Rolnictwo
Z Wikipedii
Rolnictwo - jeden z działów gospodarki, którego głównym zadaniem jest dostarczenie żywności. Rolnictwo uzyskuje produkty roślinne i zwierzęce dzięki uprawie roli i roślin oraz chowu i hodowli zwierząt.
Rolnictwo można podzielić na rolnictwo ekstensywne (zwane drobnotowarowym lub tradycyjnym) i rolnictwo intensywne (znane też jako wysokotowarowe lub uprzemysłowione) w zależności od jego cech: wysokości nakładów, ilości plonów, a także średniej powierzchni gospodarstw rolnych i powierzchni obszaru rolniczego kraju), np. Francja ma rolnictwo intensywne, gdyż cechują je:
- wysokie nakłady, tj.: duży stopień mechanizacji (1 ciągnik na 14 ha użytków rolnych), nawożenie, inwestycje irygacyjne (nawadnianie), technologia oraz specjalizacje;
- duże zbiory z jednego hektara (plony) - w szczególności w tym podziale uwzględnia się zboża;
- średnia powierzchnia gospodarstw rolnych wynosi 42ha (w krajach o rolnictwie ekstensywnym najczęściej spotyka się gospodarstwa małe);
- 54,5% kraju zajmuje obszar wykorzystywany rolniczo.
(powyższe dane o Francji zaczerpnięte z internetowej Encyklopedii PWN)
Z rolnictwem ekstensywnym jest odwrotnie. Rolnictwo ekstensywne występuje tam, gdzie wykorzystuje się jeszcze tradycyjne formy uprawy, a państwo jest słaborozwinięte (np. kraje Afryki). Są jednak wyjątki, np. Egipt - przez kontrolowane wylewy Nilu (dzięki tamie w Asuanie) plony uzyskuje od 2 do 4 razy w roku, więc są one dosyć wysokie, lecz samo rolnictwo ma charakter ekstensywny. W strefie klimatów umiarkowanych w klimacie ciepłym i w strefie klimatów podzwrotnikowych o typie śródziemnomorskim rolnictwo jest bardziej intensywne wtedy, jeśli na terenie kraju występują uprawy pszenicy, ziemniaków i buraków cukrowych przynoszących znaczące plony. Rolnictwo intensywne występuje w szczególności w krajach wysokorozwiniętych, lecz które nie mają zbyt dużej powierzchni (np. Stany Zjednoczone charakteryzują się rolnictwem ekstensywnym ze względu na dużą powierzchnię obszaru rolniczego i wysoką średnią powierzchnię gospodarstw rolnych pomimo wysokich nakładów choćby na nawożenie i nawadnianie), będą to więc wysokorozwinięte kraje zachodniej Europy (np. Holandia, Włochy i wspomniana wcześniej Francja).
Badaniem rolnictwa zajmuje się dział nauk rolniczych, m.in. agrotechnika, zootechnika, agronomia, agrobiologia, agrochemia, agroekologia, agrogeologia, agrometeorologia, agroklimatologia, itp.
Spis treści |
[edytuj] Historia rolnictwa
Rolnictwo należy do najstarszych dziedzin wytwórczości materialnej człowieka - jego początki datuje się na neolit - 10 000 do 3 000 lat p. n. e. Przejście od łowiectwa i zbieractwa do uprawy roli doprowadziło do "rewolucji" w społecznościach ludzkich, przy czym często wymieniana fazą pośrednią był etap tworzenia ogrodów, które służyły jako tymczasowe zabezpieczenie dla społeczeństw zbieracko-łowieckich na wypadek nieurodzaju. Zmienił się ich tryb życia z koczowniczego na osiadły, co doprowadziło do powstania liczniejszych i bardziej złożonych form społecznych umożliwiających dalszą ewolucję umysłowości człowieka. Zmienił się też stosunek człowieka do przyrody, którą zaczął dostosowywać do własnych potrzeb.
Pierwsza uprawa roli rozpoczęła się ok. 8000 r. p. n. e. na Bliskim Wschodzie (żyzny półksiężyc, Mezopotamia, Egipt), a wkrótce niemal jednocześnie w trzech oddalonych od siebie częściach świata na obszarze współczesnych: Chin, Meksyku i Peru. Pierwszymi roślinami uprawnymi były różne rodzaje pszenicy i jęczmienia (Bliski Wschód). W Azji Południowo-Wschodniej były to groch, bób, ryż i proso, natomiast w Ameryce Środkowej i Południowej - dynia, fasola i kukurydza. I tak dzięki uprawie roślin mogły się rozwinąć wielkie cywilizacje starożytne, nazywane niekiedy od głównych roślin uprawnych cywilizacją pszenicy, ryżu i kukurydzy.
Nieco wcześniej doszło do udomowienia niektórych zwierząt: owiec i kóz - ok. 10 000-7 000 lat p. n. e., później bydło i świnie - ok. 6000 lat p. n. e. Doszło do tego także na Bliskim Wschodzie, skąd, zarówno uprawa roślin, jak i hodowla zwierząt, rozprzestrzeniła się po całym Starym Świecie.
Rolnictwo należy do sektorów gospodarki o najbardziej szkodliwym wpływie na środowisko naturalne i zdrowie. Na poziomie Unii Europejskiej podejmuje się skoordynowane działania na rzecz ograniczenia tego szkodliwego wpływu poprzez integrację polityki rolnej i wiejskiej z polityką ekologiczną.
Polityka rolna - oznacza zespół środków, regulacji i działań, które podejmuje państwo, aby wpływać na rozmiar produkcji rolnej i jej opłacalność. We współczesnych gospodarkach rynkowych jej celem jest koncentracja i specjalizacja rolnictwa oraz przyspieszanie postępu technologicznego i agrotechnicznego, który zapewniać ma efektywność tego działu gospodarki, a także przeciwdziałanie wyludnianiu wsi.
[edytuj] Funkcje rolnictwa
Gospodarka rolna pełni trzy funkcje:
1. ekonomiczne (polegają na produkcji żywności i pasz, wytwarzaniu surowców dla przemysłu przetwórczego, udział w tworzeniu Produktu Krajowego Brutto)
2. społeczne (polegają na zapewnianiu społeczeństwu miejsc pracy)
3. przestrzenne (polegają na przekształcaniu krajobrazu naturalnego w rolniczy)
[edytuj] Warunki rozwoju rolnictwa
Na rozwój rolnictwa składają się warunki przyrodnicze oraz pozaprzyrodnicze.
Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa:
1. ukształtowanie powierzchni - najbardziej sprzyjające rolnictwu są tereny równinne lub pagórkowate o łagodnych stokach. Takie warunki występują na Nizinach Środkowopolskich, Kotlinach Podkarpackich, a także w pasie pobrzeży. Najmniej korzystne warunki panują w górach (praca maszyn rolniczych na stromych stokach jest bardzo utrudniona, konieczne jest wykonywanie orki w tradycyjny sposób. Stanowi to problem w mechanizacji robót polowych) oraz w pasie pojezierzy.
2. klimat - istotne są: wielkość i rozkład opadów oraz długość okresu wegetacyjnego. W Polsce roczna suma opadów zapewnia ilość wody potrzebną do uprawy roli, jednakże ich rozkład w ciągu roku jest niekorzystny. W okresie wzrostu roślin zdarzają się susze, a w okresie żniw - obfite deszcze.
3. gleby - od rodzaju gleby zależy w dużej mierze rodzaj uprawianych roślin i wielkość plonów. Największy obszar w Polsce zajmują gleby średniej i słabej jakości (np. bielicowe). Gdzieniegdzie występują także gleby bardzo żyzne (np. brunatne). Najżyźniejsze gleby zajmują niewielki obszar.
Warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa:
1. struktura wielkości gospodarstw rolnych - większość gospodarstw rolnych w Polsce nie przekracza 5 ha, więc nie przynoszą dużych zysków. W takim przypadku nie można zainwestować w ich rozbudowę czy też mechanizacje.
2. forma własności gospodarstw - w Polsce przeważają gospodarstwa indywidualne (ich właścicielami są pojedyncze osoby lub rodziny). Niestety niewiele jest gospodarstw spółdzielczych (będących wspólną własnością grupy rolników)
3. mechanizacja rolnictwa - ma duży wpływ na efektywność gospodarki rolnej. W Polsce poziom mechanizacji nie jest zbyt wysoki. Rolników często nie stać na zakup nowych urządzeń.
