Meksyk

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy państwa Meksyk. Zobacz też: Ciudad de México i dzielnica Rybnika.

Estados Unidos Mexicanos Meksykańskie Stany Zjednoczone
Flaga Meksyku Godło Meksyku
Hymn: Himno Nacional Mexicano (Narodowy Hymn Meksykański)
Język urzędowy	hiszpański
Język używany	hiszpański, nahuatl
Stolica	Meksyk
Ustrój polityczny	republika federacyjna
Głowa państwa	prezydent Felipe Calderón
Szef rządu	prezydent Felipe Calderón
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	13. na świecie 1 972 550 km² 49 510 km² (2,51%)
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	11. na świecie 109 955 0001▲ 56 osób/km²
Jednostka monetarna	peso (MXN)
Niepodległość	od Hiszpanii deklaracja – 16 września 1810, uznanie – 24 września 1821
Strefa czasowa	UTC -6 do -8 – zima UTC -7 do -5 – lato
Domena internetowa	.mx
Kod samochodowy	MEX
Kod telefoniczny	+52
1  Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook [1]

Stany Zjednoczone Meksyku (hiszp. Estados Unidos Mexicanos^[1]; nahuatl Mēxihco) – państwo w Ameryce Północnej, graniczące od północy z USA a na południu z Gwatemalą i Belize. Od zachodu jego terytorium ograniczone jest wodami Pacyfiku, a od wschodu Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego. Trzeci co do wielkości kraj Ameryki Łacińskiej i największy kraj Ameryki Środkowej.

[edytuj] Geografia

Większa część Meksyku (od Río Bravo del Norte na północy aż po łańcuch gór wulkanicznych na południu) należy do Ameryki Północnej. Powierzchnia Meksyku wynosi około 2 miliony kilometrów kwadratowych, a suma długości wszystkich wybrzeży wynosi około 10.000 kilometrów.

Na terenie Meksyku znajdują się zarówno rozległe równiny nadmorskie, płaskowyże (zwłaszcza tzw. Płaskowyż Centralny), jak i pasma wysokich gór (głównie pochodzenia wulkanicznego). Najwyższym szczytem jest Pico de Orizaba, choć najbardziej znanym jest wulkan Popocatépetl.

Klimat Meksyku jest bardzo zróżnicowany. Na północy Meksyk posiada rozległe pustynie i półpustynie, zaś na południu tropikalne lasy podzwrotnikowe. Rzeki w przeważającej większości wpadają do Zatoki Meksykańskiej, a największymi z nich są Río Bravo del Norte (zwana w USA Rio Grande), Grijalva, Balsas, Yaqui.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Meksyku.

Na terenie współczesnego Meksyku od czasów najdawniejszych rozwinęło się kilka wysoce zaawansowanych kultur mezoamerykańskich. Począwszy od około V wieku na południu rozwijała się kultura Majów, a w XIV wieku w środkowym Meksyku powstała kultura Mexików. To właśnie od ich nazwy pochodzi współczesna nazwa kraju. Przybycie hiszpańskich konkwistadorów w początkach XVI wieku położyło kres lokalnym kulturom i rozpoczęło w dziejach Meksyku okres kolonialny.

W 1810 ogólnonarodowe powstanie doprowadziło do wybuchu serii wojen, które przyniosły Meksykowi niepodległość w 1821. Od momentu uzyskania niepodległości rozmaite potęgi wywierały nacisk na Meksyk. Początkowo w latach 30. XIX wieku Meksyk utracił na rzecz USA swoje północne terytoria (wśród nich Kalifornię, Teksas i Nowy Meksyk). W latach 60. Meksyk był okupowany przez siły francuskie. Utworzone w wyniku okupacji cesarstwo upadło jednak w wyniku serii wojen domowych, w których główną rolę odegrał Benito Juárez.

Dyktatura Porfirio Díaza doprowadziła w 1910 do wybuchu rewolucji meksykańskiej. Siły powstańcze zdołały pobić słabe wojska rządowe, jednak walki wewnętrzne pomiędzy zwycięzcami trwały jeszcze przez następne 20 lat. Pod koniec tego okresu władzę przejęła Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna (Partido Revolucionario Institucional), która sprawowała niepodzielnie w autokratyczny sposób władzę do końca XX wieku.

[edytuj] Polityka

Zobacz: Polityka w Meksyku, Prezydenci Meksyku

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Meksyku.

Meksyk podzielony jest na 31 stanów (estados) oraz Dystrykt Federalny (Distrito Federal), obejmujący miasto Meksyk, największą aglomerację miejską na świecie.

Mapa Meksyku

[edytuj] Demografia

Meksyk jest najludniejszym krajem hiszpańskojęzycznym. Około 60% populacji stanowią metysi, 30% Indianie, a mniej niż 10% stanowi ludność pochodzenia europejskiego. Wedle oficjalnych danych kraj jest w przeważającej większości katolicki (89%), a drugie miejsce zajmują rozmaite odłamy protestanckie (6%). W Meksyku jest także nieco ponad milion mormonów. Jednakże oficjalne statystyki nie uwzględniają istnienia swoistego synkretyzmu religijnego objawiającego się w połączeniu katolicyzmu z lokalnymi wierzeniami indiańskimi.

Największe miasta Meksyku:

	Miasto	Stan	Ludność	Guadalajara
01	Meksyk	Distrito Federal	19 230 000
02	Guadalajara	Jalisco	4 100 000
03	Monterrey	Nuevo León	3 660 000
04	Puebla	Puebla	2 110 000
05	Toluca	Meksyk	1 610 000
06	Tijuana	Baja California	1 480 000
07	León	Guanajuato	1 430 000
08	Ciudad Juárez	Chihuahua	1 310 000
09	Torreón	Coahuila	1 110 000
10	San Luis Potosí	San Luis Potosí	960 000
11	Querétaro	Querétaro	920 000
12	Mérida	Jukatan	900 000
13	Mexicali	Baja California	850 000
14	Aguascalientes	Aguascalientes	810 000
15	Tampico	Tamaulipas	800 000
16	Cuernavaca	Morelos	790 000
17	Acapulco	Guerrero	790 000
18	Chihuahua	Chihuahua	780 000
19	Culiacán	Sinaloa	760 000

[edytuj] Kultura

• Muzyka meksykańska
• Literatura meksykańska
• Kino meksykańskie
• Kuchnia meksykańska
• Sławni Meksykanie

[edytuj] Święta

Rzeźba ludowa postaci "La Catrina" wykonana w ramach Dnia Zmarłych (El Día de los Muertos) (2 listopada), najważnejszego święta Meksyku, wywodzącego się z epoki prekolumbijskiej

[edytuj] Gospodarka

Gospodarka Meksyku jest typową gospodarką wolnorynkową. Opiera się tak na przemyśle, jak i na rolnictwie. Obecnie w Meksyku gwałtownie postępuje proces prywatyzacji przedsiębiorstw, a począwszy od czasów rządów administracji prezydenta Ernesto Zedillo Ponce de León rząd wspiera rozwój infrastruktury i handlu.

Kryzys ekonomiczny, jaki nastąpił w Meksyku w 1995 skończył się już w kilka lat później, głównie dzięki ożywieniu kontaktów handlowych z USA. Stratyfikacja społeczna od czasów kolonialnych jest ogromna, jednak różnice między najbogatszymi a najbiedniejszymi stopniowo się zmniejszają. Obecnie 20% ludności pobiera około 55% dochodów.

W 2001 gospodarka Meksyku nieco zwolniła, głównie z powodu recesji na rynku USA, jednak rządowi udało się utrzymać niskie stopy procentowe, a inflacja nie przekroczyła 6,5%. Od czasów wstąpienia Meksyku do NAFTA w 1994, obrót towarowy między tym państwem a Kanadą i USA potroił się. Obecnie Meksyk stara się uniezależnić gospodarczo od USA, czemu przysłużyć się mają liczne umowy z krajami Ameryki Łacińskiej, a także układ o wolnym handlu z Unią Europejską. W roku 2006 PKB na 1 mieszkańca wyniósł 11,249 $ (wg Międzynarodowego Funduszu Walutowego).

[edytuj] Uwagi

1. ↑ Pisownia Méjico jest powszechnie uznawana we wszystkich pozostałych krajach hiszpańskojęzycznych. Jednakże w Meksyku może być ona odbierana jako obelżywa lub lekceważąca.

[edytuj] Zobacz też

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów
o Meksyku

• Majowie
• Mexikowie
• historia Mezoameryki
• Emiliano Zapata
• Alamo
• Maksymilian I (cesarz Meksyku)

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Ambasady Polskiej w Meksyku

p • d • e

Państwa Ameryki Północnej

Antigua i Barbuda • Bahamy • Barbados • Belize • Dominika • Dominikana • Grenada • Gwatemala • Haiti • Honduras • Jamajka • Kanada • Kostaryka • Kuba • Meksyk • Nikaragua • Panama • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Salwador • Stany Zjednoczone • Trynidad i Tobago

Terytoria autonomiczne i zależne: Anguilla • Antyle Holenderskie¹ • Aruba • Bermudy • Brytyjskie Wyspy Dziewicze • Grenlandia • Gwadelupa • Kajmany • Martynika • Montserrat • Navassa • Portoryko • Saint-Barthélemy • Saint-Martin • Saint-Pierre i Miquelon • Turks i Caicos • Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych

---

¹ 15 grudnia 2008 Antyle Holenderskie przestaną istnieć, a w ich miejsce utworzonych zostanie 5 osobnych terytoriów zależnych Holandii: Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius i Sint Maarten

 

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych

p • d • e

Organizacja Państw Amerykańskich (OPA)

Antigua i Barbuda · Argentyna · Bahamy · Barbados · Belize · Boliwia · Brazylia · Chile · Dominika · Dominikana · Ekwador · Grenada · Gwatemala · Gujana · Haiti · Honduras · Jamajka · Kanada · Kolumbia · Kostaryka · Kuba · Meksyk · Nikaragua · Panama · Paragwaj · Peru · Saint Kitts i Nevis · Saint Lucia · Saint Vincent i Grenadyny · Salwador · Stany Zjednoczone · Surinam · Trynidad i Tobago · Urugwaj · Wenezuela

 

p • d • e

Światowa Organizacja Handlu (WTO)

Albania • Angola • Antigua i Barbuda • Argentyna • Armenia • Australia • Bahrajn • Bangladesz • Barbados • Belize • Benin • Boliwia • Botswana • Brazylia • Brunei • Burkina Faso • Birma • Burundi • Kambodża • Kamerun • Kanada • Republika Środkowoafrykańska • Czad • Chile • Chiny • Kolumbia • Demokratyczna Republika Kongo • Kongo • Kostaryka • Wybrzeże Kości Słoniowej • Chorwacja • Kuba • Dżibuti • Dominika • Dominikana • Ekwador • Egipt • Salwador • Macedonia • Fidżi • Gabon • Gambia • Gruzja • Ghana • Grenada • Gwatemala • Gwinea • Gwinea Bissau • Gujana • Haiti • Honduras • Hongkong • Islandia • Indie • Indonezja • Izrael • Jamajka • Japonia • Jordania • Kenia • Korea Południowa • Kuwejt • Kirgistan • Lesotho • Liechtenstein • Makau • Madagaskar • Malawi • Malezja • Malediwy • Mali • Mauretania • Mauritius • Meksyk • Mołdawia • Mongolia • Maroko • Mozambik • Namibia • Nepal • Nowa Zelandia • Nikaragua • Niger • Nigeria • Norwegia • Oman • Pakistan • Panama • Papua-Nowa Gwinea • Paragwaj • Peru • Filipiny • Katar • Rwanda • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Arabia Saudyjska • Senegal • Sierra Leone • Singapur • Wyspy Salomona • Republika Południowej Afryki • Sri Lanka • Surinam • Suazi • Szwajcaria • Republika Chińska • Tanzania • Tajlandia • Togo • Tonga • Trynidad i Tobago • Tunezja • Turcja • Uganda • Ukraina • Zjednoczone Emiraty Arabskie • Stany Zjednoczone • Urugwaj • Wenezuela • Wietnam • Zambia • Zimbabwe • Wspólnota Europejska w tym poszczególne kraje członkowskie: Austria • Belgia • Bułgaria • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy

 

p • d • e

Unia Łacińska

Język francuski	Francja • Haiti • Monako • Senegal • Wybrzeże Kości Słoniowej
Język hiszpański	Argentyna • Dominikana • Ekwador • Filipiny • Gwatemala • Hiszpania • Honduras • Kolumbia • Kostaryka • Kuba • Meksyk • Nikaragua • Panama • Paragwaj • Peru • Urugwaj • Wenezuela
Język kataloński	Andora
Język portugalski	Angola • Brazylia • Gwinea Bissau • Mozambik • Portugalia • Republika Zielonego Przylądka • Timor Wschodni • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca
Język rumuński	Mołdawia • Rumunia
Język włoski	San Marino • Watykan • Włochy • Zakon maltański

 

p • d • e

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)

państwa członkowskie	Australia • Austria • Belgia • Czechy • Dania • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Japonia • Kanada • Korea Południowa • Luksemburg • Meksyk • Niemcy • Norwegia • Nowa Zelandia • Polska • Portugalia • Słowacja • Stany Zjednoczone • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy • Wspólnota Europejska
kandydaci	Chile • Estonia • Izrael • Rosja • Słowenia
obserwatorzy	Tajwan
współpraca	Brazylia • Chiny • Indie • Indonezja • Republika Południowej Afryki

 

p • d • e

Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu (NAFTA)

USA • Kanada • Meksyk