Kirgisistan

Kirgisistan (ou Kirgistan odr Kirgisien; kirgisische Selbschtbezeichnung Кыргызстан/Kyrgysstan; offiziell Kirgisische Republik, kirgisisch Кыргыз Республикасы / Kyrgys Respublikasy, russisch Кыргызская Республика / Kyrgysskaja Respublika) isch an Schtaat i Zentralasia. Ar grenzt im Norda a Kasachstan, im Südoschta an d' China, im Süda a Tadschikistan und im Westa a Usbekistan. D Houptschtadt isch Bischkek.

Im allgemeina Schprochgebrauch und i da Media herrscht a gwisse Uklarheit üba da genoua Landesnama. D Bezeichnungen Kirgisien und Kirgistan (odr sealtana aber offiziell Kirgisistan) enthaltn jeweils unterschiedliche politische Untrtön. Da Nama Kirgisien schtellt a Idütschung vum russischa Nama Киргизия dar, där unta da Zara i da Sowjetzit golta hot. Noch m Zafall vu da Sowjetunion hond d Kirgisa probiert, ihre nationale Identität üba a Zruckbesinnung uf ihrige turkschprochige Kultur zum schtärka und hond drum da Nama Кыргызстан/Kyrgysstan gno. Der Nama mit da urschprünglich persischa Endung für Region odr Land "-stan" untaschtricht d kulturelle und schprochliche Beziehung zua da andara turkschprochiga Lända wia Kasachstan, Turkmenistan, Usbekistan und so witta.

[ändere] Geographie

D Obrfläch vu Kirgisien

Kirgistan liegt im Hochgebirge Tienschan; d högschta Schpitza gond bis uf 7.439 und 7.134 m. D Lüt wohnend hauptsächlich im Norda im Tschutal und im Ferganatal im Süda. Ussadem a biz wäniga i da Bergtäla und um da gross See Issyk-Kul(Indütschung vum russischa Nama. Uf kirgisisch hoaßt da Nama "Yssyk-Köl"/Ысык-көл, des bedütet uf dütsch - oda do bessa allemannisch - da warme See).Dæ See isch riisegross und öppe zeh mol(10x) so gross wia dr Genfer oder Bodesee;grad hinder im erhebt sich mæchtig s Tien Shan-Gebirg wien e Wand mit syne Sibetuusigergipfel. Im Süda vum Land schtoht d Gebirgsketta Alai bis a d Grenz.

Bis uf 1.500 m isch des Land hauptsächlich Schteppe. Döt hot ma aba wite Bewässerungsalaga bout und dadurch erreicht, dass s Land beboubar gwora isch. Üba 1.500 m sind alpine Wiesa und Weida vorherrschend, dia bis a d Geltscha und da Schnee anegond. I da Wälda leabnd Reh, Bära, Marda, Wildsua, Luxe und ou no da artagschützte Schneeleopard. Vu deana git as no ca. 200 Schtuck. Außadeam git as no a Marco-Polo-Schof, des ou döt vorkut und sehr selta isch. Mürmele git as natürle ou und sit dia grossa Herda vu da Sowjets num do sind, kond ou d Wölf wieda wita aba.

[ändere] d Lüt

D Kirgisa(60%) sind a Turkvolk und bekenn'nd sich überwiegend zum sunnitischa Islam. Außerdem lebnd Usbeka (20%), Russa(9%), Tadschika, Dungana (chinesische Muslime), Ukrainer, Uigura, Tatara und Aghörige witara Ethniea, wia eppa 57.000 Mescheta, im Land. Am Afang vu da nüntzga Johr hond ou no ca. 100.000 Dütsche dort gleabt; dia sind inzwischen mehrheitlich is Dütsche usgewandat, aber as git no kläne dütsche Gmoanda i Dörfa wia Luxemburg und Rotfront.

luag ou: Lischte vu da Schtädt i Kirgisien

[ändere] Was passiert isch

S Gebiet vum hütiga Kirgistan isch 8. Jahrhundert vu turkschtämmiga Kirgisen bevölkat wora. Da nägscht Eckpunkt i da Gschicht markiert s Johr 1291, wo s Land vu Dschingis Khan erobert wora isch. S Gebiet isch mongolisch bliba, bis d Chinesa s im 18. Jahrhundertunterworfa hond. Guat oa Jahrhundert spöta, 1875, sind d Russa ku und hond s Land is Zarareich igliedat. Noch 1918 isch as imma meh in d Sowjetunion ine grutscht und ersch noch m Zämmabruch vu da UDSSR 1991 wieda unabhängig wora. S Parlament hot n Askar Akajew zum neua Schtaatspräsident gwählt und sich 1993 a Verfassung gea.