Łetonia
Da Wikipedia, ła ençiclopedia libara.
| Łetonia | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Motto: Tēvzemei un Brīvībai (Par ła patria e ła łibartà) |
|||||||||
|
|
|||||||||
| Informazsion | |||||||||
| Nome par intiero: | Repùblica de Łetonia | ||||||||
| Nome ufizsiałe: | Latvijas Republika | ||||||||
| Łéngoa uficiałe: | łèton | ||||||||
| Cavedal: |  Riga (739.232 ab. / 2003) |
||||||||
| Politica | |||||||||
| Governo: | Repùblica parlamentar | ||||||||
| Capo de stato: | Valdis Zatlers | ||||||||
| Capo de governo: | Aigars Kalvītis | ||||||||
| Indipendenzsa: | Da ła Rusia e ła Germania Dichiarà: 18 de novenbre 1918 Riconosesta: 26 de genaro 1921 Proclamà: 4 de majo 1990 1 Conpletà: 6 de setenbre 1991 |
||||||||
| Ingreso a l'ONU: | 17 de setenbre 1991 | ||||||||
| Area | |||||||||
| Totale: | 64.589 km² | ||||||||
| Pos. nel mondo: | 123° | ||||||||
| % delle acque: | 1,5 % | ||||||||
| Popolazione | |||||||||
| Totałe: | 2,286,700 ab. (2006) | ||||||||
| Pos. nel mondo: | 138° | ||||||||
| Densità: | 35 ab./km² | ||||||||
| Geografia | |||||||||
| Continente: | Europa | ||||||||
| Fuxo oràrio: | UTC +2 | ||||||||
| Economia | |||||||||
| Vałuta: | Lats | ||||||||
| Varie | |||||||||
| TLD: | .lv | ||||||||
| Prefiso tełef.: | +371 | ||||||||
| Sigla autom.: | LV | ||||||||
| Ino nazsionałe: | Dievs, svētī Latviju | ||||||||
| Festa nazsionałe: | 18 de novenbre | ||||||||
|
|
|||||||||
| 1Scominsia ła secesion da l'Union Sovietica | |||||||||
Ła Repùblica de Łetonia (en łèton Latvijas Republika) ła xé un paéxe (64.589 km², 2.286.700 abitanti a agosto 2006, cavedal Riga) situà inte l'Eoropa nord-ozsidental, ła confina a nord co l'Estonia (267 Km), a òvest co ła Rusia (217 Km), a sud-ost co ła Biełorusia (141 km), a sud co ła Łituania (453 Km) e a òvest ła xé bagnà dal Mar Bàltico.
Ła Łetonia ła xé na repùblica parlamentàr, l'atuałe primo ministro l'é Aigars Kalvītis mentre ł'atuałe prexidénte deła republica el xe Valdis Zatlers che el ga sostituio Vaira Vīķe-Freiberga el 31 de majo 2007.
Ła łéngoa ofizsiał ła xé el łèton.
Indice |
[modifica] Giografìa
[modifica] Giografìa fìxica
Ła xe conpresdésta intra i 55°40' e i 58°05' de łatitùdene Nord e i 20°58' e 28°14' łonxitùdene Est, rivolxésta su ła banda oriental del mar Bàltico tra l'Estonia e ła Łituania Ła Łetonia ła xe costituìa da quatro rejon tradizsionałi: Curlandia (Kurzeme), Łivonia (Vidzeme), Semigałia (Zemgale) e Łatgałia (Latgale).
[modifica] Morfołogìa
Ła Łetonia ła xe asè boscóxa (40% de ła superfizse), co numeróxi łaghi de orìxen jazsal, (pi de 3000), tórba e pałude. El paéxe el xe bagnà dal Mar Bàltico, ła łónga costa (531 Km) ła xe prevałenteménte sabióxa e no ła ga ìxołe. L'ełeménto caraterixante del łitorał łèton el xe el Gólfo de Riga (o Baia de Riga, in łèton Rīgas Jūras līcis, in [èston Liivi Laht). L'àrea intrigada dal gólfo de Riga ła xe de 18.000 km² e ła fondésa màsima ła xe de 54 m.
El teritorio el xe formà da pian trocà da cołine che no łe pasa i 300 m. de altezsa. El punto pi ełevà del Paéxe el xe el Gaizina kalns, che eò riva ai 311 m. de levatézsa.
[modifica] Idrografìa
El fiume prinzsipal el xe ła Daugava/Dvina Ozsidental. Altri fiumi che i córe su teritorio łèton i xe:
- Gauja
- Venta
- Lielupe
- Abava
- Quellinor
[modifica] Giografìa umana
[modifica] Łéngua
Ła łéngua ofizsial de ła Repùblica de Łetonia ła xe el łèton.
Ła łéngua łèton, cofà el łituan e l'estinguést antigo prusian, l'apartien al grupo bàltico de ła faméja de łe łéngue indoeoropee .
el ruso el xe in asołuto ła łéngua de minoranzsa pi prexénte, parlada o capìa almanco da na bóna part de popołazsion no rusa. Ła łéngua łatgałiana ła xe difondésta inte ła Łatgałia (Latgale) (ła major part dei łinguisti i consìdera el latgałian un diałeto de ła łéngua łètona).
[modifica] Etnìe
I dati del 2002 (font:Cia Factbook) i riporta łe sevénti parzsentuałi:
- Łètoni 57,7%,
- Rusi 29,6%,
- Biełorusi 4,1%,
- Ucràini 2,7%,
- Połachi 2,5%,
- Łituani 1,4%,
- altri (ebrei, todéschi, èstoni, tàtari, e rom) 2%
[modifica] Rełijon
Ła popołazsion ła xe prinzsipalménte de rełijon cristiana. El pi grando grupo el xe qûeło-łà Łuterano (556.000, par i dati del 2003 ), co pi cee parzsentuałi de catòłizsi (430.405) (vedi ciéxa catòłica in Łetonia) e de ortodosi orientałi (350.000). N'altra rełijon ła xe el Dievturi (el Godkeepers), che el ga raixe stòreghe baxae su ła mitołogìa del perìodo pre-Cristian. Inoltra in Łetonia ghe xe na comunità ebrea (9883 dati del 2005) che ł xe prinzsipalménte qûeło-ła che resta del perìodo soviètego. Ła comunità ebrea łètona ła xe stà anientada durante ła secónda guera mondiałe (secondo l'ùltimo censiménto ofizsial inte'l 1935 ła jera formada da 93.479 ebrei, zsérca el 6,4% de ła popołazsion total).
| Stati del mondo | Eoropa |
 Albania |  Andora |  Austria | .svg/20px-Flag_of_Belgium_(civil).svg.png){kind=small} Belgio |  Biełorusia |  Bosnia e Erzsegovina |  Bulgaria | .svg/20px-Flag_of_Cyprus_(bordered).svg.png){kind=small} Zsivro |  Croazsia |  Danimarca |  Estonia |  Finlandia |  Francia |  Germania |  Grecia |  Irlanda |  Islanda |  Itałia |  Łetonia |  Liechtenstein |  Łituania |  Lusenburgo |  Republica de Macedonia |  Malta |  Moldavia |  Prinzsipato de Mònaco |  Montenegro | Norvegia |  Ongarìa |  Paéxi Basi | .svg/20px-Flag_of_Poland_(bordered).svg.png){kind=small} Połonia |  Portogało |  Regno Unio |  Republica Ceca |  Romania |  Rusia |  San Marin | .svg/20px-Flag_of_Serbia_(national).svg.png){kind=small} Servia |  Slovachia |  Slovenia |  Spagna |  Svezsia |  Svizsera |  Turchia |  Ucraina |  Vatican |
| Altri tereni |
|---|
| Akrotiri e Dhekelia · Ixołe Fær Øer · Gibiltera · Jan Mayen · Ìxołe del Canal · Ixoła de Man · Svalbard |
 |
Stati membri de l'Union Europea | |
|---|
| NATO - North Atlantic Treaty Organisation | ||
|---|---|---|
| Belgio · Bulgaria · Canada · Danimarca · Estonia · Franzsa · Germania · Grecia · Islanda · Italia · Letonia · Lituania · Lusenburgo · Norvegia · Paéxi Basi · Połonia · Portogało · Regno Unio · Republica Ceca · Romania · Slovachia · Slovenia · Spagna · Stati Uniti d'America · Turchia · Ungaria | ||
