Brunei
Z Wikipedii
| برني دارالسل Negara Brunei Darussalam Państwo Brunei Siedziba Pokoju |
|||||
|
|||||
| Dewiza: (mal.) Brunei Darussalam (Brunei - Siedziba Pokoju) |
|||||
| Hymn: Ya Allah lanjutkan la usia Duli tuanku | |||||
 |
|||||
| Język urzędowy | malajski | ||||
| Stolica | Bandar Seri Begawan | ||||
| Ustrój polityczny | monarchia absolutna | ||||
| Głowa państwa | sułtan Hassanal Bolkiah | ||||
| Szef rządu | sułtan Hassanal Bolkiah | ||||
| Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
162. na świecie 5770 km² 8,6% |
||||
| Liczba ludności (2008) • całkowita • gęstość zaludnienia |
174. na świecie 381 3711▲ 66 osób/km² |
||||
| Jednostka monetarna | Dolar Brunei (BND) | ||||
| Niepodległość | od Wielkiej Brytanii 1 stycznia 1984 |
||||
| Strefa czasowa | UTC +8 | ||||
| Kod ISO 3166 | BN | ||||
| Domena internetowa | .bn | ||||
| Kod samochodowy | BRU | ||||
| Kod telefoniczny | +673 | ||||
 |
|||||
| 1 Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (Źródło:CIA) (en) | |||||
Brunei Darussalam (IPA: [bruˈnaj]), oficjalnie Państwo Brunei, Siedziba Pokoju (malajski: Negara Brunei Darussalam, Jawi: برني دارالسلام ) – państwo położone w Południowo-Wschodniej Azji, na północnym wybrzeżu wyspy Borneo. Brunei graniczy z Malezją. Ma dostęp do morza Południowochińskiego.
Spis treści |
[edytuj] Ludność
[edytuj] Grupy etniczne
64% Malajowie, 20% Chińczycy, 6% ludność rdzenna
[edytuj] Religie
- Islam (63%)
- Buddyzm (14%)
- Chrześcijaństwo (8%)
- Animizm (15%)
[edytuj] Ustrój polityczny
Brunei to monarchia absolutna (sułtanat). Obowiązuje konstytucja z 29 września 1959 (znowelizowana w 1971). Najważniejszą osobą w państwie jest sułtan, który jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu (obecnie jest nim Hassanal Bolkiah od 6 października 1967). Ma on władzę ustawodawczą i wykonawczą. Pomaga mu grono doradców. Jedyną legalną partią jest Zjednoczona Partia Narodowa Brunei (BNUP). Brunei należy do organizacji: APEC, NAM, ONZ, UNTAC, WHO.
[edytuj] Geografia
Państwo jest podzielone na dwie części na północy wyspy Borneo. Jest to teren nizinny o charakterze płaskiej równiny. Tylko na południu rozciągają się góry, gdzie usytuowany jest najwyższy szczyt kraju Pagonprick (1850 m). Na wschodnim wybrzeżu rozciągają się bagna, reszta wybrzeża jest piaszczysta. W Brunei występuje wiele krótkich rzek. Klimat kraju jest równikowy, wilgotny. Od listopada do marca występują duże opady deszczu. 75% powierzchni Brunei zajmują lasy równikowe. Na wybrzeżu występują zarośla mangrowe. W kraju występuje wiele gatunków małp i ptaków.
[edytuj] Najdłuższe rzeki
- Belait
- Sungai Tutong
- Brunei
- Kedayan
- Bakulong
- Teraja
- Peradayan
[edytuj] Największe jezioro
- Marimbun
[edytuj] Najwyższe wzniesienia
- Pagonprick (1 850 m)
[edytuj] Największe miasta
[edytuj] Port lotniczy
[edytuj] Warto zobaczyć
- Bandar Seri Begawan (meczet, pałac sułtana)
- Marimbun (jezioro)
- Kuala Belait
- Peradayan
- Kampung Ayer
[edytuj] Podział administracyjny
Brunei jest podzielone na 4 dystrykty (daerah).
Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Brunei.[edytuj] Historia
Podstawowe informacje o historii i odsyłacz do artykuły o historii kraju Od XIII w. istniało na terytorium dzisiejszego Brunei państewko malajskie, którego władcy w XV w. przyjęli islam, odkryte w 1521 r. przez Portugalczyków z wyprawy F. Magellana. W XV w. powstał tu sułtanat, którego największy rozkwit przypada na XVI w. W 1580 r. na krótko opanowują go Hiszpanie, wkrótce wypierają ich Anglicy, których wpływy umacniają się do tego stopnia, że w 1888 r. sułtanat Brunei staje się protektoratem brytyjskim. W XVII oraz XVIII w. Anglicy i Holendrzy rywalizowali w zakładaniu swoich osad. W XVIII w. powstawały tutaj faktorie Kompanii Wschodnioindyjskiej. Później Brunei stało się ośrodkiem handlu niewolnikami i siedliskiem korsarzy, wytępionych w połowie XIX w. przez Anglików. 1942-45 kraj okupowany przez Japończyków. W 1959 r. Londyn przyznał Brunei częściową autonomię, a w 1971 r. całkowitą autonomię wewnętrzną. W 1962 r. wybuchło zbrojne powstanie, które Brytyjczycy krwawo stłumili. Od dnia 01.01.1984 r. kraj uzyskał niepodległośc. Partie polityczne nie istnieją. Wydobycie ropy (główne źródło dochodów - ekonomika Brunei) znajduje się w rękach Brunei Shell Petroleum Company - filii brytyjskiego koncernu Royal Dutch Shell.
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Demografia
| (2005) | |
| Liczba ludności | 372 361 |
| Ludność według wieku (%) | |
| 0 - 14 lat | 28,6 |
| 15 - 64 lat | 68,4 |
| ponad 64 lata | 3 |
| Wiek (mediana) | |
| W całej populacji | 27,04 lat |
| Mężczyzn | 27,63 lat |
| Kobiet | 26,4 lat |
| Przyrost naturalny | 1,9% |
| Współczynnik urodzeń | 19,01 urodzeń/1000 mieszkańców |
| Współczynnik zgonów | 3,42 zgonów/1000 mieszkańców |
| Współczynnik migracji | 3,45 migrantów/1000 mieszkańców |
| Ludność według płci | |
| przy narodzeniu | 1,06 mężczyzn/kobiet |
| poniżej 15 lat | 1,04 mężczyzn/kobiet |
| 15 - 64 lat | 1,13 mężczyzn/kobiet |
| powyżej 64 lat | 0,9 mężczyzn/kobiet |
| Umieralność noworodków | |
| W całej populacji | 12,61 śmiertelnych/1000 żywych |
| płci męskiej | 15,93 śmiertelnych/1000 żywych |
| płci żeńskiej | 9,1 śmiertelnych/1000 żywych |
| Oczekiwana długość życia | |
| W całej populacji | 74,8 lat |
| Mężczyzn | 72,36 lat |
| Kobiet | 77,36 lat |
| Rozrodczość | 2,3 urodzeń/kobietę |
Afganistan • Armenia • Arabia Saudyjska • Azerbejdżan • Bahrajn • Bangladesz • Bhutan • Birma • Brunei • Chiny • Cypr • Filipiny • Gruzja • Indie • Indonezja • Irak • Iran • Izrael • Japonia • Jemen • Jordania • Kambodża • Katar • Kazachstan • Kirgistan • Korea Południowa • Korea Północna • Kuwejt • Laos • Liban • Malediwy • Malezja • Mongolia • Nepal • Oman • Pakistan • Rosja • Singapur • Sri Lanka • Syria • Tadżykistan • Tajlandia • Timor Wschodni • Turcja • Turkmenistan • Uzbekistan • Wietnam • Zjednoczone Emiraty Arabskie
Terytoria zależne
Akrotiri • Dhekelia
Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej
Abchazja • Cypr Północny • Górski Karabach • Osetia Południowa • Palestyna (Autonomia Palestyńska) • Tajwan
Terytoria autonomiczne (stanowią integralną część państw):
Aceh • Adygeja • Adżaria • Ałtaj • Buriacja • Chakasja • Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny • Czeczenia • Czukocki Okręg Autonomiczny • Dagestan • Górski Badachszan • Guangxi • Hongkong • Inguszetia • Jakucja • Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny • Kabardo-Bałkaria • Karaczajo-Czerkiesja • Karakałpacja • Kurdystan • Makau • Mongolia Wewnętrzna • Muzułmańskie Mindanao • Nachiczewańska Republika Autonomiczna • Ningxia • Osetia Północna • Sinkiang • Tuwa • Tybet • Żydowski Obwód Autonomiczny
Birma • Brunei • Filipiny • Indonezja • Kambodża • Laos • Malezja • Singapur • Tajlandia • Wietnam
Obserwatorzy: Papua-Nowa Gwinea
Dialog: Wspólnota Europejska
Kraje kandydujące: Timor Wschodni
Albania • Angola • Antigua i Barbuda • Argentyna • Armenia • Australia • Bahrajn • Bangladesz • Barbados • Belize • Benin • Boliwia • Botswana • Brazylia • Brunei • Burkina Faso • Birma • Burundi • Kambodża • Kamerun • Kanada • Republika Środkowoafrykańska • Czad • Chile • Chiny • Kolumbia • Demokratyczna Republika Kongo • Kongo • Kostaryka • Wybrzeże Kości Słoniowej • Chorwacja • Kuba • Dżibuti • Dominika • Dominikana • Ekwador • Egipt • Salwador • Macedonia • Fidżi • Gabon • Gambia • Gruzja • Ghana • Grenada • Gwatemala • Gwinea • Gwinea Bissau • Gujana • Haiti • Honduras • Hongkong • Islandia • Indie • Indonezja • Izrael • Jamajka • Japonia • Jordania • Kenia • Korea Południowa • Kuwejt • Kirgistan • Lesotho • Liechtenstein • Makau • Madagaskar • Malawi • Malezja • Malediwy • Mali • Mauretania • Mauritius • Meksyk • Mołdawia • Mongolia • Maroko • Mozambik • Namibia • Nepal • Nowa Zelandia • Nikaragua • Niger • Nigeria • Norwegia • Oman • Pakistan • Panama • Papua-Nowa Gwinea • Paragwaj • Peru • Filipiny • Katar • Rwanda • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Arabia Saudyjska • Senegal • Sierra Leone • Singapur • Wyspy Salomona • Republika Południowej Afryki • Sri Lanka • Surinam • Suazi • Szwajcaria • Republika Chińska • Tanzania • Tajlandia • Togo • Tonga • Trynidad i Tobago • Tunezja • Turcja • Uganda • Ukraina • Zjednoczone Emiraty Arabskie • Stany Zjednoczone • Urugwaj • Wenezuela • Wietnam • Zambia • Zimbabwe • Wspólnota Europejska w tym poszczególne kraje członkowskie: Austria • Belgia • Bułgaria • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy
