Jądrowce
Z Wikipedii
| Jądrowce |
|---|
| Systematyka |
| Domena: jądrowce |
| Nazwa systematyczna |
| Eukaryota Whittaker & Margulis, 1978 |
Jądrowce, organizmy jądrowe, organizmy eukariotyczne, eukarionty, eukarioty, karionty, karioty (nazwa naukowa: Eucaryota) - organizmy zbudowane z komórek z jądrem komórkowym, odgraniczonym od cytoplazmy podwójną błoną białkowo-lipidową.
W zależności od ujęcia systematycznego jądrowce są traktowane jako królestwo, nadkrólestwo, cesarstwo lub domena.
Komórki eukariotyczne są znacznie większe od prokariotycznych. Choć zmienność rozmiarów i jednych i drugich jest bardzo duża, "typowe" proporcje objętości są rzędu tysiąc do jednego.
Spis treści |
[edytuj] Ewolucja
Prawdopodobnie organizmy eukariotyczne wywodzą się z prokariotycznych archeanów, jednak ich wczesne dzieje ewolucyjne są słabo znane. Uznaje się za możliwe, że po prokariotycznych jeszcze przodkach wczesne jądrowce odziedziczyły zdolność do ruchu ameboidalnego i fagocytozy, lecz znacznie ją udoskonaliły. Głównym jednak "wynalazkiem" była reorganizacja materiału genetycznego. Komórka eukariotyczna zawiera wielokrotnie więcej materiału genetycznego niż prokariotyczna, dzięki czemu jest w stanie produkować więcej typów białek i ma potencjalnie nieograniczone możliwości regulacji. Materiał genetyczny występuje tu w postaci wielu, skupionych w jądrze chromosomów. Są to liniowe fragmenty DNA związanego z licznymi białkami, które chronią go, powielają i precyzyjnie sterują ekspresją. Komórki eukariotyczne posiadają wiele organelli - zarówno analogiczne do występujących u prokariotów np. rybosomy czy chromosomy (odpowiadające bakteryjnemu genoforowi) jak i takie, których u żadnych prokariotów nie ma. Do tych drugich należy retikulum endoplazmatyczne wraz z błoną jądrową oraz mitochondria i plastydy (np. chloroplasty). Przynajmniej te dwa ostatnie pochodzą ze stosunkowo późnej w skali ewolucyjnej endosymbiozy komórek wczesnych jądrowych z bakteriami i sinicami. Wreszcie około miliarda lat temu komórki eukariotyczne wykształciły możliwość rozmnażania drogą płciową, co jeszcze bardziej zwiększyło ich możliwości ewolucyjne.
[edytuj] Podział systematyczny
Podział naturalny jądrowców przysparza wiele problemów z powodu niejasności o pokrewieństwie wielu grup systematycznych. Dawniejsze wnioskowanie o relacjach między poszczególnymi grupami na podstawie podobieństwa skutkowało wieloma błędami w związku z trudnością identyfikowania wpływu konwergencji i wtórnego upraszczania budowy. Od lat 80. XX wieku zaznaczył się wyraźny postęp w systematyce jądrowców. Wynika on z uwzględnienia takich źródeł o pokrewieństwie jak podobieństwo rRNA, grzebieni mitochondrialnych i aktyny. Mimo, że wciąż wiele grup jądrowców oczekuje na ustalenie powiązań filogenetycznych, znane obecnie relacje pokrewieństwa pozwalają na wyróżnienie sześciu "supergrup" i określenie należących do nich linii rozwojowych[1] [2]:
- Opisthokonta
- Fungi Linnaeus, 1753 emend. Cavalier-Smith, 1981, 1987 - grzyby
- Basidiomycota de Barry, 1866, emend. Schaffer, 1975 - podstawczaki
- Uredinomycetes Swann i Taylor, 1995 - rdzaki
- Ustilaginomycetes Bower, Oberw i Vanky, 1997 - głownie
- Ascomycota Barkeley, 1857 - workowce
- Microsporidia Balbiani, 1882 - mikrosporydia
- Glomeromycota Schussler i in., 2001 - grzyby mikoryzowe
- Zygomycota Fischer, 1892, emend. Benjamin, 1979, emend. Benny i in., 2001 - sprzężniowce
- Chytridiomycetes de Barry, 1863, emend. Sparrow, 1958, emend. Cavalier-Smith, 1981 - skoczkowce
- Mesomycetozoa Mendoza i in., 2002, emend Adl. i in., 2005
- Choanomonada Kent, 1880 - wiciowce kołnierzykowe
- Metazoa Haeckel, 1874 - zwierzęta (wielokomórkowce)
- Porifera Grant, 1836 - gąbki
- Trichoplax von Schultze, 1883 - płaskowce
- Mesozoa van Beneden, 1877 - wielokomórkowce pośrednie (planulopodobne)
- Animalia Linnaeus, 1758 - zwierzęta
- Fungi Linnaeus, 1753 emend. Cavalier-Smith, 1981, 1987 - grzyby
- Amoebozoa Lühe, 1913, emend. Cavalier-Smith, 1998 (ameby i kilka gatunków bez mitochondriów)
- Tubulinea Smirnov i in., 2005
- Flabellinea Smirnov i in., 2005
- Stereomyxida Grell, 1966
- Acanthamoebidae Sawyer i Griffin, 1975
- Entamoebidae Cavalier-Smith, 1993
- Mastigamoebidae Goldschmidt, 1907
- Pelomyxa Greef, 1874
- Eumycetozoa Zopf, 1884, emend. Olive, 1975
- Excavata
- Fornicata Simpson, 2003
- Malawimonas O'Kelly i Nerad, 1999
- Parabasalia Honigberg, 1973
- Preaxostyla Simpson, 2003
- Jakobida Cavalier-Smith, 1993, emend. Adl i in., 2005
- Heterolobosea Page i Blanton, 1985
- Euglenozoa Cavalier-Smith, 1981, emend. Simpson, 1997
- Rhizaria
- Cercozoa Cavalier-Smith, 1998, emend. Adl i in., 2005
- Haplosporidia Caullery i Mesnil, 1899
- Foraminifera d'Orbigny, 1826 - otwornice
- Gromia Dujardin, 1835
- Radiolaria Müller, 1858, emend. Adl i in., 2005 - promienice
- Archaeplastida - rośliny
- Glaucophyta Skuja, 1954 - glaukocystofity
- Rhodophyceae Thuret, 1855, emend. Rabenhorst, 1863, emend. Adl i in., 2005 - krasnorosty
- Chloroplastida Adl i in., 2005 - rośliny zielone
- Chlorophyta Pascher, 1914, emend. Lewis i McCourt, 2004
- Chlorodendrales Fritsch, 1917
- Prasinophytae Cavalier-Smith, 1998, emend. Lewis i McCourt, 2004 - prazynofity
- Mesostigma Lauterborn, 1894, emend. McCourt w Adl i in., 2005
- Charophyta Karol i in., 2001, emend. Lewis i McCourt, 2004 - ramienice (wraz z roślinami lądowymi)
- Chromalveolata
- Cryptophyceae Pascher, 1913, emend. Schoenichen, 1925 - kryptomonady
- Haptophyta Hibberd, 1976, emend. Edvardsen i Eikrem, 2000 - haptofity
- Stramenopiles Patterson, 1989, emend. Adl i in., 2005 - m.in. złotowiciowce, rafidofity, różnowiciowce, brunatnice, okrzemki,
- Alveolata Cavalier-Smith, 1991 - m.in. dinofity, apikompleksy, orzęski.
Najbardziej popularny w XX w. podział jądrowców Roberta Whittakera i Lynn Margulis z 1978 r. wyróżniał 4 niższe taksony w randze królestw:
Niedoskonałość tego podziału związana jest z parafiletycznym charakterem grupy protistów.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Adl, S.M., Simpson, A.G.B., Farmer, M., & 25 innych 2005.The new higher-level classification of eukaryotes with emphasis on the taxonomy of protists. Journal of Eukaryotic Microbiology, 52, 399-451.
- ↑ Simpson, A.G.B. & Roger, A.J. 2004.The real 'kingdoms' of eukaryotes. Current Biology 14, R693-696.
