rok 1911 / MCMXI
XIX wiek · XX wiek · XXI wiek
1909 « 1910 « 1911 » 1912 » 1913
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
- Kraków - "pierwszy zjazd miłośników ojczystych zabytków", na którym sformułowano nowoczesne poglądy konserwatorskie.
- Powstał klub sportowy RKS Marymont Warszawa.
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 1 stycznia - Terytorium Północne zostało politycznie oddzielone od Australii Południowej i przeszło pod kontrolę władz federalnych.
- 3 stycznia - w londyńskiej dzielnicy East End doszło do strzelaniny między Metropolitalną Policją i Gwardią Szkocką, a kryminalnym gangiem łotewskich anarchistów.
- 4 stycznia - Maria Skłodowska-Curie złożyła własną kandydaturę do Akademii Francuskiej.
- 10 stycznia - major miasta San Diego w Kalifornii, Jimmie Erickson, jako pierwszy wykonał zdjęcia swego miasta z „lotu ptaka” (aerofotografia).
- 18 stycznia - Eugene Ely, amerykański pilot, wylądował na pokładzie okrętu krążownika pancernego USS Pennsylvania stacjonującego w porcie San Francisco. Było to pierwsze na świecie lądowanie samolotu na pokładzie jednostki pływającej.
- 21 stycznia - odbył się pierwszy Rajd Monte Carlo (Rallye Automobile Monte Carlo).
- 26 stycznia - Glenn H. Curtiss odbył pierwszy pomyślny lot hydroplanem.
- 30 stycznia - niszczyciel USS Terry dokonał pierwszej operacji ratunkowej samolotu rozbitego w morzu, uratował życie Jamesa McCurdy - 18,5 km od wybrzeża Kuby na wysokości Hawany.
- 18 lutego - po raz pierwszy samolot oficjalnie został użyty do przewozu przesyłek pocztowych (Poczta Lotnicza). Stało się to w Indiach, kiedy pilot Henri Pequet przewiózł 6,500 listów na dystans 13 km z miejscowości Allahabad do Naini.
- 1 marca - José Batlle y Ordóñez został wybrany prezydentem Urugwaju.
- 8 marca - po raz pierwszy obchodzono Dzień Kobiet.
- 24 marca - w Danii została zniesiona kara śmierci i kara chłosty.
- 25 marca - pożar w szwalni (Triangle Shirtwaist Factory) w Nowym Jorku pozbawił życia 145 osób. Była to największa katastrofa przemysłowa w tym mieście.
- 29 marca - Armia Stanów Zjednoczonych formalnie przyjęła Pistolet Colt M1911 jako standard krótkiej ręcznej broni palnej. Dało to pistoletowi oznaczenie numerowe (M1911).
- 6 kwietnia - przywódca powstania albańskiego przeciw Imperium Osmańskiemu, Dedë Gjon Luli Dedvukaj, wywiesił flagę Albanii w miejscowości Tuzi w Czarnogórze pierwszy raz od czasu Skanderbega.
- 13 kwietnia - rewolucja meksykańska: rebelianci zajęli miejscowość Agua Prieta w stanie Sonora, w pobliżu granicy USA. Wojska rządowe zajęły tą miejscowość ponownie 17 kwietnia, kiedy przywódca rebeliantów Czerwony Lopez był pijany.
- 19 kwietnia - rewolucja meksykańska: oddziały rewolucyjne Francisca Madero obległy miasto Ciudad Juárez; broniący miasta generał Juan J. Navarro odmówił poddania się.
- 30 kwietnia - iskry z palącego się stogu siana spowodowały wielki pożar, który zniszczył większość budynków śródmieścia miasta Bangor w stanie Maine.
- 8 maja - rewolucja meksykańska: Pancho Villa zaatakował odziały rządowe stacjonujące w mieście Ciudad Juárez bez pozwolenia Francisca Madero. Oddziały rządowe poddały się 10 maja.
- 11 maja - wystawa futurystów w Mediolanie.
- 15 maja - Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał międzynarodową korporację kierowaną przez Johna D. Rockefellera, Standard Oil, za „nieracjonalny” monopol. Sąd nakazał, zgodnie z „Sherman Antitrust Act” - ustawą antymonopolową, podział korporacji.
- 17 maja - rewolucja meksykańska: Porfirio Diaz został przekonany do zrezygnowania z prezydentury, jednak nie uczynił tego oficjalnie.
- 21 maja - rewolucja meksykańska: podpisano układ pokojowy pomiędzy rebeliantami z Madero a rządowymi oddziałami w Ciudad Juárez.
- 23 maja - uroczystość otwarcia Nowojorskiej Biblioteki Publicznej (ang. New York Public Library).
- 24 maja - rewolucja meksykańska: oddziały rządowe ostrzelały demonstracje przeciw Porfirio Diaz’owi w stolicy Meksyk – około 200 osób zostało zabitych. Oficjalnie strona rządowa twierdziła, że tylko 40 osób poniosło śmierć.
- 25 maja - rewolucja meksykańska: Porfirio Díaz podpisał rezygnację z prezydentury i udał się do Veracruz. 31 maja opuścił Meksyk i udał się na wygnanie do Francji.
- 30 maja - pierwszy wyścig Indianapolis 500. Zwycięzcą został Ray Harroun, jadący samochodem marki Marmon.
- 31 maja - zwodowano statek RMS Titanic
- 7 czerwca - rewolucja meksykańska: Francisco Madero przybył do stolicy Meksyku tuż po lokalnym trzęsieniu ziemi.
- 14 czerwca - w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii rozpoczął się strajk marynarzy.
- 15 czerwca - w Nowym Jorku zarejestrowano firmę Computing Tabulating Recording, późniejszy IBM.
- 16 czerwca - ważący 772 gramy kamienny meteoryt uderzył w ziemię w hrabstwie Columbia w stanie Wisconsin w pobliżu wioski Kilbourn, spowodował zniszczenie stodoły.
- 22 czerwca - Jerzy V i Maria Teck zostali koronowani w Opactwie Westminsterskim w Londynie.
- 28 czerwca - meteoryt pochodzenia marsjańskiego, później zwanym „Meteorytem z Nakhla”, uderzył w ziemię w okolicy Aleksandrii w Egipcie, rzekomo zabijając psa.
- 1 lipca - pojawienie się niemieckiego okrętu SMS Panther w marokańskim porcie Agadir wzmogło napięcie międzynarodowe przed pierwszą wojną światową (drugi kryzys marokański).
- 24 lipca - Hiram Bingham odkrył osady Inków w Machu Piccu.
- 8 sierpnia - Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił prawo (Public Law 62-5) określające liczbę członków Izby Reprezentantów na 435 osób. Prawo weszło w życie w roku 1913.
- 9 sierpnia - w miejscowości Raunds w hrabstwie Northamptonshire odnotowano rekordową temperaturę 36,7°C (98°F). Była to najwyższa temperatura zmierzona w Wielkiej Brytanii do roku 1990.
- 10 sierpnia - po raz pierwszy brytyjscy członkowie parlamentu głosowali za przyznaniem sobie płacy.
- 22 sierpnia - w Luwrze odkryto kradzież obrazu Mona Lisa, później złodziej Vincenzo Peruggia został schwytany. W 1913 r. obraz wrócił na swe miejsce.
- 7 września – francuski poeta Guillaume Apollinaire został aresztowany. Policja podejrzewała go o kradzież obrazu Mona Lisa z muzeum w Luwrze. Później poeta został zwolniony.
- 20 września - liniowiec RMS Olympic, jeden z trzech statków typu Olympic, do którego – oprócz jego samego – należał najsłynniejszy parowiec świata Titanic oraz Britannic, zderzył się z krążownikiem Royal Navy HMS Hawke w pobliżu portu Southampton.
- 25 września - francuski okręt Liberté eksplodował w porcie wojennym w Tulonie.
- 29 września - Włochy wypowiedziały wojnę Turcji.
- październik - pierwsza konferencja fizyków w Międzynarodowym Instytucie Fizyki i Chemii Solvay w Brukseli. Przewodniczył jej fizyk holenderski Hendrik Antoon Lorentz, najmłodszym uczestnikiem konferencji był Albert Einstein. W konferencji uczestniczyła również Maria Skłodowska-Curie.
- 10 października - powstała Republika Chińska, inaczej Tajwan.
- 10 października - Robert Laird Borden został ósmym z rzędu premierem Kanady.
- 16 października - rewolucja meksykańska: Felix Diaz, bratanek Porfirio Diaza, zajął port Veracruz. Było to przejawem rebelii przeciw prezydentowi Francisco Madero.
- 18 października - rewolucja w Chinach pod przewodnictwem Sun Jat-sena obaliła ostatniego cesarza Chin z dynastii Qing Pu Yi (cesarz Pu Yi oficjalnie abdykował 12 lutego 1912 roku).
- 24 października - Orville Wright w Karolinie Północnej ustanowił rekord 9 minut i 45 sekund przebywania w powietrzu wykorzystując szybowiec. Rekord ten utrzymał się przez następne 10 lat.
- 1 listopada - pierwsze rzekome użycie samolotów w celach militarnych; dokonali tego Włosi podczas działań bojowych przeciw Turkom w Trypolitanii. (inne źródła podają datę 5 marca 1912 - jako samolotów rozpoznawczych i 16 października 1912 - pierwsze bombardowanie przez pilotów bułgarskich)
- 3 listopada - samochód Chevrolet oficjalnie wszedł do sprzedaży, by konkurować z produkowanym przez Forda modelem T.
- 4 listopada - w Danii zwodowano pierwszy statek oceaniczny z silnikiem Diesla o nazwie „Selandia”.
- 5 listopada - armia włoska zajęła Trypolis i Cyrenajkę. Parlament włoski potwierdził aneksję byłych ziem Imperium Osmańskiego w dniu 25 lutego 1912 roku.
- 11 listopada - anomalia pogodowa we wschodnich stanach środkowo-północnych (ang. Midwest) w USA; w wielu miejscowościach w tym samym dniu odnotowano rekordowe wysokie temperatury powietrza i rekordowe niskie temperatury.
- 11 listopada - wielki pożar wybuchł w mieście Visoko w Bośni i Hercegowinie, 450 budynków spłonęło.
- 15 listopada - książę Louis Honoré Charles Antoine de Grimaldi, późniejszy władca Księstwa Monako jako Ludwik II Grimaldi, oficjalnie uznał swoją nieślubną córkę Charlotte Louvet jako spadkobierczynię tronu.
- 16 listopada - trzęsienie ziemi w Szwabii w południowych Niemczech.
- 11 grudnia - w mieście Nowe Delhi Jerzy V i Maria Teck zostali koronowani na cesarza i cesarzową Indii.
- 12 grudnia - stolica Indii została przeniesiona z Kalkuty do Nowe Delhi (ang. New Delhi).
- 14 grudnia - Roald Amundsen zdobył biegun południowy.
- 21 grudnia - anarchistyczny gang (Bonnot gang), operujący na terenie Francji i Belgii w latach 1911- 1912, dokonał swego pierwszego rabunku.
- 23 grudnia - Konstanty Stanisławski i Edward Gordon Craig przedstawieniem Hamleta otwarli Moskiewski Teatr Sztuki.
- 24 grudnia - otwarto szybką linię kolejową (ang. Lackawanna Cutoff) o długości 45,8 km (28,45 mili), łączącą Port Morris w stanie New Jersey i Slateford w stanie Pensylwania.
- 29 grudnia - Sun Jat-sen został pierwszy prezydentem Republiki Chińskiej.
- Skonstruowano pierwszą maszynę do pisania w języku urdu.
- W Kanadzie powstała pierwsza na świecie agencja rządowa (ang. Parks Canada) zajmująca się Parkami Narodowymi.
- Założono państwowy Uniwersytet Islandzki w Reykjavíku.
- Opublikowano najsłynniejsze, jedenaste wydanie (1910–1911) Encyklopedii Britannica (ang. Encyclopædia Britannica Eleventh Edition).
- Ernest Rutherford wydedukował istnienie cząstek elementarnych jądra atomowego na podstawie eksperymentów z pierwiastkami radioaktywnymi.
- Heike Kamerlingh-Onnes odkrył zjawisko nadprzewodnictwa.
- Maria Skłodowska-Curie otrzymała Nagrodę Nobla z dziedziny chemii. Pierwszy raz otrzymała tą nagrodę wraz z mężem Pierrem Curie i Henrim Becquerelem za pracę w dziedzinie fizyki w roku 1903.
[edytuj] Urodzili się
- 6 stycznia - Kazimierz Rudzki, polski aktor (zm. 1976)
- 31 stycznia - Władysław Mazurkiewicz, seryjny morderca, zwany "eleganckim mordercą" (zm. 1957)
- 3 lutego - Jehan Alain, francuski kompozytor (zm. 1940)
- 6 lutego - Ronald Reagan, amerykański aktor i prezydent w latach 1981-1989 (zm. 2004)
- 3 marca - Jean Harlow, amerykańska aktorka (zm. 1937)
- 7 marca - Stefan Kisielewski, polski prozaik, publicysta, kompozytor, krytyk muzyczny, współzałożyciel i członek Unii Polityki Realnej (zm. 1991)
- 24 marca - Joseph Barbera, amerykański twórca filmów animowanych (zm. 2006)
- 3 kwietnia - Stanisława Walasiewicz, polsko-amerykańska lekkoatletka (zm. 1980)
- 8 kwietnia - Melvin Calvin, amerykański fizykochemik (zm. 1997)
- 8 kwietnia - Emil Cioran, rumuński pisarz (zm. 1995)
- 18 kwietnia - Wilhelm Banse, niemiecki polityk (zm. 1965)
- 23 kwietnia - Józef Cyrankiewicz, polski działacz socjalistyczny, premier Polski (zm. 1989)
- 11 maja - Zdzisław Henneberg, polski pilot myśliwski (zm. 1941)
- 20 maja - Mieczysław Lesz, polski ekonomista i działacz polityczny (zm. 1998)
- 27 maja - Maria Kaniewska, polska scenarzystka, reżyserka i aktorka (zm. 2005)
- 21 czerwca - Hanna Malewska, polska pisarka (zm. 1983)
- 25 czerwca - William Howard Stein, amerykański biochemik, laureat Nagrody Nobla w 1972 (zm. 1980)
- 30 czerwca - Czesław Miłosz, polski poeta, laureat Nagrody Nobla z dziedziny literatury w roku 1980 (zm. 2004)
- 9 lipca - John Wheeler, amerykański fizyk
- 14 lipca - Tadeusz Fijewski, polski aktor teatralny i filmowy (zm. 1978)
- 16 lipca - Ginger Rogers, amerykańska tancerka i aktorka (zm. 1995)
- 31 lipca - Zygmunt Szkocny, twórca najmniejszej książki świata (zm. 2003)
- 2 września - Czesław Janczarski, (wł. Jan Antkiewicz), polski pisarz i poeta, twórca postaci Misia Uszatka (zm. 1971)
- 24 września - Konstantin Czernienko, sekretarz generalny KC KPZR i przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR (zm. 1985)
- 31 października - Włodzimierz Sedlak, polski ksiądz, profesor, twórca polskiej szkoły bioelektroniki i elektromagnetycznej teorii życia (zm. 1983)
- 5 grudnia - Władysław Szpilman, polski pianista (zm. 2000)
[edytuj] Zdarzenia astronomiczne
[edytuj] Nagrody Nobla
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Święta ruchome
|
|