Amnestia
Z Wikipedii
Amnestia – jednorazowe darowanie lub złagodzenie prawomocnie orzeczonych kar lub środków karnych za popełnione przestępstwa lub wykroczenia określonego rodzaju poprzez wydanie aktu prawnego.
W odróżnieniu od ułaskawienia amnestia ma charakter zbiorowy, co wynika z istoty ustawy jako aktu generalnego i abstrakcyjnego. Amnestia zazwyczaj łączy się z abolicją.
Spis treści |
[edytuj] Amnestia a abolicja
Amnestia dotyczy kary orzeczonej, a abolicja stanowi przeszkodę do jej orzeczenia.
[edytuj] Powody stosowania amnestii
Amnestie najczęściej ogłasza się z powodu przepełnienia aresztów śledczych i jednostek penitencjarnych, zwłaszcza więzień, na skutek dużej represyjności polityki kryminalnej państwa, rzadziej wzrostu przestępczości. Innymi powszechnymi powodami wydawania aktów amnestyjnych są obchody świąt państwowych lub innych ważnych wydarzeń, np. objęcie władzy przez następcę tronu albo jego urodziny. W państwach niedemokratycznych amnestią czasami obejmuje się przeciwników politycznych, co ma być gestem dobrej woli skierowanym do opozycji lub działaniem mającym na celu przypodobanie się społeczności międzynarodowej.
[edytuj] Amnestie w Polsce
W czasie istnienia II Rzeczypospolitej amnestie ogłaszano 1918, 8 lutego 1919, 1920, 1921, 1922, 1923, 1928, 1932, 1938 i 1939.
Po zakończeniu II wojny światowej ogłaszano amnestie w stosunku do czynów popełnionych przed 22 lipca 1945, 5 lutego 1947, 20 listopada 1952, 15 kwietnia 1956, 22 lipca 1964, 15 lipca 1969, 15 czerwca 1974 oraz 15 lipca 1979.
Pierwszą powojenną amnestię ogłoszono 2 sierpnia 1945, a jej celem była likwidacja podziemia antykomunistycznego. Nie przyniosła jednak spodziewanych rezultatów. Powodem przyjęcia drugiej ustawy amnestyjnej, którą ogłoszono 22 lutego 1947, był początek obrad Sejmu Ustawodawczego oraz wybór Bolesława Bieruta na urząd prezydenta Polski. Trzecią przyjęto 22 listopada 1952, a oficjalnym powodem było przyjęcie przez Sejm Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Do historii przeszła następna, którą przyjęto 27 kwietnia 1956. Osoby, które zostały skazane na kary pozbawienia wolności do lat 5 opuściły więzienia, a skazanym na śmierć oraz dożywotnie pozbawienie wolność wyroki zamieniono na 15 lat pozbawienia wolności. Kolejne ustawy z lat 1964, 1969 i 1974 ogłaszano w kolejne rocznice Polski Ludowej. Amnestia, którą ogłoszono 19 lipca 1977 dotyczyła przede wszystkim osób skazanych za udział w tzw. wydarzeniach radomskich z czerwca 1976.
Po roku 1980 amnestię ogłaszano jeszcze pięć razy. Pierwszą z nich uchwalono 22 lipca 1983, wraz ze zniesieniem na obszarze całego kraju stanu wojennego. Miała on ograniczony charakter, ponieważ więzienia opuścili więźniowie polityczni, którzy zostali skazani na kary pozbawienia wolności do trzech lat; pozostałym osobom zmniejszono wyroki. Drugą amnestię wydano rok później, a dokładnie 21 lipca 1984. Oficjalnym powodem jej wprowadzenia była czterdziesta rocznica powstania Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Tym razem jej zasięg był większy, gdyż mogły skorzystać z niej osoby uwięzione, które zostały skazane za przestępstwa polityczne, z wyłączeniem oskarżonych i skazanych za takie czyny, jak szpiegostwo, zdrada stanu, czy próba obalenia ustroju państwa. Następną ustawę przyjęto 17 lipca 1986. Była ona bardzo restrykcyjna, lecz istniał pewien sposób rozwiązania problemu więźniów politycznych. Prokurator generalny PRL miał bowiem możliwość rozciągnięcia jej przepisów na osoby, w stosunku do których nie miała ona automatycznego zastosowania. Przełom nastąpił 11 września, kiedy to generał Czesław Kiszczak zwrócił się z prośbą do Prokuratury Generalnej o wypuszczeniem na wolność wszystkich osób skazanych za działalność polityczną, z wyłączeniem kilku przypadków, wyżej wymienionych. W ciągu czterech dni mury zakładów karnych opuściło wtedy ponad 200 osób.
Ostatnie dwie amnestie przyjęto w 1989 r. Po podpisaniu 5 kwietnia 1989 porozumień Okrągłego Stołu umorzono postępowania sądowe i darowano wyroki wszystkim osobom, które pomiędzy 31 sierpnia 1980 a 23 maja 1989 zostały uznane winnymi przestępstw politycznych. Celem tego posunięcia było dopuszczenie byłych więźniów politycznych do demokratyzacji życia politycznego w Polsce. 7 grudnia 1989 Sejm PRL ogłosił amnestię, która m.in. osobom skazanym na karę śmierci zamieniała wyroki na 25 lat pozbawienia wolności.
