Pu Yi
Z Wikipedii
Pu Yi z dynastii Aisin Gioro (trad. chin. 溥儀; upr. chin. 溥仪, ur. 6 lutego 1906, zm. 17 października 1967) - ostatni cesarz Chin z mandżurskiej dynastii Qing w 1912 r. zmuszony do abdykacji. Od 1932 roku marionetkowy cesarz Mandżurii (Mandżukuo), a od 1950 więzień - najpierw radziecki, a potem chiński. Po uwolnieniu w 1959 został zwykłym obywatelem ChRL i pracował jako ogrodnik, a potem archiwista.
W latach 1920-1932 używał imienia Henry Pu Yi.
Spis treści |
[edytuj] Ostatni cesarz Chin
W roku 1908 został intronizowany po śmierci cesarzowej-wdowy Cixi. W roku 1911 wybuchła demokratyczna rewolucja. Zwołane w Nankinie Zgromadzenie Narodowe uchwaliło tymczasową konstytucję Republiki Chińskiej i wybrało pierwszego prezydenta, którym został Sun Jat-sen, przywódca rewolucyjnego związku Odrodzenia Chin. Młodociany, 6-letni wówczas cesarz, a właściwie jego rodzina, w 1912 roku zrzekła się władzy, w zamian za przyrzeczenie dobrego traktowania, co oznaczało stałe dochody od państwa, luksusowe warunki bytowania oraz rangę obcej głowy państwa w gościnie. Na podstawie ugody, były cesarz otrzymał znaczne przywileje osobiste: honorowy tytuł cesarza, wysoką rentę państwową, ochronę osobistą itp.
[edytuj] Restauracja na dwanaście dni
1 lipca 1917 roku monarchista, generał Zhang Xun (張勛) zbrojnie przywrócił rządy cesarzowi - tylko na dwanaście dni, w czasie których republikański samolot zrzucił na pałac cesarski trzy bomby. Zdarzenie to uważane jest za pierwszy przypadek bombardowania lotniczego w Azji Wschodniej.
[edytuj] Obywatel Republiki
Po ponownym obaleniu, Pu Yi stał się oficjalnie prywatnym obywatelem, jakkolwiek nie mógł się uskarżać na warunki materialne. Mieszkał w tym okresie w rezydencji swego ojca, drugiego księcia Chun. Te ulgowe warunki obowiązywały jednak tylko do 1924. Wtedy musiał opuścić pałac w Pekinie i został wydalony do Tianjinu, na teren koncesji japońskiej, gdzie przebywał pod opieką policji japońskiej.
[edytuj] Czternaście lat Mandżukuo
Po agresji na Chiny w 1931 i opanowaniu północno-wschodnich Chin, Japończycy proklamowali tam utworzenie zależnego od Japonii Cesarstwa Mandżukuo. Cesarzem 1 marca 1932 mianowano 28-letniego Pu Yi, jako Pu I, który początkowo był prezydentem. Pu Yi we wszystkim ulegał Japończykom, żywiąc skrycie nadzieję, że cesarstwo zostanie restaurowane w całych Chinach. Jego podpis widniał na wszystkich rozkazach, jakie podsuwali mu Japończycy. Nie miał nic do powiedzenia w kwestii rządzenia swoim państwem, zredukowany do roli marionetki. Co wszelako nie umniejsza - sam to przyznaje w swej autobiografii - jego winy, jako że służył okupantowi za parawan, za którym dokonywali podporządkowania sobie Chin i licznych zbrodni.
Cesarstwo było główną wojskowo-gospodarczą bazą wypadową w wojnie z Chinami. Gdy 8 sierpnia 1945 ZSRR wypowiedział wojnę Japonii, uderzając przede wszystkim na Mandżukuo, cesarz wraz z bratem ewakuowali się śpiesznie do Korei, skąd mieli drogą morską udać się do Japonii. Jednak wobec zablokowania bombardowanych portów, zawrócili na lotnisko w Mukdenie, stolicy Mandżukuo, gdzie przygotowano dla nich samolot. W nocy 18 sierpnia wokół miasta niespodziewanie lądowały rosyjskie wojska desantowe i obaj bracia aresztowani zostali w poczekalni dworca lotniczego.
[edytuj] Więzień i obywatel ChRL
Po klęsce Japonii (1945) został wzięty do niewoli przez wojska radzieckie i aż do roku 1950 przebywał u Rosjan w niewoli. Następnie został wydany władzom ChRL i przebywał aż do roku 1959 w więzieniu dla zbrodniarzy wojennych, w celu odbycia reedukacji. Na mocy specjalnej amnestii uwolniono Pu Yi i jego braci, którzy zamieszkali w Pekinie. Ostatni cesarz pracował pewien czas jako ogrodnik w ogrodzie botanicznym, a następnie archiwista. Zasiadał m.in. w Ludowej Konsultatywnej Konferencji Politycznej. W ChRL nosił nazwisko Aixinjueluo Pu Yi.
1 maja 1962 r. ożenił się z pielęgniarką Li Shuxian. Według Jia Yinghua, autora biografii Pu Yi z 2001 r., nowa żona wielokrotnie groziła mu rozwodem, bo uważała go za niedorajdę i impotenta. Jej zapędy powstrzymał premier Zhou Enlai, bo rozwód popsułby wizerunek szczęśliwego, zresocjalizowanego byłego cesarza.
Jia utrzymuje również, że Pu Yi był homoseksualistą. Potwierdzeniem tej tezy mają być jego nieudane związki z kobietami i brak potomstwa. Homoseksualistą miał być również Reginald Johnston, pierwszy w historii cudzoziemiec, którego wpuszczono do Zakazanego Miasta, a który był nauczycielem młodego cesarza.
Pu Yi zmarł w roku 1967 w wieku 61 lat.
[edytuj] Autobiografia
Pod kierunkiem chińskich władz Pu Yi napisał dwutomową autobiografię, której pierwsze wydanie ukazało się w naszym kraju w latach 1988-1989 pod tytułem Byłem ostatnim cesarzem Chin. Książkę sfilmował w 1987 roku Bernardo Bertolucci pod tytułem Ostatni cesarz. Młodszy brat cesarza, Pu Renjie, był konsultantem włoskiego reżysera.
Uważa się, że w biografii Pu Yi pomniejszył swoją rolę w opisywanych wydarzeniach, żeby uniknąć egzekucji, która groziła w ChRL za kolaborację z Japończykami.
| Poprzednik Guangxu |
Cesarz Chin 1908 - 1911 |
Następca Był ostatnim cesarzem Chin |
