Haiti

Z Wikipedii

Haiti, Republika Haiti (fr. Haïti, République d'Haïti; haitański Ayiti, Repiblik d Ayiti) – państwo w Ameryce Środkowej, zajmujące część wyspy Haiti na Morzu Karaibskim w archipelagu Wielkich Antyli. Graniczy z Republiką Dominikany.

République d'Haïti Repiblik d Ayiti Republika Haiti
Flaga Haiti Godło Haiti
Dewiza: (franc.) L'Union Fait La Force
Hymn: La Dessalinienne
Język urzędowy	francuski, haitański
Stolica	Port-au-Prince
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent René Préval
Szef rządu	premier Robert Manuel
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	143. na świecie 27 750 km² 0,7%
Liczba ludności (2008)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	89. na świecie 8 925 0001▲ 322 osób/km²
Jednostka monetarna	gourde (HTG)
Niepodległość	od Francji 1 stycznia 1804
Strefa czasowa	UTC -5
Kod ISO 3166	HT
Domena internetowa	.ht
Kod samochodowy	HT
Kod telefoniczny	+509
1  Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (Źródło:CIA)

Spis treści 1 Geografia 2 Historia 3 Ustrój polityczny 4 Podział administracyjny Haiti 5 Gospodarka 6 Demografia 7 Kultura 8 Inne 9 Linki zewnętrzne 10 Fotografia 11 Przypisy

[edytuj] Geografia

Państwo Haiti zajmuje zachodnią część wyspy Haiti dawniej zwanej Hispaniolą (w innych językach nazwa ta utrzymuje się do dziś), a także kilkadziesiąt mniejszych i większych wysp na Morzu Karaibskim (m.in. Tortuga, Gonave).

Powierzchnia górzysta z niewielkimi nadmorskimi równinami. Wschodnią i środkową część kraju tworzy obszerny płaskowyż. Jeszcze w 1925 r. kraj był bujnie zalesiony (lasy pokrywały wówczas ok. 60% powierzchni kraju), jednak na skutek bardzo niestabilnej sytuacji politycznej i równie złe sytuacji gospodarczej, w kolejnych dziesięcioleciach zniszczono niemal 95% drzewostanu. Efektem jest postępujące jałowienie gleby oraz jej erozja, co odbija się także na katastrofalnych powodziach, takich jakie miało miejsce np. 27 września 2004 r., kiedy to w wyniku uderzenia tropikalnego cyklonu Jeanette, który uderzył w północne wybrzeże kraju, zginęło ponad 3 tys. osób.

[edytuj] Historia

Haiti jest najstarszym niepodległym państwem w Ameryce Środkowej. W 1804 r., po trwających od 1790 wystąpieniach niepodległościowych, proklamowano powstanie Cesarstwa Haiti, dwa lata później Republiki Haiti.W latach 1806-1820 była podzielona na dwie części,północną Murzyńską i południową Mulacką.W latach 1822-1844 w jej skład wchodziła również Dominikana.W ciągu XIX wieku rosnły wpływy USA.W latach 1915-1934 była okupowana przez Stany Zjednoczone.Po 1945 rosnące antagonizmy między ludnością murzyńską a mulacką.

W 1957 prezydentem został François Duvalier. Sprawował dożywotnią krwawą dyktaturę. Po jego śmierci w 1971 władzę przejął jego syn Jean-Claude Duvalier, kontynuując politykę ojca. W 1986 zbiegł do Francji, a władzę przejęła cywilno-wojskowa junta. W 1987 uchwalono konstytucję zabraniającą ponownego wyboru prezydenta na drugą kadencję.^[1]

10 października 1994 r. przywódcy junty zrezygnowali ze swych stanowisk i zapowiedzieli wyjazd z kraju. Pięć dni później, zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, powrócił z emigracji prezydent Jean-Bertrand Aristide. W grudniu 1995 r., René Préval, członek koalicji rządowej Aristide'a, został wybrany na nowego prezydenta republiki. Funkcję premiera w 1999 r., objął Jacques-Édouard Alexis. W listopadzie 2000 r., po wyborach zbojkotowanych przez opozycję, prezydentem ponownie został Aristide.

W 2004 doszło do zamieszek, wywołanych przez byłych wojskowych, stojących na czele szwadronów śmierci FRAPH, oraz gangi uliczne, zwane Armią Kanibali. Siły te utworzyły Rewolucyjny Front Oporu Artibonite, kierowany przez byłego szefa policji z czasów dyktatury Raoula Cédrasa, Guya Philippa i szefa gangu Armii Kanibali z Gonaïves, Buteura Metayera. Rebelia od początku miała dyskretne poparcie ze strony USA niechętnych od samego początku Aristidowi. Amerykańscy dyplomaci wymusili jego dymisję pod groźbą ataku bojówek Guya Philippa na pałac prezydencki. Aristide zmuszony został udania się na emigrację, najpierw do Republiki Środkowoafrykańskiej, a potem do RPA, gdzie zrezygnował z urzędu. Nowym prezydentem został René Préval.

[edytuj] Ustrój polityczny

Haiti jest republiką prezydencką z prezydentem wybieranym w głosowaniu powszechnym. Według powszechnych ocen rządy na Haiti rzadko sprawowane są jednak w demokratyczny sposób, ponieważ kolejni prezydenci często sięgają do autorytarnych metod. 29 lutego 2004 r. rebelia doprowadziła do rezygnacji demokratycznie wybranego prezydenta Jeana-Bertranda Aristide. Od tego czasu oficjalnie władza spoczywa w rękach rządu tymczasowego, jednak według ocen niezależnych ekspertów Haiti, podobnie jak Demokratyczna Republika Konga, Somalia oraz Czad pozostaje państwem upadłym, faktycznie pozbawionym władzy centralnej, mającej realny wpływ na sytuację w kraju.

Aktualnie obowiązująca konstytucja, wzorowana na francuskiej i amerykańskiej, została wprowadzona w 1987 r. podczas, gdy prezydentem był Leslie Manigat. W późniejszym okresie była czasowo zawieszana i ograniczana i dopiero w 1994 r. została wprowadzona na nowo. Obecna niepewna sytuacja polityczna kraju stawia przyszłość konstytucji pod znakiem zapytania, nawet jeśli w terminie odbędą się przewidziane ustawowo wybory prezydenckie, samorządowe i do parlamentu.

[edytuj] Podział administracyjny Haiti

[edytuj] Gospodarka

Haiti jest najbiedniejszym krajem zachodniej półkuli i jednym z najbiedniejszych w całym świecie. Badania porównawcze wskazują na nieustannie pogarszające się od lat osiemdziesiątych XX w. wskaźniki społeczne i gospodarcze. Kraj zajmuje obecnie 153 miejsce na 177 możliwych w prowadzonym przez ONZ wskaźniku rozwoju państw świata.

Ok. 80% społeczeństwa żyje w skrajnej biedzie. Niemal 70% pracuje w rolnictwie, przy czym większość zaangażowana jest w małych przydomowych gospodarstwach, zatrudniających ogółem niemal dwie trzecie aktywnej siły roboczej.

[edytuj] Demografia

Głównymi językami Haiti są język haitański oraz język francuski, przy czym francuski jest językiem kultury oraz edukacji i jako taki ma wyższy prestiż społeczny. Rola haitańskiego rośnie jednak z roku na rok, ponieważ przez wielu Haitańczyków odbierany jest jako element własnej tożsamości. Wyłącznie religijne znaczenie (dla wyznawców voodoo) ma język langaj.

[edytuj] Kultura

Literatura haitańska tworzona jest głównie w języku francuskim, choć z roku na rok wzrasta znaczenia literatury tworzonej w języku haitańskim. Do twórców, którzy zdobyli sobie największe uznanie, także międzynarodowe, należą m.in. René Depestre (którego książka Hadrianna moich marzeń przetłumaczona została także na język polski), Dany Laferrière (także tłumaczony na polski), Jean Price-Mars, Jacques Roumain, Frankétienne oraz Edwidge Danticat.

[edytuj] Inne

Haitańskie Siły Powietrzne

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Na temat Haiti po polsku

[edytuj] Fotografia

• Reprodukcja fotograficzna HAITI

Przypisy