Bangladesz

Z Wikipedii

গনপ্রজাতন্ত্রী বাংলােদশ Ludowa Republika Bangladeszu
Flaga Bangladeszu Godło Bangladeszu
Hymn: Amar Sonar Bangla
Język urzędowy	bengalski
Stolica	Dhaka
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Iajuddin Ahmed
Szef rządu	premier Fakhruddin Ahmed
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	91. na świecie 144 000 km² 10 090 km² (7,01%)
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	7. na świecie 153 547 0001▲ 1066 osób/km²
PKB (2008)  • całkowite   • na osobę	80,5 mld. USD2▲ 497 USD▲
PKB (PPP) (2008)  • całkowite   • na osobę	222,4 mld. USD2▲ 1374 USD▲
Jednostka monetarna	taka (BDT)
Niepodległość	od Pakistanu 26 marca 1971
Strefa czasowa	UTC +6
Kod ISO 3166	BD/BGD/050
Domena internetowa	.bd
Kod samochodowy	BD
Kod telefoniczny	+880
1  Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (źródło: CIA) 2  Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2008 (źródło: IMF)

Bangladesz, Ludowa Republika Bangladeszu (beng. গনপ্রজাতন্ত্রী বাংলােদশ) – państwo w Azji Południowej, położone nad Zatoką Bengalską i graniczące z Indiami i Birmą. Jedno z najgęściej zaludnionych i zarazem najbiedniejszych państw świata. Stolicą Bangladeszu jest Dhaka (dawna Dakka) z 10,5 mln mieszkańców.

Spis treści 1 Pochodzenie nazwy 2 Ustrój polityczny 2.1 Spory i kwestie międzynarodowe 3 Geografia 3.1 Ukształtowanie powierzchni 3.2 Klimat 3.3 Wody 3.4 Flora 3.5 Katastrofy naturalne 3.6 Problemy ekologiczne 3.7 Podział administracyjny 4 Historia Bangladeszu 5 Gospodarka 5.1 Profil gospodarczy 5.2 Przemysł 5.3 Rolnictwo 5.4 Transport 5.5 Łączność 6 Demografia 7 Kultura 8 Przypisy

[edytuj] Pochodzenie nazwy

• Lista etymologii nazw państw

[edytuj] Ustrój polityczny

Bangladesz jest republiką i członkiem Wspólnoty Narodów. Po referendum we wrześniu 1991 roku powrót do systemu demokracji parlamentarnej, ustanowionego na mocy konstytucji z 16 grudnia 1971 roku, która została zmieniona w styczniu 1975 roku aby wprowadzić system prezydencki. Głową państwa jest prezydent, pełniący funkcje głównie reprezentacyjne. Władzę ustawodawczą sprawuje 330-osobowe Zgromadzenie Narodowe (Dźatija Sangsad). 300 posłów wybieranych jest w sposób bezpośredni, a 30 miejsc zarezerwowanych jest dla kobiet, wybieranych w sposób pośredni. Władza wykonawcza należy do rządu odpowiedzialnego przed parlamentem. Władza sądownicza natomiast jest oddzielona i niezależna.

Od 1991 roku rządzi Nacjonalistyczna Partia Bangladeszu, uzyskująca 1 października 2001 roku 195 mandatów. Za nimi plasuje się Liga Ludowa (58 mandatów) i Zgromadzenie Muzułmańskie (17 mandatów).

Główną partią opozycyjną jest Liga Ludowa, która współdziała z Komunistyczną Partią Bangladeszu, Ligą Robotników i Chłopów Bangladeszu, Narodową Ligą Ludową oraz Sojuszem Lewicy.

[edytuj] Spory i kwestie międzynarodowe

• Wciąż nieokreślony pozostaje przebieg granicy z Indiami
• Również z Indiami nadal trwa spór o wyspy South Talpatty i New Moore

[edytuj] Geografia

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

Bangladesz zajmuje wschodnią część Niziny Hindustańskiej, zwaną Niziną Bengalską. Prawie połowę kraju stanowią delty takich rzek jak Brahmaputra, Ganges, czy Meghna. Większa część powierzchni jest równinna z niewielkimi wzniesieniami nad poziom morza. Na południu średnie wysokości to 1-2 m n.p.m. (Sundarban). Natomiast w południowo-wschodniej części kraju ciągną się Góry Czatgańskie, z wysokościami do 1230 m n.p.m. Wybrzeże Bangladeszu pod wpływem cyklonów tropikalnych (tajfunów), monsunów i pływów morskich ulega ciągłym zmianom.

[edytuj] Klimat

Zwrotnikowy wilgotny, monsunowy. Średnia temperatura w styczniu to około 20 C, w maju 28-30 C. Średnia roczna suma opadów od 1800-2000 mm na południowym zachodzie do ponad 3000 mm na północnym wschodzie. Pora deszczowa trwa od kwietnia do maja, oraz od września do października.

[edytuj] Wody

Bardzo gęsta sieć rzek (głównie dopływy Gangesu i Brahmaputry, która łącznie z jeziorami i rozlewiskami zajmuje 8% powierzchni kraju. Występują duże wahania stanów wód.

[edytuj] Flora

Miejsce naturalnej roślinności (głównie lasów monsunowych) zajęły uprawy. W Górach Czatgańskich występują wilgotne lasy równikowe. Natomiast w południowej części delty Gangesu i Brahmaputry lasy namorzynowe i roślinność bagienna.

[edytuj] Katastrofy naturalne

Częste są tajfuny, zwłaszcza latem i jesienią. W roku 1970 rekordowy cyklon zabił około 500 tysięcy ludzi co było jedną z największych klęsk żywiołowych XX wieku. Cyklon tropikalny z 1991 roku zabił około 100 tysięcy osób i spowodował ogromne straty. W latach dziewięćdziesiątych wystąpiło 16 cyklonów. Ponadto duże wahania stanów wód powodują katastrofalne powodzie na większej części kraju. Ponadto w listopadzie 2007 roku przez południową część Bangladeszu przeszedł cyklon Sidr zabijając ponad 2000 osób (dane te wciąż nie są oficjalne, ponieważ trwają poszukiwania osób zaginionych).

[edytuj] Problemy ekologiczne

Wielu ludzi zmuszonych jest żyć i uprawiać ziemię na terenach zalewanych przez powodzie. Ograniczony dostęp do wody pitnej. Występują częste choroby wynikłe ze spożycia zakażonej wody. Zanieczyszczenie wody pestycydami. W południowej i wschodniej części kraju braki wody pitnej z powodu częstych awarii rurociągów. Ponadto degradacja gleby, wycinanie szczątkowych lasów i przeludnienie.

[edytuj] Podział administracyjny

Kraj podzielony jest na 6 prowincji:

	prowincja	stolica
1	Barisal	Barisal
2	Ćottogram	Ćottogram
3	Dhaka	Dhaka
4	Khulna	Khulna
5	Radźszahi	Radźszahi
6	Srihotto	Srihotto

Nazwa każdej prowincji pochodzi odpowiednio od stolicy administracyjnej. Prowincje z kolei są podzielone na 64 dystrykty.

[edytuj] Historia Bangladeszu

Tereny obecnego Bangladeszu należały do Indii pod władaniem brytyjskim. W 1947 roku nastąpił podział na dwie części: Bengal Zachodni, który wszedł w skład Indii oraz Pakistan Wschodni - prowincję Pakistanu. W 1970 ówczesny Pakistan Wschodni spustoszył cyklon Bhola, powodując śmierć ponad 200 000 osób. Działania rządu pakistańskiego były niewystarczające, co spowodowało wzrost i tak już napiętych stosunków między nim a Bengalczykami. Czarę goryczy przelało niedopuszczenie do objęcia funkcji premiera przez Mudżibura Rahmana, mimo że jego partia, Liga Awami, zdecydowanie wygrała wybory. Prezydent Pakistanu, generał Yahya Khan, w porozumieniu z Zulfikarem Alim Bhutto, liderem Partii Ludowej, udaremnił zwołanie parlamentu i bezskutecznie usiłował stłumić ruch niepodległościowy, aresztując Mudżibura Rahmana 25 marca 1971 r. i ogłaszając stan wyjątkowy w Pakistanie Wschodnim. Zamach na demokrację przerodził się w falę krwawych represji: w ramach Operacji "Szperacz" armia pakistańska wymordowała w delcie Gangesu ok. 1-1,5 miliona cywilów i dopuściła się bezprecedensowo straszliwej liczby ok. 200 000 gwałtów. Mimo krwawej okupacji kraju Bengalska Wojna Wyzwoleńcza nie wygasła, prowadzona metodami partyzanckimi pod dowództwem pułkownika M.A.G. Osmaniego. 17 kwietnia 1971 sformowany został na wygnaniu pierwszy rząd Bangladeszu. Armia indyjska wspomogła partyzantkę Bangladeszu, wkraczając 22 listopada 1971 r. na teren Bengalu Wschodniego^[1]. 16 grudnia armia pakistańska skapitulowała. Władzę przejęła Liga Ludowa, pod przewodnictwem Mudżibura Rahmana. Przyjęta w grudniu 1972 roku konstytucja uznała świeckość, demokrację, wolność i socjalizm za filary państwowości kraju. Założenia nowej polityki gospodarczej były wzorowane na Indiach. Tymczasem przeludnienie, korupcja i brak kapitału zagranicznego pogłębiły kryzys gospodarczy i anarchizowały społeczeństwo. Powszechne niezadowolenie obróciło się przeciw Lidze Ludowej i Mudżiburowi Rahmanowi, który został w 1975 roku zamordowany. Przez następne 15 lat wprowadzono rządy wojskowe, które utrzymywały cały czas stan wyjątkowy. W czasie ich rządów prowadzono roboty publiczne i dokonano reprywatyzacji sektora państwowego. Bangladesz rezygnując ze świeckości, zwrócił się w stronę państw arabskich. Jednak cały czas wybuchały antyrządowe demonstracje. Bezrobocie i niski poziom życia oraz zależność od pomocy z zagranicy stały się także podłożem do nastrojów antyindyjskich, szczególnie gdy w Assamie wybuchły zamieszki skierowane przeciwko uchodźcom z Bangladeszu. Odżył również konflikt o wody Gangesu. W grudniu 1990 roku prezydent Hossain Mohammad Ershad został zmuszony do rezygnacji. W lutym 1991 roku odbyły się wybory, w których zwyciężyła Narodowa Partia Bangladeszu, pod przewodnictwem Khaledy Zia.

Po wyborach w 1996 roku na czele rządu stanęła Hasina Wajed, córka Mudżibura Rahmana, przywódczyni Ligi Ludowej.

W 2001 Narodowa Partia Bangladeszu pod przewodnictwem Khaledy Zia powróciła do władzy.

Na przełomie maja i czerwca 2006 Bangladeszem wstrząsały strajki i zamieszki. Do tego doszły blokady dróg wiodących do Dhaki. W styczniu 2007 po kolejnych zamieszkach władzę objął tymczasowy rząd pod kierownictwem Fakhruddina Ahmeda. Będzie pełnił swoje obowiązki do czasu nowych wyborów parlamentarnych, przewidzianych na 2008 rok.

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Profil gospodarczy

Pomimo wysiłków społeczności międzynarodowej i administracji państwowej, Bangladesz pozostaje jednym z najbiedniejszych, najgęściej zaludnionych i najmniej rozwiniętych krajów świata. Podstawą gospodarki jest rolnictwo, przede wszystkim uprawa ryżu. Najważniejszymi przeszkodami rozwoju są częste cyklony, niska wydajność sektora państwowego oraz szybki wzrost liczebności siły roboczej, której nie może wchłonąć rolnictwo. Przerwy w wydobyciu zasobów mineralnych (gaz ziemny), niedostateczne dostawy energii i wolne wdrażanie reform ekonomicznych. Rząd uczynił pewne kroki w kierunku poprawy klimatu dla zagranicznych inwestycji - wynegocjował z międzynarodowymi firmami korzystne kontrakty na wydobycie ropy i gazu, poprawił krajową sieć dystrybucji gazu, rozbudował rurociągi przesyłające gaz i ropę naftową oraz rozpoczął budowę szeregu elektrowni. Postęp w reformowaniu gospodarki jest powstrzymywany przez związki zawodowe, biurokrację i inne grupy nacisku. Potężne powodzie od czerwca do października 1998 roku pozbawiły dorobku całego życia ponad 20 milionów osób. Produkcja zbóż spadła o ponad 4 miliony ton, zmuszając rząd do potrojenia importu żywności, co zachwiało bilansem handlowym kraju. Powodzie zwiększyły uzależnienie kraju od pomocy międzynarodowej. Kryzys finansowy, który dotknął Azję pod koniec lat dziewięćdziesiątych, nie wywarł większego wpływu na gospodarkę.

[edytuj] Przemysł

Bangladesz posiada niewielkie złoża surowców mineralnych. Wydobywa się ropę naftową, gaz ziemny i węgiel kamienny. Przemysł energetyczny wytwarza 111 kWh energii elektrycznej na 1 mieszkańca rocznie. Rozwinięte są gałęzie przemysłu przetwarzające produkty roślinne, zwłaszcza jutowy i bawełniany oraz spożywczy. Ponadto nieliczne zakłady przemysłu chemicznego (głównie produkcja nawozów sztucznych), rafineryjnego (2 rafinerie ropy naftowej), cementowego i maszynowego. Główne ośrodki przemysłowe to Dakka, Ćottogram i Khulna. Duże znaczenie ma także rzemiosło (tkaniny i wyroby codziennego użytku)

[edytuj] Rolnictwo

Rolnictwo stanowi najbardziej zacofany dział gospodarki. Około 45% gospodarstw chłopskich ma poniżej 1 ha. Ponadto ponad połowę ludności rolniczej stanowią bezrolni, gdyż rozpowszechniony jest system dzierżawy ziemi. Obszary rolne stanowią ponad 60% powierzchni kraju, co stanowi jeden z najwyższych wskaźników na świecie. Dominuje uprawa roślin żywieniowych, zwłaszcza ryżu (4/5 powierzchni zasiewów), pszenicy, prosa, batatów, roślin strączkowych, warzyw i bananów. Podstawową rośliną przemysłową jest juta (2/3 zbiorów na eksport). Uprawia się także herbatę, tytoń, trzcinę cukrową, bawełnę, palmę kokosową i przyprawy korzenne (głównie pieprz). Hodowla bydła, bawołów (siła pociągowa), kóz i drobiu ma charakter ekstensywny. Ponadto także morskie i śródlądowe połowy ryb.

[edytuj] Transport

Sieć komunikacyjna jest bardzo słabo rozwinięta. W przewozach główną rolę odgrywa śródlądowy transport wodny (3/4 przewozów towarowych i pasażerskich). Linie kolejowe (2 706 km) i drogowe (207,5 tys. km) nie tworzą spójnej całości z powodu braku mostów na większych rzekach. Główne porty morskie to Ćottogram i Ćalna.

[edytuj] Łączność

System łączności krajowej: niskiej jakości; system łączności międzynarodowej: naziemne stacje satelitarne-2 Intelsat (Ocean Indyjski). Międzynarodowe połączenia radiotelefoniczne i lądowe łącza kablowe do sąsiednich krajów. Działa 740 tys. telefonów stacjonarnych, 1,4 mln komórkowych i 243 tys. użytkowników internetu.

[edytuj] Demografia

Bengalczycy stanowią 98% ludności, pozostali to głównie Biharczycy. Dominującą religią jest islam (wyznaje go 83% ludności). Reszta ludności to głównie Hindusi. Od roku 1950 liczba ludności kraju zwiększyła się o 97 mln, głównie w wyniku wysokiego przyrostu naturalnego osiągającego w 2004 roku 2,08%. Przeciętna długość życia 61,7 roku i należy do najniższych w świecie. 57% ludności to analfabeci. Bangladesz należy do najgęściej zaludnionych (1040 mieszkańca na km) i najsłabiej zurbanizowanych krajów świata. Główne miasta to Dakka, Ćottogram i Khulna.

[edytuj] Kultura

Narodowym zwierzęciem Bangladeszu jest tygrys bengalski, kwiatem lilia wodna, a owocem - owoc drzewa bochenkowego.

Przypisy