Palestyna
Z Wikipedii
Palestyna (łac. Syria Palæstina, hebr. פלשתינה lub פַּלֶסְטִינָה- [Palestina], arab. فلسطين - [Filasţiinu]) - kraina w Azji, we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego.
Nazwą Palestyna obejmowano obszar o różnie określanych granicach. Współcześnie nazwa Palestyna odnoszona jest najczęściej do obszaru terytorium mandatowego Wielkiej Brytanii z lat 1920-1947, obecnie terytorium państwa Izrael i obszarów przez niego okupowanych czyli Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu (tworzące razem Autonomię Palestyńską). Terytorium to nie pokrywa się z obszarem Palestyny historycznej, obejmującym północną i środkową częścią obecnego państwa Izrael oraz zachodnią częścią Jordanii.
[edytuj] Nazwa
Nazwa Palestyna pochodzi od ludu Filistynów, którzy osiedlili się na jej wybrzeżu w XII wieku p.n.e. Nazwa ta nie była znana przed aneksją obszaru Judei przez Rzym. Dopiero po stłumieniu powstania żydowskiego Bar-Kochby w roku 133 po Chrystusie, cesarz Hadrian zmienił nazwę kraju z Judea na Syria Palestina (Syria palestyńska, czyli filistyńska).
[edytuj] Historia
W starożytności obecna Palestyna nosiła nazwę Kanaan. Kanaan został zasiedlony w paleolicie. W mezolicie istniały na tym terenie osiedla kultury natufskiej. Od neolitu rozwijały się, tak jak na całym Bliskim Wschodzie, pierwsze miasta (Jerycho).
Korzystne położenie geopolityczne Kanaanu w miejscu, gdzie prowadzą szlaki handlowe pomiędzy Afryką, Azją i Europą, powodowało, że region ten był podbijany przez wiele ludów, m.in.: Egipcjan, Hetytów, Hebrajczyków, Filistynów, Asyryjczyków, Arabów, Turków ottomańskich, Brytyjczyków czy Izraelitów.
Około 2500 p.n.e. zasiedlona została przez Kanaanejczyków. Około XIII wieku p.n.e. zaczęły ją przemierzać wędrowne plemiona Hebrajczyków. W XII wieku p.n.e. na jej wybrzeżu osiedlili się Filistyni. Pod koniec XI wieku p.n.e. powstało na jej terytorium królestwo żydowskie, które wkrótce uległo rozbiciu na królestwa: Izrael i Judę. Około 587 p.n.e. Palestyna została podbita przez Babilonię. Od 538 p.n.e. weszła w skład imperium perskiego. W 332 p.n.e. zdobył ją Aleksander Macedoński. Następnie znalazła się pod władzą dynastii Ptolemeuszów, a później dynastii Seleucydów.
Od 63 p.n.e., pod panowaniem rzymskim, początkowo otrzymała status państwa sprzymierzonego, lecz od 6 n.e. stała się częścią rzymskiej prowincji zwanej Judeą. Powstania żydowskie z lat 66–70 oraz 132–135 zakończyły się klęską i wypędzeniem Żydów z Palestyny. Od 395 Palestyna stała się częścią cesarstwa wschodniorzymskiego. W latach 634 – 640 została podbita przez Arabów. Między XI a XIII wiekiem w wyniku wypraw krzyżowych istniało - założone przez krzyżowców - Królestwo Jerozolimskie, które później zdobyli egipscy mamelucy.
W latach 1516–1918 Palestyna wchodziła w skład imperium osmańskiego, nie stanowiąc jednolitej jednostki administracyjnej. Zdobyta przez siły arabsko-brytyjskie podczas pierwszej wojny światowej stała się w 1922 roku brytyjskim mandatem - wraz z Jordanią - nazwa 'Palestyna' była stosowana do całego mandatu brytyjskiego. W lipcu 1922 roku mandat został podzielony na dwie części - Transjordanię (później nazwaną Jordanią) - na razie bez niepodległości/niezależności od mandatu brytyjskiego, którą Transjordania uzyskała dopiero w roku 1946.
W tzw. deklaracji Balfoura zapowiedziano przekazanie części tego terytorium Żydom, którzy od wieków żyli w diasporze. Sprzeciwiała się temu zamieszkująca tu ludność pochodzenia arabskiego, wśród której zaczęły narastać antyżydowskie nastroje. Tragedia holocaustu przyspieszyła starania międzynarodowe o stworzenia państwa żydowskiego, które od końca XIX w. było głównym celem ruchu syjonistycznego. Już od ponad 50 lat do Palestyny zmierzały tysiące osadników żydowskich.
W 1947 r. ONZ przedstawił projekt podziału Palestyny na dwie części: żydowską i arabską. W przeddzień wygaśnięcia mandatu brytyjskiego (1948) sąsiednie państwa arabskie: Egipt, Jordania i Syria zaatakowały powstające państwo Izrael. Podczas wojny sześciodniowej z 1967 Izrael zajął całe terytorium Palestyny i zajęte wtedy terytorium okupuje do dnia dzisiejszego, mimo protestów społeczności międzynarodowej. Na okupowanych terenach wybuchły dwa powstania palestyńskie (tzw. intifady), skierowane przeciwko władzom izraelskim.
Wojska Izraela opuściły strefę Gazy we wrześniu 2005 r.

[edytuj] Zobacz też
Afganistan • Armenia • Arabia Saudyjska • Azerbejdżan • Bahrajn • Bangladesz • Bhutan • Birma • Brunei • Chiny • Cypr • Filipiny • Gruzja • Indie • Indonezja • Irak • Iran • Izrael • Japonia • Jemen • Jordania • Kambodża • Katar • Kazachstan • Kirgistan • Korea Południowa • Korea Północna • Kuwejt • Laos • Liban • Malediwy • Malezja • Mongolia • Nepal • Oman • Pakistan • Rosja • Singapur • Sri Lanka • Syria • Tadżykistan • Tajlandia • Timor Wschodni • Turcja • Turkmenistan • Uzbekistan • Wietnam • Zjednoczone Emiraty Arabskie
Terytoria zależne
Akrotiri • Dhekelia
Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej
Abchazja • Cypr Północny • Górski Karabach • Osetia Południowa • Palestyna (Autonomia Palestyńska) • Tajwan
Terytoria autonomiczne (stanowią integralną część państw):
Aceh • Adygeja • Adżaria • Ałtaj • Buriacja • Chakasja • Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny • Czeczenia • Czukocki Okręg Autonomiczny • Dagestan • Górski Badachszan • Guangxi • Hongkong • Inguszetia • Jakucja • Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny • Kabardo-Bałkaria • Karaczajo-Czerkiesja • Karakałpacja • Kurdystan • Makau • Mongolia Wewnętrzna • Muzułmańskie Mindanao • Nachiczewańska Republika Autonomiczna • Ningxia • Osetia Północna • Sinkiang • Tuwa • Tybet • Żydowski Obwód Autonomiczny