Sebastian Petrycy
Z Wikipedii
Sebastian Petrycy z Pilzna (ur. 1554 w Pilźnie (Polska) – zm. 7 grudnia 1626 w Krakowie) – wybitny lekarz, filozof, tłumacz.
Spis treści |
[edytuj] Życie
W 1583 ukończył studia na Akademii Krakowskiej, które kontynuował na uniwersytecie w Padwie (1589-1590), gdzie uzyskał doktorat z medycyny. W 1588 został profesorem retoryki na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Akademii Krakowskiej. Starał się o nostryfikację swojego padewskiego dyplomu, jednak Wydział Lekarski małodusznie nie dopuszczał do swego grona nowych członków i celowo wydłużał formalności. Zniechęcony Petrycy wyjechał w 1591 do Lwowa. Tu ożenił się i osiadł, otworzył własną praktykę lekarską. Wkrótce jednak spadł na niego ciąg nieszczęśliwych wypadków - zgon żony (28 lutego 1596), strata jedynej córeczki Zuzanny. W latach 1597-1599 prowadził proces o schedę po teściu, który ostatecznie przegrał w 1600. Wrócił do Krakowa w 1601 i objął stanowisko lekarza przybocznego biskupa krakowskiego kardynała Bernarda Maciejowskiego. Rozpoczyna się okres dworski w życiu Petrycego. Wkrótce wiążę się on z rodem Mniszchów. W 1606 wraz z orszakiem Maryny Mniszchówny udał się na jej wesele z Dymitrem Samozwańcem w Moskwie. Cudem uniknął śmierci w rzezi Polaków. Został przez Rosjan pojmany i przez rok przebywał w więzieniu. W czasie pobytu w Moskwie ma miejsce jeszcze jedna osobista tragedia w życiu Petrycego - ginie bez wieści jego młodszy syn Gabriel. W 1603 roku otrzymał ostatecznie zezwolenie na inkorporację do Wydziału Lekarskiego, ale dopiero w 1607 powrócił do działalności akademickiej. W latach 1608-1615 wykładał medycynę na Akademii Krakowskiej. W 1615 rozgorzał spór między Petrycym i jego największym wrogiem Walentym Fontaną. W konflikt zaangażowały się władze uczelni, które opowiedziały się po stronie Fontany. W 1616 Petrycy wystąpił z Wydziału Lekarskiego i powrócił do zawodu lekarza. Nigdy jednak nie zerwał kontaktów z uczelnią. Jego starszy syn Jan Innocenty również został profesorem Akademii Krakowskiej.
[edytuj] Twórczość
W czasie uwięzienia w Moskwie dokonał tłumaczenia i parafrazy wierszy Horacego, wydanego w 1609 jako Horatius Flaccus w trudach więzienia moskiewskiego. Zasłynął m.in. adaptacją pism Arystotelesa Rzeczpospolita Polska sposobem Arystotelesowym ułożona. Jest jednym z twórców polskiej terminologii filozoficznej. Próbą przełożenia pojęć greckiej filozofii na język polski były Przydatki do Etyki Arystotelesowej oraz Przydatki do Ekonomiki i Polityki Arystotelesowej; Petrycy zajmuje jedno z ważniejszych miejsc w historii polskiej filozofii. Był zwolennikiem umiarkowanego racjonalizmu i empiryzmu.
[edytuj] Najsłynniejsze dzieła
- De Natura, Causis, symptomatis morbi Gallici (1591)
- Instructia abo nauka (1613)
- Pisma wybrane (t. 1–2, wyd. 1956)
[edytuj] Źródło
Sebastian Petrycy - uczony doby Odrodzenia, red. Henryk Barycz, Wrocław-Warszawa 1957
