Premierzy Polski
Z Wikipedii
Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji. Do weryfikacji: Aleksander Waszkowski był naczelnikiem miasta Warszawy w powstaniu styczniowym, ale nie był dyktatorem, Langiewicz i Mierosławski byli dyktatorami, ale nie byli prezesami rządu |
W Polsce oficjalnym tytułem premiera (szefa rządu) od 1921 roku (tj. od wejścia w życie Konstytucji marcowej) jest Prezes Rady Ministrów. W latach 1917-1921 szefa rządu oficjalnie określano jako Prezydenta Ministrów.
Zgodnie z obowiązującą Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku Prezesem Rady Ministrów jest osoba powołana przez Prezydenta Rzeczypospolitej w trybie art. 154 ust. 1 zd. 2, art. 154 ust. 3 zd. 2 lub art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji RP (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483), która sprawuje obowiązki do czasu powołania nowego Prezesa Rady Ministrów w przepisanym trybie.
[edytuj] Lista polskich premierów na przestrzeni lat
[edytuj] Prezesi Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego (1807-1815)
L.p. | Obraz | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Panujący Wielki Książę Warszawski |
---|---|---|---|---|---|
1. | ![]() |
Stanisław hr. Małachowski | 5 października 1807 | 14 grudnia 1807 | Fryderyk August III Wettyn |
2. | Ludwik Szymon szambelan Gutakowski |
14 grudnia 1807 | listopad 1808 | ||
3. | Józef Antoni ks. Poniatowski (pełniący obowiązki) |
listopad 1808 | 25 marca 1809 | ||
4. | ![]() |
gen. Stanisław Kostka Potocki | 25 marca 1809 | maj 1813 |
[edytuj] Prezesi Rządu Narodowego (1830–1831)
L.p. | Obraz | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd |
---|---|---|---|---|
1. | ![]() |
Adam Jerzy ks. Czartoryski | 3 grudnia 1830 | 15 sierpnia 1831 |
Józef Chłopicki, dyktator |
5 grudnia 1830 | 17 stycznia 1831 | ||
2. | ![]() |
gen. Jan Stefan Krukowiecki | 17 sierpnia 1831 | 7 września 1831 |
3. | Bonawentura Niemojowski | 8 września 1831 | 23 września 1831 [1] | |
4. | gen. Jan Nepomucen Umiński [2] | 23 września 1831 | 23 września 1831 | |
5. | ![]() |
gen. Maciej Rybiński [2] | 25 września 1831 | 9 października 1831 |
[edytuj] Prezesi Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej (1846)
L.p. | Obraz | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Pełninoa funkcja |
---|---|---|---|---|---|
1. | Jan Tyssowski | 22 lutego 1846 | 24 lutego 1846 | prezes Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej | |
Ludwik Gorzkowski | 22 lutego 1846 | 24 lutego 1846 | członek trumwiratu Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej | ||
Aleksander Grzegorzewski | 22 lutego 1846 | 24 lutego 1846 | członek trumwiratu Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej | ||
2. | Jan Tyssowski | 24 lutego 1846 | 3 marca 1846 | dyktator |
[edytuj] Prezesi Komitetu Narodowego w Poznaniu (1848)
L.p. | Obraz | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd |
---|---|---|---|---|
1. | ![]() |
Gustaw Potworowski | 20 marca 1848 | 9 maja 1848 |
[edytuj] Prezesi Rządu Narodowego (1863–1864)
[edytuj] Premierzy Królestwa Polskiego (Regencyjnego) (1916-1918)
L.p. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd |
---|---|---|---|---|
1. | ![]() |
Jan Kucharzewski | 26 listopada 1917 | 27 lutego 1918 |
2. | Antoni Ponikowski | 27 lutego 1918 | 4 kwietnia 1918 | |
3. | ![]() |
Jan Kanty Steczkowski | 4 kwietnia 1918 | 2 października 1918 |
4. | Józef Świeżyński | 23 października 1918 | 3 listopada 1918 | |
5. | Władysław Wróblewski (pełniący obowiązki) |
3 listopada 1918 | 14 listopada 1918 |
[edytuj] Premier Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej
L.p. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd |
---|---|---|---|---|
1. | ![]() |
Ignacy Daszyński | 7 listopada 1918 | 14 listopada 1918 |
[edytuj] Premierzy II Rzeczypospolitej (1918-1939)

[edytuj] Premierzy Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1939-1990)
L.p. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd |
---|---|---|---|---|
1. | ![]() |
Władysław Sikorski | 30 września 1939 | 4 lipca 1943 |
2. | ![]() |
Stanisław Mikołajczyk | 14 lipca 1943 | 24 listopada 1944 |
3. | ![]() |
Tomasz Arciszewski | 29 listopada 1944 | 2 lipca 1947 |
4. | ![]() |
Tadeusz Bór-Komorowski | 2 lipca 1947 | 10 lutego 1949 |
5. | Tadeusz Tomaszewski | 7 kwietnia 1949 | 25 września 1950 | |
6. | ![]() |
Roman Odzierzyński | 25 września 1950 | 8 grudnia 1953 |
7. | Jerzy Hryniewski (właśc. Mikołaj Dolanowski) |
18 stycznia 1954 | 13 maja 1954 | |
8. | ![]() |
Stanisław Mackiewicz | 8 czerwca 1954 | 21 czerwca 1955 |
9. | Hugon Hanke | 8 sierpnia 1955 | 10 września 1955 | |
10. | Antoni Pająk | 10 września 1955 | 14 czerwca 1965 | |
11. | Aleksander Zawisza | 25 czerwca 1965 | 9 czerwca 1970 | |
12. | Zygmunt Muchniewski | 20 lipca 1970 | 13 lipca 1972 | |
13. | Alfred Urbański | 18 lipca 1972 | 15 lipca 1976 | |
14. | ![]() |
Kazimierz Sabbat | 5 sierpnia 1976 | 8 kwietnia 1986 |
15. | ![]() |
Edward Szczepanik | 8 kwietnia 1986 | 22 grudnia 1990 |
[edytuj] Premierzy Polski Ludowej: Rzeczypospolitej Polskiej (1944-1952) i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1952-1989)
Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd |
---|---|---|---|---|
1. | Edward Osóbka-Morawski | 22 lipca 1944 | 5 lutego 1947 | |
2. | Józef Cyrankiewicz | 6 lutego 1947 | 20 listopada 1952 | |
3. | Bolesław Bierut | 20 listopada 1952 | 18 marca 1954 | |
4. | Józef Cyrankiewicz | 18 marca 1954 | 23 grudnia 1970 | |
5. | Piotr Jaroszewicz | 23 grudnia 1970 | 18 lutego 1980 | |
6. | Edward Babiuch | 18 lutego 1980 | 24 sierpnia 1980 | |
7. | ![]() |
Józef Pińkowski | 24 sierpnia 1980 | 11 lutego 1981 |
8. | Wojciech Jaruzelski | 11 lutego 1981 | 6 listopada 1985 | |
9. | ![]() |
Zbigniew Messner | 6 listopada 1985 | 27 września 1988 |
10. | Mieczysław Rakowski | 27 września 1988 | 1 sierpnia 1989 | |
11. | Czesław Kiszczak [3] | 2 sierpnia 1989 | 24 sierpnia 1989 | |
12. | Tadeusz Mazowiecki | 24 sierpnia 1989 | 31 grudnia 1989 |
[edytuj] Premierzy III Rzeczypospolitej (od 1989)
Artykuł wymaga poszerzenia. Do artykułu należy dodać: brakujące uchwały sejmu do źródeł. |
W III Rzeczypospolitej obowiązywały trzy akty rangi konstytucyjnej regulujące procedurę wyłaniania nowego rządu:
- od 7 IV 1989 do 7 XII 1992 Konstytucja PRL z 1952 (od 31 XII 1989 jako Konstytucja RP) w wersji po noweli kwietniowej, wedle której proces powołania nowego rządu oparty był na stosownych uchwałach Sejmu (podejmowanych samoistnie bądź na wniosek Prezydenta RP) w sprawie odwołania urzędującego Prezesa Rady Ministrów z jednoczesnym powołaniem nowego Prezesa Rady Ministrów z misją składania wniosków co do składu Rady Ministrów. Do wyłącznej kompetencji Sejmu należało dymisjonowanie urzędującego rządu i jednoczesne powierzanie mu dalszego sprawowania obowiązków do czasu wyłonienia nowego składu Rady Ministrów. Misja kompletowania składu nowego premiera kończyła się z chwilą podjęcia przez Sejm uchwały wyrażającej nowemu gabinetowi wotum zaufania w składzie przedstawionym przez premiera. Uchwały te publikowane w Monitorze Polskim wchodziły w życie z chwilą ich podjęcia. Poszczególni ministrowie byli odwoływani uchwałami Sejmu.
- Nowo powołany Prezes Rady Ministrów do czasu skompletowania własnego składu Rady Ministrów stał na czele dotychczasowej Rady Ministrów.
- od 8 XII 1992 do 16 X 1997 tzw. Mała Konstytucja, która stanowiła, że nowy rząd powoływany i odwoływany był zarządzeniem Prezydenta RP, po którym Rada Ministrów winna uzyskać w Sejmie wotum zaufania.
- od 17 X 1997 Konstytucja RP reguluje proces powołania rządu w tzw. systemie trzech kroków oraz konstruktywnym wotum nieufności. Do powołania nowej Rady Ministrów niezbędne jest postanowienie Prezydenta RP. Wotum zaufania udzielane jest przez Sejm i jest warunkiem niezbędnym do dalszego sprawowania władzy przez Radę Ministrów.
[edytuj] Długość urzędowania premierów w III RP
Stan na 19 czerwca 2008

- Jerzy Buzek (AWS) 1449 dni (4 lata)
- Leszek Miller (SLD) 926 dni (2 lata i 6 miesięcy)
- Włodzimierz Cimoszewicz (SLD) 632 dni (1 rok i 9 miesięcy)
- Marek Belka (SLD) (dwa kolejne gabinety) 547 dni (1 rok i 6 miesięcy)
- Waldemar Pawlak (PSL) (dwa gabinety) 531 dni (1 rok i 5 miesięcy)
- Tadeusz Mazowiecki 498 dni (1 rok i 4 miesiące)
- Jarosław Kaczyński (PiS) 490 dni (1 rok i 4 miesiące)
- Hanna Suchocka 471 dni (1 rok i 3 miesiące)
- Jan Krzysztof Bielecki 345 dni (11 miesięcy)
- Józef Oleksy (SLD) 337 dni (11 miesięcy)
- Kazimierz Marcinkiewicz (PiS) 256 dni (8 miesięcy)
- Donald Tusk (PO) 216 dni+ (8 miesięcy+)
- Jan Olszewski (PC) 165 dni (6 miesięcy)
[edytuj] Żyjący Premierzy
- Byli Premierzy
-
- PRL / III RP
-
- III RP
- Jan Krzysztof Bielecki (obecnie Prezes Zarządu PEKAO S.A.)
- Jan Olszewski (obecnie doradca Prezydenta RP)
- Waldemar Pawlak (obecnie Wicepremier, Minister Gospodarki, poseł i szef PSL)
- Hanna Suchocka (obecnie ambasador RP przy Watykanie)
- Józef Oleksy
- Włodzimierz Cimoszewicz (obecnie senator niezależny)
- Jerzy Buzek (obecnie eurodeputowany PO)
- Leszek Miller
- Marek Belka
- Kazimierz Marcinkiewicz
- Jarosław Kaczyński (obecnie poseł i szef PiS)
- Obecny Premier
Przypisy
- ↑ Tego dnia złożył dymisję, ale prezesem Rządu Narodowego był formalnie do 25 września 1831 r.
- ↑ 2,0 2,1 wódz naczelny z pełnią władzy cywilnej.
- ↑ 3,0 3,1 Nie zdołał sformować gabinetu.
- ↑ Desygnacja aktem prezydenta lub uchwałą Sejmu RP.
- ↑ Objęcie urzędu - pierwszy dzień urzędowania - zaprzysiężenie.
- ↑ Złożenie urzędu - ostatni dzień urzędowania.
- ↑ akt desygnowania na Prezesa Rady Ministrów podpisany przez Prezydenta PRL Jaruzelskiego i przedstawiony Sejmowi PRL do zatwierdzenia na mocy art. 32f ust. 1 pkt 6 Konstytucji PRL
- ↑ uchwała Sejmu PRL powołująca na urząd Prezesa Rady Ministrów
- ↑ jako nowo mianowany Prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym t.j. gabinetem M. Rakowskiego
- ↑ uchwała Sejmu PRL wyrażająca wotum zaufania dla rządu w składzie zaproponowanym przez premiera Mazowieckiego
- ↑ Prezes Rady Ministrów podał się do dymisji
- ↑ Uchwała Sejmu odwołująca rząd i powierzająca mu pełnienie obowiązków do czasu powołania nowego rządu
- ↑ rząd pełnił obowiązki bez premiera Mazowieckiego do czasu powołania rządu Bieleckiego 12 I 1991
- ↑ Kandydat, któremu Prezydent RP Lech Wałęsa powierzył misję tworzenia rządu; kilka tygodni później Olszewski zrezygnował nie godząc się z polityką Wałęsy i jego współpracowników
- ↑ uchwała Sejmu udzielająca wotum zaufania i powołująca nowy składu Rady Ministrów
- ↑ Uchwała Sejmu RP z dnia 5 grudnia 1991 r. w sprawie przyjęcia ustąpienia Rządu. (MP z 1991 r. Nr 45, poz. 313), uchwała przyjmująca ustąpienie rządu Bieleckiego i powierzająca mu pełnienie obowiązków do czasu powołania nowego składu Rady Ministrów.
- ↑ Kandydat, któremu Prezydent RP Lech Wałęsa 8 XI 1991 powierzył misję tworzenia rządu; 13 XI 1991 Geremek zrezygnował (Antoni Dudek, Historia polityczna Polski 1989-2005, Kraków 2007, s. 178)
- ↑ Uchwała Sejmu RP z dnia 6 grudnia 1991 r. w sprawie powołania Prezesa Rady Ministrów. (MP z 1991 r. Nr 45, poz. 315), uchwała powołująca Jana Olszewskiego (w trybie art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP) na stanowisko Prezesa Rady Ministrów z misją przedstawienia składu nowej Rady Ministrów.
- ↑ Uchwała Sejmu z dnia 5 czerwca 1992 r. w sprawie odwołania Rady Ministrów. (MP z 1992 r. Nr 17, poz. 125), w trybie art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP o odwołaniu Jana Olszewskiego z urzędu Prezesa Rady Ministrów i powierzeniu mu sprawowania obowiązków do czasu powołania następcy.
- ↑ Powołany uchwałą Sejmu RP z dnia 5 czerwca 1992 r. w sprawie powołania Prezesa Rady Ministrów. (MP z 1992 r. Nr 17, poz. 126), na Prezesa Rady Ministrów z misją przedstawienia Sejmowi RP składu Rady Ministrów (tryb art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP).
- ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 Prezes RM zrezygnował z urzędu w trybie art. 162 ust. 2 pkt 3 Konstytucji RP.
- ↑ Uchwała Sejmu RP z dnia 10 lipca 1992 r. (MP z 1992 r. Nr 23, poz. 166), uchwała odwołująca Prezesa Rady Ministrów i powierzająca mu sprawowanie obowiązków od czasu powołania następcy (tryb art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP).
- ↑ Powołana Uchwałą Sejmu RP z dnia 10 lipca 1992 r. w sprawie powołania Prezesa Rady Ministrów. (MP z 1992 r. Nr 23, poz. 167) na Prezesa Rady Ministrów z misją przedstawienia Sejmowi składu Rady Ministrów (tryb art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP).
- ↑ Skład Rady Ministrów Hanny Suchockiej powołany uchwałą Sejmu RP z dnia 11 lipca 1992 r. w sprawie powołania Rady Ministrów. (MP z 1992 r. Nr 23, poz. 168).
- ↑ Rada Ministrów powołana zarządzeniem Prezydenta RP z dnia 6 marca 1995 r.
- ↑ 26,0 26,1 Dymisja na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu w trybie art. 162 ust. 1 Konstytucji RP.
- ↑ Postanowienie Prezydenta RP z dnia 4 października 2001 r. nr 113-12-01 o desygnowaniu Prezesa Rady Ministrów. (MP z 2001 r. Nr 34, poz. 560). Było to rozwiązanie precedensowe (dotychczas powyborcze desygnowanie premiera następowało w dniu dymisji poprzedniego gabinetu), ale – zdaniem części doktryny prawa konstytucyjnego – w tamtej sytuacji, konstytucyjnie dopuszczalne i pozwalające na szybsze utworzenie nowego rządu. (Lech Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 9., Warszawa 2005, s. 294).
- ↑ wotum zaufania na wniosek Prezesa Rady Ministrów udzielone przez Sejm w trybie art. 160 Konstytucji RP
- ↑ Nie uzyskał wotum zaufania.
- ↑ Dymisja w trybie art. 162 ust. 2 pkt 2 Konstytucji RP.
- ↑ wotum zaufania na wniosek Prezesa Rady Ministrów udzielone przez Sejm w trybie art. 160 Konstytucji RP
- ↑ Dymisja nie została przyjęta przez Prezydenta RP w trybie art. 162 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 162 ust. 4 Konstytucji RP.
- ↑ postanowienie Prezydenta RP Kaczyńskiego (Monitor Polski z 2007 r. Nr 87 poz. 945)
[edytuj] Zobacz też
Edward Osóbka-Morawski | Józef Cyrankiewicz | Bolesław Bierut | Józef Cyrankiewicz | Piotr Jaroszewicz | Edward Babiuch | Józef Pińkowski | Wojciech Jaruzelski | Zbigniew Messner | Mieczysław Rakowski | Czesław Kiszczak | Tadeusz Mazowiecki
Komisja Rządząca Stanisława Małachowskiego • Rząd Stanisława Małachowskiego • Rząd Ludwika Szymona Gutakowskiego • Rząd Stanisława Kostki Potockiego •
Rządy Królestwa Polskiego (1916-1918) i Rząd Republiki Polskiej (7 - 11 listopada 1918)Rząd Jana Kucharzewskiego • Prowizorium rządowe Antoniego Ponikowskiego • Rząd Jana Kantego Steczkowskiego • Rząd Józefa Świeżyńskiego • Prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego • Rząd Ignacego Daszyńskiego
Rządy II Rzeczypospolitej (1918-1939)Rząd Jędrzeja Moraczewskiego • Rząd Ignacego Jana Paderewskiego • Rząd Leopolda Skulskiego • Rząd Władysława Grabskiego (1) • Rząd Wincentego Witosa (1) • Rząd Antoniego Ponikowskiego (1) • Rząd Antoniego Ponikowskiego (2) • Rząd Artura Śliwińskiego • Rząd Juliana Nowaka • Rząd Władysława Sikorskiego (1) • Rząd Wincentego Witosa (2) • Rząd Władysława Grabskiego (2) • Rząd Aleksandra Skrzyńskiego • Rząd Wincentego Witosa (3) • Rząd Kazimierza Bartla (1) • Rząd Kazimierza Bartla (2) • Rząd Kazimierza Bartla (3) • Rząd Józefa Piłsudskiego (1) • Rząd Kazimierza Bartla (4) • Rząd Kazimierza Świtalskiego • Rząd Kazimierza Bartla (5) • Rząd Walerego Sławka (1) • Rząd Józefa Piłsudskiego (2) • Rząd Walerego Sławka (2) • Rząd Aleksandra Prystora • Rząd Janusza Jędrzejewicza • Rząd Leona Kozłowskiego • Rząd Walerego Sławka (3) • Rząd Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego • Rząd Felicjana Sławoja Składkowskiego
Rządy Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1939-1990)Rząd Władysława Sikorskiego (2) • Rząd Władysława Sikorskiego (3) • Rząd Stanisława Mikołajczyka • Rząd Tomasza Arciszewskiego • Rząd Tadeusza Komorowskiego • Rząd Tadeusza Tomaszewskiego • Rząd Romana Odzierzyńskiego • Rząd Jerzego Hryniewskiego • Rząd Stanisława Mackiewicza • Rząd Hugona Hanke • Rząd Antoniego Pająka (1) • Rząd Antoniego Pająka (2) • Rząd Aleksandra Zawiszy (1) • Rząd Aleksandra Zawiszy (2) • Rząd Aleksandra Zawiszy (3) • Rząd Zygmunta Muchniewskiego • Rząd Alfreda Urbańskiego (1) • Rząd Alfreda Urbańskiego (2) • Rząd Kazimierza Sabbata (1) • Rząd Kazimierza Sabbata (2) • Rząd Kazimierza Sabbata (3) • Rząd Kazimierza Sabbata (4) • Rząd Edwarda Szczepanika (1) • Rząd Edwarda Szczepanika (2)
Rządy Rzeczypospolitej Polskiej (1944-1952) i Rządy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1952-1989)Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego • Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej • Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej • Rząd Józefa Cyrankiewicza (1) • Rząd Bolesława Bieruta • Rząd Józefa Cyrankiewicza (2) • Rząd Józefa Cyrankiewicza (3) • Rząd Józefa Cyrankiewicza (4) • Rząd Józefa Cyrankiewicza (5) • Rząd Piotra Jaroszewicza (1) • Rząd Piotra Jaroszewicza (2) • Rząd Edwarda Babiucha • Rząd Józefa Pińkowskiego • Rząd Wojciecha Jaruzelskiego • Rząd Zbigniewa Messnera • Rząd Mieczysława Rakowskiego • Rząd Czesława Kiszczaka • Rząd Tadeusza Mazowieckiego
Rządy III Rzeczypospolitej (1989 -)Rząd Tadeusza Mazowieckiego • Rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego • Rząd Jana Olszewskiego • Rząd Waldemara Pawlaka (1) • Rząd Hanny Suchockiej • Rząd Waldemara Pawlaka (2) • Rząd Józefa Oleksego • Rząd Włodzimierza Cimoszewicza • Rząd Jerzego Buzka • Rząd Leszka Millera • Rząd Marka Belki (1) • Rząd Marka Belki (2) • Rząd Kazimierza Marcinkiewicza • Rząd Jarosława Kaczyńskiego • Rząd Donalda Tuska