Łotwa

Z Wikipedii

Latvijas Republika Republika Łotewska
Flaga Łotwy Herb Łotwy
Dewiza: (łot.) Tēvzemei un Brīvībai (Dla Ojczyzny i Wolności)
Hymn: Dievs, Sveti Latviju (Boże, błogosław Łotwę)
Język urzędowy	łotewski
Język używany	łotewski, rosyjski
Stolica	Ryga
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Valdis Zatlers
Szef rządu	premier Ivars Godmanis
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	121. na świecie 64 589 km² 1000 km² (1,55%)
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	141. na świecie 2 268 6001▼ 35 osób/km²
Jednostka monetarna	łat (LVL)
Niepodległość	od ZSRR 21 sierpnia 1991
Religia dominująca	luteranizm
Strefa czasowa	UTC +2 - zima UTC +3 - lato
Kod ISO 3166	LV
Domena internetowa	.lv
Kod samochodowy	LV
Kod telefoniczny	+371
1  Dane szacunkowe na kwiecień 2008 roku za Latvijas Statistika (lv); World Gazetteer szacuje liczbę ludności w 2008 roku na ok. 2 268 000 (źródło) (en); CIA The World Factbook szacuje liczbę mieszkańców na lipiec 2008 roku na ok. 2 245 000 (źródło:CIA) (en)

Łotwa (łot. Latvija, Republika Łotewska – Latvijas Republika) – państwo w Europie Północnej powstałe w 1918 roku. Od strony lądowej graniczy z Litwą (453 km), Białorusią (141 km), Rosją (217 km) i Estonią (339 km). Łączna długość granic lądowych wynosi 1150 km, ponadto Łotwa posiada 531 km wybrzeża Morza Bałtyckiego. Łotwa jest członkiem Unii Europejskiej od 1 maja 2004 i NATO od 29 marca 2004, poza tym należy do ONZ, OBWE, Rady Europy oraz Rady Bałtyckiej i Rady Państw Morza Bałtyckiego.

Spis treści 1 Ustrój polityczny 2 Demografia 2.1 Miasta Łotwy 3 Religia 4 Historia 5 Geografia 5.1 Rzeźba i budowa geologiczna 5.2 Klimat 6 Gospodarka 6.1 Podział administracyjny 7 Turystyka 8 Tablice rejestracyjne 9 Kontrowersja 10 Galeria 11 Zobacz też 12 Linki zewnętrzne 13 Przypisy

[edytuj] Ustrój polityczny

Organem ustawodawczym jest jednoizbowy parlament – Sejm (Saeima), składający się ze 100 parlamentarzystów wybieranych na czteroletnią kadencję. Prezydent jest wybierany przez Sejm na kadencję trwającą 4 lata. Reprezentuje on państwo na arenie międzynarodowej, jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych Łotwy, a także ma prawo powoływać i odwoływać ambasadorów i innych przedstawicieli państwa.

Organem wykonawczym jest Gabinet Ministrów (Ministru kabinets), składający się z premiera i ministrów przez niego powołanych. Premier wyznaczany jest przez prezydenta państwa. Gabinet Ministrów musi otrzymać wotum zaufania w Sejmie, jest przed nim także odpowiedzialny za swoje działania.

Partie polityczne mające reprezentację w parlamencie: Nowa Era (Jaunais laiks, JL), Pierwsza Partia Łotwy (Latvijas Pirmā Partija, LPP), Łotewska Partia Socjalistyczna (Latvijas Sociālistiskās partija, LSP), Łotewska Partia Zielonych (Latvijas Zaļā partija, LZP), Łotewska Unia Rolników (Latvijas Zemnieku savienība, LZS), Dla praw człowieka w Zjednoczonej Łotwie (Par cilvēka tiesībām vienotā Latvijā, PCTVL), Partia Ludowa (Tautas partija, TP), Ludowa Partia Harmonii (Tautas Saskaņas partija, TSP), Dla Ojczyzny i Wolności (Tēvzemei un Brīvībai/LNNK, TB/LNNK).

[edytuj] Demografia

W wyniku włączenia Łotwy do ZSRR przesiedlono tam wtedy wielu Rosjan. Dziś większość z Rosjan mieszkających na Łotwie nie zna języka łotewskiego co powoduje, że Łotwa nie chce przyznać wielu z nich obywatelstwa.

• skład etniczny (narodowości): Łotysze 59,8%, Rosjanie 28,1%, Białorusini 3,8%, Ukraińcy 2,4%, Polacy 2,4%, Litwini 1,3%, Liwowie 0,08%, inne 2,2%
• języki: łotewski (oficjalny), rosyjski, białoruski, polski, liwski, łatgalski i inne
• wyznania: luterańskie (głównie Łotysze z zachodniej części kraju), rzymskokatolickie (głównie Polacy i Łotysze ze wschodniej części kraju), rosyjskie prawosławne (głównie Rosjanie).

[edytuj] Miasta Łotwy

Ryga

Dyneburg

Lipawa

	miasto	liczba mieszkańców (2004)	kraina historyczna
1	Ryga	735 241	Liwonia
2	Dyneburg	111 231	Łatgalia
3	Lipawa	86 476	Kurlandia
4	Jełgawa	66 088	Semigalia
5	Jurmała	55 452	Liwonia
6	Windawa	44 130	Kurlandia
7	Rzeżyca	37 223	Łatgalia
8	Valmiera	27 515	Liwonia
9	Jēkabpils	26 956	Semigalia / Łatgalia
10	Ogre	26 170	Liwonia

[edytuj] Religia

Dominującą religią na Łotwie jest katolicyzm, ale tylko 7% Łotyszy praktykuje regularnie.^[1]
Główne wyznania to:

• Katolicyzm - ok. 450 tys.,^[2]
• Luteranizm - ok. 400 tys., (głównie Łotysze)
• Prawosławie - 350 tys. (głównie Rosjanie)
• Inne grupy wyznaniowe - ok. 20 tys.^[3]

Według ostatniego Eurobarometru z 2005 roku^[4] 37% Łotyszy deklaruje wiarę w istnienie Boga, 49% wierzy, że istnieje jakaś siła wyższa, a tylko 10% nie wierzy w istnienie Boga, ducha czy innej "mocy". Liczba niewierzących to ok. 1,1 mln^[5].

[edytuj] Historia

Kraj zasiedlany był przez plemiona bałtyckie, oraz ugrofińskie na północy od IX do XI wieku. Od końca XII w. penetracja niemiecka. Od tego czasu zaczęły się tam silne i długie wpływy niemieckie i skandynawskie. W XIII w. podbity przez Niemiecki Zakon Kawalerów Mieczowych i schrystianizowany. Od tej pory stanowił część Inflant- obszaru obejmującego dzisiejszą Łotwę i Estonię gdzie ludność miejska mówiła głównie po niemiecku, a ludność wiejska po łotewsku oraz w północnej części- estońsku i innych językach grupy fińskiej. Z powodu specyfiki niemieckiego państwa zakonnego i wynikających z tego wewnętrznych konfliktów Łotysze nie zostali do końca zgermanizowani i przetrwali, jako naród, do dziś, choć wpływ kultury niemieckiej i skandynawskiej na Łotyszy jest silny. W 1561 włączony do Rzeczpospolitej Obojga Narodów(Kurlandia i Semigalia jako lenno). W latach od 1621 do 1629 część północna zdobyta przez Szwecję. W XVIII w. kraj włączony do Cesarstwa Rosyjskiego. Podczas I wojny światowej pod okupacją niemiecką. 18 listopada 1918 proklamowanie niepodległości. W latach od 1918 do 1919 walki z oddziałami niemieckimi i radzieckimi. W latach 1934-1940 rządzona autorytarnie przez Kārlisa Ulmanisa. W pakcie Ribbentrop-Mołotow w sowieckiej strefie wpływów: w 1939 utworzenie sowieckich baz wojskowych, od czerwca 1940 okupacja i w sierpniu 1940 włączenie do ZSRR – jako Łotewska SRR (do 1990). W latach 1941-1945 okupacja niemiecka. W maju 1990 deklaracja przywrócenia niepodległości.

[edytuj] Geografia

[edytuj] Rzeźba i budowa geologiczna

Łotwa jest krajem nizinnym. 57% jej terytorium leży poniżej 100 m n.p.m., a tylko 2,5% powyżej 200 m n.p.m. Średnia wysokość n.p.m. wynosi 87 m.

• najwyższy punkt: Gaizinkalns – 312 m n.p.m.
• najniższy punkt: Morze Bałtyckie – 0 m

Północna część kraju położona jest na południowym skłonie tarczy bałtyckiej, natomiast południowa leży na płycie rosyjskiej.

[edytuj] Klimat

Klimat Łotwy jest umiarkowany, przejściowy o cechach morskich na Półwyspie Kurlandzkim i bardziej kontynentalny na wschodzie. Średnie temperatury roczne wahają się pomiędzy 4,5°C a 6,5°C ( w styczniu od -3°C na zachodnim wybrzeżu do -7°C na północnym wschodzie, w lipcu - ok.17°C). Roczne sumy opadów w zachodniej Kurlandii sięgają 750 mm, natomiast na wschodzie nie przekraczają 550 mm.

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Podział administracyjny

Podział Łotwy na 26 okręgów:

Aizkraukle Alūksne Balvi Bauska Dyneburg (Daugavpils) Dobele Gulbene

Jēkabpils Jełgawa (Jelgava) Kieś (Cēsis) Krasław (Krāslava) Kuldīga Limbaži

Lipawa (Liepāja) Lucyn (Ludza) Madona Ogre Preiļi Ryga (Rīga)

Rzeżyca (Rēzekne) Saldus Talsi Tukums Valka Valmiera Windawa (Ventspils)

i 7 miast wydzielonych:

Dyneburg (Daugavpils) Jełgawa (Jelgava) Jurmała (Jūrmala) Lipawa (Liepāja)

Ryga (Rīga) Rzeżyca (Rēzekne) Windawa (Ventspils)

Łotwa składa się z czterech krain historycznych:

• Kurlandia
• Liwonia
• Łatgalia
• Semigalia

[edytuj] Turystyka

Łotwa jest krajem nizinnym, z licznymi wzniesieniami, oraz około 5000 jezior w większości polodowcowych. Słabo urozmaicony krajobraz, oraz także liczne źródła wód mineralnych predestynują Łotwę do stania się miejscem wypoczynku. Dużym atutem Łotwy jest długa linia brzegowa i nadbałtyckie plaże. Najsłynniejszym miastem wypoczynkowym jest otoczona wianuszkiem mniejszych ośrodków Jurmała, skąd można dopłynąć promem do innych portów nad Bałtykiem. Poza Rygą i Jurmałą wielu turystów odwiedza nieodległą od stolicy Siguldę, leżącą na skraju Parku Narodowego Gauja, gdzie podziwiać można: zamki, jaskinie, jeziora, starodrzew. Turyści chętnie odwiedzają także drugie miasto kraju, położony nad Dźwiną Dyneburg.

[edytuj] Tablice rejestracyjne

Nowe tablice rejestracyjne na Łotwie składają się z eurobandu z lewej strony, na którym znajduje się flaga UE, a niżej kod samochodowy Łotwy "LV". Reszta to dwie czarne litery oznaczające serię tablicy rejestracyjnej, myślnik, i jedna do czterech cyfr (liczb mniejszych niż 1000 nie uzupełnia się do czterech cyfr poprzez dodanie z przodu odpowiedniej liczby zer).

Na starych tablicach z lewej strony znajdowała się flaga Łotwy, i kod samochodowy, a dalej dwie czarne litery oznaczające serię tablicy rejestracyjnej, myślnik, i cztery cyfry.

Za dodatkowy koszt (LVL 2,500) są dostępne tablice rejestracyjne z dowolnym tekstem lub kombinacją cyfr.

Tablice rejestracyjne taksówek składają się z liter TX, myślnika i 1-4 cyfr umieszczonych na żółtym tle.

[edytuj] Kontrowersja

Łotwa jest przez Rosję oskarżana o łamanie praw człowieka ludności niełotewskiej. Ludność ta (głównie rosyjska), która znalazła się na terytorium Łotwy po aneksji tej republiki przez ZSRR w 1940 – w większości pozbawiona jest praw wyborczych, co budzi kontrowersje nie tylko Federacji Rosyjskiej, ale także Rady Europy i Unii Europejskiej. Z prawie 650 tys. Rosjan żyjących na Łotwie, tylko 54% (stan na 2006 rok) uzyskało obywatelstwo łotewskie i prawa wyborcze. Jeszcze do roku 2002 kandydaci na posłów i radnych musieli udowadniać swoją dobrą znajomość języka łotewskiego. Zarzuty wobec Łotwy dotyczą też braku zwalczania jakoby narastających tendencji faszystowskich w kraju.

[edytuj] Galeria

[edytuj] Zobacz też

• władze Łotwy na emigracji (1945-1990)
• Łotewska wojna o niepodległość
• Polacy na Łotwie

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Kancelaria prezydenta Łotwy
• Gabinet Ministrów
• Parlament Łotwy – Saeima

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Eunice K. Y. Or: Trust in Religious Institutions does not convey to Church Attendance. Christian Today, 2004-09-23. [dostęp 2007-07-28].
2. ↑ Reliģisko organizāciju locekļu skaits (Latvian). [dostęp 2008-02-18].
3. ↑ Na Łotwie działa ponad 1,2 tys. wspólnot religijnych (Polish). [dostęp 2007-07-28].
4. ↑ Eurobarometer on Social Values, Science and technology 2005 - page 11. [dostęp 2007-05-05].
5. ↑ http://ekai.pl/serwis/?MID=12767