Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych
Z Wikipedii
Stany Zjednoczone |
|
Ten artykuł jest częścią serii: |
Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych (ang. Supreme Court of the United States) jest głową władzy sądowniczej w systemie trójwładzy funkcjonującym w Stanach Zjednoczonych, obok władzy wykonawczej (prezydenta) i ustawodawczej (Kongresu). Jest sądem najwyższej instancji w sprawach podlegających prawu federalnemu. Jego zadaniem jest zagwarantowanie że wszystkie działania władzy wykonawczej i ustawodawczej są zgodne z konstytucją.
Rola tego sądu w amerykańskim życiu politycznym jest ogromna. Dla przykładu, do sądu należą decyzje w tak kluczowych sprawach jak legalizacja aborcji i małżeństw homoseksualnych. W 2000 roku kontrowersyjna decyzja sądu rozstrzygnęła spory o wynik wyborów prezydenckich, oddając zwycięstwo George W. Bushowi.
Sąd składa się z 9 sędziów. Są oni wyznaczani przez prezydenta, potem ich kandydaturę musi zatwierdzić Senat. Po wybraniu kadencja sędziego jest nieograniczona i z reguły służą oni do momentu gdy wiek lub pogarszający się stan zdrowia skłoni ich do dobrowolnego odejścia na emeryturę. Ten system ma zapewnić pełną niezawisłość sędziów i uwolnić ich od jakichkolwiek presji politycznych.
Przewodniczącym Sądu Najwyższego jest jego prezes (The Chief Justice). Mimo iż jego pozycja w Sądzie jest określana jako primus inter pares, to w rzeczywistości ma on dosyć spory wpływ na pracę Sądu. Jest on powoływany w tej samej procedurze, co pozostali członkowie Sądu. Pełni on głównie funkcje administracyjne, tzn. przewodniczy jawnym rozprawom i zamkniętym obradom, a także reprezentuje Sąd na zewnątrz. Po wydaniu orzeczenia przez Sąd, to prezes wyznacza sędziego, który sporządza uzasadnienie wydanej decyzji (opinions). Jego głos ma równorzędną wartość z innymi członkami Sądu, ale jeśli w głosowaniu padłby wynik remisowy, to on ma prawo podjęcia ostatecznej decyzji. W przypadku postawienia prezydenta w stan oskarżenia przez Izbę Reprezentantów, przewodniczy on w Senacie procesowi impeachmentu. Pełni on również zaszczytną funkcję, jaką jest przyjmowanie przysięgi od nowo wybranego Prezydenta Stanów Zjednoczonych.
Możliwość wyboru sędziów Sądu Najwyższego jest jednym z najważniejszych uprawnień prezydenta. Prezydenci zwykle wybierają kandydatów którzy mają podobny światopogląd. W ten sposób urzędujący prezydent może wycisnąć trwałe piętno na amerykańskim życiu politycznym, gdyż nominowany przez niego sędzia może służyć przez wiele lat po jego odejściu.
Amerykańska konstytucja nie precyzuje liczby sędziów Sądu Najwyższego - jest ona ustalana przez Kongres. Od 1869 roku w sądzie zasiada 9 sędziów, lecz wcześniej liczba ta była zmieniana, często ze względów politycznych. Ostatnia próba zmiany miała miejsce w 1937 roku, gdy prezydent Franklin D. Roosevelt zaproponował powiększenie składu orzekającego. Oficjalnie miało to ułatwić pracę starszym sędziom, w praktyce jednak miało na celu zwiększenie poparcia w sądzie dla działań politycznych Prezydenta. Propozycja ta nie uzyskała jednak poparcia w Kongresie.
Spis treści |
[edytuj] Obecni sędziowie Sądu Najwyższego:
- Prezes Sądu Najwyższego - John Roberts (urodzony w 1955, mianowany przez George'a W. Busha w 2005, zaprzysiężony 29 września 2005);
- John Paul Stevens (urodzony w 1920, mianowany przez Geralda Forda w 1975);
- Antonin Scalia (urodzony w 1936, mianowany przez Ronalda Reagana w 1986);
- Anthony Kennedy (urodzony w 1936, mianowany przez Ronalda Reagana w 1988);
- David Souter (urodzony w 1939, mianowany przez George'a Busha w 1990);
- Clarence Thomas (urodzony w 1948, mianowany przez George'a Busha w 1991).
- Ruth Bader Ginsburg (urodzona w 1933, mianowana przez Billa Clintona w 1993);
- Stephen Breyer (urodzony w 1938, mianowany przez Billa Clintona w 1994);
- Samuel Alito (urodzony w 1950, mianowany przez George'a W. Busha w 2006).
[edytuj] "Skrzydła" w Sądzie
Do czasu śmierci Williama H. Rehnquista i odejścia O'Connor uważano, iż w składzie SN funkcjonują trzy, pod względem wyznawanej filozofii prawnej i światopoglądowej, skrzydła:
- Skrzydło liberalne:
- John Paul Stevens
- David Souter
- Ruth Bader Ginsburg
- Stephen Beyer
- Skrzydło umiarkowane (jego członkowie dołączali to do liberałów, to do konserwatystów):
- Sandra Day O'Connor
- Anthony Kennedy
- Skrzydło konserwatywne
- William H. Rehnquist
- Antonin Scalia
- Clarence Thomas
Obecnie Samuel Alito jest zaliczany do części konserwatywnej, zaś Roberts do konserwatywnej, ale umiarkowanej.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych - strona oficjalna (en)
- The Supreme Court Historical Society (en)
