Belgia

Z Wikipedii

Royaume de Belgique Koninkrijk België Königreich Belgien Królestwo Belgii
Flaga Belgii Herb Belgii
Dewiza: (fr.) L'union fait la force (fl.) Eendracht maakt macht (niem.) Einigkeit macht stark (W jedności siła)
Hymn: Brabançonne
Język urzędowy	francuski, niderlandzki, niemiecki
Stolica	Bruksela
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	król Albert II
Szef rządu	premier Yves Leterme
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	136. na świecie 30 528 km² 6,4%
Liczba ludności (2007)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	77. na świecie 10 584 534▲ 346 osób/km²
Jednostka monetarna	1 euro = 100 centów (EUR, €) (do 31.12.2001 r. 1 frank belgijski = 100 centymów (BEF))
Niepodległość	od Holandii 4 października 1830
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Kod ISO 3166	BE
Domena internetowa	.be
Kod samochodowy	B
Kod telefoniczny	+32

Belgia, Królestwo Belgii (Koninkrijk België, Royaume de Belgique, Königreich Belgien) – państwo federacyjne w zachodniej Europie w południowych Niderlandach. Graniczy od zachodu z Francją (620 km), od południa z Luksemburgiem (148 km), od wschodu z Niemcami (167 km) i od północy z Holandią (450 km). Łączna długość granic lądowych wynosi 1 385 km, ponadto istnieje 64 km fragment wybrzeża Morza Północnego. Podzielona jest na trzy strefy językowe: francuską, niderlandzką i niemiecką. Bruksela, stolica Belgii, jest jednocześnie "stolicą" Unii Europejskiej.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Wody powierzchniowe 2 Gospodarka 3 Transport i komunikacja 3.1 Transport kolejowy 3.2 Transport drogowy 3.3 Transport wodny 3.4 Transport lotniczy 3.5 Komunikacja miejska 3.6 Transport rurociągowy 4 Historia 5 Ustrój polityczny 5.1 Partie polityczne 5.2 Podział administracyjny 6 Oświata 7 Demografia 8 Czy wiesz,że... 9 Religie 10 Media 11 Przypisy 12 Zobacz też 12.1 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

• Najwyższy punkt: Signal de Botrange 694 m n.p.m.
• Najniższy punkt: Morze Północne 0 m n.p.m.

Większą część powierzchni Belgii stanowią peryglacjalne i aluwialne niziny; w północnej części płaska, częściowo zabagniona równina Flandrii (tzw. Belgia Niska), oddzielona od morza wałem wydm (wys. do 20m), oraz pagórkowata i piaszczysta kraina Kempen (wys. do 95 m); w środkowej części (Belgia Średnia) wysoczyzna Brabancji (wys. 100 – 200 m) zbudowane głównie z glin i piasków trzeciorzędowych pokrytych lessem oraz wzgórza Hainaut (na zachodzie) zbudowane z utworów glinianych;

Największe miasta: Bruksela (stolica), Liège, Antwerpia, Gandawa, Charleroi, Brugia, Namur. Więcej o miastach zobacz w artykule miasta w Belgii.

[edytuj] Wody powierzchniowe

Belgia leży w zlewisku Morza Północnego, i prawie całe jej terytorium należy do dorzecza dwóch rzek: Skaldy i Mozy (ich źródła znajdują się na terenie Francji, a ujścia na terenie Holandii). Skalda w granicach Belgii ma długość 200 km – wraz z dopływami (m.in. Leie, Dender, Senne i Rupel) oraz kanałami tworzy rozgałęziony system wodny Flandrii. Moza (w granicach Belgii) ma 183km, większość rzek Walonii to jej dopływy; na pewnym odcinku stanowi granicę między Belgią a Holandią. Belgijskie rzeki mają mały spadek, są połączone siecią kanałów i wykorzystywane do żeglugi. We Flandrii znajduje się też gęsta sieć kanałów odwadniających poldery.

[edytuj] Gospodarka

Jeden z najlepiej rozwiniętych krajów Europy. PKB wyniósł 254 mld euro (na 1 mieszkańca – 30 001 euro). Podatki w Belgii należą do najwyższych w Europie i stanowią 47% PKB. Wskaźnik Giniego, czyli poziom rozpiętości w dochodach, wynosi 27. Belgia ma również najwyższy na świecie eksport per capita. W ostatnich latach udało się także zmniejszyć zadłużenie z 120% PKB w 1980 rok do obecnych 90% PKB. Podstawą gospodarki jest wysoko rozwinięty przemysł (głównie hutniczy, maszynowy, elektrotechniczny, spożywczy, chemiczny, włókienniczy) oraz wysoko towarowe rolnictwo (hodowla bydła, trzody; uprawa zbóż, buraków cukrowych). Antwerpia jest największym w świecie ośrodkiem szlifowania diamentów. Liczne atrakcyjne miejscowości turystyczne, między innymi: Antwerpia, Bruksela, Gandawa, Brugia.

[edytuj] Transport i komunikacja

[edytuj] Transport kolejowy

Belgia posiada znakomicie rozwiniętą sieć kolejową o długości 3 518 km (2003) z czego 2 701km jest zelektryfikowane, w większości napięciem stałym 3 kV z wyjątkiem ok. 80 km linii wysokich prędkości, które zelektryfikowano napięciem przemiennym 25 kV/50 Hz. 2563 km szlaków kolejowych posiada co najmniej dwa tory. Gęstość linii kolejowych wynosi 11,5 km/na 100 km², co daje Belgii pierwsze miejsce w Europie. Krajowe przewozy pasażerskie prowadzą państwowe koleje SNCB/NMBS. Jakość usług jest wysoka, pociągi kursują z wysoką punktualnością w regularnych odstępach czasu, minimum dwugodzinnych, na głównych liniach co godzinę i częściej. Typowe prędkości maksymalne pociągów pasażerskich na głównych trasach wynoszą od 120 km/h do 160 km/h, na odcinku Louvain – Liège nawet 200 km/h. Przewozy międzynarodowe są również prowadzone przez SNCB/NMBS przy współpracy z zarządami kolejowymi sąsiednich krajów (Niemiec (DB), Francji (SNCF), Holandii (NS), i Luksemburga (CFL) lub przez przewoźników, w których SNCB/NMBS posiada udziały (Eurostar, Thalys). Przewozy towarowe prowadzi SNCB/NMBS oraz przewoźnicy z sąsiednich krajów, również prywatni. Liczba pasażerów korzystających z kolei systematycznie wzrasta, w roku 2001 wyniosła 160,3 mln, z czego 13,8 mln w ruchu międzynarodowym.

[edytuj] Transport drogowy

Transport drogowy w Belgii odbywa się po 145 850 km dróg, w tym 117 701 km o nawierzchni asfaltowej, w tym 1 682 km autostrad (w całości bezpłatnych i oświetlonych na całej długości). Pod względem gęstości sieci dróg kołowych Belgia zajmuje pierwsze miejsce w Europie, pod względem gęstości autostrad drugie (po Holandii). Szkielet sieci transportu drogowego stanowią autostrady oraz obwodnice autostradowe wszystkich większych miast kraju. Ze względu na swoje położenie, Belgia jest ważnym krajem tranzytowym. Największymi węzłami komunikacji samochodowej są Bruksela, Antwerpia i Liège.

[edytuj] Transport wodny

Transport wodny jest szeroko wykorzystywany w transporcie towarów. Belgia posiada 2 043 km wodnych szlaków śródlądowych w tym 1 532 km otwartych dla żeglugi. Najważniejszym z nich jest kanał Alberta łączący Autonomiczny port w Liège (drugi w europie pod względem przeładunku towarów) z Antwerpią. W transporcie morskim główną rolę odgrywa port w Antwerpii (drugi w Europie i czwarty na świecie pod względem ilości przeładowywanych towarów), dynamicznie rozwija się też port w Ostendzie. Dzięki rozwiniętemu systemowi kanałów do portów w Gandawie i Brukseli również zawijają statki pełnomorskie. Morska flota handlowa Belgii to 22 statki o tonażu powyżej 1 tys. GRT (1999), w tym 7 drobnicowców, 8 chemikaliowców i 7 tankowców. Łączna nośność statków wynosiła ok. 57 347 DWT.

[edytuj] Transport lotniczy

W 1999 r. Belgia posiadała ok. 42 lotniska w tym 24 z pasami startowymi o nawierzchni twardej w tym 6 o długości powyżej 3 000 m. Najważniejszymi portami lotniczymi są Bruxellen-National (znany również jako Bruxelles-Zaventem) pod Brukselą (16 180 pasażerów w roku 2005), oraz Charleroi-Gosselies (znany szerzej jako Brussels South Charleroi Airport – 1 873 349 pasażerów, wyłącznie tanich linii, w roku 2005). W transporcie towarów drogą lotniczą główną rolę odgrywają porty lotnicze Bruxelles-National oraz Liège-Bierset.

[edytuj] Komunikacja miejska

Komunikacja miejska w Belgii jest obsługiwana przez kilku przewoźników o zasięgu regionalnym: De Lijn (działający we Flandrii), TEC (działający w Walonii) oraz STIB (działający w regionie Brukseli). Ze względu na wysoką gęstość zaludnienia kraju i jego organizację terytorialną oraz niewielką liczbę przewoźników w zasadzie nie ma rozróżnienia między autobusową komunikacją miejską i podmiejską.
W czterech miastach (Antwerpia, Bruksela, Gandawa, Charleroi) istnieją sieci tramwajowe, ponadto w eksploatacji pozostaje podmiejska linia tramwajowa łącząca De Panne z miejscowością wypoczynkową Knokke-Heist położoną nad morzem.
Sieć metra działa jedynie w Brukseli i Antwerpii chociaż istniały plany budowy metra także w Charleroi (część infrastruktury tramwajowej projektowano tak, by mogła być bazą dla przyszłych sieci metra).
Ze względu na wysoką gęstość sieci kolejowej i wysoką częstotliwość kursowania pociągów, a także zintegrowane systemy taryfowe, rolę komunikacji miejskiej i podmiejskiej pełnią często pociągi SNCB.

[edytuj] Transport rurociągowy

Na terenie Belgii znajduje się 161 km rurociągów transportujących ropę naftową, 1 167 km służących do transportu produktów naftowych oraz 3 300 km rurociągów gazu ziemnego.

[edytuj] Historia

Pierwotnie obszar dzisiejszej Belgii zamieszkany był przez Celtów oraz celtycko-germański lud Belgów. Od I wieku p.n.e. przez kolejne setki lat tereny te znajdowały się we władaniu Rzymu (część prowincji Galia – Gallia Belgica). Od III wieku postępująca chrystianizacja. Od roku 486 obszar dzisiejszej Belgii stał się częścią państwa Franków. Po traktacie w Verdun w roku 843 Belgia została podzielona pomiędzy Francję i Niemcy. W XV wieku Belgia była częścią Burgundii, a w roku 1477 została przejęta przez Austrię cesarza Maksymiliana I. W latach 1556-1714 Belgia należała do Hiszpanii, a następnie znowu do Austrii (1714-1794), Francji (1794-1814), a w okresie 1814-1830 była połączona z Holandią – Królestwo Niderlandów. Dopiero w roku 1830 Belgia stała się niezależnym państwem. Niepodległość zdobyła w wyniku powstania przeciwko dominacji holenderskiej (rewolucja belgijska). W czasie wojny światowej Niemcy zaatakowały neutralną Belgię. Na mocy traktatu wersalskiego do Belgii przyłączono niemieckie okręgi Eupen i Malmedy. W 1940 roku ponownie neutralna Belgia została zaatakowana przez hitlerowskie Niemcy. Po zakończeniu drugiej wojny światowej Belgia porzuciła neutralność i stała się członkiem NATO, a także została jednym członków-założycieli Wspólnoty Europejskiej. Z Holandią i Luksemburgiem Belgia stworzyła w roku 1948 unię celną, a 1960 unię gospodarczą – powstał Benelux. W roku 1960 niepodległość uzyskała największa kolonia tego państwa Kongo Belgijskie, a w roku 1962 terytoria mandatowe Rwanda i Burundi. W XX wieku dochodziło do stopniowego podziału na dwie strefy językowe położoną na północy Flandrię (język niderlandzki) i na południu Walonię (język francuski). Spowodowało to w 1963 roku formalny podział Belgii na 3 regiony: Flandrię, Walonię i Region stołeczny Bruksela. W roku 1993 doszło do przekształcenia Belgii w państwo federalne z 3 regionami o szerokiej autonomii. W 2007 spór o dalszą reformę i większą samodzielność Flandrii przyczynił się do kłopotów ze sformułowaniem rządu federalnego.^[1]

[edytuj] Ustrój polityczny

Belgia jest monarchią konstytucyjną. Konstytucja Belgii została przyjęta w roku 1831, po zwycięstwie rewolucji sierpniowej 1830 roku. Była rewidowana siedmiokrotnie: w 1893, 1919, 1970, 1980, 1988, 1993, 2001.

Parlament składa się z dwóch izb:

• Izby Deputowanych, w której skład wchodzi 150 deputowanych wybieranych w wyborach bezpośrednich, zgodnie z systemem proporcjonalnym.
• Senatu, którzy są wybierani zarówno w wyborach bezpośrednich (25 przez społeczność flamandzką, 15 przez Walonów), jak również wyłaniani przez rady prowincjonalne. W senacie zasiada również potomstwo panującego monarchy.

[edytuj] Partie polityczne

Belgijskie partie polityczne: Flamandzcy Liberałowie i Demokraci (Vlaamse liberale democraten, VLD), Flamandzka Partia Demokratyczno-Chrześcijańska (Christen-demokratisch en Vlaams, CD&V), Frankofonska Partia Socjalistyczna (Parti Socialiste, PS), Ruch Reformatorski (Mouvement Réformateur, MR), Interes Flamandzki (Vlaams Belang, VB), Flamandzka Partia Socjalistyczna (Socialistische Partij anders, SP.a.), Frankofońska Partia Ekologiczna (Ecolo), Frankofońska Partia Społeczno-Chrześcijańska (Centre democrate-humaniste, CDH), Flamandzka Partia Ekologiczna (Agalev), Unia Ludowa (Volksunie, VU), Front Narodowy (Front national, FN), Spirit, Vivant.

[edytuj] Podział administracyjny

Belgia jest państwem federacyjnym. Każdy z 3 regionów Belgii ma własną władzę ustawodawczą Radę Regionalną.

[edytuj] Oświata

Oświata w Belgii, zachowując jednolitą strukturę systemu szkolnego, ma dwie władze oświatowe, dwa obowiązujące programy nauczania i dwa modele kształcenia. Jest to spowodowane podziałem kraju na dwie strefy językowe. Edukacja jest obowiązkowa do 18 roku życia.

[edytuj] Demografia

Językami urzędowymi są w Belgii francuski, niderlandzki i niemiecki. Większa część populacji (56%-60%) posługuje się językiem niderlandzkim, około 40%-44% francuskim, bądź walońskim i zaledwie 1% niemieckim.

Grupy etniczne: Flamandowie - 57%, Walonowie - 43%.

[edytuj] Czy wiesz,że...

• W Belgii jest ponad 1000 rodzajów piwa.
• Najwyższym punktem Belgii jest szczyt Botrange w Ardenach, o wysokości 694 m n.p.m.

[edytuj] Religie

Belgia jest krajem trójjęzycznym. W XIX wieku jednym z bodźców do powstania tego państwa była religia katolicka, gdyż dla mieszkańców Flandrii nie do zaakceptowania był antykatolicki kalwinizm Niderlandów. Ruch antyklerykalny początkowo rozwijał się tam słabo, później zaczął się wzmagać na wzór francuski.

W dzisiejszej Belgii z Kościołem rzymskokatolickim utożsamia się 47 - 55 % społeczeństwa, ale jedynie 8 - 9 % bierze udział w regularnych praktykach religijnych. 1,5 - 2 % Belgów wyznaje protestantyzm (głównie kalwinizm), a kolejne 1 % Belgów związanych jest z pozostałymi wyznaniami chrześcijańskimi. 3,5 - 4 % to muzułmanie, a 1 % to żydzi, hinduiści, sikhowie i buddyści. Około 40 - 45 % Belgów to ateiści, agnostycy i wolnomyśliciele.

[edytuj] Media

W Belgii działa radio i telewizja państwowa i prywatne. Stacje państwowe nadają programy w 3 językach: francuskim (Radio-Télévision Belge de la Communauté française, RTBF), flamandzkim (Belgische Radio en Televisie) i niemieckim (Belgisches Rundfunk- und Fernsehzentrum der Deutschsprachigen Gemeinschaft, BRT). Wśród stacji prywatnych najpopularniejsze to: RTL-TVI, nadająca programy dla Brukseli i regionu Walonii, Télévision Indépendante, stacja komercyjna, nadająca w języku francuskim, oraz Vlaamse Televisie Maatschappij, stacja komercyjna nadająca w języku flamandzkim.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• uniwersytety w Belgii
• flaga Belgii
• godło Belgii
• hymn państwowy - Brabantka
• królowie Belgów
• Podział administracyjny Belgii
• Flandria

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna rządu Belgii
• mapa miasta Brukseli
• Życie i praca w Belgii