Małżeństwo

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy instytucji społecznej. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Obrączki są symbolem noszonym przez osoby, które wstąpiły w związek małżeński.

Małżeństwo — uniwersalna instytucja społeczna łącząca małżonków, legalizująca ich wspólne życie, wiążąc je emocjonalnie i ekonomicznie. Zazwyczaj stanowi podstawę rodziny.

Zwyczaje i prawa dotyczące małżeństw różnią się w różnych społecznościach. W kulturze europejskiej małżeństwo jest instytucją prawną.

Najczęściej występującą na świecie i jedyną dopuszczalną obecnie w polskim porządku prawnym formą małżeństwa jest związek jednej kobiety i jednego mężczyzny. W niektórych państwach dozwolone są małżeństwa osób tej samej płci. W większości krajów Afryki i niektórych w Azji praktykowane są małżeństwa poligamiczne.

[edytuj] Przed małżeństwem

W wielu kulturach małżeństwo jest poprzedzone zazwyczaj okresem narzeczeństwa. Ceremonią która wprowadza parę w ten okres są zaręczyny.

Zapowiedzi w polskiej tradycji poprzedzają ślub kościelny. Ksiądz w parafii każdego z młodych przez dwa kolejne tygodnie ogłasza podczas mszy informacje o planowanej uroczystości, są to tak zwane "zapowiedzi".

[edytuj] Zawarcie małżeństwa

Ceremonia ślubna we Wschodnim Timorze

Tradycyjna ceremonia ślubna w Japonii

W tradycji europejskiej po ślubie pan młody całuje pannę młodą

Zobacz więcej w osobnym artykule: formy zawierania małżeństwa.

Ślub — uroczystość zawarcia małżeństwa w czasie, której "tak" mówią sobie panna młoda i pan młody. Ślub nie może się odbyć bez dwojga świadków, którzy zgodnie z europejską tradycją są niezbędni, aby w razie zniszczenia dokumentów mogli oni poświadczyć zawarcie związku. W Polsce śluby zawierane są najczęściej w sobotę i rzadziej w niedzielę.

Ślub kościelny wiąże młodą parę w świetle prawa kanonicznego prowadząc do powstania małżeństwa sakramentalnego. Zgodnie z dogmatami religii katolickiej małżeństwo jest zawierane przed obliczem Boga i jest nierozerwalne, aż do śmierci jednego z małżonków. Nie mniej małżeństwo w Kościele katolickim może zostać uznane za nieważne w dowolnym czasie jego trwania, jeżeli w kanonicznym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa zostanie stwierdzone, iż zostało zawarte z naruszeniem odpowiednich kanonów^[1].

Ślub cywilny prowadzi do zawarcia związku w świetle prawa rodzinnego, który może zostać zakończony za życia kobiety i mężczyzny poprzez rozwód. W świetle prawa kanonicznego rozwodnicy wchodzący w nowe cywilne związki małżeńskie, nie mogą przystępować do sakramentów, bo nie mają prawa do rozgrzeszenia podczas spowiedzi.

Ślub konkordatowy jest ślubem kościelnym, który ma równocześnie status cywilnego (konkordat - umowa między państwem i Kościołem katolickim).

Uroczysta forma ślubu stanowi niezwykle ważne wydarzenie w kulturach większości społeczeństw. W krajach europejskich panna młoda i pan młody są przez osobę prowadzącą ceremonię pytani o to, czy pragną zawrzeć ślub. Bez obopólnej zgody małżeństwo nie może być zawarte. Oboje muszą spełniać określone kryteria wiekowe, aby ich zgodna była w pełni świadoma. Publiczna forma ślubu pozwala każdemu członkowi społeczności na zgłoszenie sprzeciwu, jeżeli jego zdaniem zachodzącą okoliczności uniemożliwiając zawarcie związku. W Polsce zarówno ślub kościelny, jak i cywilny wiążą się ze znacznymi wydatkami. W zależności od rejonu mogą się one mieścić w zakresie tysięcy złotych.

Obrączka ślubna — rodzaj biżuterii zakładanej przez każdego z młodych na palec przyszłego współmałżonka, która ma być widocznym znakiem zmiany stanu cywilnego. W innych kulturach podobne znaczenie przypisywane jest specjalnemu strojowi lub innych przedmiotom. Symbolicznym zakończeniem ceremonii jest w krajach europejskich pocałunek składany przez pana młodego na ustach panny młodej.

[edytuj] Przyjęcie weselne

Wesele — uroczyste przyjęcie połączone często z zabawą taneczną urządzane przez rodziny pana młodego i panny młodej, aby uczcić ślub. W polskiej tradycji wesele zajmuje zwykle cały sobotni wieczór po ślubie i kończy się w niedzielny poranek. Zgodne z polską tradycją wesele musi być huczne i kosztowne. Zależnie od stanu zamożności polska rodzina może przeznaczyć na uroczystość sumy rzędu dziesiątek albo setek tysięcy złotych.

Poprawiny — przyjęcie urządzane w Polsce następnego dnia po weselu podczas, którego goście kończą alkohol i potrawy, które zostały po weselu. Zwykle poprawiny są mniej huczne.

[edytuj] Małżeństwo i dzieci

Dziecko nieślubne rodzi kobieta nie związana węzłem małżeńskim. W polskiej tradycji jego matka oraz samo dziecko byli napiętnowani i podlegali społecznemu ostracyzmowi. Jeżeli młodzi współżyli seksualnie bez ślubu nie stosując skutecznych środków antykoncepcyjnych, kobieta mogła przypadkowo zajść w ciążę. Zgodnie z polską tradycją, w takiej sytuacji najszybciej jak to możliwe zawierany był ślub kościelny (i często nadal tak jest), aby dziecko nie było nieślubne. W wielkich miastach tradycja zawierania małżeństw w ten sposób zanika.

Katolicki chrzest dziecka

W przeszłości nie było możliwe pewne ustalenie ojca dziecka nieślubnego. W przypadku małżeństw prawo przyjmowało domniemanie, że dziecko jest potomkiem męża. Współcześnie dzięki testom DNA można ustalić ojca każdego dziecka. Matki niekiedy są zmuszone do pozywania przed sąd rodzinny ojców odmawiających uznania nieślubnych dzieci, aby ci mężczyźni zapewnili swojemu potomkowi byt. Ojciec i dziecko są poddawani testom medycznym, które ustalają pokrewieństwo. Jeżeli sąd uzna ojcostwo, ojciec musi zwykle płacić alimenty na nieślubne dziecko. Mąż, który został uznany za ojca dziecka na mocy zawartego małżeństwa, nie może odmówić utrzymywania dziecka, nawet jeżeli dzięki testom DNA dowie się, że żona miała je z kochankiem.

Zdrada małżeńska ma miejsce kiedy jeden z małżonków współżyje seksualnie z innym partnerem. W świetle dogmatów kościoła katolickiego jest ona grzechem. W świetle prawa rodzinnego zdrada może być podstawą do orzeczenia rozwodu.

Konkubinat stanowi para żyjąca razem bez zawarcia małżeństwa, która nierzadko posiada dzieci.

[edytuj] Małżeństwo w szerszym pojęciu

Para kobiet podczas ślubu

W większości państw dozwolone jest jedynie małżeństwo jednego mężczyzny i jednej kobiety (monogamiczne), a pozostałe jako bigamia są karalne. Tak też uregulowane zostało małżeństwo w prawie polskim. O związek monogamiczny oparte jest także małżeństwo sakramentalne w kościołach chrześcijańskich. W niektórych krajach muzułmańskich dozwolone są małżeństwa poligyniczne, natomiast rzadko spotyka się legalne pozostałe formy poligamii.

W niektórych krajach (Holandia, Belgia, Kanada, Hiszpania oraz RPA) instytucja małżeństwa obejmuje także pary tej samej płci.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Małżeństwo osób tej samej płci.

W innych krajach (w tym w ponad połowie krajów UE) dla osób tej samej płci wprowadzono w prawie instytucję rejestrowanego związku partnerskiego, dającą partnerom część lub te same prawa co małżeństwo.

[edytuj] Posag i wiano

W niektórych krajach ceremonie ślubne odprawiane są z udziałem dzieci, które potem jako dorośli zmuszane są do trwania w związkach zawartych bez ich świadomej zgody. W pewnych kręgach kulturowych ze ślubem wiąże się zawarcie umowy między rodzinami pana młodego i panny młodej. W zależności od zwyczajów albo rodzice panny młodej muszą zapłacić rodzinie pana młodego posag albo na odwrót dawane jest wiano. Posiadanie wielu synów lub córek może się wiązać z ogromnym kosztem dla rodziców, którzy nierzadko bankrutują, aby związać małżeństwem wszystkie dzieci. Patologie związane z tymi obyczajami prowadzą niekiedy do mordowania dzieci jednej z płci, aby uniknąć ogromnych wydatków. W niektórych kulturach przyszli małżonkowie nie decydują o zawarciu związku, a jeżeli przeciwstawią się woli rodziców mogą zostać brutalnie ukarani. Syn albo córka, którzy wejdą w związek niezaakceptowany przez rodziców są czasami mordowani, bo rodzina uznaje to za hańbę i mści się zgodne z zasadą wendety.