Macedonia

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy Republiki Macedonii. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Република Македонија
Republika Macedonii


Flaga Macedonii	Godło Macedonii

Dewiza: (Macedoński) : Слобода или смрт / Sloboda ili smrt
(Wolność albo śmierć)

Hymn: Денес над Македониja

prezydent Branko Crvenkovski

Szef rządu

premier Nikola Gruevski

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

145. na świecie
25 713 km²
1,9%

Liczba ludności (2008)
• całkowita
• gęstość zaludnienia

145. na świecie
2 061 000¹▲
81 osób/km²

Jednostka monetarna

denar macedoński (MKD)

Niepodległość

od Jugosławii
8 września 1991

Religia dominująca

prawosławie

Strefa czasowa

UTC +1 - zima
UTC +2 - lato

+389

¹ Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (źródło:CIA)

Republika Macedonii (maced. Република Македонија, alb. Republika e Maqedonisë), na forum międzynarodowym państwo określane jest tymczasową nazwą Była Jugosłowiańska Republika Macedonii – BJRM, (ang. Former Yugoslav Republic of Macedonia – FYROM, mac. Поранешна Југословенска Република Македонија - ПЈРМ, transliteracja Poranešna Jugoslovenska Republika Makedonija - PJRM, alb. Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë - IRJM) lub Macedonia – państwo na Półwyspie Bałkańskim, powstałe po rozpadzie Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii.

Język: macedoński (urzędowy) 70%, albański (urzędowy na obszarach zamieszkałych przez minimum 20% Albańczyków) 21%, turecki 3%, serbsko-chorwacki 3% (wszystkie cztery urzędowe w niektórych rejonach)
Waluta: 1 denar macedoński (MKD) = 100 deni

Spis treści

1 Nazwa
2 Geografia
3 Gospodarka
- 3.1 Rolnictwo
- 3.2 Przemysł
4 Główne miasta
5 Podział administracyjny
6 Demografia
7 Tablice rejestracyjne
8 Galeria
9 Zobacz też

[edytuj] Nazwa

Problemy z nazwą tego kraju są efektem sprzeciwu Grecji wobec nazywania tej bałkańskiej republiki Macedonią. W celu uspokojenia Grecji na forum ONZ Macedonia oficjalnie została przyjęta jako Była Jugosłowiańska Republika Macedonii szerzej znana pod angielskim akronimem FYROM (Former Yugoslav Republic of Macedonia)[1] (mac. Поранешна Југословенска Република Македонија, trl. Poranešna Jugoslovenska Republika Makedonija).

Flaga Macedonii z lat 1991-1995, zmieniona po greckich protestach

Nazwę „Macedonia” uznaje oficjalnie obecnie 118 krajów na świecie ze 154 z którymi Macedonia utrzymuje stosunki dyplomatyczne, w tym trzech stałych członków Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych: Chiny, USA i Rosja; sześciu członków NATO: Bułgaria, Kanada, Polska, Słowenia, USA i Turcja); oraz trzy kraje UE: Bułgaria, Polska i Słowenia. 11 sierpnia 2005 Rada Ministrów RP zdecydowała o posługiwaniu się przez Rzeczpospolitą Polską w stosunkach dwustronnych z państwem macedońskim nazwą – Republika Macedonii. Jednocześnie Rada Ministrów zdecydowała, że nazwa Była Jugosłowiańska Republika Macedonii będzie używana przez Rząd RP na forum międzynarodowym (ONZ, UE, NATO itp.). Problem z nazewnictwem tego kraju pociąga ze sobą konsekwencje uznania sporej nieuznanej mniejszości macedońskiej w Grecji i Bułgarii oraz wskazuje na istnienie „Macedonii” podzielonej na 4 części po 1913 roku. Przedstawiciele macedońskiej mniejszości w Grecji są zrzeszeni w partii Vinożito-Tęcza i zasiadają w Parlamencie Europejskim w grupie European Free Aliance. W przeszłości członkowie Vinożito byli celem wielu aktów agresji. Między innymi w 1995 w miejscowości Florina zdemolowano i zdewastowano ich siedzibę. Te zdarzenia opisał Grecki Komitet Helsiński w swych raportach. Dokładna liczba Macedończyków w Grecji jest bardzo trudna do określenia, bowiem w spisie powszechnym nie można się określać jako Macedończyk. Władze Grecji wychodzą z założenia, że na terenie Grecji nie ma Macedończyków. Ostatnio sytuacja ulega pewnej poprawie a świadectwem tego jest fakt, że w Atenach i Salonikach został opublikowany macedoński Bukvar - Abecedar (elementarz).

[edytuj] Geografia

Jezioro Ochrydzkie

Powierzchnia całkowita: 25 713 km²
Powierzchnia lądowa: 24 856 km²
Powierzchnia wód: 447 km²
Całkowita granica lądowa: 748 km
Długość wybrzeża: nie ma dostępu do morza
Długość granic z sąsiadującymi państwami: Albania 151 km, Bułgaria 148 km, Grecja 228 km, Kosowo 159 km, Serbia 62 km.
Najwyższy punkt: Korab 2 753 m n.p.m.
Najniższy punkt: rzeka Wardar na granicy z Grecją – 50 m n.p.m.

Mapa kraju

Macedonia jest krajem w przeważającej mierze górskim i wyżynnym. Na terenie całego kraju są rozrzucone masywy górskie, z których największy i najwyższy to Szar Płanina. Między masywami leżą kotliny - Prilepsko Pole w dolinie Crnej Reki, Polog w dolinie górnego Wardaru, Ovče Pole i Kočansko Pole nad Bregalnicą oraz doliny większych rzek - Strumicy, Wardaru i Drinu.

Największą i najdłuższa rzeką Macedonii jest Wardar (320 km długości), którego największymi dopływami są Treska, Pčinja, Bregalnica i Crna Reka. Poza tym terytorium Macedonii odwadniają jeszcze Drin i Strumica. Wardar i Strumica należą do zlewiska Morza Egejskiego, Drin – do zlewiska Morza Adriatyckiego.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Rzeki Macedonii.

[edytuj] Gospodarka

Góra Korab

Gospodarka Macedonii nie jest bardzo rozbudowana. Kryzys gospodarki jaki spowodowało oderwanie się od Jugosławii został lekko złagodzony. Jednak bezrobocie nadal jest wysokie i sięga około 35%. W przemyśle dominuje przemysł przetwórczy. Występują liczne huty głównie szkła i miedzi. Handel rozwija się powoli, wraz ze wzrostem zamożności obywateli.

[edytuj] Rolnictwo

Podstawą gospodarki jest rolnictwo. Użytki rolne w kraju (głównie górskie pastwiska) zajmują około 40% powierzchni kraju. W dolinach rzek i kotlinach śródgórskich uprawa zbóż (pszenica, kukurydza), buraków cukrowych, słoneczników, bawełny i tytoniu. Rozwinięte warzywnictwo (pomidory, papryka, arbuzy) i sadownictwo (jabłonie, grusze, brzoskwinie, śliwy). Na nasłonecznionych, południowych zboczach dolin plantacje winorośli. W górach pasterska hodowla owiec.

[edytuj] Przemysł

Niewielkie wydobycie węgla brunatnego (niedaleko Kumanowa), rud żelaza, chromu, cynku i ołowiu oraz antymonu. Produkcja energii elektrycznej głównie w małych elektrowniach wodnych. Przemysł przetwórczy skoncentrowany w większych miastach (spożywczy, włókienniczy, metalowniczy, chemiczny i drzewny), w Skopju huta żelaza. Rzemiosło artystyczne: wyroby ze srebra, złota, drewna, dywany.

[edytuj] Główne miasta

Zobacz więcej w osobnym artykule: Miasta Macedonii.

Nazwa polska	Nazwa macedońska
Bitola	Битола / Bitola
Gostiwar	Гостивар / Gostivar
Kiczewo	Кичево / Kičevo
Kumanowo	Куманово / Kumanovo
Prilep	Прилеп / Prilep
Skopje	Скопје (Главен град) / Skopje (Stolica)
Sztip	Штип / Štip
Tetowo	Тетово / Tetovo
Weles	Велес / Veles
Radovisz	Радовиш / Radoviš

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Macedonii.

Macedonia jest podzielona na 84 gminy (општина - opsztina), z tego 10 gmin wchodzi w skład Miasta Skopje

p • d • e

Gminy Macedonii

[edytuj] Demografia

Narodowości w Macedonii

Grupy etniczne wg spisu powszechnego w 2002 r.

Narodowości:

Macedończycy 68%;
Albańczycy 23%;
Turcy 3,9%;
Romowie 2,6%;
Serbowie 1,8%;
Pozostali 2,2%

Religie:

Prawosławie 70%;
Islam 28%;
Pozostałe religie i bezwyznaniowi 2%

Demografia Macedonii w latach 1992 – 2003

[edytuj] Tablice rejestracyjne

[edytuj] Galeria

"Wyzwoleńcy Skopja" pomnik w Skopju	Góra Korab – Najwyższa góra w Macedonii	Szar Płanina	Kościół Św. Panteleimon koło Skopja
"Matka Teresa z Kalkuty" w Skopju	Kościół Świętej Trójcy w Radoviš

[edytuj] Zobacz też

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Macedonia

p • d • e

Państwa Europy


Państwa	Albania • Andora • Austria • Belgia • Białoruś • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Kazachstan • Kosowo¹ • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Watykan • Węgry • Wielka Brytania • Włochy
Terytoria zależne:	Gibraltar (Wielka Brytania) • Guernsey (Wielka Brytania) • Jan Mayen (Norwegia) • Jersey (Wielka Brytania) • Svalbard (Norwegia) • Wyspa Man (Wielka Brytania) • Wyspy Owcze (Dania)
Terytoria autonomiczne (stanowią integralną część państw):	Athos (Grecja) • Azory (Portugalia) • Baszkiria (Rosja) • Czuwaszja (Rosja) • Gagauzja (Mołdawia) • Irlandia Północna (Wielka Brytania) • Kałmucja (Rosja) • Karelia (Rosja) • Komi (Rosja) • Krym (Ukraina) • Mari Eł (Rosja) • Mordwa (Rosja) • Nieniecki Okręg Autonomiczny (Rosja) • Szkocja (Wielka Brytania) • Tatarstan (Rosja) • Udmurcja (Rosja) • Walia (Wielka Brytania) • Wojwodina (Serbia) • Wyspy Alandzkie (Finlandia)
Państwo nieuznawane na arenie międzynarodowej:	Naddniestrze (Mołdawia)
¹ Republika Kosowa nie jest uznawana przez ONZ i większość państw niepodległych, uznawana jest natomiast przez większość państw europejskich, w tym Polskę.

p • d • e

Półwysep Bałkański

Albania • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Czarnogóra • Grecja • Macedonia • Serbia

Państwa częściowo leżące: Chorwacja • Rumunia • Turcja

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych

p • d • e

Rada Europy

państwa członkowskie	Albania • Andora • Armenia • Austria • Azerbejdżan • Belgia • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Gruzja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Węgry • Wielka Brytania • Włochy
kandydaci	Białoruś
obserwatorzy	Izrael • Japonia • Kanada • Meksyk • Stany Zjednoczone • Stolica Apostolska
chęć przystąpienia do EKPC	Unia Europejska