Kirgistan

Z Wikipedii

Кыргыз Республикасы
Кыргызская Республика
Republika Kirgistanu


Flaga Kirgistanu	Godło Kirgistanu

Hymn: Ak möngülüü aska

prezydent Kurmanbek Bakijew

Szef rządu

premier Igor Chudinow

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

84. na świecie
198 500 km²
3,6%

Liczba ludności (2008)
• całkowita
• gęstość zaludnienia

111. na świecie
5 357 000¹▲
27 osób/km²

Jednostka monetarna

som (KGS)

Niepodległość

od ZSRR
31 sierpnia 1991

UTC +6

+996

¹ Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (Źródło:CIA)

Kirgistan, Republika Kirgiska (kirgiski Кыргызстан, Кыргыз Республикасы trl. i trb. Kyrgyzstan, Kyrgyz Respublikasy; ros. Кыргызстан, Кыргызская Республика trl. Kyrgyzstan, Kyrgyzskaja Respublika, trb. Kyrgyzstan, Kyrgyzskaja Riespublika) – państwo w Azji Środkowej. Graniczy z Chinami (dł. granicy 858 km), Kazachstanem (1051 km), Tadżykistanem (870 km) i Uzbekistanem (1099 km).

Spis treści

1 Ustrój polityczny
2 Siły zbrojne
3 Geografia
4 Podział administracyjny
5 Historia
6 Gospodarka
7 Transport
8 Demografia
- 8.1 Statystyki demograficzne
9 Ludność
10 Media
11 Kultura
12 Linki zewnętrzne
13 Zobacz też

[edytuj] Ustrój polityczny

Kirgistan jest republiką zgodnie z konstytucją z 5 maja 1993 (nowelizacja październik 1994). Na czele państwa stoi prezydent wybierany na pięcioletnią kadencję w wyborach powszechnych. Głównym organem władzy ustawodawczej jest dwuizbowy parlament (Żogorku Kenesz) wybierany na kadencję pięcioletnią i składający się początkowo ze Zgromadzenia Ustawodawczego (35 członków) i Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (70 członków). Zgodnie z wynikiem referendum z 2005 parlament jest jednoizbowy i składa się z 75 posłów. Zgodnie z nową konstytucją od 2010 będzie 90 posłów. Żogorku Kenesz zastąpił składającą się z 350 członków Radę Najwyższą. Władzę wykonawczą sprawuje rząd na czele z premierem powoływanym przez prezydenta. Kirgistan od XII 1991 jest członkiem Wspólnoty Niepodległych Państw.

[edytuj] Siły zbrojne

Budżet wydawany na wojsko wynosi 47 000 000 USD (jako procent PNB 2,6%). Siły lądowe liczą 9 800 żołnierzy. Lotnictwo dysponuje samolotami bojowymi MiG-21 (48 szt.) i L-39 (4 szt.) (www.globalsecurity.org)

[edytuj] Geografia

Krajobraz Kirgistanu w lecie

Kirgistan to kraj pozbawiony dostępu do morza. Góry zajmują 93% terytorium państwa. Największą wysokość ma położony na południowym wschodzie kraju łańcuch górski Tien-szan, gdzie znajduje się najwyższy szczyt Kirgistanu – Szczyt Zwycięstwa (kirg. Dżengisz Czokusu) o wysokości 7439 m n.p.m.. W czasach ZSRR szczyt nosił nazwę Pik Pobiedy. W górach Tien-szan znajduje się także największe jezioro Kirgistanu Issyk-kul, będące równocześnie drugim co do wielkości jeziorem górskim na świecie, którego powierzchnia wynosi 6236 km, a głębokość sięga 669 m. Rzeki Kirgistanu, z których główną jest Naryn, to przeważnie dopływy Syr-darii. Klimat kraju na przeważającym obszarze kontynentalny suchy. Niektóre z wysoko położonych obszarów pokryte są wieczną zmarzliną.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: podział administracyjny Kirgistanu.

Kraj dzieli się na 7 obwodów:

1. Dodatkowo wyróżniony jest okręg stołeczny (Biszkek).

Na niższym szczeblu podziału administracyjnego wyróżnia się 18 miast, 31 osiedli miejskich i 40 okręgów wojewódzkich.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: historia Kirgistanu.

Godło Kirgiskiej SSR

Kirgistan został podbity przez carską Rosję w 1864. Pod panowaniem radzieckim od 1919, początkowo jako Kara-Kirgiski Obwód Autonomiczny, a następnie Kirgiska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka, a od 5 grudnia 1936 jako Kirgiska Socjalistyczna Republika Radziecka. Kirgistan uzyskał niezależność wraz z rozpadem Związku Radzieckiego w 1991. W drugiej połowie marca 2005 wybuchła tam Tulipanowa rewolucja, która obaliła prezydenta Askara Akajewa 24 marca tego samego roku.

[edytuj] Gospodarka

Kirgistan to mały, górzysty kraj z dominacją sektora rolniczego w gospodarce. Uprawia się głównie pszenicę, ziemniaki, buraki cukrowe, tytoń, bawełnę. Rozwinięta jest również hodowla zwierząt, pewne ilości wełny i produktów mięsnych przeznaczane są na eksport. Kirgistan eksportuje również takie dobra jak złoto, rtęć, uran, energia elektryczna. Podkreśla się sukcesy Kirgistanu w transformacji swego ustroju zgodnie z regułami gospodarki rynkowej. Ostry kryzys gospodarczy, jaki Kirgistan przeżył w pierwszych latach po rozpadzie ZSRR udało się zahamować dzięki szeroko zakrojonemu programowi stabilizacyjnemu. Pozwoliło to na obniżenie poziomu inflacji z 88% w 1994 do 15% w 1997. Przeprowadzono działania stymulujące rozwój gospodarczy kraju. Nastąpiła prywatyzacja ziemi i przedsiębiorstw. Najpoważniejsze problemy kraju, które wymagają stałych działań rządu to znaczne zadłużenie zagraniczne, inflacja, nieszczelny system podatkowy oraz bezpośrednie uzależnienie od nastrojów panujących w gospodarce Rosji.

[edytuj] Transport

W Kirgistanie jest 22 400 km dróg o twardej nawierzchni, 340 km linii kolejowych i 600 km śródlądowych szlaków wodnych. Główne lotnisko międzynarodowe to Bishkek Internatonal, Biszkek.

[edytuj] Demografia

[edytuj] Statystyki demograficzne

(2005)
Liczba ludności	5 146 281
Ludność według wieku
0 - 14 lat	31,6%
15 - 64 lat	62,3%
ponad 64 lata	6,2%
Wiek (mediana)
W całej populacji	23,39 lat
Mężczyzn	22,52 lat
Kobiet	24,27 lat
Przyrost naturalny	1,29%
Współczynnik urodzeń	22,48 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	7,13 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	-2,74 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,05 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,04 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat	0,96 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,64 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	35,64 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	40,97 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	30,03 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	68,16 lat
Mężczyzn	64,16 lat
Kobiet	72,38 lat
Rozrodczość	2,7 urodzin/kobietę

[edytuj] Ludność

Według ostatniego spisu powszechnego w Kirgistanie zamieszkują przedstawiciele 154 narodowości i grup etnicznych. Przedstawiciele narodowości tytularnej w liczbie ok. 3,2 miliona stanowią większość w kraju. Drugą co do wielkości narodowością są Uzbecy (650 tysięcy), którzy zamieszkują głównie tereny obwodu oszyńskiego. W Kirgistanie zamieszkuje również około 500 tysięcy Rosjan, zamieszkujących głównie w Biszkeku i okolicach. Dunganie to mniejszość chińska wyznająca islam; stanowią 1,2% ludności (ok 55 tys.). Stolica Kirgistanu, w odróżnieniu od reszty kraju, jest miastem w znacznym stopniu rosyjskojęzycznym.

[edytuj] Media

W Kirgistanie ukazuje się 114 dzienników (w tym 42 w języku kirgiskim) w łącznym nakładzie 1 529 000 oraz 42 czasopisma (16 w języku kirgiskim). Największe dzienniki to wydawany w języku kirgiskim 6 razy w tygodniu Kyrgyz Tuusu istniejący od 1924 r. wydawany w nakładzie 180 000 oraz Słowo Kirgistana wydawany od 1925 r. w języku rosyjskim. Telewizja Kyrgyz Television i radio Kyrgyz Radio nadające w 4 językach. Oficjalna agencja prasowa Kyrgyzkabar z siedzibą w Biszkeku.

[edytuj] Kultura

**Święta państwowe**
Data	Polska nazwa	Oryginalna nazwa
1 stycznia	Nowy Rok	Жаңы жыл
5 maja	Święto Konstytucji	Конституция күнү
31 sierpnia	Dzień Niepodległości	Эгемендүүлүк күнү