Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny
Z Wikipedii
| Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny ros. Ямало-Ненецкий автонoмный oкруг |
|||||
|
|||||
 Położenie w Federacji Rosyjskiej |
|||||
| Stolica | Salechard | ||||
| Powierzchnia | 750.300 km² | ||||
| Liczba ludności (1 stycznia 2005 r.) | 519.300 | ||||
| Gubernator | Jurij. W. Niejołow | ||||
 |
|||||
| Strefa czasowa | 4 rosyjska strefa czasowa, czas moskiewski+2, UTC +5:00 | ||||
Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny (ros. Ямало-Ненецкий автономный округ) - jednostka podziału administracyjnego w obrębie Federacji Rosyjskiej, wchodząca w skład Obwodu Tiumeńskiego.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Powierzchnia
[edytuj] Rzeźba terenu
Na terenie Okręgu występują dwa zasadnicze rodzaje rzeźby terenu: równiny i góry. Równiny w 90% leżą na wysokości poniżej 100 m. n.p.m.
Górska część Okręgu zajmuje niezbyt szeroki pas wzdłuż Uralu Polarnego. Średnia wysokość masywów górskich w tym rejonie to 600-800 m. Sam Ural Polarny wznosi się na wysokość 1.200-1.300 m. Najwyższymi szczytami Jamalsko - Nienieckiego OA są góra Paj-Er - 1.499 m. n.p.m., oraz góra Kołokolnia - 1.305 m. n.p.m.
[edytuj] Klimat
Teren Okręgu leży w trzech strefach klimatycznych: polarnej, subpolarnej i umiarkowanej chłodnej. Miejscowy klimat charakteryzuje się dużymi zmianami temperatury i innych warunków pogodowych na przestrzeni roku, długą, chłodną i surową zimą z silnymi burzami śnieżnymi i zamieciami.
Najniższa zanotowana temperatura to -56°C. Lato jest krótkie - średnio trwa ok. 50 dni.
Strefa klimatu polarnego obejmuje wyspy na Morzu Karskim oraz północną część Półwyspu Jamał i Półwyspu Gydańskiego. Tu właśnie najbardziej widoczne są cechy klimatu Okręgu: zima jest bardzo długa i ciężka, a burze śnieżne i zmiecie - najsilniejsze. także tu notuje się najniższe temperatury (absolutne minimum -56°C).
W okresie zimowym grubość pokrywy śnieżnej nie przekracza 40 cm. Wiosna pojawia się późno. Temperatury nocą nie spadają poniżej 0°C jedynie w lipcu. Często występuje wysoki poziom zachmurzenia. Jesienią do pochmurnej pochody dołączają silne wiatry.
Temperatura zwykle spada na stałe poniżej zera już we wrześniu, czasami jednak zdarzają się cieplejsze lata i wówczas w czasie dnia przyjmuje ona wartości dodatnie jeszcze w październiku, a wody zamarzają dopiero w listopadzie.
Subpolarna strefa klimatyczna zajmuje położone bardziej na południe części półwyspów Jamał i Gydańskiego. Lato (albo raczej ciepła pora roku, bez przymrozków} w tym rejonie trwa dłużej, do 68 dni. Opady głównie w ciepłej porze roku, w formie deszczu.
Południowa część regionu, położona na Nizinie Zachodniosyberyjskiej leży strefie klimatów umiarkowanych chłodnych, skrajnie kontynentalnych. Średnia temperatury są wyższe. Pokrywa śniegowa osiąga grubość 60-80 cm. i zalega od połowy października do połowy maja. Lato dość ciepłe i wilgotne. Okres bez przymrozków wynosi ok. 100 dni.
[edytuj] Fauna
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Świat roślinny
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Gospodarka
[edytuj] Bogactwa naturalne
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Historia
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Ludność
[edytuj] Narodowości
Zdecydowaną większość ludności Jamalsko-Nienieckiego OA stanowią Rosjanie (59,2%). Ponadto na terenie Okręgu mieszkają:
- Ukraińcy (17,2%)
- Tatarzy (5,3%)
- Białorusini (2,8%)
- Baszkirzy (1,4%)
- Komiacy (1,2%)
- Mołdawianie (1,1%)
- pozostała ludność napływowa (5,7%)
Rdzeni mieszkańcy Okręgu stanowią 6,1% populacji i są to:
- Nieńcy (4,2%)
- Chantowie (1,5%)
- Selkupowie (0,4%)
[edytuj] Rdzenni mieszkańcy
Poszczególne rdzenne narody omówione są w poświęconych im artykułach.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Nieńcy. Zobacz więcej w osobnym artykule: Chantowie. Zobacz więcej w osobnym artykule: Selkupowie.- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Gęstość zaludnienia
Średnia gęstość zaludnienia w Jamalsko-Nienieckim OA wynosi 0,7 os./km.² W praktyce istnieją duże rozbieżności pomiędzy różnymi częściami kraju. W miastach i w ich pobliżu jest to kilkadziesiąt a nawet ponad kilkaset osób na km.², zaś na pozostałych obszarach pozamiejskich 1 osoba przypada na kilkadziesiąt km.²
[edytuj] Miasta
Stolicą Okręgu jest miasto Salechard. Największymi miastami na terenie Autonomii są Nowyj Uriengoj i Nojabrsk.
Ludność miejska stanowi 82,8% populacji okręgu.
Najważniejsze miasta i osiedla (stan na 1 stycznia 2005 r.)
| Miasto | nazwa rosyjska | liczba mieszkańców |
|---|---|---|
| Nowy Uriengoj | Новый Уренгой | 109.108 |
| Nojabrsk | Ноябрьск | 106.860 |
| Nadym | Надым | 49.248 |
| Salechard | Салехард | 38.343 |
| Murawlienko | Муравленко | 36.812 |
| Łabytnangi | Лабытнанги | 27.402 |
| Gubkinskij | Губкинский | 21.591 |
| Tarko-Sale | Тарко-Сале | 19.529 |
| Pangody | Пангоды | 10.972 |
| Uriengoj | Уренгой | 9.450 |
| Charp | Харп | 7.153 |
| Tazowskij | Тазовский | 6.410 |
| Zapoliarnyj | Заполярный | 1.008 |
[edytuj] Podział administracyjny
Z obszaru Jamalsko-Nienieckiego OA - wyodrębnione są tereny większości dużych miast. Obejmują one obszar samego miasta, czasem też kilku miejscowościami położonymi w pobliżu. Okręgów takich jest 7. Pozostała powierzchnia Okręgu podzielona jest na 7 rejonów.
[edytuj] Okręgi miejskie
| Okręg miejski | Nazwa rosyjska | liczba mieszkańców |
|---|---|---|
| Salechard | 38.531 | |
| Gubkinski | 21.591 | |
| Labytnangi | 34.905 | |
| Murawlenko | 36.812 | |
| Nadym | 49.248 | |
| Nojabrsk | 106.860 | |
| Nowy Uriengoj | 109.108 |
[edytuj] Rejony
Pozamiejska powierzchnia Jamalsko-Nienieckiego OA podzielona jest na 7 rejonów.
| Rejon | nazwa rosyjska | liczba mieszkańców | w tym: miasto | w tym: wieś | Siedziba władz |
|---|---|---|---|---|---|
| Jamalski | Ямальский район | 15.478 | --- | 15.478 | Jar-Sale |
| Krasnosielkupski | Красноселькупский район | 6.264 | --- | 6.264 | Krasnosielkupsk |
| Nadymski | Надымский район | 21.088 | 11.980 | 9.108 | Nadym |
| Priuralski | Приуральский район | 7.996 | --- | 7.996 | Aksarka |
| Purowski | Пуровский район | 49.196 | 28.979 | 20.217 | Tarko-Sale |
| Szurymkarski | Шурышкарский район | 9.718 | --- | 9.718 | Muży |
| Tazowski | Тазовский район | 16.571 | 6.410 | 10.161 | Tazowskij |
[edytuj] Władze
Organem prawodawczym jest miejscowy parlament - Duma Państwowa Jamalsko-Nienieckiego Okręgu Autonomicznego (ros. Государственная Дума Ямало-Ненецкого автономного округа), złożona z 21 członków. Stanowione przez ten organ prawa dotyczą spraw lokalnych i nie mogą być sprzeczne z ustawodawstwem ogólnorosyjskim.
Głową Okręgu jest gubernator. Obecnie, od 1994 r. funkcję tę sprawuje Jurij. W. Niejołow.
[edytuj] Języki urzędowe
Zasadniczym językiem urzędowym Okręgu jest, podobnie jak w całej Rosji język rosyjski. Na terenie Jamalsko-Nienieckiego OA specjalny status posiadają języki autochtonicznych narodów: nieniecki, chantyjski i selkupski, jednak w praktyce ich znaczenie jest symboliczne, jako że zaledwie nieco ponad połowa spośród 8.760 zamieszkujących kraj Chantów i ok. 35% spośród ok. 2.500 Selkupów żyjących w OA zna język ojczysty. Znajomość języka nienieckiego jest większa z racji większej liczebności tego narodu, ale także i on powoli traci znaczenie, gdyż spośród ponad 22.000 Nieńców ojczystym językiem posługuje się zaledwie 66%.
[edytuj] Tablice rejestracyjne
Tablice pojazdów zarejestrowanych w Jamalsko-Nienieckim Okręgu Autonomicznym mają oznaczenie 89 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.
[edytuj] Zobacz też
- autochtoniczne ludy Okręgu: Nieńcy, Selkupowie, Chantowie
- główne miasta Okręgu: Salechard, Nowyj Uriengoj, Nojabrsk, Nadym.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Strona internetowa Jamalsko-Nienieckiego Okręgu Autonomicznego (w języku rosyjskim}
