José Saramago
Z Wikipedii
José Saramago (ur. 16 listopada 1922 w Azinhaga) – portugalski pisarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w roku 1998. Saramago połączył w swoich dziełach mity, historie swojego kraju oraz surrealistyczne wyobrażenia.
Rodzice noblisty nazywali się José de Sousa i Maria da Piedade, ojciec był jednak znany w wiosce jako Saramago, takie też nazwisko zapisano w rejestrach po urodzeniu syna państwa de Sousa.
W uzasadnieniu przyznania Nagrody Nobla napisano za dzieło, które przypowieściami, podtrzymywanymi przez wyobraźnię, współczucie i ironię, stale umożliwia pojmowanie iluzorycznej rzeczywistości.
W młodości musiał opuszczać lekcje, aby zarobić na życie. Edukację zakończył jako technik, a następnie podjął się pracy fizycznej. W 1969 r. wstąpił do Komunistycznej Partii Portugalii, która była zakazana przez dyktaturę Salazara, jednocześnie krytykował partię. W latach 70. XX wieku Saramago utrzymywał się z tłumaczenia, a w 1979 całkowicie poświęcił się literaturze.
W 1991 Saramago opublikował książkę Ewangelia wg. Jezusa Chrystusa. Książka ta została skrytykowana jako bluźniercza przez kościół katolicki. Jako reakcja na to sekretarz kulturalny rządzącej partii, Pedro Santana Lopes skreślił nazwisko Saramago z listy kandydatów do Europejskiej Nagrody Literackiej. Saramago z kolei protestując przeciw tej decyzji przeniósł sie wraz z żona na kanaryjską wyspę Lanzarote.
Saramago wydał powieści, dramaty, opowiadania, wiersze, dzienniki i przewodniki. Jego pierwsza powieść Manuel De Pintura E Caligrafia pojawiła się w roku 1977. Jej podstawowym tematem jest geneza artysty, malarza lub pisarza.
W Viagem a Portugal (Podróż do Portugalii) Saramago poszukuje pomysłu "na Portugalię" w kilka lat po upadku dyktatury następców Salazara. Żeby dokładnie widzieć swój kraj, używa trzeciej osoby, pozwala mu to na obserwacje swoich własnych reakcji: Tutaj zmuszony jest do rozpoznania własnego niedostatku i przyznania się do niewiedzy, o cudach i wszystkim innym.
Levantado do Chao (Podniesiony z ziemi, 1980) to trzypokoleniowa saga o biednych ludziach, rozpoczynająca się od czasu pierwszej wojny światowej do daty rewolucji portugalskiej – 25 kwietnia 1974 r., rewolucji goździków. Historia ta prezentuje różne formy dialogu i monologu.
Większą popularność na forum międzynarodowym José Saramago zdobył w roku 1980 powieścią Baltazar i Blimunda (Memorial Do Convento). Fabuła powieści rozgrywa się w 1. połowie XVIII wieku. Na podstawie tej powieści włoski kompozytor Corghi stworzył swoją operę Blimunda.
O ano da morte de Ricardo Reis (Rok śmierci Ricarda Reisa), powieść wydaną w 1984 roku, autor poswięcił znakomitemu portugalskiemu poecie Fernando Pessoi, a Ricardo Reis był jednym z heteronimów Pessoi. W 1989 roku wydana została następna powieść pt. Historia oblężenia Lizbony (História do cerco Lisboa).
W 1991 roku ukazało się najbardziej kontrowersyjne dzieło Saramago pt. O evangelho segundo Jesus Christo (Ewangelia według Jezusa Chrystusa).
W 1997 ukazała się kolejna powieść Josè Saramago Wszystkie imiona (Todos os nomes). Książka ta przez wielu czytelników uznawana jest za jego najlepsze dzieło. Jest pełna prawd życiowych i humoru.
W tym samym roku ukazała się również Ensaio sobre a cegueira (Miasto ślepców). To również powieść o totalitaryzmie, to absurd, ale ślepcy w powieści Saramago są alegorią ludzi, którzy nie potrafią dostrzegać tego co powinni widzieć.
Posiada doktoraty honoris causa uniwersytetów w Turynie (Włochy), Sewilli (Hiszpania), Manchesterze (Wlk. Brytania) i Coimbrze (Portugalia).
1901: Prudhomme • 1902: Mommsen • 1903: Bjørnson • 1904: F.Mistral, Echegaray • 1905: Sienkiewicz • 1906: Carducci • 1907: Kipling • 1908: Eucken • 1909: Lagerlöf • 1910: Heyse • 1911: Maeterlinck • 1912: Hauptmann • 1913: Tagore • 1915: Rolland • 1916: Heidenstam • 1917: Gjellerup, Pontoppidan • 1919: Spitteler • 1920: Hamsun • 1921: France • 1922: Benavente • 1923: Yeats • 1924: Reymont • 1925: Shaw • 1926: Deledda • 1927: Bergson • 1928: Undset • 1929: Mann • 1930: Lewis • 1931: Karlfeldt • 1932: Galsworthy • 1933: Bunin • 1934: Pirandello • 1936: O'Neill • 1937: Gard • 1938: Buck • 1939: Sillanpää • 1944: Jensen • 1945: G.Mistral • 1946: Hesse • 1947: Gide • 1948: Eliot • 1949: Faulkner • 1950: Russell • 1951: Lagerkvist • 1952: Mauriac • 1953: Churchill • 1954: Hemingway • 1955: Laxness • 1956: Jiménez • 1957: Camus • 1958: Pasternak • 1959: Quasimodo • 1960: Perse • 1961: Andrić • 1962: Steinbeck • 1963: Seferis • 1964: Sartre • 1965: Szołochow • 1966: Agnon, Sachs • 1967: Asturias • 1968: Kawabata • 1969: Beckett • 1970: Sołżenicyn • 1971: Neruda • 1972: Böll • 1973: White • 1974: Johnson, Martinson • 1975: Montale • 1976: Bellow • 1977: Aleixandre • 1978: Singer • 1979: Elitis • 1980: Miłosz • 1981: Canetti • 1982: García Márquez • 1983: Golding • 1984: Seifert • 1985: Simon • 1986: Soyinka • 1987: Brodski • 1988: Mahfuz • 1989: Cela • 1990: Paz • 1991: Gordimer • 1992: Walcott • 1993: Morrison • 1994: Oe • 1995: Heaney • 1996: Szymborska • 1997: Fo • 1998: Saramago • 1999: Grass • 2000: Gao • 2001: Naipaul • 2002: Kertész • 2003: Coetzee • 2004: Jelinek • 2005: Pinter • 2006: Pamuk • 2007: Lessing
