Botswana

Z Wikipedii

Republic of Botswana
Republika Botswany


Flaga Botswany	Herb Botswany

Dewiza: (tswana) Pula
(Deszcz)

Hymn: Fatshe leno la rona

prezydent Seretse Ian Khama

Szef rządu

prezydent Seretse Ian Khama

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

45. na świecie
600 370¹ km²
15 000 km² (2,5%)

Liczba ludności (2008)
• całkowita
• gęstość zaludnienia

147. na świecie
1 842 000²▲
3 osób/km²

Jednostka monetarna

pula (BWP)

Niepodległość

od Wielkiej Brytanii
30 września 1966

Religia dominująca

UTC +2

+267

¹ Dane podane za CIA The World Factbook (źródło:CIA) (en)
² Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (źródło:CIA) (en)

Botswana (Republika Botswany - Republic of Botswana) – państwo w południowej Afryce, bez dostępu do morza. Graniczy z Namibią (dł. granicy 1360 km), RPA (1840 km) i Zimbabwe (813 km). Do 1966 Botswana była brytyjskim protektoratem pod nazwą Beczuana, dziś członek Unii Afrykańskiej.

Największe miasta: Gaborone, Francistown, Selebi-Pikwe

Spis treści

1 Geografia
2 Historia
3 Ustrój polityczny
- 3.1 Podział administracyjny
4 Gospodarka

[edytuj] Geografia

Botswana, położona w południowej Afryce, nie ma dostępu do morza, co sprawia, że pod wieloma względami jest ona uzależniona gospodarczo od swoich sąsiadów.

Większą część kraju zajmuje półpustynna, bezodpływowa kotlina Kalahari. Jej średnia wysokość wynosi około 800 m n.p.m. Na północy znajduje się bagienny obszar śródlądowej delty Okawango. Okresowo wody przedostają się dalej na wschód do niecki Makgadikgadi. Najważniejszą rzeką Botswany jest położona na południowo-wschodniej granicy Limpopo, gdzie koncentruje się ludność Botswany, w tym stolica kraju Gaborone.

W Botswanie panuje klimat podzwrotnikowy suchy z porą gorącą od października do marca. Opady są skąpe (od 750 mm na północy do 125 mm na południu) i nieprzewidywalne. Większość terytorium kraju porasta ciernista sawanna, a około 1% widne suche lasy (w dolinie rzeki Chobe na północy).

[edytuj] Historia

Afryka Południowa w 1885: posiadłości brytyjskie, w tym protektorat Beczuana, zaznaczone na różowo

Tereny dzisiejszej Botswany pierwotnie były zamieszkiwane przez Buszmenów. Od przełomu XVI i XVII wieku zaczął na nie napływać lud Tswana, posługujący się językiem tswana z rodziny bantu.

W drugiej połowie XIX wieku rozpoczęły się walki plemienne, a także walki z Burami z Transwalu. Doprowadziło to do objęcia Botswany (nazywanej wówczas Beczuana, ang. Bechuanaland) brytyjskim protektoratem w roku 1885. Beczuana miała być przyłączona do Kraju Przylądkowego, ale ostatecznie ten projekt upadł. W latach 50. XX wieku w Beczuanie powstały ruchy narodowowyzwoleńcze, które doprowadziły w roku 1966 do niepodległości kraju, pod nazwą Botswana. Pierwszym prezydentem został Seretse Khama. Został on wybrany ponownie na dwie dalsze kadencje i zmarł pełniąc urząd w 1980 roku. Urząd objął wówczas będący wiceprezydentem Ketumile Masire, który został wybrany w następnych wyborach prezydenckich i ponownie wybrany dwukrotnie (1989, 1994). Następnie prezydenturę objął Festus Mogae, który sprawował władzę do chwili ustąpienia z urzędu (2008). Obecną głową państwa jest były wiceprezydent Seretse Ian Khama.

[edytuj] Ustrój polityczny

Bostwana widziana z kosmosu

Botswana jest parlamentarną republiką w ramach Wspólnoty Narodów. Głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w pośrednich wyborach przez Zgromadzenie Narodowe na 5-letnią kadencję. Prezydent mianuje członków rządu.

Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu. W wyższej izbie, doradczej 15-osobowej Izbie Wodzów (House of Chiefs) zasiada 8 wodzów najważniejszych plemion, 4 członków wybieranych co 5 lat i 3 członków wybieranych przez pozostałych 12. Niższa izba, Zgromadzenie Narodowe (National Assembly), składa się z 40 członków wybieranych w bezpośrednich wyborach na 5-letnią kadencję.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Botswany.

Pod względem administracyjnym Botswana podzielona jest na 9 dystryktów:

p • d • e

Podział administracyjny Botswany

Centralny • Ghanzi • Kgaladi • Kgatleng • Kweneng • Południowo-Wschodni • Południowy • Północno-Wschodni • Północno-Zachodni

[edytuj] Gospodarka

Botswana notuje najwyższy wzrost PKB na osobę na świecie. Średni wzrost w latach 1966-1999 wyniósł ponad 9%. Ten spektakularny rozwój Botswana zawdzięcza głównie wydobyciu diamentów. W chwili obecnej Botswana boryka się z epidemią AIDS: według szacunków co trzeci mieszkaniec tego państwa jest zarażony wirusem HIV. Najwyższe zyski przynosi gospodarce Botswany górnictwo, choć większość ludności pracuje w rolnictwie. Tylko 2% powierzchni kraju stanowią grunty orne, 70% to pastwiska. Krajowa produkcja żywności rolnej jedynie w połowie zaspokaja potrzeby mieszkańców, ale kraj nie ma problemu z zapewnieniem importu brakującej żywności. Botswana jest za to znaczącym eksporterem mięsa wołowego. Uprawia się przede wszystkim kukurydzę, sorgo, orzeszki ziemne, proso zwyczajne, słoneczniki zwyczajne, rośliny strączkowe, warzywa, owoce oraz bawełnę. Z powodu suszy zmniejszyło się pogłowie bydła i owiec. 17% terytorium kraju zajmują parki narodowe i rezerwaty dzikiej zwierzyny. W pobliżu miejscowości Orapa i Jwaneng znajdują się bogate złoża diamentów. Botswana jest największym na świecie producentem tego minerału. Dochody z jego sprzedaży stanowią 80% zysków z eksportu. W Botswanie eksploatuje się także bogate złoża niklu i miedzi.

**Święta państwowe**
Data	Polska nazwa	Oryginalna nazwa
30 września	Dzień Niepodległości	Independence Day (Botswana Day)

p • d • e

Państwa Afryki

Algieria • Angola • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Czad • Demokratyczna Republika Konga • Dżibuti • Egipt • Erytrea • Etiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Gwinea • Gwinea Bissau • Gwinea Równikowa • Kamerun • Kenia • Komory • Kongo • Lesotho • Liberia • Libia • Madagaskar • Malawi • Mali • Maroko • Mauretania • Mauritius • Mozambik • Namibia • Niger • Nigeria • Republika Południowej Afryki • Republika Środkowoafrykańska • Republika Zielonego Przylądka • Rwanda • Senegal • Seszele • Sierra Leone • Somalia • Suazi • Sudan • Tanzania • Togo • Tunezja • Uganda • Wybrzeże Kości Słoniowej • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca • Zambia • Zimbabwe

Terytoria zależne
Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego • Majotta • Reunion • Święta Helena

Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej
Sahara Zachodnia • Somaliland

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych

p • d • e

Unia Afrykańska

Algieria · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Czad · Demokratyczna Republika Konga · Dżibuti · Egipt · Erytrea · Etiopia · Gabon · Gambia · Ghana · Gwinea · Gwinea Bissau · Gwinea Równikowa · Kamerun · Kenia · Komory · Kongo · Lesotho · Liberia · Libia · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauretania · Mauritius · Mozambik · Namibia · Niger · Nigeria · Republika Południowej Afryki · Republika Środkowoafrykańska · Republika Zielonego Przylądka · Rwanda · Sahara Zachodnia · Senegal · Seszele · Sierra Leone · Somalia · Suazi · Sudan · Tanzania · Togo · Tunezja · Uganda · Wybrzeże Kości Słoniowej · Wyspy Świętego Tomasza i Książęca · Zambia · Zimbabwe

p • d • e

Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (SADC)

Angola · Botswana · Demokratyczna Republika Konga · Lesotho · Madagaskar · Malawi · Mauritius · Mozambik · Namibia · Republika Południowej Afryki · Seszele · Suazi · Tanzania · Zambia · Zimbabwe

p • d • e

Wspólnota Narodów (Commonwealth of Nations)

Europa	Wielka Brytania • Malta
Ameryka Północna	Kanada • Jamajka • Trynidad i Tobago • Barbados • Bahamy • Grenada • Dominika • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Antigua i Barbuda • Belize • Saint Kitts i Nevis Reunion
Ameryka Południowa	Gujana
Azja	Indie • Pakistan • Sri Lanka • Malezja • Cypr • Singapur • Bangladesz • Malediwy • Brunei
Australia i Oceania	Australia • Nowa Zelandia • Samoa • Tonga • Papua-Nowa Gwinea • Wyspy Salomona • Vanuatu • Tuvalu • Kiribati • Nauru
Afryka	RPA • Ghana • Nigeria • Sierra Leone • Tanzania • Uganda • Kenia • Malawi • Zambia • Gambia • Botswana • Lesotho • Mauritius • Suazi • Seszele • Namibia • Mozambik • Kamerun
Członkostwo zawieszone	Fidżi • Pakistan
Dawne państwa członkowskie	Irlandia • Hongkong • Nowa Fundlandia • Zimbabwe