Gounezerezh
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Labour zo d'ober c'hoazh a-raok peurechuiñ ar pennad-mañ. Ma fell deoc'h reiñ un tamm skoazell, krogit e-barzh. Mar karfec'h reiñ hoc'h ali ha netra ken, grit 'ta e pajenn ar gaozeadenn.
Ar gounezerezh pe al labour-douar a reer eus al labour a vez graet evit hadañ ha gounit ar plant a gresk en douar.
[kemmañ] Gerdarzh
Dont a ra ar ger eus ar verb gounit, a vez implijet amañ en ur ster strishoc'h pa vez kaoz eus tennañ frouezh eus an douar. Kenster eo gant labour-douar, a zo diaesoc'h sevel deveradoù diwarnañ. Gwelet ivez ar pennad Istor ar gounezerezh.
[kemmañ] An dud
Gounideien ha kouerien a vez graet eus an dud a ra war-dro ar gounezerezh, met anvet e vezont labourerien-douar ivez. Statudoù a bep seurt o deus bet hag o deus bremañ. Ur roll a-bouez o deus bet en istor ar Bed abaoe m'eo bet ijinet gounezerezh e Oadvezh ar Maen nevez (pe Neolitik), seizh mil bloaz'zo d'an nebeutañ.
Ral eo bet ar mareoù hag ar gevredigezhioù o deus anavezet gounideien frank ha perc'henned war o douaroù hag o doareoù produiñ. Sklaved int bet e-leizh en Henamzer, served e derou ar Grennamzer en Europa ar C'hornôg ha betek 1861 e Rusia, feurmerien int d'an aliesañ (da lavaret eo e paeont ur feurm d'un den bennak). E meur a gevredigezh kozh hag en nebeut a gevredigezhioù a-vremañ n'eo ket perc'hennet an douaroù gant an dud, met gant kumuniezh ar gêriadenn (kumunouriezh ar gounezerezh). Alies e vez(e) dasparzhet bep bloaz lodennoù an douar da vezañ labouret warno gant pep familh.
[kemmañ] An danvezioù gounezet
A-viskoazh eo bet pal pennañ ar gounezerezh produiñ boued evit an dud hag o loened hag alies e vez merzet ne vije ket eus an Denelezh ma ne vije ket ar c'hounideien evit reiñ he boued dezhi. A-raok ma vije bet ijinet gounit danvezioù diwar an douar e oa bet kavet e c'helle meur a loen bezañ doñvaet evit tennañ boued diouto pe war-eeun o tebriñ anezho pe dieeun en ur dennañ o laezh pe o vioù pe o mel. Da-c'houde eo bet ijinet gounit plant evit o bouetañ e-lec'h lezel anezho da zebriñ plantoù gouez.
Ar vagerien-loened a zo gounideien ivez pa tennont boued o loened diwar an douar.
E mareoù an Istor eo bet kavet e c'hell ar gounezerezh produiñ danvezioù ha n'int ket evit bezañ debret pe evet (gwiad, livadenn, danvezioù sevel-tiez (ar feltr evit sevel lochennoù), danvezioù kimiek, trelosk). Atav ivez ez eus bet klasket gounit louzoù mat evit pareañ kleñvedoù goude m'eo bet kavet ar plant-se en ur stad gouez.
[kemmañ] Meur a seurt gounezerezh
Renket eo er gounezerezh un obererezh kozh-tre, ar gwenanerezh (sevel ar gwenan) evit tennann o mel hag un obererezh nebeut kozh, ar vagerezh-pesked (en dourioù dous) hag un obererezh nevez a-walc'h, ar gounezerezh-mor (nevez evit magañ ar pesked, met kozh evit gounit ar c'hregin).
A-gozh eo bet klasket lakaat ar c'hoadeier da broduiñ prenn, koad-losk, glaou-koad ha gouzer. Ar c'hoadgounezerezh eo.
[kemmañ] An ed (geotegoù eo an holl nemet ar gwinizh-du)
- gwinizh
- gwinizh-du
- heiz
- kerc'h
- mil (ed)
- riz
- segal
- yell
[kemmañ] An danvezioù graet gant ed
- bara
- galetenn
- gwispid
- krampouezh
[kemmañ] Ar c'hig hag produioù diwar al loen
Al loened-kig eo al loened maget evit tennañ o c'hig diouto
- eskern
- kig-bevin
- kig dañvad (kig deñved)
- Kig-gouez
- kig leue
- kig marc'h
- kig moc'h
- kig [pesk]]
- kig yar (kig yer)
- kregin
- vi
[kemmañ] Al laezhajoù
- amanenn
- dienn (dienn skorn)
- fourmaj pe g/keuz
- laezh
- laezh-bihan pe laezh-glas
- laezh-ribod
- laezh-trenk
- yaourt
[kemmañ] Ar frouezh hag an danvezioù tennet diwarno
- alamandez (kraoñv dimezell)
- arachid
- aval
- aval-anana
- aval kiwi
- aval klementin
- aval-stoub
- bananez
- datez
- eoul
- fiez
- gouraval (pomelo)
- greunaval (greunadez)
- hog
- kafe
- kakao (chokolad a vez tennet dioutañ)
- kastilhez
- kastilhez-du
- kerez
- koulourdrenn
- koulourdrenn-voc'h
- kourjetez
- kraoñv
- kraoñv-Indez
- litchi
- lus
- mandarin
- mouar
- olivez
- oranjez pe aouraval (an aouravaloù : anv hollek evit ar frouezh nes : oranjez, sitron, pomelo)
- mangez
- pechez
- per
- rezin
- sitron
- sitrouillez
- sivi
- spezad
- tomatez
[kemmañ] Ar bleunioù hag an danvezioù tennet diwarno
- bokedoù bleunioù
- frondoù
- houpez
- likorioù-bleunioù
[kemmañ] Al legumaj hag ar gwrizioù
- ach
- asperjez
- avaloù-douar pe pato pe patatez
- beler
- beterabez (sukr a vez tennet diouzh ar beterabez-sukr)
- chalotez
- fav-glas
- kaol
- karotez
- ognon
- pinochez
- piz-bihan
- saladenn
[kemmañ] An danvezioù evit ar gwiad hag an dilhad
[kemmañ] An danvezioù diwar delioù
[kemmañ] Ar spisoù
- jenofl
- koriandrez
- koumin
- kukurma
- pebr
- safran
[kemmañ] An alkoolioù hag an diedoù alkoolek
[kemmañ] A bep seurt
[kemmañ] An teknikoù
- dry farming
- gounezerezh askoridik
- gounidigezh dre zevadur
- trevad kenstroll
