Lucjan Wolanowski

Z Wikipedii

Lucjan Wolanowski
Lucjan Wolanowski, Warszawa, wrzesień 2004 r.
Prawdziwe nazwisko	Lucjan Wilhelm Kon-Wolanowski
Data i miejsce urodzenia	26 lutego 1920 Warszawa
Data i miejsce śmierci	20 lutego 2006 Warszawa
Narodowość	Polska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła	"Klejnot korony", "Poczta do Nigdy-Nigdy", "Upał i gorączka", "Buntownicy mórz południowych", "Ląd, który przestał być plotką"
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Lucjan Wilhelm Wolanowski, właściwie Lucjan Kon, pseud. Wilk; Waldemar Mruczkowski; W. Lucjański; (L.W.); lu; Lu; (lw); WOL. (ur. 26 lutego 1920 r. w Warszawie, zm. 20 lutego 2006 r. w Warszawie), polski pisarz, reporter, podróżnik i tłumacz.

[edytuj] Biografia

Prawnuk przemysłowca i fabrykanta Majera Wolanowskiego, syn adwokata Henryka W. Kona i Róży Wolanowskiej. Brat Elżbiety Wassongowej, redaktorki i tłumaczki.

Uczeń Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie oraz Gimnazjum Sanatoryjnego Męskiego Dra Jana Wieczorkowskiego w Rabce. Jako uczeń, m.in. wspólnie z Jackiem Woźniakowskim redagował szkolne czasopismo Szczebioty (1935 - 1938). Studiował następnie na Wydziale Elektrochemii i Elektrometalurgii Instytutu Politechnicznego w Grenoble, latem 1939 r. wrócił na wakacje do Polski i tu zastała go II wojna światowa. Podczas okupacji przebywał początkowo w Warszawie, a następnie ukrywał się razem z ojcem i drugą siostrą Ireną w Sochaczewie i Podkowie Leśnej (m.in. u rodziny Drabikowskich). W 1941 r. został zaprzysiężony w ZWZ, od 1942 r. był żołnierzem AK. Prowadził nasłuch radiowy zagranicznych stacji (m.in. BBC) i przygotowywał komunikaty dla polskiego podziemia.

Debiutował w 1941 r. w piśmie Kronika Tygodniowa (felietonami pt.: Historyjki w cieniu historii, pod pseud. Wilk), potem w wielonakładowym Dniu Warszawy (1943 - 1944). Po wojnie pracował w PAP (1945-1951). Był m.in. sprawozdawcą z konferencji dla zagranicznych dziennikarzy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w Warszawie. W tym okresie poznał m.in. tak znanych później dziennikarzy jak: Edward R. Murrow, Sydney Gruson, Flora Lewis, Larry Allen, Vincent Buist czy Pierre Maréchal, będących wówczas korespondentami w Polsce. W 1950 r. ożenił się z Anną Bożenną Szumowską (obecnie Anna Wolan), śpiewaczką, późniejszą solistką Opery Poznańskiej (małżeństwo trwało do 1969 roku), w 1952 r. urodziła się ich córka Anna, mieszkająca od końca lat 60. w Australii.

Specjalizował się w literaturze faktu, pisząc reportaże dla czasopism:

Świat (1951-1969); m.in. cykle: Cudze skrzydła (1957), Lądy i ludy (od 1957); Na dno i z powrotem (1958); Druga, ale czy ostatnia (z Japonii, 1960), Azja 1960 (1960),
Dookoła Świata (1969-1976); m.in. cykle korespondencji z Australii (1965-1967, 1975), Azji i Filipin (1968), Szwajcarii (1972),
Magazyn Polski (1976-1988).

Współpracował z pismami:

Przekrój (współpraca w latach 40. i ponownie od lat 70.); m. in. cykl reportaży pt.: Teraz to już można opowiedzieć,
Express Wieczorny (Kraków 1956); cykl reportaży "śledczych" o sprawie wielokrotnego mordercy Władysława Mazurkiewicza, w wyniku których wytoczono mu dwa procesy o zniesławienie (uniewinniony),
Poznaj Świat (1956-1957),
Kontynenty (1967-1968),
Życie Warszawy (1967-1968),
Vlasta (Praha 1968),
Kulisy (1969-1970).

W latach 60. odbył wiele podróży, w tym kilka dookoła świata. Był akredytowany przy wojskach ONZ (1962-1963) w czasie operacji desantowych na Nowej Gwinei. Stypendysta Departamentu Stanu USA (1965). Był obecny na Przylądku Kennedy'ego w czasie wystrzelenia pojazdu "Gemini 5". Pełnił funkcję doradcy Wydziału Informacji Światowej Organizacji Zdrowia WHO w Genewie, a następnie w rejonie Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii (m.in. w New Delhi, Bangkoku i Manili).
Jest autorem reportaży o zwalczaniu chorób tropikalnych i handlu na Filipinach,
w Tajlandii, Hongkongu, Sarawaku, Sabah i Brunei (1967-1968).

Lucjan Wolanowski ze Stefanem Wiecheckim "Wiechem", ok. 1972

Był członkiem Związku Zawodowego Dziennikarzy RP (1945-1951), Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1951-1982 i 1991-2006), Związku Literatów Polskich (1959 - 1983), Polskiego PEN-Clubu (1971-2006) i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-2006). Odznaczony m.in. Orderem Gwiazda Rumunii (1947), Złotym Krzyżem Zasługi (1956), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1961). Otrzymał wiele wyróżnień za swoją twórczość, m.in.: prywatną nagrodę Edmunda J. Osmańczyka Osman (za Zwierciadło bogini, 1962), Nagrodę Polskiego Klubu Publicystów Międzynarodowych SDP (za Klejnot korony, 1963), wyróżnienie Książka Miesiąca w plebiscycie Kuriera Polskiego (za Księżyc nad Tahiti, 1963), nagrodę redakcji "Nowych Książek" - Książka Roku 1973 (za Westchnienie za Lapu-Lapu, 1973), Wyróżnienie Doroczne Funduszu Literatury - Ministerstwo Kultury i Sztuki (za Ani diabeł, ani głębina: Dzieje odkryć Australii, opowiedziane ludziom, którym się bardzo spieszy, 1988).

Otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Springfield w amerykańskim stanie Illinois (1965).

Autor 25 książek reportażowych, wielokrotnie wznawianych i przekładanych na obce języki. Mieszkał w Warszawie, na Mokotowie, przy ul. Odolańskiej 23, w dawnym domu pracowników PAP. Pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej 49/51 w Warszawie (kwat. 2, ul. 1).

W kwietniu 2006 r. Uniwersytet Śląski wydał specjalny dodatek do pisma uczelni, poświęcony pisarzowi, z fragmentami tekstów autobiograficznych,
wypowiedziami na temat jego twórczości (wśród autorów znaleźli się m.in.:

Artykuły Lucjana Wolanowskiego w pismach Przekrój i Dookoła świata, lata 1947 - 1973

Jacek Woźniakowski, prof. Hilary Koprowski, Eugeniusz Grasberg, Ludwik Jerzy Kern, Lech Paszkowski, Jolanta Klimowicz-Osmańczyk, Krystyna Goldberg), fragmentami recenzji prasowych (autorstwa m.in. Melchiora Wańkowicza, Wisławy Szymborskiej i Leopolda Ungera) oraz fotografiami archiwalnymi z odbytych podróży. W 2008 r. w ramach serii wydawniczej "Wokół reportażu podróżniczego" (Wyd. Uniwersytetu Śląskiego) ma się ukazać poświęcona mu książka.

[edytuj] Twórczość

Ośmiornica. Historia jednego koncernu (Książka i Wiedza 1952)
Przeważnie o ludziach (Czytelnik 1953)
Na południe od Babiej Góry (Iskry 1954)
Śladami brudnej sprawy (Książka i Wiedza 1954)
Cichy front (Iskry 1955, 1956)
Czy Stanisław Talarek musiał umrzeć? (wespół z Mirosławem Azembskim; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1955, Wyd. Kraj 1955)

Paszport ONZ z czasów pracy dla Światowej Organizacji Zdrowia WHO, 1967 r.

Dokąd oczy poniosą... (Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1958, 1959)
Żywe srebro (wespół z Henrykiem Kawką; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1959, 1963)
Zwierciadło bogini. Reporter w kraju tranzystorów i gejsz (Czytelnik 1961, 1962, 1964)
Klejnot korony. Reporter w Hongkongu w godzinie zarazy (Czytelnik 1963; Nagroda SDP 1963)
Księżyc nad Tahiti... Reporter na wyspach mórz południowych (Czytelnik 1963; "Książka Miesiąca" w plebiscycie Kuriera Polskiego 1963)
Basia nad biegunem (Biuro Wydawnicze "Ruch" 1964)
Dalej niż daleko. Reporter na Nowej Zelandii, Nowej Gwinei, w Malazji i Kambodży o dolach i niedolach, radościach i smutkach lądów i ludów oglądanych dalej niż daleko (Czytelnik 1964)
Ocean nie bardzo Spokojny (Czytelnik 1967)

Lucjan Wolanowski, Warszawa, 1998 r.

Poczta do Nigdy-Nigdy. Reporter w kraju koala i białego człowieka (Czytelnik 1968, 1970, 1972, 1978, 1989; ISBN 83-07-01810-2)
Z zapartym tchem (Iskry 1969)
Upał i gorączka. Reporter wędruje szlakiem cierpienia (Iskry 1970, 1973, seria Naokoło świata; Muza S.A. 1996, seria Dookoła świata)
Westchnienie za Lapu-Lapu. Reporter na najdalszym Dalekim Wschodzie (Czytelnik 1973, 1976; Nagroda "Nowych Książek" – "Książka Roku 1973")
Min-Min. Mała opowieść o wielkim lądzie (Krajowa Agencja Wydawnicza 1977)
Walizka z przygodami. Reporter tu, reporter tam (Iskry, seria "Naokoło świata" 1977)
Lądy i ludy (Czytelnik 1979)
Buntownicy mórz południowych (Nasza Księgarnia 1980, 1986; ISBN 83-10-07587-1)
Ląd, który przestał być plotką (Państwowy Instytut Wydawniczy 1983; ISBN 83-06-00731-X)
Ani diabeł, ani głębina: Dzieje odkryć Australii, opowiedziane ludziom, którym się bardzo spieszy (Nasza Księgarnia 1987; ISBN 83-10-08847-7; "Wyróżnienie Doroczne Funduszu Literatury" Ministerstwa Kultury i Sztuki, Warszawa 1988)
Nieznana Australia: Rzeczywistość przekracza fantazję (książka nie wydana; maszynopis)

[edytuj] Przekłady

Ewen Montagu, Człowiek, którego nie było [Wspomnienie z wojny 1939-1945] (Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1958)

Gabinet pisarza, ul. Odolańska 23, Warszawa

[edytuj] Bibliografia

Andrzej Drawicz – Miła podróż z Wolanowskim, "Żołnierz Wolności", nr 32, 16. 02. 1959 r.
Beata Sowińska – Podróże dalekie i bliskie, "Życie Warszawy", nr 56, 6. 03. 1965 r.
Krystyna Goldbergowa – Słownik polskich pisarzy współczesnych - Lucjan Wolanowski, "Tygodnik Kulturalny", nr 6, 5. 02. 1967 r.
Melchior Wańkowicz – Porcja smaków, "Nowe Książki", 15. 12. 1967 r.
Stanisław Zieliński – Koneser bumerangów, "Kultura", nr 34, 25. 08. 1968 r.
Jolanta Klimowicz – Wędrówka szlakiem cierpienia, "Służba Zdrowia", nr 36, 6. 09. 1970 r.
Kazimierz Dziewanowski – Reporter na szlaku cierpienia, "Nowe Książki", nr 17, 15. 09. 1970 r.
Wisława Szymborska – Lektury nadobowiązkowe, "Życie Literackie", nr 3, 20. 01. 1974 r.
Janusz Wolniewicz – Australijski cicer cum caule, "Nowe Książki", nr 51, grudzień 1983 r.

Nagrobek Lucjana Wolanowskiego, cmentarz żydowski w Warszawie, 10 września 2006

Leopold Unger – Widziane z Brukseli: Krzysztof Reagan czy Ronald Skrzetuski, "Kultura" (Paryż) nr 7-8 (490-491), lipiec - sierpień 1988 r.
Andrzej Tumialis – Cztery razy dookoła świata – podróże Wolanowskiego, "Tygodnik Ciechanowski", 27. 01. 1998 r.
Lucjan Wolanowski – Nie wszyscy byli aniołami (Dziennik dziennikarza), Gazeta Uniwersytecka UŚ, dodatek specjalny, kwiecień 2006 r.; Uniwersytet Śląski, Katowice