Gwinea Bissau
Z Wikipedii
Gwinea Bissau (Guiné-Bissau, Republika Gwinei Bissau - Repùblica da Guiné-Bissau) – państwo w zachodniej Afryce, nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy z Senegalem i Gwineą. Do Gwinei Bissau należą również liczne przybrzeżne wyspy, z których największe skupione są w Archipelagu Bijagós.
Repùblica da Guiné-Bissau Republika Gwinei Bissau |
|||||
|
|||||
Dewiza: (port.) Unidade, Luta, Progresso (Jedność, Walka, Postęp) |
|||||
Hymn: Esta é a Nossa Pátrai Bem Amada | |||||
Język urzędowy | portugalski | ||||
Stolica | Bissau | ||||
Ustrój polityczny | republika | ||||
Głowa państwa | prezydent João Bernardo Vieira |
||||
Szef rządu | premier Martinho Ndafa Kabi | ||||
Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
133. na świecie 36 120 km² 12% |
||||
Liczba ludności (2007) • całkowita • gęstość zaludnienia |
150. na świecie 1 475 000▲ 41 osób/km² |
||||
Jednostka monetarna | frank CFA (XOF) | ||||
Niepodległość • proklamowana • uznana |
od Portugalii 24 września 1973 10 września 1974 |
||||
Strefa czasowa | UTC ±0 | ||||
Kod ISO 3166 | GW | ||||
Domena internetowa | .gw | ||||
Kod samochodowy | GNB | ||||
Kod telefoniczny | +245 | ||||
Spis treści |
[edytuj] Geografia
Kraj zdecydowanie nizinny. Najwyższy punkt sięga zaledwie 300 m n.p.m. Obszary przybrzeżne o charakterze bagiennym, wnętrze kraju zajmuje sawanna. U wybrzeży położona jest grupa wysp Bijagos.
[edytuj] Historia
W czasach średniowiecza na terytorium dzisiejszej Gwinei Bissau znajdowało się królestwo Gabu, będące częścią Imperium Mali. Królestwo przetrwało częściowo aż do XVIII w. Wybrzeże Gwinei Bissau i okoliczne wyspy należały do pierwszych skolonizowanych przez Europejczyków obszarów. Portugalczycy dotarli tu już w 1446. W XVII wieku ziemie te stały się ośrodkiem ożywionego handlu niewolnikami. Obszar Gwinei Bissau znalazł się w kręgu wpływów portugalskich, ale pretensje do niego rościły w różnych okresach także Francja i Wielka Brytania.W latach 1908-1915 został stłumiony bunt miejscowej ludności.W 1954 Gwinea Bissau otrzymała status prowincji zamorskiej Portugalii.
Rebelia, którą w 1961 roku rozpoczęła Afrykańska Partia Niepodległości Gwinei i Wysp Zielonego Przylądka (PAIGC) doprowadziła do jednostronnego ogłoszenia niepodległości 24 września 1973, potwierdzonej na fali przemian w Portugalii 10 września 1974. Lata 1980-1984 to okres rządów Rady Rewolucyjnej. Pierwsze wybory wielopartyjne przeprowadzone zostały w 1994 roku. Powstanie wojskowych w 1998 roku zburzyło kruchy porządek w państwie, doprowadzając do tragicznej w skutkach wojny domowej. Kolejne wybory przeprowadzono w 2000 roku. Prezydentem został Kumba Ialá. We wrześniu 2003 miał miejsce wojskowy zamach stanu. Ialá został aresztowany. Przywódcy zamachu argumentowali ten krok koniecznością przywrócenia porządku konstytucyjnego. Kilkakrotnie przekładane wybory były przeprowadzone w kwietniu 2004. W październiku 2004 miał miejsce kolejny bunt wojskowych.
[edytuj] Ustrój polityczny
Republika wielopartyjna. Prezydent kraju wybierany jest w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję. W porozumieniu z przedstawicielami rządzących partii mianuje premiera. Władzę ustawodawczą sprawuje stuosobowy jednoizbowy parlament - Narodowe Zgromadzenie Ludowe (Assembleia Nacional Popular).
[edytuj] Podział administracyjny
Państwo podzielone jest na dziewięć regionów (port. regiões):
[edytuj] Gospodarka
Gwinea Bissau należy do grona najbiedniejszych państw świata. Oparta na rolnictwie i rybołówstwie gospodarka została zniszczona przez trwającą w latach 1998-1999 wojnę domową. Gwinea Bissau, z długiem zagranicznym sięgającym prawie miliarda dolarów, korzysta z programu dostosowania strukturalnego Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Najważniejszymi produktami eksportowymi są orzechy nerkowca (6 miejsce na świecie) i orzeszki ziemne. Pewne znaczenie posiada również przemysł drzewny.
[edytuj] Demografia
Dane można znaleźć na w CIA Factbook [1]
[edytuj] Kultura
Podstawowe informacje o kulturze i odsyłacz do artykuły o kulturze kraju
Algieria • Angola • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Czad • Demokratyczna Republika Konga • Dżibuti • Egipt • Erytrea • Etiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Gwinea • Gwinea Bissau • Gwinea Równikowa • Kamerun • Kenia • Komory • Kongo • Lesotho • Liberia • Libia • Madagaskar • Malawi • Mali • Maroko • Mauretania • Mauritius • Mozambik • Namibia • Niger • Nigeria • Republika Południowej Afryki • Republika Środkowoafrykańska • Republika Zielonego Przylądka • Rwanda • Senegal • Seszele • Sierra Leone • Somalia • Suazi • Sudan • Tanzania • Togo • Tunezja • Uganda • Wybrzeże Kości Słoniowej • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca • Zambia • Zimbabwe
Terytoria zależne
Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego • Majotta • Reunion • Święta Helena
Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej
Sahara Zachodnia • Somaliland
Integralne części państw położonych poza Afryką
Ceuta (część Hiszpanii) • Isla de Alborán (część Hiszpanii) • Isla del Perejil (część Hiszpanii) • Islas Chafarinas (część Hiszpanii) • Madera (część Portugalii) • Melilla (część Hiszpanii) • Peñón de Alhucemas (część Hiszpanii) • Peñón de Vélez de la Gomera (część Hiszpanii) • Sokotra (część Jemenu) • Wyspy Kanaryjskie (część Hiszpanii) • Wyspy Rozproszone (część Francuskich Terytoriów Południowych i Antarktycznych) • Wyspy Selvagens (część Portugalii)
Afryka:Gwinea Portugalska • Portugalska Afryka Wschodnia • Portugalska Afryka Zachodnia • Republika Zielonego Przylądka • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca
Azja: Indie Portugalskie (Daman i Diu, Goa) • Makau • Timor Portugalski
Algieria · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Czad · Demokratyczna Republika Konga · Dżibuti · Egipt · Erytrea · Etiopia · Gabon · Gambia · Ghana · Gwinea · Gwinea Bissau · Gwinea Równikowa · Kamerun · Kenia · Komory · Kongo · Lesotho · Liberia · Libia · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauretania · Mauritius · Mozambik · Namibia · Niger · Nigeria · Republika Południowej Afryki · Republika Środkowoafrykańska · Republika Zielonego Przylądka · Rwanda · Sahara Zachodnia · Senegal · Seszele · Sierra Leone · Somalia · Suazi · Sudan · Tanzania · Togo · Tunezja · Uganda · Wybrzeże Kości Słoniowej · Wyspy Świętego Tomasza i Książęca · Zambia · Zimbabwe
Benin · Burkina Faso · Gambia · Ghana · Gwinea · Gwinea Bissau · Liberia · Mali · Niger · Nigeria · Republika Zielonego Przylądka · Senegal · Sierra Leone · Togo · Wyspy Świętego Tomasza i Książęca
Zachodnioafrykański frank CFA: Benin · Burkina Faso · Gwinea Bissau · Mali · Niger · Senegal · Togo · Wybrzeże Kości Słoniowej
Środkowoafrykański frank CFA: Czad · Gabon · Gwinea Równikowa · Kamerun · Kongo · Republika Środkowoafrykańska
Język francuski |
Francja • Haiti • Monako • Senegal • Wybrzeże Kości Słoniowej |
|
Język hiszpański |
Argentyna • Dominikana • Ekwador • Filipiny • Gwatemala • Hiszpania • Honduras • Kolumbia • Kostaryka • Kuba • Meksyk • Nikaragua • Panama • Paragwaj • Peru • Urugwaj • Wenezuela |
|
Język kataloński | ||
Język portugalski |
Angola • Brazylia • Gwinea Bissau • Mozambik • Portugalia • Republika Zielonego Przylądka • Timor Wschodni • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca |
|
Język rumuński | ||
Język włoski |
Albania • Angola • Antigua i Barbuda • Argentyna • Armenia • Australia • Bahrajn • Bangladesz • Barbados • Belize • Benin • Boliwia • Botswana • Brazylia • Brunei • Burkina Faso • Birma • Burundi • Kambodża • Kamerun • Kanada • Republika Środkowoafrykańska • Czad • Chile • Chiny • Kolumbia • Demokratyczna Republika Kongo • Kongo • Kostaryka • Wybrzeże Kości Słoniowej • Chorwacja • Kuba • Dżibuti • Dominika • Dominikana • Ekwador • Egipt • Salwador • Macedonia • Fidżi • Gabon • Gambia • Gruzja • Ghana • Grenada • Gwatemala • Gwinea • Gwinea Bissau • Gujana • Haiti • Honduras • Hongkong • Islandia • Indie • Indonezja • Izrael • Jamajka • Japonia • Jordania • Kenia • Korea Południowa • Kuwejt • Kirgistan • Lesotho • Liechtenstein • Makau • Madagaskar • Malawi • Malezja • Malediwy • Mali • Mauretania • Mauritius • Meksyk • Mołdawia • Mongolia • Maroko • Mozambik • Namibia • Nepal • Nowa Zelandia • Nikaragua • Niger • Nigeria • Norwegia • Oman • Pakistan • Panama • Papua-Nowa Gwinea • Paragwaj • Peru • Filipiny • Katar • Rwanda • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Arabia Saudyjska • Senegal • Sierra Leone • Singapur • Wyspy Salomona • Republika Południowej Afryki • Sri Lanka • Surinam • Suazi • Szwajcaria • Republika Chińska • Tanzania • Tajlandia • Togo • Tonga • Trynidad i Tobago • Tunezja • Turcja • Uganda • Ukraina • Zjednoczone Emiraty Arabskie • Stany Zjednoczone • Urugwaj • Wenezuela • Wietnam • Zambia • Zimbabwe • Wspólnota Europejska w tym poszczególne kraje członkowskie: Austria • Belgia • Bułgaria • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy