1920

Z Wikipedii

rok 1920 / MCMXX XIX wiek · XX wiek · XXI wiek
1918 « 1919 « 1920 » 1921 » 1922

Spis treści

1 Wydarzenia w Polsce
2 Wydarzenia na świecie
3 Urodzili się
4 Zmarli
5 Nagrody Nobla
6 Zobacz też
7 Święta ruchome

[edytuj] Wydarzenia w Polsce

4 stycznia - z Krakowa wyjechał pierwszy wagon prezentów zebranych w mieście dla żołnierzy frontu litewsko-białoruskiego. W Krakowie przygotowano ogółem około 35 tys. paczek.
10 stycznia - Gdańsk stał się Wolnym Miastem wg postanowień traktatu wersalskiego.
15 stycznia - wprowadzenie marki polskiej jako waluty obowiązującej w Polsce.
22 stycznia - pierwsze po wojnie przyznanie orderu Virtuti Militari.
1 lutego - w Krakowie rozpoczął się strajk masarzy i rzeźników, usiłujących wymusić podniesienie cen maksymalnych ustalonych przez władze miejskie.
8 lutego - oddziały brytyjskie i wysoki komisarz Ligi Narodów, Reginald Tower, przejęli Gdańsk z rąk Niemców.
10 lutego - zaślubin Polski z morzem w Pucku dokonał gen. Józef Haller.
29 lutego - na Rynku Głównym w Krakowie odbył się wiec śląski z udziałem 100 tys. osób. Z tej okazji przybyło do miasta około 10 tys. gości ze Śląska Cieszyńskiego, Spisza i Orawy. W uchwalonych rezolucjach deklarowano wszelką pomoc na czas plebiscytu, zapowiadano, że sfałszowane wyniki plebiscytu nie zostaną uznane, a na wszelki gwałt ludność polska odpowie gwałtem.
marzec - odbyły się pierwsze wybory samorządowe w II RP.
28 marca - w ujeżdżalni wojskowej przy ul. Zwierzynieckiej w Krakowie odbyły się zapasy atletyczne oraz pierwszy w Polsce mecz bokserski.
20 kwietnia - w Wielkich Hajdukach (obecnie Chorzów Batory) założono Klub Sportowy Ruch Chorzów.
21 kwietnia - Polska podpisała układ z Ukrainą o wzajemnym współdziałaniu wojskowym. Józef Piłsudski zawarł umowę z atamanem Semenem Petlurą.
25 kwietnia - polską ofensywą na Kijów zaczęła się wojna polsko-bolszewicka.
25-26 kwietnia - zagon na Koziatyn.
4 maja - oddziały powstańców śląskich dotarły nad Odrę.
7 maja - oddziały polskie zajęły Kijów.
14 maja - początek kontrofensywy rosyjskiej.
5 czerwca - Armia Konna Siemiona Budionnego przerwała front polsko-rosyjski podczas wojny polsko-bolszewickiej.
10 czerwca - wojska polskie i ukraińskie na skutek ofensywy Armii Czerwonej wycofały się z Kijowa.
23 czerwca - utworzenie rządu Władysława Grabskiego.
1 lipca- powołanie Rady Obrony Państwa.
4 lipca - ruszyła ofensywa Tuchaczewskiego. W ciągu dwóch tygodni bolszewicy zajęli Mińsk, Wilno, Grodno (19 lipca) i Pińsk.
11 lipca - na Warmii, Mazurach i Powiślu odbył się plebiscyt. Zdecydowana większość opowiedziała się za przynależnością terenów plebiscytowych do Niemiec.
15 lipca
- Górny Śląsk otrzymał szeroką autonomię (zobacz też: statut autonomii).
- wprowadzenie ustawy o wykonaniu reformy rolnej
24 lipca - został powołany Rząd Obrony Narodowej z Wincentym Witosem jako premierem. Członkami rządu byli także m.in. Ignacy Daszyński, Gabriel Narutowicz i Maciej Rataj.
27 lipca
- Armia Czerwona zajęła twierdzę Osowiec.
- w obliczu ciężkiej sytuacji na froncie i zagrożenia kraju episkopat polski oddał Polskę pod opiekę Matki Boskiej.
28 lipca
- Rada Ambasadorów w Paryżu dokonała podziału Śląska Cieszyńskiego pomiędzy Polskę i Czechosłowację.
- Armia Czerwona zajęła Białystok, a 31 lipca - twierdzę Brześć nad Bugiem.
30 lipca - w Białymstoku utworzono Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski.
10 sierpnia - Rada Obrony Państwa wydała odezwę do ludów świata, w której demaskowała postępowanie Sowietów w sprawie rokowań. Podkreślano pełną wykrętów rosyjską politykę stosowaną względem Polski oraz państw europejskich.
11 sierpnia - Rada Obrony Państwa ustanowiła Krzyż Walecznych - polskie odznaczenie wojskowe.
12-16 sierpnia - bitwa warszawska zakończona zwycięstwem wojsk polskich nad oddziałami Armii Czerwonej dowodzonej przez Tuchaczewskiego.
17 sierpnia
- Niemcy, na fałszywą wieść o przegranej Bitwie Warszawskiej, rozpoczęli zajmowanie Śląska. Oddziały francuskie stacjonujące w Katowicach zmuszono do wycofania się.
- Bitwa pod Zadwórzem.
18, 19 sierpnia - obrona mieszkańców Płocka przed atakiem Rosjan.
20 sierpnia - wybuch II powstania śląskiego (trwało do 25 sierpnia).
25 sierpnia - wojsko litewskie zajęło Wilno.
31 sierpnia - bitwa pod Komarowem. W wyniku ofensywy na froncie południowym Rosjanie znaleźli się w odwrocie.
19 września - rozpoczęła się bitwa nad Niemnem (trwała do 26 września).
5 października - w Bochni zmarł Emeryk Kostyal de Tharno, mjr WP, były komendant szpitali w twierdzy Kraków, dowódca szpitala wojskowego w Bochni.
7 października - w Suwałkach podpisane zostało porozumienie, na mocy którego Wilno miało przypaść Litwie.
12 października
- w Rydze podpisano polsko-radziecki preliminaryjny traktat pokojowy i umowę o rozejmie między Polską, Rosją i Ukrainą.
- gen. Lucjan Żeligowski zajął Wilno i proklamował utworzenie Litwy Środkowej.
15 listopada - oficjalnie powstało Wolne Miasto Gdańsk.
10 grudnia - w Warszawie powstała Akademia Nauk Technicznych.

[edytuj] Wydarzenia na świecie

3 stycznia - Babe Ruth, zawodnik Boston Red Sox, przeszedł do zespołu New York Yankees. Transfer był wart 125 tys. dolarów - w tym czasie była to największa suma zapłacona za gracza.
7 stycznia - Biała Armia admirała Aleksandra Kołczaka poddała się w Krasnojarsku. Rozpoczął się Wielki Syberyjski Lodowy Marsz.
9 stycznia - w Wielkiej Brytanii ogłoszono, że zostanie wybudowane milion domów dla weteranów pierwszej wojny światowej. Obietnica nigdy nie została zrealizowana w pełni.
16 stycznia
- wprowadzenie prohibicji w Stanach Zjednoczonych Ameryki.
- przywódcy zwycięskich państw w pierwszej wojnie światowej zażądali od Holandii ekstradycji Wilhelma II Hohenzollerna, który schronił się tam po wojnie.
19 stycznia - Senat Stanów Zjednoczonych zagłosował przeciw przystąpieniu USA do Ligi Narodów.
21 stycznia - w Paryżu zakończyła się konferencja pokojowa po I wojnie światowej. Wzięło w niej udział 27 zwycięskich państw. Polska reprezentowana była przez Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego oraz Władysława Grabskiego. Państwa pokonane w I wojnie światowej (Niemcy, Austro-Węgry, Turcja i Bułgaria) nie zostały dopuszczone do konferencji. Przedstawiono im tylko traktat do podpisania. Rosja Radziecka nie została zaproszona, gdyż mocarstwa Ententy nie uznawały rządu bolszewickiego, który podpisał osobny pokój z Niemcami.
22 stycznia - powstała Narodowa Partia Australii.
23 stycznia - Holandia odmówiła ekstradycji ostatniego niemieckiego cesarza, Wilhelma II Hohenzollerna.
28 stycznia
- dekretem króla Hiszpanii Alfonsa XIII Burbona została utworzona Hiszpańska Legia Cudzoziemska.
- Turcja zrezygnowała z ziem etnicznie nietureckich, a należących do Imperium osmańskiego.
1 lutego - Kanadyjska Królewska Policja Konna rozpoczęła swą działalność.
2 lutego
- Wojna estońsko-bolszewicka: w mieście Tartu został podpisany traktat pokojowy kończący wojnę, Rosja Bolszewicka uznała niepodległość Estonii.
- ostatni chan Chanatu Chiwy, Sajjid Abdullah, abdykował, do Chiwy wkroczyła Armia Czerwona, a dwa miesiące później utworzono Chorezmijską LRR.
7 lutego - admirał Aleksandr Kołczak i polityk Wiktor Piepielejew zostali rozstrzelani w pobliżu Irkucka.
9 lutego - Liga Narodów przyznała Spitsbergen Norwegii.
14 lutego - powstała Liga Kobiet Głosujących (ang. League of Women Voters) w Chicago, organizacja polityczna domagająca się dla kobiet prawa do głosowania.
17 lutego - Anna Anderson, próbowała popełnić samobójstwo w Berlinie, dostała się do szpitala psychiatrycznego, gdzie podała się za cudem ocalałą carewnę Anastazję.
22 lutego - w miejscowości Emeryville w Kaliforni odbyły się pierwsze wyścigi psów goniących za imitacją zająca.
24 lutego - w Monachium Adolf Hitler przedstawił swój program dla Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP).
marzec - pierwsze na świecie pokojowe przekazanie władzy w państwie socjaldemokratycznym w Szwecji. Hjalmar Branting objął urząd premiera po ustępującym Nilsie Edénie.
1 marca - węgierski admirał Miklós Horthy został regentem Węgier.
13-17 marca - pucz Kappa-Lüttwitza: doszło do nieudanej próby przewrotu monarchistycznego w Republice Weimarskiej.
15 marca - w Zagłębiu Ruhry została sformowana 50 tys. komunistyczna Armia Czerwona Zagłębia Ruhry (niem. Rote Ruhrarmee), była to reakcja na pucz Kappa-Lüttwitza.
19 marca - Kongres Stanów Zjednoczonych odmówił ratyfikacji Traktatu wersalskiego.
23 marca - admirał Miklós Horthy zadeklarował, że Węgry są monarchią bez zasiadającego na tronie króla.
26 marca - rząd Republiki Weimarskiej zwrócił się z prośbą do Francji na pozwolenie użycia niemieckiej armii przeciw rebelianckiej Armii Czerwonej Zagłębia Ruhry, na terytorium okupowanym przez Francję.
29 marca - William Robertson, który wstąpił do armii brytyjskiej w roku 1877, został mianowany marszałkiem polnym - był to pierwszy przypadek kariery wojskowej w armii brytyjskiej od szeregowego do marszałka.
31 marca - parlament brytyjski uchwalił akt prawny (ang. Government of Ireland Act 1920) dzielący Irlandię na Irlandię Północną i Irlandię Południową.
2 kwietnia - niemiecka armia wkroczyła do Zagłębia Ruhry, by walczyć z komunistyczną Armią Czerwoną Zagłębia Ruhry.
4-7 kwietnia - w Jerozolimie doszło do walk między Arabami i Żydami. Brytyjski gubernator Jerozolimy ogłosił stan wojenny.
6 kwietnia - z inicjatywy Rosji Radzieckiej utworzona została Republika Dalekiego Wschodu jako państwo odgradzające ją od chińskich terenów okupowanych przez Japończyków.
11 kwietnia - Álvaro Obregón uciekł do stanu Guerrero ze stolicy Meksyku ze względu na proces sądowy, który miał zniszczyć jego reputację.
19 kwietnia - Republika Weimarska i Rosja Radziecka zgodziły się na wymianę żołnierzy, którzy dostali się do niewoli.
23 kwietnia - Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji rozwiązało rząd sułtana Mehmed VI i ustanowiło tymczasową konstytucję.
26 kwietnia - ogłoszono oficjalnie powstanie Chorezmijskiej Ludowej Republiki Radzieckiej stworzonej przez Rosję Radziecką, a będącej sukcesorem Chanatu Chiwy.
7 maja
- prezydent Venustiano Carranza został zmuszony do opuszczenia stolicy Meksyku.
- w Moskwie zostało podpisane porozumienie między Rosją Radziecką a Demokratyczną Republiką Gruzji, uznające niepodległość Gruzji. W sześć miesięcy później Armia Czerwina dokonała inwazji na Gruzję.
9 maja
- oddziały Álvaro Obregóna wkroczyły do stolicy Meksyku.
- Joanna d'Arc została kanonizowana przez Benedykta XV.
16 maja - przeprowadzono referendum w Szwajcarii, w którym większość wypowiedziała się za przystąpieniem do Ligi Narodów.
17 maja
- francuskie i belgijskie oddziały okupujące miasta niemieckie po pierwszej wojnie światowej zostały wycofane.
- pierwszy lot holenderskich linii lotniczych KLM z Amsterdamu do Londynu.
18 maja - w Islandii parlament (Althing) uchwalił konstytucję.
noc 20 maja/21 maja - w zastawionej pułapce na drodze do Veracruz oddziały dowodzone przez Rodolfo Herrerę dokonały mordu na prezydencie Meksyku Venustiano Carranza.
24 maja - Venustiano Carranza został pochowany w stolicy Meksyku – wszyscy jego sprzymierzeńcy polityczni zostali aresztowani. Adolfo de la Huerta został wybrany tymczasowym prezydentem.
27 maja - Tomáš Masaryk został wybrany prezydentem Czechosłowacji.
29 maja - wielka powódź w mieście Horncastle w hrabstwie Lincolnshire w Anglii – straciło życie 20 osób.
4 czerwca - został podpisany Traktat w Trianon – traktat pokojowy między Węgrami a państwami Ententy.
13 czerwca - Poczta Stanów Zjednoczonych (ang. United States Postal Service) zdecydowała, że dzieci nie mogą być przesyłane jako przesyłka w paczce.
15 czerwca - Niemcy i Dania zawarły nowy traktat graniczny, w którym północny Szlezwik został włączony do Danii.
22 czerwca - wojska greckie zaatakowały armię turecką.
1 lipca - rząd niemiecki zadeklarował neutralność w wojnie polsko-bolszewickiej.
5-16 lipca - konferencja w Spa.
10 lipca
- rząd Francji ustanowił dzień śmierci Joanny d’Arc (30 maja 1431) narodowym świętem Francji.
- Arthur Meighen został wybrany premierem Kanady.
12 lipca - Rosja Radziecka uznała niepodległość Litwy.
13 lipca - Rada Hrabstwa Londynu (ang. London County Council) zabroniła cudzoziemcom starania się o możliwość zostania radnym.
14 lipca - oddziały francuskie okupowały Damaszek i Aleppo - Francja ogłosiła detronizację króla Syrii Faisala I.
23 lipca - Francja odniosła zwycięstwo nad armią syryjską w bitwie o Maysalun.
26 lipca - w Meksyku oddziały generała Pancho Villa zajęły miasto Sabinas Hidalgo. Pancho Villa skontaktował się z rządem Adolfo de la Huerty, złożył mu ofertę warunkowej kapitulacji – 28 lipca podpisał akt kapitulacji.
31 lipca - we Francji wprowadzono prawo zabraniające sprzedaży środków antykoncepcyjnych.
2 sierpnia - brytyjski parlament uchwalił ustawę mającą przywrócić porządek w Irlandii, zawiesił działalność ławników w sądach.
3 sierpnia - protest katolików w Belfaście przeradza się w rozruchy.
10 sierpnia - przedstawiciele ostatniego sułtana Imperium osmańskiego, Mehmeda VI ,podpisali traktat pokojowy w Sèvres.
11 sierpnia - Rosja Radziecka uznała niepodległość Estonii i Łotwy.
14 sierpnia - Czechosłowacja i Jugosławia podpisały układ o wzajemnej współpracy, rozpoczęto budowę tzw. Małej Ententy.
15 sierpnia - siedziba władz miejskich w miejscowości Templemore w hrabstwie Tipperary w Irlandii została spalona podczas rozruchów.
18 sierpnia - dziewiętnasta poprawka do konstytucji Stanów Zjednoczonych zabroniła władzom federalnym i stanowym dyskryminować wyborców ze względu na płeć (kobiety uzyskały prawo wyborcze chronione przez konstytucję). Poprawka została przegłosowana 26 sierpnia 1920 roku.
20 sierpnia - w Detroit w Stanach Zjednoczonych powstała pierwsza na świecie komercyjna stacja radiowa.
5 września - rozpoczęły się wybory prezydenta Meksyku.
8 września - Gabriele d'Annunzio proklamował powstanie Regencji Carnaro w Fiume (obecnie Rijeka).
16 września - wybuchła bomba przed budynkiem J. P. Morgana na Wall Street w Nowym Jorku – 38 osób straciło życie, a 400 zostało rannych.
29 września - pierwsze domowe radio ukazało się w sprzedaży w USA – było to radio marki „Westinghouse” i kosztowało 10 dolarów.
12 października - w Rydze podpisano polsko-radziecki preliminaryjny traktat pokojowy i umowę o rozejmie między Polską, Rosją i Ukrainą.
18 października - tysiące bezrobotnych demonstrowało w Londynie.
26 października - ogłoszono wyniki wyborów w Meksyku – Álvaro Obregón został prezydentem.
27 października - Liga Narodów przeniosła swą siedzibę do Genewy w Szwajcarii.
2 listopada
- Warren Harding pokonał Jamesa M. Coxa i Eugene V. Debsa w wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych. Były to pierwsze wybory w USA, w których kobiety mogły głosować.
- rozpoczęła nadawanie stacja radiowa w Pittsburghu, należąca do Westinghouse Electric Corporation. Pierwsza audycja dotyczyła wyborów prezydenckich.
11 listopada - w Wielkiej Brytanii po raz pierwszy pochowano Nieznanego Żołnierza w Opactwie Westminsterskim, a w ślad za tym groby takie zaczęły stawiać inne kraje.
15 listopada - w Genewie odbyło się pierwsze zgromadzenie Ligi Narodów.
16 listopada - powstały Australijskie Linie Lotnicze Qantas (ang. Qantas Airways).
17 listopada - rada Ligi Narodów zaakceptowała konstytucję Wolnego Miasta Gdańska.
21 listopada - krwawa niedziela w Dublinie.
5 grudnia - w referendum przeprowadzonym w Grecji społeczeństwo opowiedziało się za przywróceniem monarchii.
11 grudnia - stan wojenny w Irlandii.
16 grudnia
- Finlandia przystąpiła do Ligi Narodów.
- wielkie trzęsienie ziemi w prowincji Gansu (Kansu) w Chinach (oszacowana siła wstrząsów 8,6 w skali Richtera) spowodowało osuwanie się ziemi – zginęło około 200 tys. osób.
22 grudnia - w Rosji Radzieckiej na VIII Zjeździe Rad na wniosek Lenina przyjęto plan gospodarczy GOELRO.
23 grudnia - Wielka Brytania i Francja ratyfikowały układ graniczny pomiędzy Syrią będącą w rękach Francji a Palestyną okupowaną przez Brytyjczyków.