Burak cukrowy

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy buraka cukrowego. Zobacz też: Burak (ujednoznacznienie).

Burak cukrowy

Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	goździkowce
Rodzina	komosowate
Rodzaj	burak
Gatunek	burak zwyczajny
Odmiana	burak cukrowy
Nazwa systematyczna
Beta vulgaris L. ssp. vulgaris convar. crassa Alef.var. altissima Döll
Synonimy
Beta vulgaris var altissima (DC.) in Hegi. Beta alba Lagenthal

Burak cukrowy (Beta vulgaris ssp. vulgaris convar. crassa var. altissima) – odmiana buraka zwyczajnego - cukrodajnej rośliny przemysłowej należąca do rodziny komosowatych. Stanowi drugie na świecie (po trzcinie cukrowej) źródło cukru – 24% produkcji światowej.

[edytuj] Charakterystyka

Korzeń: W kształcie stożka (masa 0,5-1,0 kg). Charakteryzuje się wysoką zawartością sacharozy (18-19,5%). Korzeń może być niskocukrowy (17% zawartości cukru), średniocukrowy (18%-19%), wysokocukrowy (19%-21%).

[edytuj] Zastosowanie

Roślina uprawna: Przeciętny plon korzeni wynosi ponad 40 t/ha (dochodzi jednak nawet do 100 t/ha). Buraki cukrowe uprawiane są głównie w Europie - w północno-wschodniej Francji i południowych Niemczech, w pasie czarnoziemów i gleb brunatnych europejskiej części Rosji, na Ukrainie, w południowej Polsce, północnych Włoszech i w krajach Beneluksu. Poza Europą ich uprawy mają duże znaczenie w Stanach Zjednoczonych (Michigan, Montana, Dakota Północna, Nebraska, północna Kalifornia), Chinach (Mandżuria) i w Turcji.
- Głównymi producentami na świecie są (2005):
  - Francja (ok. 29 mln ton)
  - Niemcy (ok. 25 mln ton)
  - Stany Zjednoczone (ok. 25 mln ton)
  - Rosja (ok. 21 mln ton)
  - Ukraina (ok. 15 mln ton)
  - a także Turcja, Polska, Włochy, Wielka Brytania, Chiny.
- Warunki uprawy: Buraki cukrowe udają się najlepiej po zbożach – zwłaszcza w płodozmianie z pszenicą – na żyznych, średnio żyznych i próchniczych glebach, zasobnych w wilgoć i niezakwaszonych. Ich uprawy są kapitałochłonne i pracochłonne, wymagają bowiem stosowania dużych ilości obornika i nawozów mineralnych oraz częstych zabiegów pielęgnacyjnych. Potrzebują one stosunkowo długiego okresu wegetacyjnego i dużego nasłonecznienia w fazie dojrzewania, co zwiększa zawartość cukru w korzeniu.
- Historia uprawy : Buraki cukrowe uprawiane były początkowo jako warzywa ogrodowe oraz na paszę dla zwierząt. Cukier został wyprodukowany eksperymentalnie z buraków w Niemczech w 1747 przez chemika Andreasa Marggrafa, a pierwsza fabryka przetwarzająca buraki cukrowe była wybudowana w Konarach na Dolnym Śląsku w 1799. Pierwsza kampania cukrowa w marcu 1802 roku (przetworzono buraki z poprzedniego sezonu). Napoleon zainteresował się uprawą buraków cukrowych w 1804 roku, kiedy Brytyjczycy zablokowali dostawy cukru do Imperium Francuskiego z zachodnich Indii. Wybudowano wtedy we Francji czterdzieści fabryk do przetwarzania buraków cukrowych. Przemysł ten tymczasowo upadł po upadku Napoleona, jednak sytuacja poprawiła się w 1840. Wtedy produkcja cukru z buraków gwałtownie wzrosła w całej Europie, i w 1880 przerosła produkcję z trzciny cukrowej. Napływ do Europy trzcinowego cukru surowego zmniejszył się także ze względu na spadek produktywności gospodarki plantacyjnej w koloniach (przede wszystkim Ameryce Łacińskiej, gdzie opierała się ona na pracy niewolników).
Z liści, zasobnych w wodę, białko i tłuszcze oraz melasy i wysłodków, stanowiących produkty odpadowe przemysłu cukrowniczego wytwarza się cenną, doskonałą zwłaszcza dla bydła paszę .
Z melasy otrzymuje się również wiele produktów chemicznych, m.in. glicerynę i kwas cytrynowy.

Wraz z nasionami niektórych odmian zachodnioeuropejskich, powstających na południu Europy, zawlekane są nasiona tzw. burakochwastów - jednorocznych mieszańców buraka cukrowego z dzikimi, jednorocznymi gatunkami buraka Beta macrocarpa i Beta maritima.