Język grecki

Z Wikipedii

Ελληνικά
Obszar	Grecja, Cypr, Włochy, Albania, Macedonia i inne
Liczba mówiących	15 milionów
Ranking	74.
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie *Języki helleńskie **Język grecki
Pismo	alfabet grecki
Status oficjalny
Język urzędowy	Grecja, Cypr, jeden z urzędowych w Unii Europejskiej
Regulowany przez	?
Kody języka
ISO 639-1	el (dla nowogreckiego)
ISO 639-2	gre/ell (dla nowogreckiego)
SIL	GRK (dla nowogreckiego)
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Nowogrecka wersja językowa Wikipedii W Wikisłowniku: Słownik języka nowogreckiego

Język grecki albo greka — język indoeuropejski z rodziny helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi.

[edytuj] Etymologia nazwy

Określenia "greka", "język grecki" pochodzą od Rzymian, którzy nazywali ten język po łacinie lingua Graeca. Nazwa stosowana przez samych Greków w grece klasycznej brzmiała ἡ Ἑλληνικὴ γλῶττα = he Hellenikè glõtta (nowogr. η Ελληνική γλώσσα albo τα Ελληνικά = i Ellinikí glóssa, ta Elliniká), co można by przetłumaczyć jako "język helleński".

[edytuj] Fazy rozwoju

Termin "język grecki" jest z naukowego punktu widzenia mało precyzyjny, ponieważ może się odnosić do kilku faz rozwojowych języka, z których każda posiada własną nazwę. Może więc odnosić się do następujących bardziej szczegółowych terminów:

• język mykeński — najwcześniejsza potwierdzona faza rozwojowa języka greckiego, używana w okresie ok. 1600 r. p.n.e. do ok. 1200 r. p.n.e., najprawdopodobniej głównie na terenach Krety, wysp Morza Egejskiego i Peloponezu. Znany z tabliczek zapisanych pismem linearnym B.
• język grecki archaiczny znany przede wszystkim w swoim późnym stadium z dzieł Homera, używany po upadku cywilizacji mykeńskiej w "okresie ciemnym" i okresie archaicznym starożytnej Grecji. W okresie greki archaicznej ukształtowały się liczne dialekty, znane z późniejszych tekstów klasycznych.
• język grecki klasyczny silnie zróżnicowany dialektalnie, używany w okresie klasycznym w starożytnej Grecji. W węższym znaczeniu termin ten odnosi się tylko do dialektu attyckiego. Język bogatej literatury, zaświadczony zwłaszcza w dialekcie attyckim.
• greka koine — język używany w okresie hellenistycznym starożytnej Grecji, powstały w wyniku wymieszania się różnych dialektów greki klasycznej (z przewagą dialektu attyckiego) z naleciałościami z łaciny i języków anatolijskich. W grece koine spisany był Nowy Testament.
• język średniogrecki (greka bizantyjska) — używany w okresie Bizancjum, rozwinął się z greki koine. Luźne dialekty mówione, bardzo różniące się od języka literackiego
• katharewusa ("greka oczyszczona") — język nawiązujący do greki klasycznej, sztucznie stworzony przez językoznawców po odzyskaniu niepodległości przez Grecję w XIX wieku. Z założenia miał to być ogólnonarodowy język literacki, oczyszczony z naleciałości tureckich.
• język nowogrecki inaczej demotyk (δημοτική = dimotikí, demotyk), używany obecnie, głównie na terytorium Grecji i Cypru, współczesny standard literacki powstał w wyniku zmieszania się dialektów mówionych języka greckiego z zaproponowanymi formami w katharewusie. Demotyk mówiony rozpada się na kilka dialektów. W szerszym znaczeniu termin ten odnosi się do wszystkich pobizantyjskich odmian języka greckiego łącznie z katharewusą i językami griko, cakońskim, kapadockim i pontyjskim (uważanymi wówczas za dialekty nowogreckie, choć o innej historii niż demotyk).

Poniżej przedstawiono uproszczony schemat historii rozwoju poszczególnych odmian języka greckiego:

mykeński †
├─>greka archaiczna †
    ├─>greka klasyczna †
        ├─>koine †
        │   ├─>średniogrecki † (greka bizantyjska)
        │   │    ├─>kapadocki[1]
        │   │    ├─>nowogrecki (demotyk[2], katharewusa[3], współczesne dialekty)
        │   ├─>pontyjski[4]
        │   ├─>jewanik †[5]
        ├─>cakoński[6]
        ├─>griko[7]

1. ↑ Istniał już w XII wieku (przez ponad dwieście lat równolegle do greki bizantyjskiej, z której się wywodzi).
2. ↑ Współczesny standard literacki, rozwinął się pod silnym wpływem katharewusy.
3. ↑ Język sztuczny, używany dawniej tylko w kontekstach oficjalnych (w dokumentach urzędowych, wiadomościach, polityce). Luźno oparty na grece klasycznej i dialektach mówionych języka nowogreckiego.
4. ↑ Wywodzi się z koine i dialektu jońskiego greki klasycznej, przez wieki pod silnym wpływem greki bizantyjskiej i języka tureckiego.
5. ↑ Wywodzi się z koine okresu hellenistycznego (z zapożyczeniami z języka hebrajskiego), należy do języków żydowskich. Wymarły w końcu XX w.
6. ↑ Wywodzi się z dialektu doryckiego greki klasycznej, przez wieki pod silnym wpływem kolejno koine, greki średniowiecznej i języka nowogreckiego.
7. ↑ Wywodzi się z dialektu doryckiego greki klasycznej, przez wieki pod silnym wpływem najpierw łaciny, później języka włoskiego.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• (el) (en) (ru) Centrum języka greckiego