Francja

Z Wikipedii

République Française Republika Francuska
Flaga Francji Godło Francji
Dewiza: (fr.) Liberté, Egalité, Fraternité (Wolność, Równość, Braterstwo)
Hymn: La Marseillaise (Marsylianka)
Język urzędowy	francuski
Stolica	Paryż
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Nicolas Sarkozy
Szef rządu	premier François Fillon
Powierzchnia  • całkowita	40. na świecie 675 4171 km²
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	21. na świecie 63 753 1402▲ 943 osób/km²
Jednostka monetarna	1 euro = 100 eurocentów (EUR, €) 1 frank francuski = 100 centymów (FRF) (do 31.12.2001 r.)
Religia dominująca	rzymski katolicyzm
Strefa czasowa	UTC +1 - zima UTC +2 - lato
Kod ISO 3166	FR
Domena internetowa	.fr
Kod samochodowy	F
Kod telefoniczny	+33
Terytoria zależne	Nowa Kaledonia, Polinezja Francuska, Wallis i Futuna, Francuskie Terytoria Południowe
1 W tym Metropolia: 543 965 km² (80,54%) 2 W tym Metropolia: 61 875 822 (97,06%), dane szacunkowe na 1 stycznia 2008 podane za insee.fr; CIA The World Factbook szacuje na lipiec 2008 roku liczbę ludności na ok. 64 058 tys. (Metropolia: 60 876 tys.) (źródło:CIA) 3 Dla Metropolii: 114 osób/km²

Francja (fr. France, wym. [fʀɑ̃s]), Republika Francuska (République Française, [ʀepyblik fʀɑ̃sɛz]) - państwo, którego część metropolitarna znajduje się w Europie Zachodniej, posiadające także zamorskie terytoria na innych kontynentach. Francja metropolitarna rozciąga się od Morza Śródziemnego na południu do kanału La Manche i Morza Północnego na północy, oraz od Renu na wschodzie do Zatoki Biskajskiej na zachodzie. Francuzi często nazywają swój kraj l'Hexagone (sześciokąt) - pochodzi to od kształtu Francji metropolitarnej.

Francja graniczy z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, Monako, Andorą i Hiszpanią. Terytoria zamorskie graniczą również z Brazylią, Surinamem i Antylami Holenderskimi. Kraj jest także połączony z Wielką Brytanią przez tunel pod kanałem La Manche.

Republika Francuska jest unitarnym państwem demokratycznym, w którym ważną rolę odgrywa prezydent. Jest również szóstym najlepiej rozwiniętym krajem świata i jedenastym w rankingu warunków życia. Najważniejsze ideały Francji zawarte są w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela i w występującym na drukach urzędowych i monetach haśle rewolucji francuskiej "liberté, égalité, fraternité" ("wolność, równość, braterstwo"). Kraj jest w gronie założycieli Unii Europejskiej. Ma największą powierzchnię spośród państw wspólnoty. Francja jest także członkiem-założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych, wchodzi także w skład Frankofonii, G8 oraz Unii Łacińskiej. Należy do Rady Bezpieczeństwa ONZ, w której posiada prawo veta.

Francja ze względu na swoją liczbę ludności, potencjał gospodarczy, pozycję w Europie, silną armię (trzeci po Rosji i USA arsenał nuklearny), uchodzi za jedno z najpotężniejszych państw świata.

Nazwa "Francja" pochodzi od germańskiego plemienia Franków, które zajmowało region po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. W otaczającym Paryż regionie Île-de-France powstało państwo francuskie.

Spis treści 1 Ustrój polityczny 2 Podział administracyjny 2.1 Regiony (22 oficjalnie) 2.2 Departamenty 2.3 Departamenty zamorskie 2.4 Zbiorowości zamorskie 2.5 Pozostałe 2.6 Gminy 3 Geografia 4 Historia 5 Klimat 6 Gospodarka 7 Siły zbrojne 8 Transport i komunikacja 8.1 Transport kolejowy 8.2 Transport drogowy 8.3 Transport wodny 8.4 Transport lotniczy 8.5 Komunikacja miejska 8.6 Transport rurociągowy 9 Demografia 9.1 Statystyki demograficzne 9.2 Miasta 10 Język 11 Literatura 12 Filozofia 13 Kultura 14 Przypisy 15 Zobacz też

[edytuj] Ustrój polityczny

• Prezydenci Francji
• Premierzy Francji
• Precedencja we Francji

[edytuj] Podział administracyjny

Francja, jej część metropolitalna dzieli się na 22 regiony, 96 departamentów oraz około 36 300 gmin. Ponadto wyróżnia się departamenty i terytoria zamorskie oraz zamorskie zbiorowości terytorialne. Więcej informacji na temat jednostek podziału administracyjnego wraz z danymi statystycznymi znajduje się w artykule: Regiony administracyjne i departamenty Francji.

[edytuj] Regiony (22 oficjalnie)

• Alzacja
• Akwitania
• Burgundia
• Bretania
• Centralny
• Dolna Normandia
• Franche-Comté
• Górna Normandia
• Île-de-France
• Korsyka
• Kraj Loary
• Langwedocja-Roussillon
• Limousin
• Lotaryngia
• Midi-Pyrénées
• Nord-Pas-de-Calais
• Owernia
• Pikardia
• Poitou-Charentes
• Prowansja-Alpy-Wybrzeże Lazurowe
• Rodan-Alpy
• Szampania-Ardeny

Obecny podział na departamenty został wprowadzony w 1789 roku - podczas rewolucji francuskiej. Stworzono wówczas departamenty jako jednostki terytorialne na tyle małe, aby było możliwe w ciągu jednego dnia dotarcie na koniu z najdalszego krańca departamentu do siedziby władz departamentu, załatwienie sprawy w administracji i powrót do miejsca zamieszkania. Podział na departamenty został skonstruowany w oderwaniu od wcześniej istniejącego podziału na prowincje również po to, aby zniszczyć poprzednie struktury władzy.

Po II wojnie światowej okazało się, że departamenty są zbyt słabe gospodarczo i wymuszają nadmierną centralizację władzy publicznej. Dlatego w latach 70. XX wieku stworzono dodatkowy szczebel administracji, tzw. regions des programmes, składające się z kilku departamentów. Ich zadaniem była koordynacja polityki regionalnej. Na początku lat 80. XX wieku rozpoczęto proces decentralizacji administracji publicznej i między innymi w 1982 roku powołano samorząd terytorialny na szczeblu regionów oraz departamentów wyposażony w szerokie kompetencje.

Francja ma złożony system administracji swoich terytoriów zamorskich.

[edytuj] Departamenty

01 - Ain 02 - Aisne 03 - Allier 04 - Alpes-de-Haute-Provence 05 - Hautes-Alpes 06 - Alpes-Maritimes 07 - Ardèche 08 - Ardennes 09 - Ariège 10 - Aube 11 - Aude 12 - Aveyron 13 - Bouches-du-Rhône 14 - Calvados 15 - Cantal 16 - Charente 17 - Charente-Maritime 18 - Cher 19 - Corrèze 2A - Corse-du-Sud 2B - Haute-Corse 21 - Côte-d'Or 22 - Côtes-d'Armor 23 - Creuse 24 - Dordogne 25 - Doubs 26 - Drôme 27 - Eure 28 - Eure-et-Loir 29 - Finistère 30 - Gard 31 - Haute-Garonne 32 - Gers

33 - Gironde 34 - Hérault 35 - Ille-et-Vilaine 36 - Indre 37 - Indre-et-Loire 38 - Isère 39 - Jura 40 - Landes 41 - Loir-et-Cher 42 - Loire 43 - Haute-Loire 44 - Loire-Atlantique 45 - Loiret 46 - Lot 47 - Lot-et-Garonne 48 - Lozère 49 - Maine-et-Loire 50 - Manche 51 - Marne 52 - Haute-Marne 53 - Mayenne 54 - Meurthe-et-Moselle 55 - Meuse 56 - Morbihan 57 - Moselle 58 - Nièvre 59 - Nord 60 - Oise 61 - Orne 62 - Pas-de-Calais 63 - Puy-de-Dôme 64 - Pyrénées-Atlantiques

65 - Hautes-Pyrénées 66 - Pyrénées-Orientales 67 - Bas-Rhin 68 - Haut-Rhin 69 - Rhône 70 - Haute-Saône 71 - Saône-et-Loire 72 - Sarthe 73 - Savoie 74 - Haute-Savoie 75 - Paris 76 - Seine-Maritime 77 - Seine-et-Marne 78 - Yvelines 79 - Deux-Sèvres 80 - Somme 81 - Tarn 82 - Tarn-et-Garonne 83 - Var 84 - Vaucluse 85 - Vendée 86 - Vienne 87 - Haute-Vienne 88 - Vosges 89 - Yonne 90 - Territoire-de-Belfort 91 - Essonne 92 - Hauts-de-Seine 93 - Seine-Saint-Denis 94 - Val-de-Marne 95 - Val-d'Oise

[edytuj] Departamenty zamorskie

• 101-Gwadelupa
• 102-Martynika
• 103-Gujana Francuska
• 104-Reunion

[edytuj] Zbiorowości zamorskie

• Majotta
• Polinezja Francuska
• Wallis i Futuna
• Nowa Kaledonia

[edytuj] Pozostałe

• Francuskie Terytoria Południowe
• Saint-Pierre i Miquelon

[edytuj] Gminy

Gminy są podstawowymi jednostkami samorządu terytorialnego we Francji (jednostki stopnia podstawowego). Większość z nich wywodzi się jeszcze z czasów rzymskich, zaś nieliczne powstały później niż w średniowieczu. Obecnie istnieje ok. 36 300 gmin, a ich liczba ulega nieznacznym wahaniom w ciągu wielu lat. Typowa francuska gmina jest mała - ok. 22 500 gmin liczy co najwyżej 500 mieszkańców, a ok. 200 gmin ma nie więcej niż 100 mieszkańców. Zdarzają się również gminy mniejsze. Z drugiej strony w związku z przyznaniem wszystkim miastom takiego samego statusu w strukturze terytorialnej państwa 40 gmin liczy ponad 100 000 mieszkańców. Dopiero ustawa z 1971 r. nadała szczególny status trzem największym miastom: Paryżowi, Marsylii i Lyonowi (Miasta te są podzielone na dzielnice).

[edytuj] Geografia

Całkowita granica lądowa: 2 892,4 km, w tym z:

• Francją metropolitalną:
  • Andorą - 56,6 km,
  • Belgią - 620 km,
  • Hiszpanią - 623 km,
  • Luksemburgiem - 73 km,
  • Monako - 4,4 km,
  • Niemcami - 451 km,
  • Szwajcarią - 573 km,
  • Włochami - 488 km.
• departamentami zamorskimi :
  • Brazylia - 673 km,
  • Surinam - 510 km,
  • Antyle Holenderskie - 10,2 km

• Długość wybrzeża: 3 427 km
  • Zobacz: Wybrzeże Lazurowe (Riwiera Francuska), Côte d'Améthyste, Côte d'Argent, Côte de Jade, Côte d'Amour, Côte Sauvage, Côte d'Emeraude, Côte d'Albâtre.

• Najwyższy punkt: Mont Blanc 4 808 m n.p.m.
• Najniższy punkt: delta Rodanu 2 m p.p.m.

• Większe miasta: Paryż, Marsylia, Lyon, Tuluza, Bordeaux, Strasburg, Lille, Nicea

• Język urzędowy: francuski,
• Inne języki w użyciu: niemiecki, włoski, bretoński, baskijski, kataloński, niderlandzki, polski, arabski, berberyjski, romski oraz afrykańskie, itd.

[edytuj] Historia

Granice współczesnej Francji pokrywają się mniej więcej z granicami starożytnej Galii, która była zamieszkana przez celtyckich Galów. Galowie zostali podbici przez Rzymian w I wieku p.n.e. Ostatecznie Galowie przejęli kulturę oraz mowę najeźdźców. Podobnie było z chrześcijaństwem, które zostało przyjęte na tych terenach w II wieku n.e. i III wieku n.e.

W IV wieku n.e. germańskie plemiona, głównie Frankowie (od których to pochodzi starożytna nazwa „Francie”), przekroczyły Ren i zajęły Galię. Współczesna nazwa „France” pochodzi od nazwy feudalnych dóbr królów Francji z dynastii Kapetyngów wokół Paryża. Jako samodzielne państwo Francja istnieje od 843 wraz z podziałem imperium karolińskiego na części wschodnią, centralną i zachodnią. Zachodnia część w przybliżeniu odpowiadała terytorium współczesnej Francji.

Potomkowie Karola Wielkiego rządzili we Francji aż do 987 roku, kiedy to Hugo Kapet został koronowany na króla Francji. Jego potomkowie z dynastii Kapetyngów, Walezjuszów oraz Burbonów stopniowo zjednoczyli kraj w wyniku serii wojen oraz dynastycznego dziedziczenia tronu. Szczyt rozwoju monarchia francuska osiągnęła w XVII wieku pod rządami Ludwika XIV. W tym czasie Francja miała ogromny wpływ na europejską politykę, ekonomię i kulturę, stając się wówczas najludniejszym krajem w Europie.

W międzyczasie Burbonowie zajęli miejsce Habsburgów w Hiszpanii - wojny hiszpańskiej.

Francja była monarchią do 1792 roku kiedy to w wyniku rewolucji francuskiej została utworzona I Republika Francuska. Napoleon Bonaparte przejął kontrolę w republice w 1799 przyjmując tytuł I Konsula. W maju 1804 Francja została proklamowana cesarstwem. W wyniku kilku wojen jego armie podbiły wiele krajów, ustanawiając w nich władców wywodzących się z rodziny Bonapartego. W następstwie upadku Napoleona w 1815 we Francji zostaje przywrócona monarchia. W 1830 w wyniku tzw. rewolucji lipcowej powstaje konstytucyjna Monarchia Lipcowa, zastąpiona w 1848 przez II Republikę. Krótki okres tej formy rządów zakończył się w 1852, kiedy to Ludwik Napoleon (Napoleon III) ogłosił powstanie II cesarstwa. Ludwik Napoleon został obalony w wyniku wojny francusko-pruskiej w 1870 i zastąpiony przez III republikę.

W XX wieku zaznacza się powolny schyłek imperialnej pozycji Francji. W I wojnie światowej jest Francja jeszcze aktywnym i znaczącym elementem koalicji zwycięzców. Ale II wojna światowa jest militarną klęską. Zajęcie i okupowanie kraju przez wojska niemieckie, kolaboracja z Niemcami są początkami zmierzchu roli Francji w świecie, chociaż nadal Francja zachowuje znacząca pozycję w Europie. Bardzo niekorzystnie odbiło się to również na francuskiej ekonomii, liczebności populacji oraz w efekcie przyczyniło się do straty pozycji państwa dominującego w świecie. IV Republika została ustanowiona po II wojnie światowej, aby ostatecznie w 1958 ulec przekształceniu w obecną na wpół-prezydencką V Republikę. We Francji szczególne znaczenie posiadały i posiadają loże masońskie, zwłaszcza Wielki Wschód Francji. Jego członkami było wielu czołowych polityków. Te loże przyczyniły się także do erozji znaczenia Kościoła katolickiego.

W ostatnich dekadach francusko-niemieckie pojednanie i współpraca miało kluczowe znaczenie dla politycznej i ekonomicznej integracji w Europie, włącznie z wprowadzeniem Euro w styczniu 1999. Francja jest na czele państw europejskich starających się wykorzystać zalety wynikające z wprowadzenia unii monetarnej w ten sposób, by tworzyć bardziej zintegrowane i sprawne systemy obrony i bezpieczeństwa. Jednocześnie Francuzi oponują przeciw federacyjnej formule Unii Europejskiej. Odrzucili także ratyfikację Europejskiej Konstytucji w maju 2005.

Historia Francji, Francuskie imperium kolonialne

[edytuj] Klimat

Na północy kraju wilgotny klimat umiarkowany (chłodne lata, dość ciepłe zimy). Wiosna to najlepsza pora na zwiedzanie Paryża, trzeba być jednak przygotowanym na deszcze. Jesienią ranki bywają raczej zimne i nieprzyjemne, ale przed południem się wypogadza.

Na południu lata są suche, a temperatura często przekracza 30°C. Sporadycznie występują silne burze i grad. Zimy są łagodne (temperatury na wybrzeżu Morza Śródziemnego rzadko spadają poniżej 10°C) i często deszczowe. Jeszcze więcej opadów można się spodziewać wiosną.

Wiele obszarów Francji ma odrębny mikroklimat. Utrapieniem Południa stał się porywisty, chłodny mistral. Wiatr ten wieje głównie zimą i wiosną, przynosząc słoneczną pogodę i jasne, bezchmurne niebo.

[edytuj] Gospodarka

Francuska gospodarka oparta jest na dominującym sektorze prywatnym (prawie 2,5 mln zarejestrowanych przedsiębiorstw) połączonym ze znaczną (choć zmniejszającą się) ingerencją państwa w gospodarkę (zob. interwencjonizm) i sektorem publicznym. Rząd posiada znaczny wpływ na kluczowe segmenty gospodarki, szczególnie infrastrukturę, posiada większościowe udziały w przedsiębiorstwach kolejowych, lotniczych, energetycznych oraz telekomunikacyjnych. Od roku 1990 rząd stopniowo pozbywał się udziałów w firmach. Obecnie następuje powolna prywatyzacja France Télécom i Air France, jak również firm ubezpieczeniowych, banków i firm zbrojeniowych.

Francja jest członkiem grupy G8 najbardziej uprzemysłowionych państw świata. Według wielkości PKB (nominalnego) gospodarka Francji była szóstą na świecie (po amerykańskiej, japońskiej, niemieckiej, chińskiej i brytyjskiej). Francja wraz z innymi 11 krajami Unii Europejskiej wprowadziła 1 stycznia 1999 walutę Euro, która całkowicie zastąpiła franka na początku 2000 r.

Według OECD, Francja była w roku 2004 piątym największym eksporterem i czwartym największym importerem dóbr przemysłowych. W roku 2003 Francja była drugim największym beneficjentem inwestycji zagranicznych spośród krajów OECD, z 47 mld dol. bezpośrednich inwestycji, wyprzedzana jedynie przez Luksemburg (w którym inwestycje bezpośrednie wynikały głównie z transferów środków pieniężnych do banków w tym kraju) i wyprzedzając Stany Zjednoczone (39,9 mld). W tym samym roku francuskie przedsiębiorstwa zainwestowały za granicą 57,3 mld dol., co stanowi drugi wynik wśród krajów OECD, po Stanach Zjednoczonych (173,8 mld) i przed Wielką Brytanią (55,3 mld) oraz Japonią (28,8 mld).

Według publikacji OECD in Figures, Francja zajmuje pierwsze miejsce wśród krajów G8 pod względem wydajności pracy (mierzonej jako stosunek PKB per capita do liczby przepracowanych godzin). ^[1] W roku 2004 PKB na przepracowaną godzinę wynosił 47,7 dol. (USA - 46,3; Niemcy 42,1; Wielka Brytania 39,6; Japonia 32.5).^[2]

Pomimo wyższej niż w Stanach Zjednoczonych wydajności pracy, francuski PKB na mieszkańca jest znacznie niższy (ok. 30 %) od amerykańskiego i jest porównywalny do innych krajów europejskich. Jest to spowodowane znacznie mniejszą niż w USA częścią populacji czynnej zawodowo. Wśród krajów OECD Francja ma jeden z najniższych odsetków ludności w wieku 15 - 64 lat czynnej zawodowo. W roku 2004 pracowało 68,8 % Francuzów w wieku 15 - 64 lat (Japonia 80 %, Wielka Brytania 78,9 %, USA 77,2 %, Niemcy 71,0 %).^[3] Zjawisko to jest wynikiem blisko trzydziestoletniego masowego bezrobocia we Francji, które doprowadziło do trzech problemów: ok. 8 % aktywnej zawodowo populacji pozostaje bez pracy, absolwenci odwlekają wejście na rynek pracy tak długo, jak to możliwe, oraz powroty pracowników, którzy odeszli na przedwczesne emerytury.

Wielu ekonomistów powtarzało od dawna, iż głównym problemem francuskiej gospodarki nie jest wydajność pracy. Uważają oni, że jest nim brak strukturalnych reform, które pozwoliłyby zwiększyć ilość pracowników w stosunku do ogółu populacji. Liberalni ekonomiści oraz keynesiści podnoszą natomiast zbyt małą ilość przepracowanych godzin i brak zdecydowanych reform rynku pracy (prawica) oraz brak polityki rządu stymulującej sprawiedliwość społeczną (lewica). Ostatnie starania rządu w dziedzinie regulacji rynku pracy młodzieży spotkały się z silnym oporem.

W 2006 r. Francja była pierwszym na świecie celem podróży turystycznych, przyjmując 79,1 mln odwiedzających, przed Hiszpanią (55,6 ) i Stanami Zjednoczonymi (49,4 mln). Osoby pozostające poniżej 24 godzin na terytorium kraju (np. mieszkańcy Europy północnej podróżujący na urlopy do Włoch czy Hiszpanii) nie są uwzględnione w tej statystyce. Na terytorium Francji znajduje się wiele miast o wysokiej wartości kulturalnej, na czele z Paryżem, a także licznych plaż, kurortów nadmorskich, ośrodków sportów zimowych oraz regionów wiejskich o wysokich walorach krajobrazowych. Poza tradycyjną turystyką Francja przyciąga również pielgrzymów do Lourdes, sanktuarium odwiedzanego rocznie przez kilka milionów osób.

Francja posiada znaczny przemysł lotniczy, na czele z europejskim konsorcjum Airbus. Jest też jedynym krajem w Europie (oprócz Rosji) posiadającym własny kosmodrom. Jest również najbardziej niezależnym energetycznie krajem zachodu dzięki wielkim inwestycjom w energetykę nuklearną, co powoduje również, że emituje najmniej gazów cieplarnianych spośród krajów G8. Elektrownie atomowe zapewniały 86.9 % energii elektrycznej w 2005 r.^[4]

Duże obszary żyznej ziemi, zastosowanie nowoczesnych technologii oraz dopłaty z UE, przyczyniły się do uczynienia z Francji największego producenta i eksportera żywności. Głównymi towarami eksportowymi są zboża, drób, przetwory mleczne, wieprzowina i wołowina oraz słynne francuskie wina. Dopłaty z Unii Europejskiej do francuskiego rolnictwa wynoszą prawie 14 mld dol.

Od zakończenia II wojny światowej rząd czynił wiele wysiłków w celu integracji z Niemcami, zarówno politycznej jak i ekonomicznej. Dziś te dwa kraje tworzą tzw. twardy rdzeń krajów promujących ściślejszą integrację krajów Unii Europejskiej.

[edytuj] Siły zbrojne

Francja zalicza się do głównych mocarstw atomowych. Jej arsenał to około 300 głowic atomowych, które mogą być przenoszone do 6 tysięcy kilometrów. Siły zbrojne liczą 259 tys. żołnierzy (2002r.) w tym wojska lądowe 137 tys. Francja, mimo że jest członkiem NATO (od 1949r.), od 1966 nie uczestniczyła w wojskowych strukturach paktu-stan ten ma się jednak zmienić, ponieważ powrót do struktur wojskowych Sojuszu zapowiedział Prezydent Sarkozy. Cztery największe francuskie garnizony poza Francją znajdują się w Afryce. Największy zlokalizowany jest w Dżibuti (w tym jednostka zamorska Legii Cudzoziemskiej), pozostałe na wyspie Reunion na Oceanie Indyjskim, w Senegalu i Gabonie w Afryce Zachodniej. Francuskie wojska stacjonują również w Wybrzeżu Kości Słoniowej, w Czadzie oraz w Republice Afryki Środkowej. Ponadto w Gujanie Francuskiej (Ameryka Płd.), w Dżibuti, na wyspie Mayotte (O.Indyjski) i w archipelagu wysp Mururoa w Polinezji Francuskiej na Pacyfiku znajdują się jednostki zamorskie Legii Cudzoziemskiej.

[edytuj] Transport i komunikacja

[edytuj] Transport kolejowy

Całkowita długość sieci kolejowej we Francji wynosi 31.939 km (w tym 31.840 km eksploatowanych przez państwowe przedsiębiorstwo SNCF) i zarządzanych przez RFF. Zelektryfikowana jest blisko połowa sieci kolejowej (14.176 km), 12.132 km linii posiada dwa lub więcej torów. Szczególną cechą francuskiej sieci kolejowej jest występowanie dwóch różnych systemów zasilania energią elektryczną: napięcie stałe 1,5 kV występuje głównie na liniach na południu kraju (elektryfikowanych jako pierwsze); napięcie przemienne 25 kV o częstotliwości 50 Hz występuje na liniach na północy kraju oraz na wszystkich liniach dużej prędkości. Ruch pociągów jest lewostronny z wyjątkiem obszarów na zachodzie kraju.

Transport kolejowy odgrywa we Francji niewielką rolę. Udział kolei w ogólnej pracy przewozowej wynosi 8,6 % w przewozie pasażerów (2002) oraz 16 % w przewozie towarów.

Połączenia pasażerskie między Paryżem a największymi miastami kraju są obsługiwane przez pociągi TGV, osiągające prędkości maksymalne rzędu 300 km/h i handlowe powyżej 200 km/h. W chwili obecnej pociągi TGV łączą Paryż z ośrodkami leżącymi na czterech kierunkach: północnym, zachodnim, południowo zachodnim i południowo wschodnim. W 2007 r. ukończono budowę linii dużych prędkości łączącej Paryż z zachodnią częścią kraju.
Niewielki odsetek pasażerów podróżuje pociągami TGV między największymi miastami kraju, na kierunkach pokrywających się z połączeniami do Paryża (głównie na osi Marsylia - Lyon - Lille).

Regionalny transport kolejowy pozostaje w gestii regionów, które zlecają prowadzenie przewozów przedsiębiorstwu SNCF pod marką TER. Rentowność tych przewozów oscyluje wokół 30 %, co pociąga za sobą duże dotacje ze strony władz regionalnych. W ostatnich latach poczyniły one również duże wydatki związane z wymianą taboru i zwiększeniem częstotliwości kursowania pociągów.

[edytuj] Transport drogowy

Całkowita długość sieci drogowej we Francji wynosi 893.300 km, w całości posiadających nawierzchnię asfaltową. Długość autostrad i dróg ekspresowych wynosi ok. 12.000 km.

Transport samochodowy jest podstawą transportu we Francji, zarówno pasażerskiego (86,2 % ogólnej pracy przewozowej w 2004) jak i towarowego (80,5 % ogólnej pracy przewozowej w 2005).

Rynek nowych samochodów osobowych jest opanowany przez krajowych producentów. W 2003 roku największy udział w sprzedaży miały samochody Renault (27 %), Peugeot (20.1 %) i Citroën (13.5 %). Najpopularniejszym rodzajem napędu samochodów pozostaje silnik Diesla (ok. 70 % samochodów sprzedanych w 2004 r.).

[edytuj] Transport wodny

Francja ma drugi najdłuższy system żeglowny w Europie. Jego długość wynosi 8500km. Najważniejszymi szlakami żeglownymi są rzeki Sekwana, Rodan, Garonna, Loara i Ren oraz kanały Południowy, Burgundzki, Briare, Marna-Saonna i Marna-Ren.

[edytuj] Transport lotniczy

[edytuj] Komunikacja miejska

[edytuj] Transport rurociągowy

[edytuj] Demografia

[edytuj] Statystyki demograficzne

2007
Liczba ludności	63 713 926
Ludność według wieku
0 - 14 lat	18,6%
15 - 64 lat	65,2%
ponad 64 lata	16,2%
Wiek (mediana)
W całej populacji	39 lat
Mężczyzn	37,5 lat
Kobiet	40,4 lat
Przyrost rzeczywisty	0,436%
Współczynnik urodzeń	12,91 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	8,55 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	1,52 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,05 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,05 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat	1 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,69 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	3,41 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	3,76 śmiertelnych
płci żeńskiej	3,04 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	80,59 lat
Mężczyzn	77,35 lat
Kobiet	84 lat
Rozrodczość	1,98 urodzeń/kobietę
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS	0,4% (2007)
Liczba osób zakażonych HIV/AIDS	120 000
Liczba zmarłych na HIV/AIDS	1000

[edytuj] Miasta

Miasta Francji

Paryż

Lyon

Marsylia

#	miasto	liczba mieszkańców	obszar metropolitalny (2007)	region
1	Paryż	2 153 600	12 067 000	Île-de-France
2	Lyon	466 400	1 783 400	Rodan-Alpy
3	Marsylia	820 900	1 605 000	Prowansja-Alpy-Wybrzeże Lazurowe
4	Lille	225 100	1 230 000	Nord-Pas-de-Calais
5	Tuluza	435 000	1 117 000	Midi-Pyrénées
6	Bordeaux	230 600	1 000 000	Akwitania
7	Nicea	347 900	968 903	Prowansja-Alpy-Wybrzeże Lazurowe
8	Nantes	281 800	763 000	Kraj Loary
9	Strasburg	272 700	702 412	Alzacja
10	Tulon	166 800	565 000	Prowansja-Alpy-Wybrzeże Lazurowe
11	Rennes	209 900	550 000	Bretania
12	Rouen	120 000	520 000	Górna Normandia

[edytuj] Język

Językiem urzędowym we Francji jest francuski, posługuje się nim znaczna większość mieszkańców tego kraju, jednak poza nim istnieje wiele języków regionalnych:

• prowansalski - językiem tym (obecnie uważanym za dialekt francuskiego) posługuje się około 2 mln ludzi w południowej Francji (Prowansja, Delfinat, Langwedocja)
• bretoński - mówi nim zaledwie 1/3 z 1,5 milionowej populacji Bretończyków zamieszkujących płw. Bretoński w zachodniej Francji
• alzacki - dialekt języka niemieckiego, posługują się nim germańscy Alzatczycy zamieszkujący Alzację we wschodniej Francji
• baskijski - mówi nim kilkadziesiąt tysięcy Basków zamieszkujących prowincję Bearn
• kataloński - posługuje się nim kilkadziesiąt tysięcy Katalończyków zamieszkujących prowincję Roussillion w południowej Francji, przy granicy z Hiszpanią
• arabski - posługuje się nim około 3 mln imigrantów z Afryki Północnej, gł. w większych miastach oraz na lazurowym wybrzeżu
• flamandzki - mówi nim kilkadziesiąt tysięcy ludzi pochodzenia niderlandzkiego, zamieszkujących północną Francję (obszar Calais i Artois)
• korsykański - posługują się nim mieszkańcy Korsyki, jest on zbliżony do dialektów Włoch centralnych (m.in. toskańskich)
• lotaryński - dialekt języka niemieckiego, posługują się nim germańscy Lotaryńczycy zamieszkujący Lotaryngię przy granicy z Niemcami

[edytuj] Literatura

Znani pisarze francuscy to: Francois Rabelais, Michel de Montaigne, Jean Racine, Molier, Alfred de Musset, Stendhal, Gustave Flaubert, Charles Baudelaire, Marcel Proust, Andre Gide, Albert Camus, Anatole France, André Malraux, Antoine de Saint-Exupéry, Jean-Paul Sartre, Michel Houellebecq.

[edytuj] Filozofia

Znani filozofowie francuscy to: Kartezjusz, Wolter, Denis Diderot, Charles de Montesquieu, Henri Bergson.

[edytuj] Kultura

• Literatura francuska
• Malarstwo francuskie
• Muzyka francuska
• Kino francuskie
• Aktorki francuskie
• Francuska kuchnia

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Labour productivity 2003
2. ↑ Differentials in GDP per capita and their decomposition, 2004
3. ↑ OECD Employment Outlook 2005 - Statistical Annex
4. ↑ Palette énergétique

[edytuj] Zobacz też

• władcy Francji
• francuskie kolonie w Ameryce Północnej
• zamki nad Loarą
• kuchnia francuska
• flaga Francji
• godło Francji