Afryka

Z Wikipedii

Afryka – drugi pod względem wielkości kontynent na Ziemi, ma 30,316 mln km² powierzchni, czyli 20,3% ogólnej powierzchni lądowej naszego globu. Zamieszkuje go 14% populacji Ziemi t.j. 950 mln ludzi (2008). Mówi się o nim, iż jest oryginalnie położony, gdyż przechodzi przez niego południk 0°, obydwa zwrotniki, a także równik.

Jest najbiedniejszym kontynentem na kuli ziemskiej, dotkniętym wieloma plagami – takimi jak malaria oraz AIDS – a także miejscem, gdzie największa część ludności cierpi niedożywienie lub nawet głód. W ciągu ostatniego dziesięciolecia Afrykę przeszła fala demokratyzacji i stabilizacji wewnętrznej, choć w niektórych najgroźniejszych punktach zapalnych wciąż trwają wojny domowe. Tym niemniej zakończenie długoletniej wojny domowej w Angoli i procesy pokojowe w Demokratycznej Republice Konga i w Sudanie spowodowały, że zaczęto mówić o „Afrykańskim Renesansie” (termin ukuty przez obecnego prezydenta RPA Thabo Mbeki). Najgroźniejszymi punktami zapalnymi pozostają Burundi, Demokratyczna Republika Konga, Wybrzeże Kości Słoniowej, Liberia, Sudan, Somalia, Zimbabwe oraz południowo-wschodnia Nigeria.

Spis treści 1 Etymologia 2 Geografia 3 Geologia i tektonika 4 Ludność 5 Bogactwa naturalne 6 Fauna i flora 6.1 Tereny trawiaste 6.2 Tereny podmokłe 6.3 Tereny pustynne 6.4 Tereny górzyste 6.5 Lasy deszczowe 7 Historia Afryki 7.1 Starożytne państwa 7.1.1 Meroe 7.1.2 Aksum 7.1.3 Ghana 7.2 Pierwsi mieszkańcy 7.2.1 Rysunki naskalne 7.2.2 Kultura Nok 7.3 Religie 7.3.1 Kult przodków 7.3.2 Islam 7.3.3 Chrześcijaństwo 7.4 Wielkie państwa, wielkie religie 7.4.1 Mali, królestwo muzułmańskie 7.4.2 Państwa Kanem 7.4.3 Państwa na zachodnim wybrzeżu 7.4.4 Państwo Songhaj 7.4.5 Państwo Monomotapa 7.5 Kolonializm 7.5.1 Diaspora afrykańska 7.5.2 Chrześcijaństwo 7.5.3 Voodoo 7.5.4 Walka o Afrykę 7.6 Afrykański ruch oporu 7.7 I i II wojna światowa 7.7.1 I wojna światowa 7.7.2 El Alamein 7.7.3 Operacja "Pochodnia" 7.8 Niepodległość 7.8.1 Złote Wybrzeże 7.8.2 Wojna w Angoli 7.8.3 Organizacja Jedności Afrykańskiej 7.8.4 Apartheid 7.9 Nowoczesna Afryka 7.9.1 Turystyka 7.9.2 Eksploatacja środowiska 7.9.3 Wiejskie wspólnoty 8 Wielkie regiony Afryki 9 Podział polityczny Afryki 10 Języki zagrożone w Afryce 11 Ludy Afryki 12 Wierzenia rdzennych ludów Afryki 13 Zobacz też 14 Aktualne wiadomości o Afryce 15 Linki zewnętrzne 16 Bibliografia 17 Przypisy

[edytuj] Etymologia

Istnieją co najmniej dwie teorie dotyczące pochodzenia nazwy kontynentu^[1] :

• od starożytnego kraju Afrów, zajmującego teren dzisiejszej Tunezji
• od semickiego rdzenia frq zawierającego pojęcie emigracji (nawiązanie do założenia Kartaginy przez fenickich osadników).

[edytuj] Geografia

Na północy leży największa pustynia świata – Sahara, a na południu najstarsza pustynia świata – Kalahari. Najdalej wysuniętym na północ punktem Afryki jest Przylądek Biały (37°20' N), na południe Przylądek Igielny (34°50' S), na wschód Przylądek Hafun (51°29' E) a na zachód Przylądek Almadi, położony na Półwyspie Przylądka Zielonego (17°33' W).

Największy szczyt to wulkan Kibo (5895 m n.p.m.) leżący w masywie Kilimandżaro. Najdłuższa rzeka to Nil (6 671 km długości), a największe jezioro to Jezioro Wiktorii (pow. 68,8 tys. km²). Najniższy punkt to depresja jeziora Assal (173 m ppm). Średnia wysokość kontynentu wynosi 658 m. Najgłębsze jest jezioro Tanganika (1435 m). Największym półwyspem w Afryce jest półwysep Somalijski. Największa wyspa Afryki to Madagaskar.

[edytuj] Geologia i tektonika

Kontynent afrykański składa się z płyt: Somalijskiej i Afrykańskiej.

Płyta afrykańska złożona jest z trzech głównych platform tektonicznych: występującej na północy Platformy Saharyjskiej, położonej na południe od równika Platformy Afrykańskiej i obniżenia tektonicznego wypełnionego wodami Morza Czerwonego – Tarczy Nubijsko-Arabskiej.

Na znacznej części obszaru obserwujemy wychodnie tarcz prekambryjskich, pokryte gdzieniegdzie mezozoicznymi i kenozoicznymi pokrywami osadowymi. Na południu występują hercynidy – Góry Smocze, zaś na północy najmłodsze tektonicznie alpidy – góry Atlas wypiętrzone podczas fałdowań alpejskich.

Od Europy Afryka oddzielona jest Morzem Śródziemnym (najmniejsza odległość w Cieśninie Gibraltarskiej — 14 km), od Azji Kanałem Sueskim i Morzem Czerwonym; od zachodu Afrykę oblewa Ocean Atlantycki, od wschodu Ocean Indyjski; największa rozciągłość południkowa 8 tys. km, równoleżnikowa - 7,5 tys. km. na zachodzie często padają ulewne deszcze i jest do -10 stopni Celsjusza. prądy morskie sprawiają iż na północy jest bardzo zimno w ciągu dnia a w nocy temperatura dochodzi do 30 stopni.

We wschodniej części kontynentu, na styku płyt afrykańskiej i somalijskiej, wskutek rozwiniętej działalności endogenicznej uformował się potężny system rowów tektonicznych, ciągnących się od Morza Czerwonego aż do ujścia Zambezi, nazywany Ryftem Afrykańskim. Obszar ten nadal jest obszarem aktywnym tektonicznie, występują tu katastrofalne trzęsienia ziemi oraz wybuchy wulkanów (Kamerun 1959 r., Nyiragongo Zair 1977 r.)

[edytuj] Ludność

Jedna ósma ludności świata mieszka w Afryce, głównie wzdłuż północnego i zachodniego wybrzeża, a także wzdłuż żyznych dolin rzecznych. Chociaż ludzie przeważnie żyją w małych wioskach, coraz większa ich liczba migruje do miasteczek i metropolii w poszukiwaniu pracy i lepszego życia. Około trzydziestu metropolii na kontynencie przekroczyło milion mieszkańców i w związku z tym nasila się wiele problemów: bezrobocie, dzielnice nędzy (tzw. slumsy), brak szpitali, szkół, środków transportu, sieci wodociągowej,kanalizacji. Wskaźniki urodzeń w wielu krajach są wysokie, a rodziny wielodzietne. Blisko połowa populacji Afryki nie osiągnęła jeszcze piętnastego roku życia.

Czarna Afryka, która rozciąga się na południe od Sahary, liczy około 1500 ludów,czyli grup o tej samej kulturze, zaliczających się do rasy negroidalnej. Ludzie są bardzo silnie związani więzami rodzinnymi, plemiennymi, etnicznymi. Północna część Afryki jest zamieszkana głównie przez białych Arabów i Berberów. Trudności, jakie często przeżywa Afryka są tłumaczone tradycjami wspólnotowymi które opóźniły tworzenie się nowoczesnych państw.

W Afryce występuje ponad 1000 języków. Niektóre, stosowane w kontaktach handlowych, stały się tak zwanymi językami wehikularnymi, umożliwiając porozumiewanie się ludom o różnych językach ojczystych. Taką rolę pełni między innymi język hausa w części Afryki Zachodniej czy też suahili w Afryce Wschodniej.

Afryka jest uznawana za kolebkę rodzaju ludzkiego. Dowodzą tego badania naukowe i wykopaliska archeologiczne prowadzone na południu kontynentu (na obecnym obszarze RPA). Odkryto tam szczątki praczłowieka, którego wiek ocenia się na 4 mln lat. W miarę upływu czasu zasiedlał on obszary Afryki najbardziej położone na północ. Około 35-40 tys. lat temu, już jako człowiek rozumny dotarł do Azji.

[edytuj] Bogactwa naturalne

Afryka jest kontynentem bogatym w zasoby naturalne. W starym podłożu Afryki znajduje się wiele cennych surowców metalicznych: rudy żelaza, niklu, miedzi, manganu, antymonu, chromu oraz bogate złoża złota, srebra, platyny i diamentów. W młodszych skałach występuje węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny i inne surowce pochodzenia osadowego. Wiele krajów z tego korzysta i np. Libia i Nigeria są czołowymi producentami ropy naftowej na świecie a Republika Południowej Afryki ma jedne z największych złóż złota i diamentów, Zambia zaś jest ważnym producentem miedzi. Lasy tropikalne dostarczają cennego drewna, ale wyrąb prowadzony jest w zastraszająco szybkim tempie. Afryka jest jednym z głównych producentów kakao, manioku, bananów, kawy i herbaty...

[edytuj] Fauna i flora

Pod względem bogactwa przyrody żaden inny kontynent nie dorównuje Afryce. Pełne spektrum klimatów: od gorących po zimne - rozwija niezwykle różnorodną roślinność. Umożliwiło to powstanie wielu gatunków zwierząt: mnóstwo ssaków, np. antylop, gazel i innych kopytnych. Bogaty jest również świat ptaków - ponad 1500 gatunków. Afrykę zamieszkują: najszybsze zwierzę lądowe - gepard, największy ptak - struś i największe zwierzę lądowe - słoń.

[edytuj] Tereny trawiaste

Na afrykańskich stepach i sawannach występuje ponad 20 gatunków ssaków roślinożernych: od ogromnej antylopy końskiej do maleńkiej antylopy karłowatej. Śladami grubej zwierzyny stadnej, a także ich drapieżnych wrogów np. lwów, podążają padlinożercy: hieny i sępy. Najczęściej spotykane zwierzęta oraz rośliny:

• lew
• zebra
• żyrafa
• sekretarz

[edytuj] Tereny podmokłe

Tereny podmokłe Afryki kipią bogactwem flory i fauny, będąc siedliskiem między innymi krokodyli, hipopotamów, gatunków żyjących na terenach zalewowych, np. antylop kob, a także ryb z których warto podkreślić okonia nilowego a także rybę tygrysią. Najczęściej spotykane zwierzęta oraz rośliny:

• hipopotam
• ryby pielęgnicowate
• flaming mały
• papirus

[edytuj] Tereny pustynne

Do afrykańskich pustyni zalicza się: największą na świecie - Saharę, pustynie Rogu Afryki, Kalahari oraz pustynię Namib. Choć pustynie wydają się lądem pozbawionym życia, są domem dla wielu zwierząt i ptaków, takich jak: drop czy stepówka. Najczęściej spotykane zwierzęta oraz rośliny:

• antylopa adaks
• scynk piaskowy
• stepówka
• fenek

i inne.

[edytuj] Tereny górzyste

Góry Ruwenzori, Kenia i Kilimandżaro posiadają różnorodną faunę i florę. Gryzonie zamieszkują torfowiska, z kolei nektarnik szkarłatnoboki żyje w ścisłym związku z ogromnymi lobeliami. Roślinność górzystych terenów dostarcza przykładów najbardziej oryginalnej wegetacji na świecie. Rośliny, które gdzie indziej uzyskują umiarkowane rozmiary, tutaj wyrastają na giganty, niektóre z nich osiągają wysokość 8 metrów. Najczęściej spotykane zwierzęta oraz rośliny:

• dżelada
• góralek skalny
• wojownik wspaniały
• lobelia drzewiasta
• krzyżownik

[edytuj] Lasy deszczowe

Lasy deszczowe dominują w zachodniej części Afryki Środkowej. Roślinożercy, np. goryle karmią się liśćmi licznych tu drzew. Owoce które spadają z koron drzew, dają pożywienie świniom i jeżozwierzom, a inne zwierzęta, takie jak łuskowce leśne, żywią się w koronach drzew. Najczęściej spotykane zwierzęta oraz rośliny:

• dujker żółtopręgi
• żeneta północna
• goryl
• gereza ruda

[edytuj] Historia Afryki

Cywilizacja w Afryce pojawiła się ponad 5000 lat temu, gdy powstał starożytny Egipt. Około 2500 lat temu w Afryce subsaharyjskiej rozwijało się także wiele innych królestw. Sahara była naturalną barierą oddzielającą ten teren od reszty świata do czasu przyjazdu arabskich handlarzy w VIII w. Przybycie Europejczyków w XV w. i związany z tym handel niewolnikami oraz europejski imperializm miały ogromny wpływ na kontynent. Choć do lat 50. XX wieku wszystkie narody afrykańskie uzyskały niepodległość, to współczesna Afryka wciąż walczy ze skutkami kolonialnej przeszłości, a także problemami środowiska naturalnego.

[edytuj] Starożytne państwa

Położenie północnej Afryki sprzyjało prowadzeniu handlu z zachodnią Azją. Spowodowało to rozwój bogatych królestw, takich jak np. Meroe (obecnie Sudan, ok. 600 p.n.e do 350 n.e.) czy Aksum (państwo oparte na handlu północnej Etiopii, ok. 100 p.n.e do 1000 n.e). W ten sam sposób w Afryce Zachodniej rozwinęła się Ghana.

[edytuj] Meroe

Z miasta Meroe Kuszyci kontrolowali handel nad Morzem Czerwonym i rzeką Nil od 600 p.n.e Zajmowali się eksportem dóbr luksusowych, takich ja np. strusie pióra czy skóry lamparta, budowali także piękne świątynie, a nad grobami swoich zmarłych stawiali piramidy o płaskich szczytach.

[edytuj] Aksum

W połowie IV w. n. e. za sprawą kupców syryjskich przyjęto w Aksum chrześcijaństwo. Od tego czasu Aksum zasłynęło jako święte miasto. Następnie przejęło ono władzę nad imperium Meroe. Ludzie z Askum budowali kamienne stele, aby oznaczyć grobowce swych królów.

[edytuj] Ghana

Ghana jest najstarszym państwem Czarnej Afryki. Źródłem jej niezmierzonego bogactwa było złoto, podlegające królewskiemu monopolowi. Kraj wraz ze swoją stolicą Kumbi-Saleh stał się miejscem, gdzie krzyżowały się ważne szlaki handlowe. Wśród nich istotną rolę pełnił szlak transsaharyjski łączący kraje Maghrebu z Czarną Afryką dostarczająca cennego drewna, złota, srebra, orzeszków kola, kości słoniowej i niewolników. Zmierzch potęgi nastąpił pod koniec XI wieku, gdy Ghana została podbita przez islamskich Almorawidów. Złote artefakty, które przetrwały do dzisiejszych czasów, świadczą o niebywałym bogactwie tego królestwa.

[edytuj] Pierwsi mieszkańcy

Ludzie zamieszkują Afrykę od ponad 4 mln lat. Sahara była kiedyś żyznym terenem, bogatym w roślinność i zwierzęta, ale tysiące lat temu wyschła a ludzie przenieśli się na południe, by uprawiać rolnictwo na sawannach.

[edytuj] Rysunki naskalne

Rysunki na skałach i kościach często przedstawiały codzienne zajęcia, takie jak taniec, polowanie na zwierzęta oraz łowienie ryb. Malarze używali tłuszczu zwierzęcego z dodatkiem barwników roślinnych.

[edytuj] Kultura Nok

Najwcześniejsze ślady osadnictwa z epoki żelaza przypisuje się kulturze Nok (500 p.n.e - 200 n.e.), która istniała na terenie obecnej Nigerii. Ludzie Nok żyli we wspólnotach rolniczych wytwarzali żelazną broń i narzędzia rolnicze a także wykonywali piękne rzeźby z terakoty.

[edytuj] Religie

Od VIII wieku handel,podboje i kolonializm przyczyniły się do rozwoju w Afryce monoteistycznych religii, takich jak islam. W afryce północnej islam zajął całkowicie miejsce religii tradycyjnych, których wyznawcy często czcili swych przodków. W państwie Aksum w połowie IV wieku przyjęto chrześcijaństwo.

[edytuj] Kult przodków

Społeczności w wielu rejonach Afryki posiadały święte miejsca, gdzie przynoszono dary dla duchów zmarłych przodków. Dziś podczas dorocznych świąt i festiwali członkowie społeczności noszą specjalne maski, tańczą i opowiadają legendy o dokonaniach i zaletach przodków.

[edytuj] Islam

Około 800 n.e. Arabowie z Bliskiego Wschodu wprowadzili do Afryki Północnej islam. Od początku XI w. dzięki handlowi islam rozprzestrzenił się przez Saharę do Afryki Zachodniej, aż wzdłuż rzeki Nil aż do Sudanu.

[edytuj] Chrześcijaństwo

Już od pierwszych wieków naszej ery chrześcijaństwo rozpowszechniało się na terenie Egiptu. W połowie IV wieku, za panowania króla Ezamy, chrześcijaństwo przyjęto w państwie Aksum

[edytuj] Wielkie państwa, wielkie religie

[edytuj] Mali, królestwo muzułmańskie

W XI wieku Sundżata z rodu Keita objął władzę w muzułmańskim państwie Mali, Wykorzystał upadek Ghany, przyłączył jej terytorium i utworzył jedno z najbardziej rozległych państw Afryki Zachodniej, którego prawdziwym klejnotem było miasto Timbuktu. Szczyt swojego rozwoju osiągnęło za panowania Musy Wielkiego. O jego wyprawie do Mekki w 1324 roku w otoczeniu 600 niewolników i 60 000 tragarzy wieści dotarły nawet do Europy.

[edytuj] Państwa Kanem

Powstały między XI i XV wiekiem i bardzo szybko zostały nawrócone na islam, przez Arabów. Poza ich nazwami: Kanem, które leżało nad jeziorem Czad, Bornu (zob. Kanem-Bornu), Wadaj, Dar Fur, wiemy o nich niewiele...

[edytuj] Państwa na zachodnim wybrzeżu

W XV wieku Portugalczycy odkryli wielkie państwa: Benin w delcie Nigru i terenach przyległych oraz Kongo u ujścia rzeki o tej samej nazwie. Benin istniał od około XI wieku, a począwszy od XIV wieku rozwijała się tam wspaniała sztuka (wyroby z brązu i kości słoniowej. Państwo to przetrwało aż do do angielskiego podboju w XIX wieku. Królestwo Konga przyjęło chrześcijaństwo w XVI wieku pod wpływem Portugalczyków. Ta afrykańsko-chrześcijańska cywilizacja upadła na przełomie XVIII i XIX wieku.

Już w latach 70. XV wieku Portugalczycy handlowali miedzią, mosiądzem, złotem i niewolnikami z Beninem w Afryce Zachodniej. W latach 80. XV w. przybyli na Wyspy Św. Tomasza i Książęcą w Zatoce Gwinejskiej, tuż przy wybrzeżu afrykańskim. Założyli plantacje cukru i zmuszali Afrykanów (najczęściej porwanych w Senegalu i Gambii) do niewolniczej pracy na plantacjach. Był to początek europejskiej dominacji w Afryce.

[edytuj] Państwo Songhaj

Songhajowie, których ziemie zostały w XIV wieku włączone do Mali, przyjęli islam i utworzyli w XV wieku własne państwo. Pod rządami Sonni Alego (1464-1492) Songhaj objął cały obszar środkowego Nigru. W 1591 roku państwo upadło, pokonane przez Marokańczyków.

[edytuj] Państwo Monomotapa

Dzisiejsze terytorium Zimbabwe i Mozambiku zostało podbite w XV wieku przez przywódcę ludów Bantu, nazwanego przez Portugalczyków Monomotapa. Pierwszą stolicą państwa, które nazwę przyjęło od imienia władcy, zostało Zimbabwe. Do ostatecznego upadku Monomotapy przyczyniły się najazdy sąsiednich ludów w pierwszej połowie XIX wieku.

[edytuj] Kolonializm

W XIX w. Europejczycy skolonizowali prawie całą Afrykę, wprowadzając korzystny dla siebie porządek ekonomiczny. Afrykanów wykorzystywano do pracy na plantacjach lub przy wydobywaniu cennych kruszców i surowców mineralnych. Zyski z ich pracy napędzały rozwój gospodarczy w Europie i Ameryce. W okresie tym niewolnictwo osiągnęło apogeum, ponieważ niewolnicza praca Afrykanów była niezbędna na wielkich plantacjach na kontynencie afrykańskim.

[edytuj] Diaspora afrykańska

Handel niewolnikami rozrzucił po obu Amerykach i Europie około 20 milionów Afrykanów, znacznie osłabiając kulturę afrykańską. Po wielu latach rozproszeni po świecie potomkowie tamtych niewolników utworzyli afrykańską diasporę.

[edytuj] Chrześcijaństwo

Europa wysyłała misjonarzy do Afryki, aby zakładali szkoły i kościoły a także nawracali Afrykanów na chrześcijaństwo. Próbowano także wykorzenić tradycyjne religie afrykańskie, często karząc tych którzy je praktykowali.

[edytuj] Voodoo

W XIX w. w koloniach karaibskich tradycyjny kult przodków połączono z chrześcijaństwem. Tak powstała religia zwana voodoo.

[edytuj] Walka o Afrykę

W 1884r. przywódcy europejscy zdecydowali, że ich kraje mogą uznać terytoria afrykańskie zajęte przez Europejczyków za swe kolonie. Do 1902 roku cała Afryka, z wyjątkiem Liberii oraz Etiopii była skolonizowana.

[edytuj] Afrykański ruch oporu

Afrykanie zawzięcie walczyli z kolonializmem. Etiopczycy bili się o utrzymanie niepodległości do 1936r, Zimbabwe i Sudan wzniecały powstania przeciwko Brytyjczykom (1896 i 1920), plemiona w Angoli próbowały obalić rządy Portugalczyków (1902), w Namibii i Tanzanii tysiące osób zostało zabitych w powstaniach przeciwko Niemcom (1904-1908), a w Nigerii lokalne plemiona wznieciły powstanie przeciwko brytyjskim rządom (1920). Dwie Wojny burskie pochłonęły blisko 60 000 ofiar.

[edytuj] I i II wojna światowa

Choć obie wojny światowe dotyczyły głównie Europy, tysiące mieszkańców Afryki straciło życie, gdy kolonialni władcy siłą wcielali ich do swych armii. Jedną z przyczyn I wojny światowej były wynikające z kolonizacji niemieckie pretensje i urazy wobec pozostałych krajów europejskich. Afryka Północna stała się polem walki, kiedy włoskie i niemieckie wojska najechały terytoria afrykańskie rządzone przez Francję i Wielką Brytanię.

[edytuj] I wojna światowa

Kiedy w 1914 r. wybuchła I wojna światowa, imperium osmańskie kontrolowało Afrykę Północną. Egipcjanie chcąc pozbyć się jarzma tureckiego, zaczęli współpracować z Brytyjczykami. W latach 1916-1918 pomagał im w tym ekscentryczny żołnierz i pisarz Thomas Edward Lawrence (1888-1935), znany jako Lawrence z Arabii. Po wojnie Egipt pozostał pod brytyjskim protektoratem, chociaż formalną niepodległość uzyskał w 1922 r.

[edytuj] El Alamein

W 1941r. włoskie i niemieckie siły dokonały inwazji na kontrolowane przez Brytyjczyków terytoria Afryki Północnej. W 1942 r. Brytyjczycy pokonali Niemców w historycznej bitwie pod El Alamein. Bitwa była jednym z punktów zwrotnych w dziejach wojny. Wielu żołnierzy armii brytyjskiej pochodziło z kolonii Nigerii, Ghanie i Sierra Leone.

[edytuj] Operacja "Pochodnia"

W 1942 r. amerykańscy i brytyjscy żołnierze wylądowali w Maroku i Algierii podczas inwazji zwanej operacją "Pochodnia" ("Torch"). Po przyłączeniu się Francuzów alianci zaatakowali armie niemiecką i włoską i wyparli je do Tunezji. Po krwawej bitwie niemiecki Korpus Afrykański się poddał. Wojna na afrykańskiej ziemi zakończyła się w maju 1943 r.

[edytuj] Niepodległość

Po II wojnie światowej wielu Afrykanów chciało, by rządy kolonialne się zakończył i by mogli sami rządzić własnymi państwami. Potęgi kolonialne, takie jak Francja, Portugalia i Wielka Brytania, zwalczały jednak te dążenia. Do krwawych walk o niepodległość doszło w Algierii, Mozambiku, Angoli i Zimbabwe. Do końca lat 60. XX wieku większość afrykańskich państw odzyskała niepodległość, ale problemy polityczne i ekonomiczne pozostały.

[edytuj] Złote Wybrzeże

Jedną z pierwszych kolonii, które wywalczyły niepodległość, była dawna brytyjska kolonia Złotego Wybrzeża. Po II wojnie światowej dążenie antykolonialne wzmocniły się, kiedy w roku 1957 niepodległość zdobyła Ghana (swą nazwę wzięła od potężnego niegdyś starożytnego królestwa afrykańskiego). Kwaime Nkrumah (1909-1972) został pierwszym premierem nowo powstałego państwa. W 1960 r. Nkrumah ogłosił Ghanę republiką, a siebie dożywotnim prezydentem. W miarę upływu czasu stał się bezwzględnym dyktatorem i coraz bardziej oddalał swój kraj od zachodniego świata. W roku 1966r. przewrót wojskowy obalił rządy Nkrumaha.

[edytuj] Wojna w Angoli

W 1961 r. mieszkańcy Angoli wywołali rewoltę przeciwko kolonialnemu rządowi w Portugalii. Gdy armia portugalska pokonała rebeliantów, ci uciekli do Zairu. Tam stworzyli ruch niepodległościowy, a w Angoli rozpoczęli wojnę partyzancką. W 1974 r. siły wyzwoleńce zorganizowały powstanie i obaliły Portugalczyków, którzy ostatecznie w 1975 r. przyznali Angoli niepodległość. Po jej uzyskaniu rozgorzała wojna domowa między dwoma grupami politycznymi, które chciały rządzić Angolą. Jedną ze stron wspierały wojskowe oddziały Republiki Południowej Afryki, drugą żołnierze Związku Radzieckiego i Kuby. Walczące strony zgodziły się na zawieszenie broni w 1994 r.

[edytuj] Organizacja Jedności Afrykańskiej

W roku 1963 szefowie 30 niezależnych państw afrykańskich utworzyli Organizację Jedności Afrykańskiej (OJA). Celem tej organizacji było rozwijanie ekonomicznej i politycznej współpracy pomiędzy państwami afrykańskimi oraz pomoc koloniom w odzyskaniu niepodległości. W 2002 r. organizacja przestała istnieć i na jej miejsce powołana została Unia Afrykańska

[edytuj] Apartheid

U schyłku lat 70. XX wieku jedynie Republika Południowej Afryki usiłowała utrzymać władzę w rękach białej mniejszości. "Biały" rząd uchwalił w 1948 r. ustawę o podziale rasowym, która klasyfikowała ludność ze względu na rasę. Zgodnie z tą ustawą ci, których uznano za czarnych, kolorowych lub Azjatów, mieli mniej praw. Apartheid został obalony w 1994 r.

[edytuj] Nowoczesna Afryka

Bogata w minerały Afryka posiada rozwijający się przemysł wydobywczy. W ostatnim czasie powstało dużo afrykańskich fabryk, które specjalizują się w montażu importowanych części elektronicznych.

[edytuj] Turystyka

Ponad sto lat temu rządy krajów wschodnioafrykańskich wprowadziły rezerwaty i parki, by chronić dzikie zwierzęta przed myśliwymi. Dzisiaj turyści płacą za pobyt w parkach i możliwość wyjazdu na safari, aby oglądać afrykańskie zwierzęta w ich środowisku naturalnym.

[edytuj] Eksploatacja środowiska

Na ogromnych, na wpół jałowych połaciach Afryki, np. Somalii, ziemia stopniowo zamienia się w pustynię. Od lat 50. XX w. średnie roczne opady deszczu są coraz niższe, ziemia coraz bardziej wysycha. Mieszkańcy często eksploatowali ją pod uprawy, a także wycinali lasy z przeznaczeniem drewna na opał.

[edytuj] Wiejskie wspólnoty

Rolnicy (głównie kobiety) zakładają wspólnoty, aby produkować żywność, którą następnie sprzedają na lokalnym rynku. Pozwala to na uniknięcie sytuacji, która zdarzała się wcześniej- farmerzy zmuszani byli do uprawy produktów pożądanych na rynku europejskim (kawa,orzeszki ziemne,kakao i bawełna), które następnie sprzedawali dużym europejskim firmom. Nie mogąc uprawiać dla siebie podstawowych roślin jadalnych, np. ryżu, musieli kupować drogie produkty za granicą.

[edytuj] Wielkie regiony Afryki

• Afryka Północna
• Afryka Zachodnia
• Afryka Centralna
• Róg Afryki
• Afryka Południowa

[edytuj] Podział polityczny Afryki

Na początku 2007 roku w Afryce znajdowały się następujące państwa:

• Algieria
• Angola
• Benin
• Botswana
• Burkina Faso
• Burundi
• Czad
• Demokratyczna Republika Konga (dawniej Zair)
• Dżibuti
• Egipt (część terytorium leży w Azji)
• Erytrea
• Etiopia
• Gabon
• Gambia
• Ghana
• Gwinea
• Gwinea Bissau
• Gwinea Równikowa
• Hiszpania (Wyspy Kanaryjskie, Ceuta, Melilla i inne hiszpańskie posiadłości w Afryce Północnej)
• Jemen (tylko niewielki fragment terytorium - wyspy Sokotra)
• Kamerun
• Kenia
• Komory
• Kongo
• Lesotho
• Liberia
• Libia
• Madagaskar
• Malawi
• Mali
• Maroko
• Mauretania
• Mauritius
• Mozambik
• Namibia
• Niger
• Nigeria
• Portugalia (tylko niewielki fragment terytorium: Madera i Wyspy Selvagens)
•  Republika Południowej Afryki
• Republika Środkowoafrykańska
• Republika Zielonego Przylądka
• Rwanda
• Senegal
• Seszele
• Sierra Leone
• Somalia
• Suazi
• Sudan
• Tanzania
• Togo
• Tunezja
• Uganda
• Wybrzeże Kości Słoniowej
• Wyspy Świętego Tomasza i Książęca
• Zambia
• Zimbabwe

Terytoria zależne i o nieustalonym statusie międzynarodowym:

• Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego
• Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne (tylko niewielka część terytorium - Wyspy Rozproszone)
• Majotta (terytorium Francji)
• Reunion (terytorium Francji)
• Sahara Zachodnia
• Somaliland
• Święta Helena (terytorium Wielkiej Brytanii)

[edytuj] Języki zagrożone w Afryce

Języki zagrożone w Afryce:

• Język amba
• Język argobba
• Język bafia
• Język bakwiri
• Język balundu
• Język banen
• Język bangi
• Język bende
• Język bira
• Język boa
• Język bondei
• Język bubi
• Język dahalik
• Język dahalo
• Język duala
• Język duma
• Język dzindza
• Język eton
• Język fipa
• Język harari
• Język kagulu
• Język kaka
• Język kalanga
• Język kela
• Język kélé
• Język kerebe
• Język kiamu
• Język kinga
• Język kota
• Język kusu
• Język lalia
• Język langi
• Język lele
• Język libido
• Język makaa
• Język manda
• Język matumbi
• Język mbama
• Język mbati
• Język mbembe
• Język mbete
• Język mbo
• Język mbole
• Język mundani
• Język myene
• Język ndamba
• Język ngindo
• Język nkutu
• Język nyabungu
• Język nyali
• Język nzebi
• Język pangwa
• Język pare
• Język pogoro
• Język pokomo
• Język pol
• Język punu
• Język sagala
• Język sakata
• Język sanaga
• Język segeju
• Język sira
• Język soko
• Język suku
• Język teke
• Język tende
• Język tongwe
• Język tsangi
• Język tsogo
• Język vagla
• Język yela
• Język yeye

[edytuj] Ludy Afryki

Największe ludy i plemiona afrykańskie:

• Ababde
• Abangowie
• Afarowie
• Agona (lud)
• Akan (lud)
• Amharowie
• Aszantowie
• Azande (plemię)
• Bantu
• Buszmeni
• Dagomba (lud)
• Denkyira
• Dogonowie
• Ewe
• Fangowie
• Fante
• Fulanie
• Guanczowie
• Hausa
• Hererowie
• Hotentoci
• Hutu
• Jorubowie
• Kikuju
• Kuszyci
• Lamtuna
• Lobi
• Lotuko
• Mande
• Masajowie
• Maurowie
• Mossi
• Nubijczycy
• Nzema
• Pigmeje
• Sahrawi
• Somalijczycy
• Songhajowie
• Soninke
• Sosso
• Surma (lud)
• Tutsi
• Twa
• Wodaabe
• Wolofowie
• Żuawi

[edytuj] Wierzenia rdzennych ludów Afryki

Na pierwotne wierzenia ludów afrykańskich składał się szereg religii politeistycznych, właściwych dla danego ludu lub grupy ludów. Religie te nie pozostawały we wzajemnych związkach, jakkolwiek istniały pewne podobieństwa między wierzeniami różnych plemion i ludów, zwłaszcza sąsiadujących lub spokrewnionych ze sobą, niemniej jednak w żadnym wypadku nie można mówić o istnieniu jakiejkolwiek wspólnej dla plemion i ludów Afryki mitologii. Część z tych religii wymarła jeszcze w starożytność (np. religia starożytnego Egiptu czy przedchrześcijańskie i przedislamskie wierzenia Kabylów), zaś inne wierzenia są nadal żywe, choć liczba wyznawców systematycznie spada; dotyczy to zwłaszcza wierzeń ludów Afryki subsaharyjskiej. Wśród najważniejszych bóstw poszczególnych religii wymienić można takie nazwy jak m.in.: Abiku, Afefe, Chuku, Garang, Makumba, Nsissim, Anansi, Ogun, Oja, Sankofa, Szango i in.

[edytuj] Zobacz też

• Afrykanerzy
• Religie rodzime Afryki
• Odkrycia i badania Afryki
• Sztuka Czarnej Afryki
• Parki narodowe Afryki
• Czarna Afryka
• Czarny islam
• Maghreb
• Historia Afryki
• Unia Afrykańska
• Afrykanistyka
• Afrochrześcijaństwo
• Ryszard Kapuściński
• Kazimierz Nowak

[edytuj] Aktualne wiadomości o Afryce

• Grupa Afrykańska Forum Młodych Dyplomatów
• O Afryce inaczej

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Zbiór starożytnych map Afryki w bibliotece Northwestern University (en)
• Procesy demokratyzacji w Afryce
• Afryka, Plecak, Przygoda - wszystko o Afryce na własne oczy (Yaho de Ville)

[edytuj] Bibliografia

• Asante Molefi. The History of Africa. Routledge, 2007. isbn = 0415771390
• J. Desmond Clark. The Prehistory of Africa. Thames and Hudson, London, 1970. ISBN 9780500020692
• Basil Davidson. The African past; chronicles from antiquity to modern times. Penguin, Harmondsworth, 1966.
• April A. Gordon, Donald L. Gordon. Understanding contemporary Africa. Lynne Rienner Publishers, Boulder,1996. ISBN 9781555875473
• Korotayev, A. & Khaltourina D. (2006) Introduction to Social Macrodynamics: Secular Cycles and Millennial Trends in Africa. Moscow: URSS. ISBN 5484005604

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Praca zbiorowa, 2006, Wielka Historia Świata, t.11, Polskie Media Amer.Com, ss. 10, ISBN 83-7425-366-5