Gujana

Z Wikipedii

Co-operative Republic of Guyana Kooperacyjna Republika Gujany
Flaga Gujany Herb Gujany
Dewiza: One People, One Nation, One Destiny
Hymn: Dear Land of Guyana, of Rivers and Palms (Drogi kraj Gujany, rzek i nizin)
Język urzędowy	angielski
Stolica	Georgetown
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Bharrat Jagdeo
Szef rządu	premier Samuel Hinds
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	81. na świecie 214 970 km² 8,4%
Liczba ludności (VII 2007)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	161. na świecie 769 095 3,6 osób/km²
Jednostka monetarna	dolar gujański (GYD)
Niepodległość	od Wielkiej Brytanii 26 maja 1966
Strefa czasowa	UTC -4
Domena internetowa	.gy
Kod samochodowy	GUY
Kod telefoniczny	+592

Gujana (Guyana) Kooperacyjna Republika Gujany (Co-operative Republic of Guyana) – państwo w Ameryce Południowej, nad Oceanem Atlantyckim, posiadające na północnym zachodzie granicę z Wenezuelą (743 km), na południowym zachodzie i południu z Brazylią (1.119 km), a na wschodzie z Surinamem (600 km). Kształt granicy Gujany z Wenezuelą i Surinamem jest podważany przez obydwa te państwa.

Spis treści 1 Geografia 2 Historia 3 Ustrój polityczny 4 Kultura 5 Gospodarka

[edytuj] Geografia

W Gujanie można wyróżnić 3 regiony geograficzne różniące się ukształtowaniem terenu. Najwyższa część kraju leży na obszarze Wyżyny Gujańskiej porozcinanej na osobne masywy wieloma dolinami rzek. W jednym z łańcuchów górskich, na połączeniu granic z Wenezuelą i Brazylią, znajduje się najwyższy szczyt kraju Roraima (2810 m n.p.m.).

Wyżyna obniżając się w kierunku oceanu tworzy równinne i pagórkowate tereny porośnięte lasami równikowymi, a wzdłuż rzek, galeriowymi. Lasy zajmują powierzchnię około 80% kraju. Dobrze rozwinięta sieć rzek, z których największa to Essequibo, tworzy na tym obszarze, jak również na wyżynach, liczne wodospady.

Nad oceanem rozciąga się pas płaskich, błotnistych nizin, sięgających od 8 do 65 km w głąb lądu. Wybrzeże porastają lasy namorzynowe. Część terenów stanowią depresje zabezpieczone systemem kanałów i tam.

Gujanę charakteryzuje klimat równikowy z wysoką temperaturą powietrza przez cały rok. Temperatura na wybrzeżu waha się od 20 do 26,8°C, a w głębi kraju od 18 do 39°C. Klimat wybrzeża łagodzony jest przez północnowschodnie wiatry.
Opady występują sezonowo w okresie maj-czerwiec oraz grudzień-styczeń. Średnia roczna suma opadów waha się od 1200 mm na wyżynie do 3000 mm na wybrzeżu.

[edytuj] Historia

Wybrzeża Ameryki Południowej współczesnej Gujany Europejczycy odkryli i zaczęli eksplorować na początku XVI wieku. Zamieszkiwali tu wówczas Indianie południowoamerykańscy z plemion Arawaków. Utworzenie kolonii brytyjskiej - Gujany Brytyjskiej datuje się na 1831; graniczyła z Gujaną Holenderską (dziś Surinam), a nieco dalej na południowy wschód znajdowała kolonia francuska - Gujana Francuska, do dziś pozostająca terytorium zależnym tej europejskiej metropolii. Brytyjczycy przyznali niepodległość Gujanie w 1966, a cztery lata później stała się ona republiką.

[edytuj] Ustrój polityczny

Suwerenna republika w ramach Wspólnoty Narodów. Zgodnie z konstytucją z 6 października 1980 (znowelizowaną w 2003) głową państwa jest prezydent desygnowany przez zwycięską partię w wyborach parlamentarnych. Kandydaci na prezydenta muszą zostać zaprezentowani przed wyborami przez każdą ze startujących partii. Prezydent mianuje premiera, który jest zarazem I wiceprezydentem.

W jednoizbowym Zgromadzeniu Narodowym zasiada 65 deputowanych, z których 40 jest wybieranych w systemie proporcjonalnym na poziomie krajowym, a 25 na poziomie regionów tzn. każdy z regionów wybiera przydzieloną mu ilość miejsc w parlamencie. Kadencja zgromadzenia trwa 5 lat.

Gujana jest podzielona na 10 ponumerowanych regionów:

• 1. Barima/Waini (2 miejsca w parlamencie)
• 2. Pomeroon/Supenaam (2 miejsca)
• 3. Essequibo Islands/West Demerara (3 miejsca)
• 4. Demerara/Mahaica (7 miejsc)
• 5. Mahaica/Berbice (2 miejsca)
• 6. East Berbice/Corentyne (3 miejsca)
• 7. Cuyuni/Mazaruni (2 miejsca)
• 8. Potaro/Runi (1 miejsce)
• 9. Upper Takatu/Upper Esseqiubo (1 miejsce)
• 10.Upper Demerara/Berbice (2 miejsca)

Każdy z regionów jest administrowany przez Regionalną Radę Demokratyczną z prezesem na czele. Dodatkowo na lokalnym szczeblu działają Sąsiedzkie Rady Demokratyczne.

[edytuj] Kultura

Święta państwowe

Data	Polska nazwa	Oryginalna nazwa
1 stycznia	Nowy Rok	New Year’s Day
ruchome	Eid-ul Adha	Eid-ul Adha
23 lutego	Dzień Republiki	Republic Day
ruchome	Wielki Piątek Poniedziałek Wielkanocny	Good Friday, Easter Monday
ruchome	Święto Wiosny	Phagwah (Holi)
1 maja	Święto Pracy	Labour Day/May Day
ruchome	Urodziny Proroka	Youman Nabi
1 poniedziałek lipca	Święto Caricom	Caricom Day
1 sierpnia	Dzień Wyzwolenia	Emancipation Day
ruchome	Święto Światła	Diwali
25 grudnia	Boże Narodzenie	Christmas
26 grudnia	2.dzień Bożego Narodzenia	Boxing Day

[edytuj] Gospodarka

Na terytorium Gujany znajdują się cenne surowce mineralne. Najważniejszym surowcem są boksyty. Ich eksploatację podjęto w roku 1916 w kopalni w Mackenzie (Linden), a następnie w Ituni i Kwakwani w północno-wschodniej części kraju. Wydobycie boksytów obrazuje najlepiej stan gospodarki: 1950 rok-1,7 mln ton, 1960-3,4, 1970-1,4 i w 1993r.zwyżka - 2,5mln ton.

W porównaniu z boksytami wydobycie innych surowców ma znaczenie drugorzędne. W północno-zachodniej części kraju, w okolicy Mattews Ridgs wydobywa się rudę manganu, a poza tym uzyskuje się złoto (80 tys. uncji-1992) i diamenty(7 tys. karatów-1990).