Urugwaj

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

República Oriental del Uruguay Wschodnia Republika Urugwaju
Flaga Urugwaju Herb Urugwaju
Dewiza: (hiszp.) Libertad o Muerte (Wolność albo śmierć)
Hymn: Orientales, la Patria o la tumba
Język urzędowy	hiszpański
Stolica	Montevideo
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Tabaré Vazquez
Szef rządu	prezydent Tabaré Vazquez
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	88. na świecie 176 220 km² 1,5%
Liczba ludności (2007)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	129. na świecie 3 461 000▲ 20 osób/km²
Jednostka monetarna	peso urugwajskie (UYU)
Niepodległość	od Argentyny i Brazylii 25 sierpnia 1825
Strefa czasowa	UTC -3
Kod ISO 3166	UY
Domena internetowa	.uy
Kod samochodowy	ROU
Kod telefoniczny	+598

Urugwaj (Uruguay, Wschodnia Republika Urugwaju – República Oriental del Uruguay) – państwo w Ameryce Południowej, nad Atlantykiem, graniczące z Argentyną od zachodu i Brazylią od północy. Stolicą państwa jest Montevideo, port atlantycki u ujścia La Platy. Po drugiej stronie tego estuarium leży stolica Argentyny – Buenos Aires. Dawniej Urugwaj stanowił część Wicekrólestwa La Platy i nosił nazwę Banda Oriental (Brzeg Wschodni).

Spis treści 1 Pochodzenie nazwy kraju 2 Geografia 2.1 Ukształtowanie powierzchni 2.2 Wody 2.3 Klimat 2.4 Flora 2.5 Fauna 3 Historia 4 Polityka 4.1 Konstytucja 4.2 Ustrój polityczny 4.3 Partie polityczne 4.4 Sądownictwo 5 Siły Zbrojne 6 Podział administracyjny Urugwaju 7 Ludność 7.1 Język 7.2 Religia 7.3 Statystyki demograficzne 7.4 Miasta Urugwaju 8 Gospodarka i ekonomia 8.1 Rolnictwo i rybołówstwo 8.2 Przemysł 8.3 Handel i finanse 8.4 Turystyka 9 Komunikacja 9.1 Transport 9.2 Łączność 10 Polityka społeczna 10.1 Opieka zdrowotna 10.2 Oświata 11 Kultura 11.1 Karnawał 11.2 Kuchnia 12 Sport 13 Polonia urugwajska 14 Bibliografia

[edytuj] Pochodzenie nazwy kraju

Hiszpańskie Uruguay od rzeki o tej samej nazwie. Słowo to być może pochodzi z języka guarani, gdzie urugua oznacza owoce morza, skorupiaki, a i – wodę. Inna teoria wskazuje na uru – gatunek ptaka, gua – pochodzić od.

• Lista etymologii nazw państw

[edytuj] Geografia

Linia brzegowa Urugwaju ma 660 km długości, a wody oceanu oblewają go od wschodu i południowego wschodu. Całkowita długość granic lądowych wynosi 1.564 km, w tym z Argentyną 579, a z Brazylią 985 km.

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

Większą część Urugwaju zajmują lekko faliste niziny. Stanowią one teren przejściowy pomiędzy argentyńską pampą, a Wyżyną Brazylijską. Jedynie z północnego wschodu na południowy zachód przebiegają pasma niezbyt wysokich, podłużnych, płaskich wzniesień, osiągających wysokość 200-500 m n.p.m.

Najwyższym szczytem kraju jest Cerro Catedral wznoszący się na wysokość 513 m n.p.m., położony w departamencie Maldonado, w pobliżu wybrzeża Oceanu Atlantyckiego. Nad La Platą brzeg jest stromy, z wystającymi, najczęściej pumeksowymi skałami, między którymi rozciągają się piaszczyste plaże.

[edytuj] Wody

Terytorium Urugwaju należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego. Tworzą je liczne rzeki, z których największe to główna rzeka kraju Urugwaj (1593 km) i jego dopływy: Cuarein (200 km), Negro (800 km), dzieląca kraj na dwie części, północną i południową, Daymán (160 km) oraz Cebollati (210 km). Największym zbiornikiem wodnym jest Río Negro (1400 km²), utworzony poprzez wybudowanie wielkiej zapory Rincón del Bonete na rzece Negro. Bieg rzeki Urugwaj odpowiada linii zaburzeń tektonicznych. Powyżej miasta Salto znajdują się w jej korycie liczne wodospady i progi skalne. W kraju występuje także wiele jezior lagunowych, z których największym jest Mirim, częściowo położone w Brazylii.

[edytuj] Klimat

Urugwaj leży w strefie klimatu podzwrotnikowego morskiego. Ze względu na jednostajną, równinną rzeźbę terenu nie występują tu kontrasty klimatyczne. Zimy są raczej łagodne, nie ma mrozów, jedynie z południowego zachodu wieją wiatry pamperos powodujące gwałtowny spadek temperatury. Lata są ciepłe, gdyż napływa gorące powietrze z Brazylii. Opady występują głównie latem i jesienią, od czerwca do grudnia, a ich średnia roczna suma wynosi 1000-1500 mm. Średnia roczna temperatura to 18-20'C. Najchłodniejszym miesiącem jest czerwiec (10-12'C), a najcieplejszym styczeń (24-27'C).

[edytuj] Flora

Klimat oraz ukształtowanie terenu powodują, że przeważającą część kraju zajmują formacje trawiaste, czyli bezdrzewna pampa, przechodząca ku południowi w widne lasy parkowe. Na północy i w dolinach większych rzek rosną subtropikalne lasy galeriowe zajmujące 4% powierzchni kraju.

[edytuj] Fauna

Świat zwierzęcy jest dość zróżnicowany, ale nie występuje tu dużo gatunków. Spotyka się pumę, pancerniki, marę, wiskacze, różne gatunki ptaków, m.in. sówkę ziemną i przedstawicieli ptactwa wodnego.

[edytuj] Historia

W czasach prekolumbijskich obszary dzisiejszego Urugwaju zamieszkiwały plemiona Indian Charrúa. W 1516 r. Hiszpan Juan Díaz de Solís dotarł do ujścia La Plata. Jednak pierwszymi osadnikami europejskimi byli Portugalczycy. W 1726 r. Hiszpanie wyparli Portugalczyków i założyli fort, wokół którego w drugiej połowie XVIII w. powstało Montevideo. Ich kolonialna ekspansja doprowadziła do znacznego wyniszczenia ludności tubylczej. Do 1776 r. Urugwaj wchodził w skład hiszpańskiego Wicekrólestwa Peru, a następnie wyodrębnionego z niego Wicekrólestwa La Platy. W 1811 r. pod wodzą José Gervasio Artigasa rozpoczęła się walka o niepodległość. Jednak założone przez niego w 1815 r. w głębi kraju "wolne państwo wschodnich prowincji" nie zostało uznane i w następnym roku Urugwaj został anektowany przez Portugalczyków i przyłączony do Brazylii. W 1825 r. państwo odzyskało niepodległość, którą Argentyna i Brazylia uznały dopiero po trzyletniej wojnie w traktacie z Rio de Janeiro. W pierwszych latach niepodległości o wpływy w kraju rywalizowały dwie partie polityczne – liberalni colorados, reprezentujących burżuazję miejską z wybrzeża oraz konserwatywno-klerykalni blancos, związani z hodowcami bydła z interioru. Z terytoriów spornych utworzono w 1830 r. Wschodnią Republikę Urugwaju.

Mimo odzyskania niepodległości sytuacja w kraju była nadal niestabilna. Niepokoje wewnętrzne stały się pretekstem do interwencji zbrojnych Argentyny i Brazylii, a nawet Wielkiej Brytanii i Francji. W latach 1839-1852 Urugwaj toczył wojnę z Argentyną, a w latach 1865-1870 w sojuszu z Argentyną i Brazylią walczył z paragwajskim dyktatorem Francisco Solano Lópezem. Sytuacja polityczna unormowała się dopiero za prezydentury José Batlle y Ordóñeza (1903 – 07 i 1911 – 15), który przeprowadził szereg istotnych reform społeczno-politycznych. Podczas I wojny światowej Urugwaj zachował neutralność, ale w 1917 r. zerwał stosunki dyplomatyczne z Niemcami. W 1919 r. wprowadzono nową konstytucję, a wraz z nią szereg reform, które zmodernizowały i ustabilizowały kraj. Zagwarantowano m.in. rozdział Kościoła od państwa, wprowadzono powszechne prawa wyborcze, system powszechnych ubezpieczeń społecznych, ograniczono władzę prezydenta, wprowadzono 8-godzinny dzień pracy, przeprowadzono nacjonalizację banków oraz przedsiębiorstw i zakładów użyteczności publicznej. Okres prosperity lat 20. i 30 XX w. przerwał wielki kryzys lat 1929-1933, który wpłynął na zaostrzenie sytuacji wewnętrznej. W 1933 r. prezydent Gabriel Terra dokonał na wzór Benito Mussoliniego, zamachu stanu i ustanowił prawicową dyktaturę. W czasie II wojny światowej początkowo również był neutralny, następnie w 1942 r. zerwał stosunki z państwami Osi, by wreszcie w 1945 r. wypowiedzieć im wojnę.

W 1952 r. wprowadzono nową konstytucję znosząc urząd prezydenta. Pod koniec lat 50. XX w. rządzący krajem blancos usiłowali realizować politykę Międzynarodowego Funduszu Walutowego, powodując wzrost społecznego niezadowolenia. W latach 60. XX w. nastąpiło załamanie się koniunktury gospodarczej. Rozkład systemu zabezpieczeń socjalnych, co doprowadziło do powszechnego ubóstwa ludności sprawiły iż w kraju powstała organizacja partyzancka Tupamaros (od 1985 r. partia). Postępującej anarchizacji życia politycznego nie zdołały zapobiec nawet rządy armii. Wojskowi zawiesili podstawowe prawa obywatelskie (1972 r.), rozwiązali parlament (1976 r.), zabronili działalności lewicowym partiom politycznym. W połowie lat 80. XX w. zaczął się powrót rządów demokratycznych, zwolniono więźniów politycznych, przywrócono prawo i swobody demokratyczne. W 1986 r. uzgodniono 3-letni plan odbudowy gospodarki. W 1990 urząd prezydenta objął Luis Alberto Lacalle z partii blancos, który ogłosił zgodę narodową i utworzył rząd koalicyjny z udziałem colorados. Jego liberalna polityka napotkała opór opozycji, a program prywatyzacji został odrzucony w referendum w 1992 r. W 1994 r. w wyborach prezydenckich zwyciężył Julio María Sanguinetti (z partii colorados). w 2000 r. prezydentem Urugwaju został Jorge Batlle, w listopadzie 2004 r. na stanowisku zastąpił go przywódca lewicy Tabaré Vazquez. Po raz pierwszy od 170 lat na czele Urugwaju stanął socjalista.

• Bitwa u ujścia La Platy
• Operacja Kondor
• Wojna urugwajska

[edytuj] Polityka

[edytuj] Konstytucja

Pierwsza ustawa zasadnicza Urugwaju została przyjęta w 1830 r. Jej podstawą był popierany przez Wielką Brytanię Traktat z Montevideo (1828), który był także fundamentem dopiero co powstałej urugwajskiej państwowości. Próby zreformowania konstytucji z 1930 r. doprowadziła do przyjęcia nowej w 1966. Propozycja kolejnej jej zmiany w latach 80. została odrzucona przez społeczeństwo.

[edytuj] Ustrój polityczny

Na mocy konstytucji z 1966 r. Urugwaj jest republiką wielopartyjną. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego Zgromadzenia Powszechnego (Asamblea General). Prezydent, Senat (Cámara de Senadores) liczący 31 senatorów i 99 członków Izby Reprezentantów (Cámara de Diputados) pochodzi z wyborów powszechnych, ich kadencja trwa 5 lat. Władza wykonawcza należy do rządu na czele którego stoi prezydent, który jest również głową państwa. Trójstopniowy podział władzy uzupełniają niezawisłe sądy.

[edytuj] Partie polityczne

W historii Urugwaju największe znaczenie polityczne miały dwie partie: Colorado (Partido Colorado) oraz Narodowa (Partido Nacional-Blancos). Nie mniej jednak w ostatnich wyborach prezydenckich wygrał przedstawiciel lewicowej koalicji Szeroki Front (Frente Amplio Encuentro Progresista Nueva Mayoria) Tabaré Vazquez.

• Frente Amplio Encuentro Progresista Nueva Mayoria (Progressive Encounter) – lewicowa liberalna
• Partido Colorado (Red Party) – centrolewicowa
• Partido Nacional-Blancos (National Party-Whites) – centroprawicowa
• Nuevo Espacio (New Space) – liberalna demokratyczna
• Asamblea Uruguay (Uruguay Assembly) – centrum
• Confluencia Frenteamplio (Frenteamplio confluence) – prawicowa (chrześcijańsko-demokratyczna)
• Corriente 78 (Current 78) – postępowa
• Movimiento de Participación Popular (Movement of Popular Participation) – skrajnie lewicowa
• Partido Comunista del Uruguay (Comunist Party of Uruguay) – lewicowa (komunistyczna)
• Partido de los Comunes (Party of the Comunes) – lewicowa (komunistyczna)
• Partido Demócrata Cristiano del Uruguay (Christian-Democratic Party) – lewicowa chrześcijańska
• Partido Socialista del Uruguay (Socialist Party of Uruguay) – lewicowa (socjalistyczna)

[edytuj] Sądownictwo

Sąd Najwyższy sprawuje naczelną i ostateczną władzę sądowniczą. Członkowie tego sądu są nominowani przez prezydenta, a wybierani przez Zgromadzenie Powszechne na dziesięcioletnią kadencję. System sądowniczy uzupełniają sądy apelacyjne, wyborcze oraz administracyjne. Istnieją również sądy wojskowe.

[edytuj] Siły Zbrojne

Stan liczebny Armii Urugwaju (Ejército Nacional) przedstawia się następująco:

• Wojska lądowe – 17200
• Marynarka wojenna (Armada Nacional) i straż wybrzeża (Prefectura Nacional Naval) – 4500
• Lotnictwo (Fuerza Aérea Uruguaya) – 3500

[edytuj] Podział administracyjny Urugwaju

Urugwaj dzieli się na 19 departamentów:

• Artigas
• Canelones
• Cerro Largo
• Colonia
• Durazno
• Flores
• Florida
• Lavalleja
• Maldonado
• Montevideo
• Paysandú
• Río Negro
• Rivera
• Rocha
• Salto
• San José
• Soriano
• Tacuarembó
• Treinta y Tres

[edytuj] Ludność

Zmiana liczby ludności Urugwaju w latach 1961-2003 (w tysiącach)

W czasach pierwszych kolonizatorów tereny obecnego Urugwaju zamieszkiwali Indianie z grupy językowej tupi-guarani. Dziś społeczeństwo tego państwa składa się niemal całkowicie z ludzi pochodzenia europejskiego. Urugwajczycy są w większości potomkami hiszpańskich i włoskich imigrantów stanowiąc tym samym 88,5% ludności kraju. Skład etniczny Urugwaju uzupełniają Metysi – 3%, Mulaci – 1,2%, Żydzi – 1,7%. Nie ma już Indian, którzy wymarli w XIX w. Rozmieszczenie mieszkańców w tym południowoamerykańskim kraju jest bardzo nierównomierne. Miasta skupiają około 89,4% ogółu ludności, z czego ponad połowa mieszka w aglomeracji Montevideo. Do obszarów gęściej zaludnionych należy także departament Canelones oraz departamenty położone w południowej części kraju. W najmniej zamieszkanych departamentach interioru gęstość zaludnienia nie przekracza 5 osób na km².

[edytuj] Język

Mieszkańcy Urugwaju posługują się językiem hiszpańskim. Część ludności zamieszkałej przy granicy z Brazylią używa dialektu portuñol lub brazilero (odmiana hiszpańskoportugalska).

[edytuj] Religia

Wśród wierzących przeważają katolicy stanowiący 59,5% społeczeństwa kraju. Pozostali chrześcijanie to głównie anglikanie i unitarianie (3,4%). Ponadto występują żydzi (1,7%), a także buddyści oraz muzułmanie. Sporą grupą, bo 35% są bezwyznaniowcy.

[edytuj] Statystyki demograficzne

Statystyki demograficzne (2006)
Liczba ludności	3 431 932
Ludność według wieku
0-14 lat	22,9% mężczyzn: 399 409 kobiet: 386 136
15-64 lat	63,9% mężczyzn: 1 087 180 kobiet: 1 104 465
ponad 64 lata	13,3% mężczyzn: 185 251 kobiet: 269 491
Średnia wieku
w całej populacji	32,7 lat
mężczyzn	31,3 lat
kobiet	34,2 lat
Przyrost naturalny	0,46%
Współczynnik urodzeń	13,91 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	9,05 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	-0,25 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,04 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,03 mężczyzn/kobiet
15-64 lat	0,98 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,69 mężczyzn/kobiet
w całej populacji	0,95 mężczyzn/kobiet
Umieralność niemowląt
w całej populacji	11,61 martwych/1000 żywych urodzeń
płci męskiej	12,9 martwych/1000 żywych urodzeń
płci żeńskiej	10,27 martwych/1000 żywych urodzeń
Oczekiwana długość życia
w całej populacji	76,33 lat
mężczyzn	73,12 lat
kobiet	79,65 lat
Rozrodczość	1,89 urodzeń/kobietę
HIV/AIDS
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS	0,3% (2001)
Liczba osób żyjących z HIV/AIDS	6000 (2001)
Liczba zmarłych na HIV/AIDS	mniej niż 500 (2001)

[edytuj] Miasta Urugwaju

Urugwaj to jedno z najbardziej zurbanizowanych państw Ameryki Południowej. Ludność miejska stanowi blisko 90% ludności kraju. Z tego blisko połowa ludności miejskiej mieszka w stolicy kraju Montevideo, którą zamieszkuje prawie 1,3 mln osób. Inne większe miasta, Salto, Ciudad de la Costa czy Paysandú nie przekraczają 100 tys. mieszkańców.

Montevideo, Palacio Salvo

Salto

Paysandú, stary port

Poniższa tabela przedstawia miasta Urugwaju liczące powyżej 20 tys. mieszkańców według spisu ludności z 2004 roku:

lp.	miasto	spis ludności 2004	departament
1	Montevideo	1 269 648	Montevideo
2	Salto	99 072	Salto
3	Ciudad de la Costa	83 399	Canelones
4	Paysandú	73 272	Paysandú
5	Las Piedras	69 222	Canelones
6	Rivera	64 426	Rivera
7	Maldonado	54 603	Maldonado
8	Tacuarembó	51 224	Tacuarembó
9	Melo	50 578	Cerro Largo
10	Mercedes	42 032	Soriano
11	Artigas	41 687	Artigas
12	Minas	37 925	Lavalleja
13	San José	36 339	San José
14	Durazno	33 576	Durazno
15	Florida	32 128	Florida
16	Treinta y Tres	25 711	Treinta y Tres
17	Rocha	25 538	Rocha
18	San Carlos	24 771	Maldonado
19	Pando	24 004	Canelones
20	Fray Bentos	23 122	Río Negro
21	Colonia	21 714	Colonia
22	Trinidad	20 982	Flores

[edytuj] Gospodarka i ekonomia

W miarę stabilna jak na latynoamerykańskie warunki sytuacja polityczna Urugwaju sprawiła, że już przed II wojną światową kraj ten dorobił się miana "latynoskiej Szwajcarii". Nie mniej jednak od początku XXI wieku gospodarka Urugwaju przeżywa problemy. Mimo tego Urugwaj jest najbardziej rozwiniętym krajem Ameryki Południowej. Jako jedyny może się poszczycić mianem państwa wysoko rozwiniętego bo jego PKB na jednego mieszkańca w 2002 roku wynosiło 12 tys. $

[edytuj] Rolnictwo i rybołówstwo

Podstawą gospodarki kraju jest rolnictwo. Użytki rolne stanowią 84% powierzchni Urugwaju. Uprawia się: pszenicę, kukurydzę, jęczmień, sorgo, buraki cukrowe, bataty, ziemniaki, ryż, drzewa cytrusowe, winorośl właściwa oraz tytoń szlachetny. Najistotniejsze znaczenie ma hodowla zapoczątkowana już przez osadników zagospodarowujących pampę. Hoduje się przede wszystkim bydło i owce, a także konie. Coraz większego znaczenia nabiera rybołówstwo. Mięso, wełna, skóry i produkty pochodzenia zwierzęcego są głównymi artykułami eksportowymi. Inne płody rolne nie mają większego znaczenia.

[edytuj] Przemysł

Energetyka kraju oparta jest na hydroelektrowniach wybudowanych na rzece Negro z których największą jest Rincón del Bonete. Rząd Urugwaju nie wyklucza jednak budowy w nieodległej przyszłości elektrowni atomowej z uwagi na ostry deficyt energii elektrycznej, który ogranicza rozwój gospodarczy kraju.

Urugwaj ma niewielkie zasoby bogactw mineralnych. Eksploatuje się niewielkie ilości uranu, talku oraz granitu. Przemysł wykorzystuje surowce i paliwa sprowadzane z zagranicy.

Najlepiej rozwinięty jest przemysł spożywczy (mleczarski, mięsny, olejarski, tytoniowy), a także włókienniczy (wełniany, skórzany), chemiczny, elektromaszynowy (samochodowy) oraz hutnictwo żelaza.

Największym ośrodkiem przemysłowym jest Montevideo, gdzie znajdują się zakłady przemysłu mięsnego, cukrowniczego i młynarskiego, a także przemysłu skórzanego, włókienniczego, chemicznego (rafineria ropy naftowej) oraz elektromaszynowego.

[edytuj] Handel i finanse

Głownymi partnerami handlowymi Urugwaju są jego sąsiedzi – Argentyna, Brazylia oraz państwa Mercosur, na które przypada 45% eksportu oraz 43% importu. Handel z Unią Europejską obejmuje 20% wzajemnych obrotów, natomiast na Stany Zjednoczone przypada 7% eksportu oraz 11% importu.

[edytuj] Turystyka

Ciepły i łagodny klimat, morze, latynoska kultura, zabytki oraz dzika przyroda sprawiają, że Urugwaj coraz częściej figuruje w ofertach biur podróży na całym świecie. W związku z tym turystyka stała się ważnym źródłem dewiz. Sławne kurorty riwiery urugwajskiej na czele z Punta del Este przyciągają coraz więcej spragnionych słońca wczasowiczów. Szczególnie wówczas, gdy na północnej półkuli panuje zima.

Ponadto turystów przyciągają zabytki oraz atmosfera Montevideo czy Colonia del Sacramento, której historyczna dzielnica została wpisana na listę dziedzictwa UNESCO. Piękno urugwajskiej przyrody ucieleśnia Rezerwat biosfery UNESCO Bañados del Este w północno-wschodniej części kraju.

Rolniczy charakter kraju w połączeniu z tutejszym folklorem stworzyły podstawy do rozwoju agroturystyki. Mimo niezbyt długiej historii ten niewielki latynoski kraj szczyci się bogatym dziedzictwem kulturowym, będącym mieszanką wpływów europejskich i afrykańskich, co można zobaczyć chociażby w wielu placówkach muzealnych.

Kamienica w Montevideo	Palacio Salvo w Montevideo	Montevideo nocą	Montevideo-ratusz miejski
Montevideo-siedziba gazety El Popular	Uniwersytet Republiki-Wydział Inżynierii	Salto	Tacuarembó
Colonia del Sacramento	Colonia del Sacramento	Colonia del Sacramento	Colonia del Sacramento
Marina w Punta del Este	Punta del Este	Punta del Este	Dom Casapueblo nieopodal Punta del Este
Latarnia morska w José Ignacio	Plaża w Valizas

[edytuj] Komunikacja

[edytuj] Transport

Wszystkie główne szlaki drogowe i kolejowe rozchodzą się promieniście z Montevideo, które jest tym samym najważniejszym węzłem komunikacyjnym Urugwaju. Sieć dróg i kolei jest dobrze rozwinięta, szczególnie w południowej części kraju. Im dalej na północ tym ta sieć staje się rzadsza. LFU (Lineas Ferreas Uruguayas) to narodowe linie kolejowe Urugwaju obsługujące zarówno ruch pasażerski jak i towarowy.

Międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w stolicy, Maldonado oraz Colonia del Sacramento z których największy Carrasco znajduje się w Montevideo. Do tego komunikację lotniczą uzupełniają krajowe porty zlokalizowane w pozostałych większych miastach na terenie całego kraju. Urugwajskie linie lotnicze PLUNA (Pluna Lineas Aereas Uruguayas S.A.) obsługują regularne połączenia z Asunción, São Paulo, Rio de Janeiro, Santiago, Buenos Aires oraz Madrytem. Inni przewoźnicy to Aeromas, Air Class Lineas Aereas i Uair.

Głównym portem morskim jest Montevideo, gdzie oprócz wymiany handlowej i przeładunku towarów istotne znaczenie ma żegluga pasażerska między portami położonymi po obu brzegach estuarium La Platy. Połączenia pasażerskie obsługuje także port w Colonia del Sacramento.

Dla Urugwaju istotne znaczenie ma również żegluga śródlądowa na drodze wodnej jaką jest rzeka Urugwaj. Tam zlokalizowane są ważne porty rzeczne – Salto, Paysandú oraz Fray Bentos.

[edytuj] Łączność

Największym operatorem telekomunikacyjnym jest państwowa firma ANTEL, natomiast potentatem na rynku telofonii komórkowej jest międzynarodowy, południowoamerykański operator CTI Móvil, jak również firma hiszpańska Telefonica, która przejeła pierwszą prywatną sieć komunikacji komórkowej Movicom.

[edytuj] Polityka społeczna

Urugwajski system opieki socjalnej jest najstarszy i najlepiej zorganizowany w całej Ameryce Południowej.

[edytuj] Opieka zdrowotna

Średnia długość życia wynosi 75,5 roku. Dla kobiet 79 lat, a dla mężczyzn 72 lata.

[edytuj] Oświata

Na uwagę zasługuje fakt, że Urugwajczycy są najbardziej wykształceni spośród wszystkich mieszkańców Ameryki Południowej – 84% ludności ma wykształcenie ponadpodstawowe, a 32% co najmniej średnie. Analfabetyzm nie przekracza 3%.

Stołeczne uczelnie Uniwersytet Republiki (Universidad de la República ) oraz katolicka Stella Maris College są najbardziej prestiżowe w kraju.

[edytuj] Kultura

Urugwaj jest powszechnie znany jako kraj gauchos. Nie mniej jednak kraj ten szczyci się imponującymi tradycjami artystycznymi i literackimi – stąd wywodzi się wielu słynnych malarzy, poetów, powieściopisarzy i dramatopisarzy.

[edytuj] Karnawał

Jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych Urugwaju jest karnawał, który nie jest jednak tak hucznie obchodzony jak w Brazylii. Największe obchody odbywają się w Montevideo, gdzie odprawiane są tradycyjne ceremonie llamadas (tłum. nawoływanie), będące elementami afrobrazylijskich i afrourugwajskich kultów wywodzących się z wierzeń afrykańskich, a polegające na uderzaniu w bęben w rytm "candombe" i nawoływaniu innych uczestników bębniarzy do gromadzeniu się w jednym miejscu. Zdarza się, że "comparsa" (zgromadzenie bębniarzy, zespół) może zebrać nawet do stu członków. Przy więkrzej ilości jest bardzo trudne utrzymanie rytmu. W takich sytuacjach "comparsa" rozdziela się na dwie części. Używa się trzech typów bebnów: "chico" – mały, który ma zadanie utrzymać stały rytm, "piano" – największy mający brzmienie basu i "repique" – ten nadaje melodie. Obrzędowi temu towarzyszą tancerze i wiele kolorowych postaci.

[edytuj] Kuchnia

Kwintesencją urugwajskiej kuchni jest przyrządzana na wszystkie możliwe sposoby wołowina do tego w dużych ilościach. Jedną z najsłynniejszych potraw są medaliony z polędwicy w sosie z dodatkiem czerwonego wina Tannat. Ale typowym i najbardziej popularnym daniem jest "asado", które można zjeść w każdej restauracji, barze lub zwyczajnie "pod chmurką" w zaimprowizowanej jadłodalni. Jest to wołowina (a dokładnie żebra wołowe) pieczone na grilu.

[edytuj] Sport

Na letnich igrzyskach olimpijskich Urugwajczycy wywalczyli dotąd 10 medali w tym 2 złote, 2 srebrne i 6 brązowych.

Urugwajczycy nigdy nie byli wielkim i licznym narodem, tym bardziej szacunek budzi fakt, że dwukrotnie wywalczyli futbolowy Puchar Świata w 1930 oraz 1950 r. Jest to dla nich tym ważniejsze, że w obu finałach pokonali swoich wielkich sąsiadów: Argentynę oraz Brazylię na jej własnym terenie na Maracanie. Jak dotąd żaden inny tak mały naród nie powtórzył tego wyczynu. Ponadto Urugwaj dwukrotnie w 1954 i 1970 r. zajmował 4 miejsce. Był także dwukrotnym mistrzem olimpijskim w 1924 i 1928 r.

W 2006 Urugwajczycy zostali wicemistrzami świata w piłce nożnej plażowej. W finale Mistrzostw Świata rozgrywanych na plaży Copacabana w Rio de Janeiro, ulegli gospodarzom turnieju Brazylijczykom stosunkiem bramek 1:4.

Rugby jest drugim po piłce nożnej sportem narodowym Urugwajczyków. Stanowią obecnie po Argentynie drugą siłę w Ameryce Południowej.

• Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 1930
• Reprezentacja Urugwaju w piłce nożnej

[edytuj] Polonia urugwajska

Pierwsi Polacy przybyli do Urugwaju w XIX w., po powstaniu styczniowym, m.in.: ceniony lekarz dr Julian Jurkowski, Jan Łukasiewicz – architekt, Erazm Bogoria-Skotnicki – profesor geografii i główny inspektor szkół publicznych w Urugwaju, Wacław Radecki – wykładowca psychologii na uniwersytecie w Montevideo (założył Instytut Psychologii). W okresie międzywojennym przybyło tu ponad 8 tys. Polaków. Byli to przede wszystkim robotnicy. Pierwsze organizacje polonijne powstały w 1927 r. Obecnie działają m.in.: Towarzystwo Polskie im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Zjednoczone Towarzystwo Polskie oraz Polska Misja Katolicka. Obecnie w Urugwaju mieszka, według różnych szacunków, około 10-15 tyś Polaków.

[edytuj] Bibliografia

• Encyklopedia multimedialna WIEM
• Optimus Pascal Multimedialna Encyklopedia Powszechna
• Praca zbiorowa Wielki atlas Świata, encyklopedia geografii
• Philip Gardner, Allan Scott, Andrew Shackleton Geografia państw Świata