Łowiectwo
Z Wikipedii
Łowiectwo (gospodarka łowiecka) - zespół planowanych i skoordynowanych czynności mających na celu racjonalne gospodarowanie zwierzyną w myśl zasad ekonomii i zgodnie z założeniami ochrony przyrody oraz zgodnie z gospodarką rolną i leśną. Obejmuje ono hodowlę i ochronę zwierzyny oraz jej pozyskiwanie w drodze polowań lub odłowów, a następnie wprowadzenie do obrotu gospodarczego.
Zgodnie z tymi trzema zasadami, ściśle ze sobą powiązanymi i tworzącymi jedną całość, odpowiadają one określeniu nowoczesnego łowiectwa. Inną formą łowiectwa uprawianą od tysiącleci jest sokolnictwo. Bardzo często łowiectwo błędnie utożsamiane jest tylko i wyłącznie z polowaniem, natomiast współczesne łowiectwo należy rozpatrywać w szerokim kontekście, o którym można powiedzieć gospodarka łowiecka, a na który składają się następujące zagadnienia:
[edytuj] Łowiectwo w Polsce
Zespół czynności gospodarczych zwanych współcześnie łowiectwem nie ma właściwie swojej historii. Swoją historię posiadają natomiast "łowy" inaczej polowania sięgające epoki człowieka pierwotnego, który zabijał dzikie zwierzęta, aby przeżyć, zdobyć pożywienie, skóry na okrycia, a kości i rogi na proste narzędzia.
Łowy - polowanie były jednym z najważniejszych czynności pierwotnych ludzi przez wiele tysiącleci. Nie było wówczas pojęcia "własności" i zwierzyna była niczyja. Polowania były głównym źródłem utrzymania i przeżycia ludzi. Na przestrzeni wieków, w wyniku zachodzących zmian cywilizacyjnych jak i społecznych, z powodu trzebienia puszcz, rozwoju rolnictwa, polowania przestały być głównym zajęciem człowieka, a stały się okazją do wykazania swojej siły, zręczności i męstwa w bezpośrednich spotkaniach z dzikim zwierzem. Poczynając od ok. X w. łowy zaczęły być w coraz większym stopniu przywilejem ludzi tzw. "dobrze urodzonych", cesarzy, królów, duchowieństwa i rycerstwa. Łowy stały się również głównym źródłem zaopatrzenia wojsk podczas wypraw wojennych.
Od tego też czasu datują się pierwsze ograniczenia w zakresie łowieckim, które nie miało na celu "ochrony dzikiego zwierza" lecz przede wszystkim zabezpieczenia interesów i przywilejów jednostek i grup społecznych. Ówczesne przepisy prawne wydawali jedynie władcy, którzy posiadali nieograniczone prawa polowań. Głównym przywilejem władców były tzw. "łowy wielkie" ('venatio magna') czyli polowania na "grubego zwierza" (tura, żubra, dzika, jelenia, niedźwiedzia) natomiast tzw. "łowy małe" ('venatio parva') czyli polowania na "drobnego zwierza" (ptactwo, lisy, bobry, zające) mogli uprawiać nawet poddani.
W XIII w. na wskutek licznych nadań łowieckich oraz przechodzenia tych uprawnień na dostojników i duchowieństwo, monopol panujących stopniowo wygasa i tak już w XV w., przywilej ten należy prawie wyłącznie do rycerstwa i jest ściśle powiązany z własnością gruntów. Wtedy właśnie wydawane są pierwsze przepisy wykazujące troskę właściciela o utrzymanie pogłowia zwierzyny, zwłaszcza grubej, tej ginącej. Dowodem tego jest edykt króla Zygmunta III z roku 1597 zakazujący poddanym z okolic Jaktorowa użytkowania łąk, po to, aby: "turowie, zwierz nasz mieli swe dawne stanowiska".
Wyłączność polowania możnowładców ziemskich obwarowana była wieloma przepisami, niekiedy bardzo surowymi. I tak np. według postanowień Statutu I Litewskiego z 1529 roku, pojmanie człowieka na polowaniu w cudzej puszczy z urzędu kończyło się skazaniem na śmierć: "a jeśliby strzelca pojmano nad zwierzem ubitym w cudzej puszczy, wtedy ma wiedzion być do urzędu, a z urzędu ma być na śmierć skazan jako inni złodzieje". W wieku XVI tj. w okresie rozkwitu ustawodawstwa łowieckiego kary te złagodzono, lecz w dalszym ciągu były one surowe. Wydane kolejno w latach 1529, 1566 i 1588 trzy tzw. Statuty Litewskie utrzymały się, aż do roku 1775, kiedy to wydano ustawę łowiecką, która była ostatnim takim aktem prawnym wydanym w Polsce przedrozbiorowej.
W okresie rozbiorów, w różnych częściach byłej Polski, obowiązywały prawa łowieckie państw rozbiorowych. Dopiero w roku 1927 mocą rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej unormowano ponownie sprawy łowieckie w Polsce okresu międzywojennego. Zawarte tam przepisy w dalszym ciągu wiązały prawo polowań z własnością gruntu.
Według obecnego prawa łowieckiego (Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie. [Dz.U. z 1995 r. Nr 147 poz. 713] jednolity tekst z uwzględnieniem zmian z dnia 26.07.2001 r. [Dz.U. 2001 r. Nr 125 poz. 1366] oraz z dnia 20.06.2003 r. {Dz.U. 2002 r. Nr 113 poz. 984}, gospodarowanie zwierzyną należy do państwa, a jego podstawą stanowią odpowiednie plany hodowlane. Ustawa ta wskazuje bardzo wyraźnie na konieczność ochrony i hodowli zwierzyny dla potrzeb ogólnospołecznych jak również wskazuje na wpływy zmieniających się uwarunkowań społecznych i ekonomicznych na stosunek człowieka do przyrody, a w tym do łowiectwa.
[edytuj] Biologia i ekologia zwierząt łownych
Zwierzynę łowną dzieli się na dwie zasadnicze grupy:
- zwierzynę grubą, do której zaliczamy: żubry, łosie, jelenie, daniele, sarny, muflony, dziki, rysie, wilki i dropie. Zwierzynę grubą dzieli się na:
- zwierzynę płową - łosie, jelenie, daniele i sarny
- zwierzynę czarną - żubry, dziki i muflony
- zwierzynę drobną, do której zaliczamy: lisy, jenoty, borsuki, wydry, kuny leśne, tchórze, wiewiórki, piżmaki, zające szaraki, króliki, głuszce, cietrzewie, jarząbki, bażanty, kuropatwy, przepiórki, czaple siwe, słonki, dubelty, kszyki, bekasiki, derkacze, bataliony, łyski, dzikie gęsi, dzikie kaczki, grzywacze, kwiczoły, paszkoty.
[edytuj] Ochrona gatunkowa zwierząt
Zobacz więcej w osobnym artykule: Gatunkowa ochrona zwierząt.
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Hodowla zwierząt łownych
Gospodarstwo łowieckie jest częścią gospodarstwa leśnego lub też rolnego i jest ich uboczną produkcją, a więc hodowla zwierząt łownych musi być realizowana w ten sposób, aby nie utrudniać i nie zmniejszać produkcji głównej. W zależności od charakteru i rodzaju zagospodarowywanego terenu łowieckiego zwanego obwodem łowieckim lub też łowiskiem, zaplanować i realizować należy nie tylko ochronę zwierząt łownych, a więc osiągnięcia na jednostce powierzchni określonej liczby (pogłowia) zwierząt łownych, ale przede wszystkim dążyć musimy do ochrony środowiska (biotopu) w jakim zwierzyna ta bytuje. Poza głównym celem jakim jest hodowla zwierzyny, istnieją nie mniej ważne cele poboczne jak niematerialne korzyści z prawidłowo zagospodarowanego i zdrowego środowiska naturalnego w postaci doznań estetycznych i duchowych, a także kultywowania tradycji i zwyczajów myśliwskich.
[edytuj] Pozyskiwanie zwierząt łownych
Zgodnie i według prawa łowieckiego pozyskanie zwierząt łownych to "polowanie" poprzez, które rozumie się: tropienie, ściganie, strzelanie oraz odławianie dozwolonymi metodami, żywej zwierzyny celem wejścia w jej posiadanie. A więc zgodnie i według prawa łowieckiego wszelkie legalne pozyskanie zwierzyny jest polowaniem. Zwykle polowanie kojarzymy przede wszystkim ze strzelaniem, a pozyskiwanie zwierzyny żywej z odłowami.
Końcowym efektem racjonalnej hodowli zwierzyny grubej i drobnej jest uzyskanie zdrowych i dobrze rozwiniętych zwierząt o optymalnym ciężarze tuszy i najokazalszych trofeach.
Zabiegiem zmierzającym do osiągnięcia powyższego celu jest przeprowadzanie odstrzałów hodowlanych, mających na celu przede wszystkim usunięciem z łowiska:
- zwierzyny nieprzydatnej do dalszej hodowli (sztuki chore, niedorozwinięte, kalekie),
- zwierzyny występującej w nadmiernej liczbie celem dostosowania jej pogłowia do realnej pojemności łowiska, jego możliwości pokarmowych i utrzymania właściwego stosunku płci.
Odstrzały hodowlane można podzielić na następujące rodzaje:
- odstrzały sanitarne,
- odstrzały redukcyjne,
- odstrzały selekcyjne.
Zgodnie z prawem łowieckim polować wolno tylko i wyłącznie na terenach obwodów łowieckich, a więc polowanie na terenach nie wchodzących w skład obwodów łowieckich jest zabronione i może odbywać się tylko na podstawie specjalnego zezwolenia ministra rolnictwa i leśnictwa. Polowanie w obwodzie łowieckim może być wykonywane na podstawie zatwierdzonego planu hodowlano-łowieckiego. Częścią składową takiego planu jest min. plan odstrzału zwierzyny.
Polowania dzielą się na:
- polowanie indywidualne, gdzie rozróżniamy polowania:
- polowanie na deptaka bez lub z psem myśliwskim,
- polowanie na czatach,
- polowanie z podchodu,
- polowanie z podjazdu,
- polowanie po tropie,
- polowanie na wabia,
- polowanie zbiorowe, które dzielą się na:
- polowanie polne,
- polowanie wodne,
- polowanie leśne na zwierzynę drobną,
- polowanie leśne na zwierzynę grubą,
- polowanie na dziki z psami
- sokolnictwo, czyli polowanie z ptakami łowczymi,
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Broń i akcesoria myśliwskie
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Psy myśliwskie
Zobacz więcej w osobnym artykule: Pies myśliwski.Pies od pradziejów był towarzyszem i pomocnikiem pierwotnego łowcy w jego polowaniach na zwierzynę. Poprzez świadomy dobór genetyczny, człowiek wykorzystując wrodzone pasje łowieckie psa, wyselekcjonował i wyhodował różne rasy tzw. psów użytkowych w tym wyspecjalizowanych do polowania.
Za psy myśliwskie uznawane są:
- legawce w tym:
- wyżeł niemiecki krótkowłosy
- wyżeł niemiecki szorstkowłosy
- wyżeł nimiecki długowłosy
- wyżeł angielski
- pointer
- seter irlandzki
- seter angielski
- seter szkocki
- płochacze w tym:
- cocker-spaniel
- springer-spaniel
- łajka syberyjska
- wachtelhund
- gończe w tym:
- norowce w tym:
- jamnik krótkowłosy
- jamnik szorstkowłosy
- jamnik długowłosy
- terier niemiecki (jagterier)
- terier szkocki
- foksterier ostrowłosy
- foksterier gładkowłosy
[edytuj] Planowanie łowieckie
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Prawo łowieckie
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Szkody łowieckie i odszkodowania
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Etyka łowiecka
Zobacz więcej w osobnym artykule: Etyka łowiecka.Etyka łowiecka stanowi zbiór zasad moralnych (kodeks etyczny), zawierający wzorce postępowania wobec: zwierzyny, myśliwych, pomocników, psa myśliwskiego, ptaka łowczego, środowiska naturalnego, organizacji łowieckiej oraz społeczeństwa. Obecnie jest nie tylko nakazem moralnym, ale również nakazem wynikającym z prawodawstwa.
[edytuj] Dziczyzna w tradycyjnej kuchni polskiej
Dziczyzna dzięki racjonalnej gospodarce łowieckiej przestała być wyłącznie przywilejem ludzi bogatych. Mięso z upolowanej dziczyzny ma największe zastosowanie w gospodarstwach domowych samych myśliwych, ale też znajduje się na stołach przeciętnego obywatela nie mającego nic wspólnego z polowaniem.
Mylne jest mniemanie, iż z dziczyzny przyrządzać można tylko kosztowne i wykwintne dania. W wielu sklepach i hipermarketach znajduje się w sprzedaży wiele gatunków dziczyzny, z której sporządzić można różnego rodzaju dania z:
- dzika:
- sarniny
- rosół i sztuka mięsa z karku
- czernina
- wątróbka
- boczek a la flaczki
- mięso z łopatki z młodymi jarzynami
- pasztet
- jelenia, daniela:
- polędwica
- zraziki z polędwicy
- zająca
- kuropatwy, kaczki
- resztek z każdej dziczyzny oraz
- wyroby masarskie:
- kiełbasa leśna parzona, półsucha
- kiełbasa z dziczyzny parzona
- kiełbasa serdelowa z dziczyzny
- kiełbasa pomorska
- kiełbasa myśliwska surowa, półsucha, trwała
