnych za pejoratywny, jest obecnie zastępowany określeniem katolicy wschodni.

Katolickie Kościoły Wschodnie to autonomiczne, partykularne kościoły, współzależne od Papieża. Mają one takie same podstawy wiary jak Katolicki Kościół Zachodni i nauczają takich samych kwestii dotyczących znaczenia i natury sakramentów, sukcesji apostolskiej i głównej roli biskupów rzymskich w obrębie Kolegium Biskupów. Różnią się jednak wykonywaniem czynności liturgicznych, sakramentalną i kanoniczną dyscypliną, terminologią, tradycyjnymi modlitwami a także praktykowaniem pobożności. Zachowują one, wewnątrz Kościoła katolickiego, szczególną emfazę i oświecenie, które wschodnie chrześcijaństwo rozwinęło na przestrzeni wieków, niektóre z nich Jan Paweł II opisał w swym liście apostolskim Orientale Lumen (2 Maj, 1995).

Większość wschodnich Kościołów katolickich ma swoje odpowiedniki w Kościołach Zachodnich: - w Syryjskim lub Dalekowschodnim Kościele Prawosławnym, od którego są oddzielone poprzez liczne kwestie teologiczne, - we Wschodnim Kościele Prawosławnym, od którego oddzielone są głównie poprzez różnice dotyczące rozumienia roli biskupa Rzymu sprawowanej w kolegium biskupów.

Odkąd wschodni katolicy są katolikami trwającymi w pełnej jedności z Papieżem, są też członkami tego samego Kościoła, który oficjalnie nazywany jest Kościołem katolickim. Nie są oni rzymskimi katolikami, jako że nie przynależą do lokalnego Kościoła rzymskiego i nie korzystają z liturgii obrządku rzymskiego ani żadnej innej liturgii obrządku łacińskiego.

Od zarania dziejów Katolickie Kościoły Wschodnie były budowane w Europie wschodniej, środkowo- wschodniej Azji, Afryce Północnej i Indiach, jednak teraz, z powodu migracji, można je znaleźć także w Europie Zachodniej, obu Amerykach i Oceanii, gdzie rozwinęły się do pełnowymiarowych struktur kościelnych takich jak eparchie przy diecezjach łacińskich. Erytrea ma tylko hierarchię wschodnio-katolicką, bez struktury łacińskiej.

Katolicy bizantyjscy i Grekokatolicy to wierzący, którzy należą do Kościołów stosujących Bizantyjskie Rytuały Liturgiczne. Katolicy dalekowschodni i katolicy wschodni także się do nich zaliczają, jednak są to szerzej pojęte określenia, jako że mają pod sobą Katolików którzy podążają za aleksandryjskimi, antiocheńskimi, ormiańskimi i chaldejskimi tradycjami liturgicznymi.

Kodeks kanonów Kościołów wschodnich ogłoszony w 1990 przez papieża Jana Pawła II dzieli te Kościoły na:

• patriarchalne:
  • chaldejski,
  • ormiański,
  • koptyjski,
  • syryjski,
  • maronicki,
  • melchicki,
• większe arcybiskupie:
  • syromalabarski (od 16 grudnia 1992),
  • syromalankarski (od 10 lutego 2005),
  • ukraińsko-bizantyński (greckokatolicki), (od 23 grudnia 1963)
  • rumuński (od 16 grudnia 2005 r.)
• metropolitalne:
  • etiopski,
  • rusiński,
  • słowacki (od 30 stycznia 2008)
• inne:
  • albański,
  • białoruski (bez hierarchii),
  • bułgarski,
  • grecki,
  • rosyjski (bez hierarchii),
  • węgierski,
  • włosko-albański

Kościoły te można ze względu na powód rozłamu można podzielić na:

• Kościół, który w przeszłości nie uznał orzeczeń soboru efeskiego (dawniej nazywany nestoriańskim) - chaldejski
• Kościoły, które dawniej nie uznały orzeczeń soboru chalcedońskiego (dawniej zwane monofizyckimi):
  • ormiański,
  • koptyjski,
  • syryjski,
  • etiopski,
  • syro-malabarski,
  • syro-malankarski,
• Kościół maronicki,
• Kościoły dawniej należące do wspólnoty prawosławnej:
  • Kościoły greckokatolickie,

Ze względu na tradycje liturgiczną kościoły unickie dzielą się na:

• Kościoły wywodzące się z aleksandryjskiej tradycji liturgicznej:
  • koptyjski,
  • etiopski,
• Kościoły wywodzące się z antiocheńskiej tradycji liturgicznej:
  • maronicki,
  • syryjski
  • syromalankarski,
• Kościoły wywodzące się z ormiańskiej tradycji liturgicznej:
  • ormiański
• Kościoły wywodzące się z chaldejskiej i wschodniosyryjskiej tradycji liturgicznej:
  • chaldejski
  • syromalabarski
• Kościoły wywodzące się z bizantyjskiej tradycji liturgicznej:
  • Kościół melchicki
  • Grecki Kościół katolicki
  • Albański Kościół katolicki
  • Białoruski Kościół katolicki
  • Bułgarski Kościół katolicki
  • Węgierski Kościół katolicki
  • Italo-albański Kościół katolicki
  • Rumuński Kościół katolicki
  • Rosyjski Kościół katolicki
  • Rusińska Cerkiew greckokatolicka
  • Słowacka cerkiew greckokatolicka
  • Ukraińska cerkiew greckokatolicka

Spis treści 1 Status prawny 2 Terminologia 2.1 Pojęcie „obrządek” 2.2 Pojęcie „Unita” 3 Wschodni i zachodni (łaciński) katolicyzm 4 Tło historyczne 5 Katolicy pochodzenia gruzińskiego stosujący obrządek bizantyjski 6 Birytualizm 7 Celibat Duchowieństwa 8 Przypisy

[edytuj] Status prawny

Termin Katolickie Kościoły Wschodnie odnosi się do 22 z 23 autonomicznych, partykularnych Kościołów współzależnych od Papieża. Kościoły te stosują się do różnych wschodnio-chrześcijańskich tradycji liturgicznych: Aleksandryjskiej, Antiocheńskiej, Ormiańskiej, Bizantyjskiej i Chaldejskiej. Nawiązując do Kanonów, każdy Wschodni Kościół Katolicki jest sui iuris lub autonomiczny mający szacunek do innych Kościołów Katolickich, wschodnich czy też łacińskich, chociaż wszystkie akceptują duchowny i prawny autorytet Papieża. Tak więc, katolik maronicki jest zazwyczaj poddany tylko biskupowi maronickiemu, a nie np. ukraińskiemu czy też Łacińskiemu Biskupowi Katolickiemu. Jednak, jeśli w danym kraju jest tak niewielu członków jakiegoś poszczególnego kościoła, że władza tego kościoła nie została ustanowiona, wówczas opiekę duchową sprawuje nad nimi biskup innego rytualnego kościoła. Dotyczy to także katolików łacińskich: w Erytrei, są oni powierzeni opiece biskupów Etiopskiego Kościoła Katolickiego. Z teologicznego punktu widzenia, wszystkie poszczególne kościoły są postrzegane jako „kościoły siostrzane”. Dlatego Kościoły te jednakową posiadają godność i żaden z nich nie góruje nad innymi z racji obrządku. Cieszą się też tymi samymi prawami i poddane są tym samym obowiązkom, także gdy chodzi o głoszenie Ewangelii na całym świecie (por. Ew. św. Marka 16,15) pod kierownictwem Biskupa Rzymskiego.^[1]

Kościoły Wschodniokatolickie pozostają w pełnej jedności z Kościołem Rzymskokatolickim uznając władzę i autorytet papieża, ale zachowując własne obrządki liturgiczne, prawa i tradycje, tradycyjne modlitwy i kładąc nacisk na własną teologię. Terminologia może się różnić: na przykład diecezja i eparchia, wikariusz generalny i protosyncellus, bierzmowanie i chryzmacja są odpowiednio Zachodnimi i Wschodnimi terminami dotyczącymi tych samych realiów. W związku z prastarą tradycją sakramenty „tajemnice” chrztu i chryzmacji są powszechnie udzielane, jeden bezpośrednio po drugim. Ochrzczone i namaszczone chryzmem niemowlęta otrzymują komunii świętą.

[edytuj] Terminologia

[edytuj] Pojęcie „obrządek”

Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich definiuje pojęcia Kościół sui iuris i obrządek: „Wspólnota chrześcijan powiązana hierarchią według prawa, którą jako sui iuris wyraźnie lub milcząco uznała najwyższa władza Kościoła, w tym Kodeksie jest nazywana Kościołem sui iuris” (kanon 27); §1.Obrządek jest dziedzictwem liturgicznym, teologicznym, duchowym i dyscyplinarnym wyodrębnionym przez kulturę i okoliczności historyczne narodów, wyrażającym sposób przeżywania wiary, właściwy dla każdego Kościoła sui iuris. § 2. Obrządkami, o których jest mowa w Kodeksie, o ile nie stwierdzi się czego innego, są te, które pochodzą z tradycji aleksandryjskiej, antiocheńskiej, armeńskiej, chaldejskiej i konstantynopolitańskiej” (kanon 28). W przeszłości, Katolickie Kościoły Wschodnie czasami nazywane były „Rytuałami Wschodnimi”. Drugi Sobór Watykański nazywał je „partykularnymi kościołami lub obrządkami”. Starszy Łaciński Kodeks Prawa Kanonicznego używał terminów „Kościół innego samodzielnego obrządku” lub „Kościoła innego samodzielnego obrządku sui iuris” (kanony 111 i 112), a także mówi o „należących do obrządku wschodniego” (kanon 1015 §3), „ordynariuszach innych obrządków” (kanon 450 §1), „wiernych jakiemuś obrządku” (kanon 476), itp. Słowo obrządek jest obecnie rzadko używane w odniesieniu do Kościołów Wschodnich i Zachodnich. W swojej publikacji Narodowy Katolicki Sobór Biskupów Katolickich wyjaśnia, że według współczesnych przepisów zawartych w Kodeksie Prawa Kanonicznego i Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich powinniśmy mówić nie o obrządkach lecz o Kościołach. Kanon 112 kodeksu prawa kanonicznego używa frazy „autonomiczne Kościoły innego samodzielnego obrządku”, aby określić różnorodne Kościoły.

Inna publikacja wyjaśnia, że Kościoły wschodnie często są omylnie nazywane Kościołami obrządków wschodnich, w odniesieniu do ich różnych historii liturgicznych. Ich najbardziej poprawnymi nazwami są: Kościoły Wschodnie lub Katolickie Kościoły Wschodnie.

Słowo „obrządek” posiada różne znaczenia, w związku z czym należy zachować ostrożność aby je rozróżnić. Poza tym, iż słowo to odnosi się do dziedzictwa danego Kościoła, było ono stosowane i czasem, jeśli nawet rzadko, jest wciąż używane do określenie samego Kościoła. Tak więc, termin Obrządek Łaciński może odnosić się także do Kościoła Łacińskiego lub do jednego czy też wielu Łacińskich Obrządków Liturgicznych, które zawierają większość rzymskich rytuałów, ale także ambrozjańskie, mozarabskie i inne.

[edytuj] Pojęcie „Unita”

Wschodni Katolicy nazywani są „Unitami” głównie przez Prawosławnych, którzy często nadają temu słowu pejoratywne znaczenie. Dawniej, termin ten był używany, jednak nie tak często, przez łacińskich i wschodnich katolików, szczególnie przed drugim Soborem Watykańskim. Ponieważ było to negatywnie postrzegane, oficjalne dokumenty katolickie nie używają już tego słowa. Według prawosławnego profesora, John Ericssona z Akademii teologicznej im. Św. Władysława, minęło dużo czasu zanim pojęcie „unita”, niegdyś używane z dumą w jedności rzymskiej (z Kościołem Rzymskokatolickim), zaczęto uznawać za określenie negatywne. Również ‘Katolik Obrządku Wschodniego’ nie było dłużej popularne, ponieważ mogło sugerować, że Katolicy odróżniali się od wiernych Kościoła łacińskiego tylko odprawianiem praktyk religijnych. Drugi Sobór Watykański potwierdził, że Wschodni Katolicy tworzyli Kościoły, których powołaniem było budowanie mostów do odseparowanych Kościołów na Wschodzie.

[edytuj] Wschodni i zachodni (łaciński) katolicyzm

Większość Wschodniokatolickich kościołów powstało kiedy grupa znajdująca się w obrębie starożytnego Chrześcijańskiego Kościoła, będącego w niezgodzie z biskupstwem rzymskim, postanowiła przystąpić do pełnej jedności z tymże biskupstwem. Jednak Maronicki Kościół Katolicki twierdzi, iż nigdy nie był odseparowany od Rzymu i nigdy nie powstał odłam prawosławny tego Kościoła nie uznający władzy i autorytetu Papieża. Ponadto niepoprawne jest określanie tego Kościoła mianem „Unickiego”. Również Italo-albański Kościół katolicki nigdy nie zerwał jedności z Kościołem rzymskokatolickim, jednak, w przeciwieństwie do Kościoła Maronickiego, techniki jakich używa do odprawiania obrzędu liturgicznego są takie same jak te, które stosują Prawosławne Kościoły Wschodnie. Syro-malabarski Kościół znajdujący się w Kerala w Indiach, także twierdzi iż nigdy świadomie nie pozostawał poza jednością rzymskokatolicką. Pozostali katolicy z Kerala, którzy początkowo wywodzili się z tej samej Wschodnio-syryjskiej tradycji, przenieśli się do Zachodnio-syryjskiej tradycji i aktualnie tworzą oni część Dalekowschodniego Prawosławia.

Prawo kanoniczne, stanowiące wspólny element Katolickich Kościołów Wschodnich zostało skodyfikowane w 1990 roku w Kodeksie Kanonów Kościołów wschodnich, podczas gdy Zachodni (Łaciński) Kościół jest uzależniony od Kodeksu Prawa Kanonicznego (druga edycja została opublikowana w 1983 roku). W skład Kurii Rzymskiej wchodzi dykasteria, która współpracuje z Katolickimi Kościołami Wschodnimi jest to Kongregacja dla Dalekowschodnich Kościołów, której prawnymi członkami są wszyscy wschodnio-katoliccy patriarchowie i główni arcybiskupi.

Wszyscy Katolicy podlegają biskupowi eparchii lub diecezji (odpowiedniemu lokalnemu Kościołowi) do których przynależą. Kanon 43 Kodeksu Kanonów Kościołów wschodnich jak i 331 z Kodeksu Prawa Kanonicznego zaznacza, iż katolicy podlegają również bezpośrednio Papieżowi. Większość, ale nie wszyscy, katolicy wschodni podlegają także bezpośrednio patriarsze, głównemu arcybiskupowi, lub metropolicie, którzy mają władzę nad wszystkimi biskupami i innymi wiernymi podlegającymi pod ich Obrządek lub autonomiczny Kościół partykularny ( kanony 56 i 151 Kodeksu Kanonów Kościołów wschodnich)

Tytuły katolickich patriarchów i głównych arcybiskupów wywodzą się z biskupstw miast: Aleksandrii (Koptyści), Antiochii (Syryjczycy, Melchici, Maryjczycy), Babilonu (Chaldejczycy), Cilicji (Ormianie), Kijowa - Halicza (Ukraińcy), Ernakulamu - Angamali (Syromalabarczycy), Thiruvananthapuram (Syromalankarczycy), i Fogarasz-Alba Iulia (Rumuni).

(W obrębie Kościoła Łacińskiego znajdują się tytuły Patriarchów z Jerozolimy, Lizbony, Wenecji, Wschodnich i Zachodnich Indii. Wszystkie oprócz pierwszego - Łacińskiego Patriarchy z Jerozolimy - są tylko honorowymi tytułami, a ostatni z nich wyszedł z użycia. Nie są one istotnym tematem tego artykułu.)

[edytuj] Tło historyczne

Unia między Kościołami chrześcijańskimi została zerwana na skutek kwestii dotyczącej wiary, wówczas każda strona oskarżała drugą o herezję lub odsunięcie się od prawdziwej wiary (prawosławność). Rozłam jedności nastąpił również z powodu sporów nie związanych z wiarą, jak na przykład niezgodności w kwestii władzy lub też słuszności/praworządności elekcji konkretnego biskupa. W ostatnich dwóch przypadkach jedna strona oskarżała drugą o schizmę a nie o herezję.

Główne przyczyny zerwania jedności z Kościołem Rzymskokatolickim:

1. Kościoły, które przyjęły nauczania 431 Soboru Efeskiego (który potępiał poglądy Nestoriańskie), określały tych, którzy odrzucili nauczania Soboru mianem heretyków. Ci, którzy przyjęli ideę Soboru Efeskiego mieszkali w większości na terenie Imperium Rzymskiego i zaliczali siebie do prawosławnych; innych uważali za Nestoriańskich heretyków, którzy w większości żyli pod władzą Persów. W Chinach wciąż istnieją pomniki upamiętniające obecność Nestorian w Azji i ich wielką ekspansję na tych terenach. Aktualnie jest ich niewielka ilość i zostały one podzielone na trzy Kościoły: Chaldejski, pozostający w jedności z Rzymem, jest najliczniejszy, Syryjski i Starożytny Kościół Wschodni.

2. Kościoły które zaakceptowały 451 Sobór Chalcedoński sklasyfikowały tych, którzy odrzucili nauczania tego Soboru heretykami Monofizyckimi. Kościoły, które odmówiły przyjęcia zasad Soboru określali siebie mianem prawosławnych. Sześć współczesnych Kościołów, które kontynuują ich tradycję, odrzucają nazwę Monofizycki, preferując określenie Miaphysite. W języku angielskim są one często określane Dalekowschodnimi Kościołami Prawosławnymi by odróżnić je od Wschodnich Kościołów Prawosławnych. Ten podział (przez który słowa dalekowschodni i wschodni, słowa, które mają dokładnie takie samo znaczenie, są używane do określenia dwóch różnych rzeczywistości) jest niemożliwy do zrealizowania w większości innych języków, i nie jest powszechnie przyjęty nawet w języku angielskim. Inne nazwy tych kościołów to przed-Chalcedoński, rzadziej dzisiaj stosowane, bez-Chalcedoński i anty-Chalcedoński. W językach innych niż angielski, te dwie rodziny Kościołów rozróżniane są w odmienny sposób. Niektóre języki zarezerwowały termin “Prawosławne” dla Kościołów, które w angielskim nazywane są “Prawosławnymi Wschodnimi”, jednak członkowie tych kościołów są wówczas nazywani “Dalekowschodnimi/Wschodnimi Prawosławnymi”. Kościoły uważają to za niesprawiedliwe.

3. Rozłam Wschodnio-Zachodni między Rzymem i Nowym Rzymem (Konstantynopol) powstał na skutek podziału władzy, a doprowadziły do niego nie kwestie doktryny, ale rywalizacja i różnice kulturowe (Grecki nie był już z trudnością rozpoznawany na Zachodzie a Łaciński na Wschodzie), jednak później rozpoczęto dyskusje nad kilkoma sprawami takimi jak wprowadzenie na Zachodzie Filioque Clause w Nicejsko-konstantynopolitańskim wyznaniu wiary, użycie przekształconego lub nie przekształconego chleba na Eucharystię, a także procedury dotyczącej małżeństwa/rozwodu. Każda strona uważała, że druga dłużej nie należy ani do prawosławnego ani do katolickiego kościoła. Jednak na przestrzeni wieków przyjęto nazwę Kościół Prawosławny w odniesieniu do strony Wschodniej, a Kościół Katolicki do Zachodniej, w wyniku czego obie strony uznały swoją przynależność do Kościołów, których nazwy im przypadły. Kościoły, które wzięły stronę Konstantynopola są powszechnie znane jako Prawosławne Kościoły Wschodnie.

W każdym Kościele, w którym jedność z Kościołem w Rzymie została zerwana przez te trzy przyczyny, powstała grupa, każda w innym czasie, która uważała, iż odbudowanie tej jedności jest bardzo ważne. Biskupstwo rzymskie zaakceptowało je takimi jakimi były: nie było możliwości aby zażądać od nich przyjęcia zwyczajów Kościoła Łacińskiego.

Podczas spotkania w Balamand w Libanie w czerwcu 1993 roku, Zjednoczona Międzynarodowa Komisja Wspólna ds. Dialogu Teologicznego między Kościołem Rzymskokatolickim Kościołem Prawosławnym zdeklarowała, iż ta inicjatywa, która “doprowadziła do zjednoczenia pewnych społeczeństw z Biskupstwem rzymskim i w konsekwencji spowodowała rozłam tych społeczeństw z ich Ojczystymi Kościołami wschodnimi miała miejsce nie bez wtrącenia pozakościelnych interesów” (sekcja 8 dokumentu); a to co zwane było „unityzmem” dłużej nie może być akceptowane jako metoda, którą powinniśmy podążać ani jako model jedności, jakiego nasze Kościoły poszukują (sekcja 12).

Biorąc pod uwagę Katolickie Kościoły Wschodnie, oczywiste jest że jako cześć Wspólnoty Katolickiej, mają prawo istnieć i działać w odpowiedzi na duchowe potrzeby wiernych.

Orientalne/Wschodnie Kościoły Katolickie które pragną przywrócić pełną wspólnotę ze Stolicą Apostolska i pozostać jej wiernym, mają prawa i obowiązki które są ściśle związane z tą wspólnotą.

Jak było wspomniane wcześniej, utożsamianie Kościoła Maronickiego z Kościołem Sylomalabarskim jest spowodowane brakiem takiego podziału w Kościele Wschodnim. Członkowie Katolickich Kościołów Wschodnich stanowią 2% członków Kościoła Katolickiego, i mniej niż 10% wszystkich Chrześcijan Wschodnich.

Rusiński Kościół Katolicki jest skonstruowany w niekonwencjonalny sposób, funkcjonuje jako złożona metropolia, Bizantyjski Metropolitalny Kościół Katolicki w Pitsburgu, który jest nieoficjalnie określany jako Bizantyjski Kościół Katolicki w Ameryce. Kanoniczne prawo traktuje go jako autonomiczny ( „sui iuris„ ): Kościół metropolitalny , ze względu na okoliczności jego powstania w 1969 roku , kiedy to był prowincją kościelną.

W tamtych czasach , warunki na ziemi Rusińskiej, znanej jako Ruś Karpacka nie pozwalały na żadne inne rozwiązanie ponieważ Bizantyjski Kościół Katolicki był zwalczany siłą przez władze sowieckie. Kiedy rządy komunistyczne dobiegły końca Eparchia Mukaczewska ( ustanowiona w 1771) powstała ponownie. Skupia ona 320.000 wyznawców, dużo więcej niż metropolia w Pitsburgu. Ponadto, egzarchat apostolski ustanowiony w 1996 roku w Czechach przez Katolików obrządku bizantyjskiego został uznany jako część Rusińskiego Kościoła Katolickiego.

Apostolski Egzarchat Katolików obrządku bizantyjskiego przebywających na terytorium Czech jest wymieniony na liście Kościołów Wschodnich. Wszystkie pozostałe kościoły których nazwy są zamieszczone we wcześniej wspomnianym spisie są traktowane jako autonomiczne jednostki. Wydaje się to być jednak błędne od momentu gdy Kościół Katolicki zadecydował, że status autonomii Kościoła może być nadany wyłącznie przez Stolicę Apostolską ( porównaj Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, Kanon 27), który klasyfikuje ten Kościół jako jeden z elementów składowych Kościołów lokalnych podlegających autonomicznemu( sui iuris) Ukraińskiego Kościoła Katolickiego.

[edytuj] Katolicy pochodzenia gruzińskiego stosujący obrządek bizantyjski

Niektórzy traktują kościół gruziński jako wywodzący się z bizantyjskiej tradycji liturgicznej, za datę zjednoczenia uznając rok 1861 lub 1917. Na dwóch połączonych ze sobą stronach internetowych możemy przeczytać błędną informację, iż w latach trzydziestych dwudziestego wieku kościół ten otrzymał egzarchę (Shio Batamanshvili) i został uformowany jako egzarchat apostolski.

W książce “The Forgotten: Catholics of the Soviet Union Empire from Lenin through Stalin” (Christopher Zugger, Syracuse University Press 2001) możemy przeczytać, że “ do roku 1936, gruziński kościół prawosławny tworzyły dwie społeczności, obsługiwane przez biskupa i czterech księży, liczące łącznie 8.000 wiernych”. Shio Batmalashvili jest tam uznany za biskupa.(strona 224 i dalsze).

Źródła twierdzą więc, że gruziński kościół prawosławny istniał, nawet jeśli tylko na szczeblu lokalnym. Jednakże moment ustanowienia nowej jurysdykcji powinien być opublikowany w Acta Apostolicae Sedes, a ponieważ w tym oficjalnym piśmie Watykanu nie było wzmianki o budowie jurysdykcji w gruzińskim kościele prawosławnym, fakt ten pozostaje niepotwierdzony.

Do roku 1994 coroczna publikacja Almanachu Katolickiego posunęła się dalej umieszczając kościół gruziński pośród kościołów wywodzących się z bizantyjskiej tradycji liturgicznej lub niezależnych kościołów partykularnych. Aż do wprowadzenia poprawki w roku 1995, wydawało się, że został popełniany błąd podobny do tego który został popełniony na nieoficjalnej stronie globalnej sieci katolickiej (EWTN), na której sklasyfikowano czeski kościół jako należący do bizantyjskiego obrządku liturgicznego.

Ponieważ Annuario Pontificio z lat 30. XX wieku nie wspomina o Shio Batmalashvili, mógł on być jednym z księży sekretnie wyświęconych przez francuskiego jezuickiego biskupa Michela d’Herbigny (będącego szefem papieskiej komisji „Pro Russia” w latach 1925-1934) dla potrzeb kościoła w Związku Radzieckim. Shio Batamanashvili nie był więc gruzińskim egzarchą, lecz apostolskim administratorem całej diecezji rzymskokatolickiej Tyraspolu, do której należeli gruzińscy katolicy, również ci stosujący się do bizantyjskiego obrządku (na podstawie Oriente Cattolico, 1974, strona 194).

Ze względu na fakt, iż władze rosyjskie doprowadziły do włączenia Cerkwi gruzińskiej w skład Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, Stolica Apostolska była pozbawiona możliwości i nawet nie myślała o ustanowieniu nowej diecezji ani egzarchatu na terenie Związku Radzieckiego.

Istniał też krótkotrwały ruch kościoła bizantyjsko-katolickiego pośród estońskiej grupy etnicznej w kościele prawosławnym podczas wojny domowej w Estonii w XX wieku, składający się z 2-3 parafii. Ta grupa została zlikwidowana przez reżim Związku Radzieckiego.

[edytuj] Birytualizm

Klerycy i członkowie instytucji życia konsekrowanego są zobowiązani ściśle przestrzegać ich własnego obrządku, jednak czasami dostają zezwolenie na odprawienie liturgii w obrządku innym niż ich własny, co jest zwane „birytualizmem". Przyczyną dla wydania takiego zezwolenia jest zwykle chęć służenia Katolikom którzy nie mają dostępu do księdza ich własnego obrządku. Księża kościoła sylomarabarskiego pracujący jako misjonarze na terenie Indii, na którym nie było żadnych struktur ich własnego Kościoła, mogli używać obrządku rzymskiego. Podobnie księża łacińskiego obrządku (po należnym przygotowaniu) dostają zezwolenie na stosowanie obrządku wschodniego w celu służby członkom katolickiego kościoła mieszkającym w kraju w którym nie ma żadnych księży ich własnego obrządku.

Papież, którego duszpasterskiemu przewodnictwu są powierzone obydwa kościoły (Wschodni i Zachodni) może odprawiać liturgię zgodnie z dowolnym obrządkiem. Jednak ze względu na to, że jest on jednocześnie Biskupem Rzymu, zwykle używa obrządku rzymskiego.

Aby pielęgnować chrześcijańską miłość oraz manifestować jedność pomiędzy kościołami, w szczególnych przypadkach i za zezwoleniem miejscowego biskupa, księża różnych obrządków mogą koncelebrować nabożeństwo, stosując się ściśle do obrządku głównego celebranta. W takiej sytuacji jest wskazane aby każdy z nich zachował szaty liturgiczne charakterystyczne dla swojego rytuału. Pozwolenie na odstąpienie od przepisu kościelnego nie jest wtedy wymagane.

Birytualizm może dotyczyć nie tylko duchowieństwa lecz także zakonników, umożliwiając im bycie członkami autonomicznego Kościoła innego niż ich własny.

Ludzie świeccy są zobowiązani do pielęgnowania i uznania ich własnego obrządku oraz przestrzegania go wszędzie, z wyjątkiem sytuacji w których mogłoby to być sprzeczne z prawem. Nie wyklucza to jednak okazjonalnego, lub nawet częstego, udziału w liturgii innego autonomicznego Kościoła, Zachodniego albo Wschodniego. Obowiązek uczestniczenia w liturgii Eucharystii ( a dla członków niektórych Wschodnich Kościołów w tzw. Nieszporach) jest spełniony nawet jeśli jest ona obchodzona w obrządku Katolickim.

[edytuj] Celibat Duchowieństwa

Chrześcijańskie Kościoły Wschodnie oraz Zachodnie mają różne tradycje związane z celibatem kapłańskim. Te różnice i wynikające z nich kontrowersje odegrały ważną rolę w niektórych krajach wschodnich.

W większości kościołów wschodnich istnieje różnica pomiędzy duchowieństwem ‘zakonnym’ i ‘nie zakonnym’. Ci pierwsi niekoniecznie są mnichami żyjącymi w klasztorach., lecz spędzają większość czasu w tym kontekście. Składają też oni śluby czystości.

Biskupi są zwykle wybierani z duchowieństwa zakonnego. W większości Kościołów wschodnich duży procent księży i diakonów żyje w celibacie, jednak część duchowieństwa (zazwyczaj księża parafialni) może się żenić. Jeśli przyszły ksiądz lub diakon zamierza się ożenić, musi to nastąpić przed święceniami kapłańskimi. W niektórych krajach małżeństwa są wciąż aranżowane, jednak zmiany kulturowe czasem utrudniają seminarzystom znalezienie kobiety, która byłaby gotowa na zawarcie związku małżeńskiego z księdzem.

W krajach gdzie tradycje wschodnie dominują pośród Chrześcijan, żonaci duchowni wywołali niewiele kontrowersji jednak przeciwstawili się temu Katolicy którzy wyemigrowali ze Wschodu do innych państw. Odpowiedzią na prośby łacińskich biskupów pochodzących z tych krajów, był w liście do arcybiskupa Paryża (z dn. 2 maj 1890), w którym Kongregacja ds. Propagacji Wiary wytyczyła szereg zmian, wprowadzonych z życie w Stanach Zjednoczonych dnia 1 maja 1897. Była tam mowa o tym, iż tylko żyjący w celibacie lub owdowiali księża będą akceptowani w USA. Reguła została potwierdzona, ze specjalnym odniesieniem do grekokatolików, 1 marca 1929 poprzez dekret Cum data fuerit, który został odnowiony w roku 1939. Wielu grekokatolików w USA nie było z tego faktu zadowolonych co doprowadziło do powstania Amerykańskiej Diecezji Prawosławnej Rusinów Podkarpackich.

Niektóre katolickie kościoły wschodnie zdecydowały się przejąć obowiązkowy celibat, tak jak to zrobił kościół rzymskokatolicki. Należą do nich między innymi kościół syryjski, sylomalankarski oraz etiopski.

Przypisy