Polacy
Z Wikipedii
Polacy | |
Od lewej: Maria Skłodowska-Curie, Jan Paweł II, Fryderyk Chopin, Mikołaj Kopernik[1], Lech Wałęsa, Tadeusz Kościuszko, Andrzej Wajda, Józef Piłsudski. | |
Liczebność ogółem | 50 - 60 mln |
Regiony zamieszkania | Polska: 36 983 700[2] (2002) Stany Zjednoczone: 9 385 233[3] Brazylia: 1 500 000[4] Wielka Brytania: 1 100 000 Niemcy: 1 055 700[5](2005) Francja: 900 000[6] Kanada: 817 085[7] (2001) Argentyna: 700 000[8] (2007) Białoruś: |
Język | polski |
Religie | głównie katolicyzm |
Pokrewne grupy etniczne | Słowianie |
Polacy - naród zamieszkujący głownie terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i będący jej głównym składnikiem ludnościowym, poza granicami Polski tworzący zbiorowości polonijne.
Polacy należą do zachodniosłowiańskiej grupy językowej. Posługują się w większości językiem polskim oraz alfabetem łacińskim, który został wprowadzony w X wieku z chwilą gdy na ziemiach polskich zostało wprowadzone chrześcijaństwo obrządku rzymskokatolickiego. W strukturze wyznaniowej Polaków zdecydowaną większość stanowią katolicy, obecne są także inne wyznania.
Populacja Polaków, w kraju i poza jego granicami, mieści się w granicach 50-60 milionów ludzi.
Spis treści |
[edytuj] Definicja Polaków jako narodu
Istnieją co najmniej dwa możliwe podejścia do problemu definicji pojęcia narodu polskiego, podobnie zresztą, jak i każdego innego narodu.
W pierwszym ujęciu wyróżnikiem narodu jest kwestia istnienia świadomości narodowej. W takim ujęciu pod pojęciem narodu polskiego rozumieć należy grupę społeczną, która - niezależnie od miejsca zamieszkania w obecnej chwili - charakteryzuje się poczuciem "bycia Polakami", co wyrażać się może używaniem języka polskiego i traktowaniem go jako mowy ojczystej, przestrzeganiem norm kulturowych typowych[potrzebne źródło] dla kultury polskiej, przekonaniem o posiadaniu wspólnych polskich korzeni etnicznych i/lub poczuciem polskiej tożsamości narodowej[22];[23].
W drugim ujęciu kryterium definicyjnym będzie preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którą naród polski tworzą wszyscy obywatele Polski[24], poczuwający się do wspólnego dziedzictwa historycznego i dobra Polski, niezależnie od narodowości. Preambuła konstytucji nie zawęża pojęcia narodu do obywatelstwa polskiego.
[edytuj] Ukształtowanie się narodu polskiego
Historycznie etniczny naród polski ukształtował się na bazie wczesnośredniowiecznych plemion zachodniosłowiańskich, zamieszkujących terytorium położone między Bugiem na wschodzie i Odrą na zachodzie, zjednoczonych przez plemię Polan około połowy X wieku. W toku długiej historii Polski na jej terytorium osiedlały się grupy różnego pochodzenia, które często ulegały polonizacji. Niektóre z nich zachowywały jednak swoją odrębność kulturową, językową i religijną. W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów Polska znana była w Europie jako państwo, w którym tolerowano obecność przedstawicieli różnych wyznań i religii a także grup różnego pochodzenia etnicznego.
Po utracie bytu państwowego wskutek rozbiorów, istotne stało się przede wszystkim podtrzymywanie poczucia jedności narodowej Polaków. Różnice etniczne i językowe stały się wówczas mniej ważne, niż poczucie wspólnoty narodowej. Paradoksalnie, chociaż nie istniało wówczas państwo polskie, można uznać, że to właśnie sytuacja zagrożenia bytu narodowego spowodowała, że wówczas to właśnie ukształtował się naród polski w dzisiejszym znaczeniu tego słowa[potrzebne źródło]. Dzięki temu możliwa była odbudowa państwa polskiego w r. 1918 i powtórne scalenie części, należących przez ponad 100 lat do różnych zaborców.
Obecnie, oprócz ok. 37 mln Polaków zamieszkałych w Polsce, jak się ocenia, do 20 mln osób polskiego pochodzenia żyje poza granicami państwa.
[edytuj] Nazwa
Nazwa "Polacy" a także "Polska" wywodzi się od nazwy wczesnośredniowiecznego plemienia Polan. Słowo to, według innej teorii, wywodzi się od słowa plemię – współplemiennik, człowiek związany więzami krwi, mający te same wierzenia[potrzebne źródło]. Niektórzy lingwiści[potrzebne źródło] twierdzą, że być może jest to związane z pierwotną formą organizacji plemiennej – opola, będącego pewną odmianą ludowładztwa z obieralnym władcą, wspólną własnością ziemi i rodem jako podstawą społeczną. Nazwa "polska" jeszcze w XVII w. znaczyła to samo co "polna" np. droga polna to kiedyś droga polska [25]
Związana z plemieniem Polan nazwa 'Polska' ('Polonia') pojawia się stosunkowo późno, dopiero na początku XI w. i za czasów Bolesława Chrobrego oznaczała całe jego państwo (napis "Princeps Poloniae" występuje na monetach Bolesława Chrobrego).
Przypisy
- ↑ zobacz: kwestia narodowości Kopernika
- ↑ Wyniki spisu z 2002 roku wskazują, że w ogólnej liczbie ludności Polski wynoszącej wówczas 38 230,1 tys. - 36 983,7 tys., czyli 96,74% osób zadeklarowało swoją narodowość jako polską [1].
- ↑ Polacy w USA
- ↑ Polacy w Brazylii
- ↑ Polacy w Niemczech
- ↑ Polacy we Francji
- ↑ Polacy w Kanadzie
- ↑ Polacy w Argentynie
- ↑ Polacy na Białorusi
- ↑ Polacy na Litwie
- ↑ Polacy na Ukrainie
- ↑ Polacy w Australii
- ↑ Polacy w Rosji
- ↑ Polacy w Irlandii
- ↑ Polacy w Czechach
- ↑ Polacy we Włoszech
- ↑ Polacy w Kazachstanie
- ↑ Polacy w Holandii
- ↑ Ludność Austrii wg obywatelstwa - 2001
- ↑ Polacy w Islandii
- ↑ Polacy w Turcji
- ↑ "Naród jest to trwała wspólnota ludzi utworzona historycznie, powstała na gruncie losów historycznych, kultury, języka, terytorium i życia ekonomicznego, przejawiająca się w świadomości narodowej jej członków" (Wychowanie obywatelskie, Janusz Rulka, Warszawa 2001, wyd. PWN, s. 21)
- ↑ "Jestem Polakiem, więc mam obowiązki polskie. Są one tym większe i tym silniej się do nich poczuwam im wyższy przedstawiam typ człowieka." (Myśli Nowoczesnego Polaka, Roman Dmowski)
- ↑ W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej ... Początek preambuły do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ogłoszono w Dz.U. 1997, NR 78 poz. 483 dnia 2 kwietnia 1997 roku. Pełny tekst konstytucji
- ↑ Współczesny Mieszkowi I kronikarz Widukind z Korbei napisał, że Mieszko panuje nad ludem zwanym Licikawiki. W połowie X w. cesarz bizantyjski Konstantyn Porfirogeneta w dziele O zarządzaniu cesarstwem wspomniał pogan znad Wisły zwanych Dicyke a raczej Licyke, byliby to Listkowice (Leszkowice), potomkowie Leszka, dziada Mieszka I. Plemię, czy związek ponadplemienny Lędziców lokalizujemy w rejonie dorzecza Sanu, Wieprza oraz górnego Dniepru. Nazwa ta pochodzi od rzeczownika lęda oznaczającego grunt nieuprawny, nieurodzajny. Nie posiada więc podobnej genezy co 'Polacy'. Tak jak od Polan urobiono nazwę naszych przodków na zachodzie tak od Lędziców - na wschodzie. Litewskie 'Lenkas', ruskie 'Lach', węgierskie 'Lengyel'. Etymologicznie również terminem zaczerpniętym od polny, pola, teren otwarty określa się region Kampania we Włoszech, oraz Szampania we Francji.
[edytuj] Zobacz też
- Plemiona polskie
- Polonia
- Polonica
- Polak, Węgier, dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki
- Polacy a Wandalowie
- Polacy na Litwie