Paleolit

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Adnotacja: kwiecień 2008.

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji.
Do weryfikacji: Duże rozbieżności z enwiki

Paleolit (starsza epoka kamienna, zob. paleo, lit) - jedna z epok prehistorii, najstarszy i najdłuższy etap w dziejach rozwoju społeczności ludzkiej, zwany też jako starsza epoka kamienna. Rozpoczyna się z chwilą pojawienia form przedludzkich zdolnych do wytwarzania prymitywnych narzędzi (otoczaki, pięściaki i rozłupce). Termin paleolit wprowadził w roku 1865 angielski uczony John Lubbock^[1].

Paleolit dzieli się na:

paleolit dolny - (ok. 2-2,5 mln lat - ok. 120 tys. lat p.n.e.)
paleolit środkowy - (ok. 120 tys. - ok. 40 tys. lat p.n.e.)
paleolit górny - (ok. 40 tys. - ok. 14 tys. lat p.n.e.)
paleolit późny - (ok. 14 tys. lat p.n.e. - 8 tys. lat p.n.e.)

Spis treści

1 Paleolit dolny (ok. 3 mln lat - ok. 120 tys. lat p.n.e.)
- 1.1 Ekspansja Homo
- 1.2 Zdobycze ewolucyjne
2 Paleolit środkowy (ok. 300 tys. - ok. 40 tys. lat p.n.e.)
3 Paleolit górny (ok. 40 tys. - ok. 12 tys. lat p.n.e.)
4 Paleolit późny (ok. 12 tys. lat p.n.e. do 8 tys. lat p.n.e.)
5 Zobacz też
6 Linki zewnętrzne
7 Przypisy

[edytuj] Paleolit dolny (ok. 3 mln lat - ok. 120 tys. lat p.n.e.)

Paleolit dolny to okres trwający ok. 3 mln lat. W tym czasie, ok. 2,5 mln lat temu, przedstawiciele form przedludzkich zaczynają wytwarzać prymitywne narzędzia kamienne (narzędzia otoczakowe). Najstarsza znana kultura to kultura Olduvai rozwijająca się w północno-zachodniej Tanzanii; tam otoczaki i rozłupce znaleziono obok szczątków Homo habilis.

W Etiopii znaleziono narzędzia otoczakowe wyprodukowane prawdopodobnie ok. 2,5 mln lat temu przez Australopithecus afarensis. Świadczyłoby to o tym, że obok gatunków Homo także australopiteki posiadały umiejętność wytwarzania narzędzi. Prawdopodobnie już 1,6 mln lat temu człowiek posiadł umiejętność wykorzystywania ognia. Kultura Olduvai przetrwała ok. 2-1,5 mln lat i została zastąpiona przez kulturę aszelską. Z kulturą aszelską wiąże się umiejętność wznoszenia pierwszych schronień mieszkalnych. Ok. 1 mln lat temu znikają z powierzchni Ziemi ostatnie australopiteki, od tego momentu Ziemię zamieszkuje szybko rozprzestrzeniający się rodzaj Homo.

[edytuj] Ekspansja Homo

Około 1,8 mln lat temu rozpoczyna się wielka migracja gatunku Homo z Afryki, początkowo do Azji i Europy, później na pozostałe kontynenty. Najstarsze znaleziska z tego okresu pochodzą z Gruzji (1,7 mln lat), Chin (1,9 mln lat), Hiszpanii (1,2 mln lat) i z Izraela (900 tys. lat temu). Prawdopodobnie już 1,6 mln lat temu człowiek posiadł umiejętność wykorzystywania ognia. W Europie kultura ta pojawia się dopiero ok. 500 tys. lat temu. Około 200 tys. lat temu pojawiła się kultura mustierska i trwa do ok. 40 tys. lat temu.

[edytuj] Zdobycze ewolucyjne

australopiteki zdobywają umiejętność posługiwania się najprostszymi narzędziami (narzędzia otoczakowe)
formy przedludzkie ewoluują, co prowadzi do powstania rodzaju Homo
człowiek paleolitu rozwija umiejętność posługiwania się narzędziami, powstaje pierwszy przemysł otoczakowy (kultura Olduvai)
człowiek zaczyna się rozprzestrzeniać na inne kontynenty
człowiek zaczyna szukać schronienia przed niesprzyjającymi warunkami zewnętrznymi - wykorzystuje jaskinie i zaczyna budować pierwsze schronienia
człowiek poznaje przydatność ognia

[edytuj] Paleolit środkowy (ok. 300 tys. - ok. 40 tys. lat p.n.e.)

W paleolicie środkowym paleoantropy (Homo neanderthalensis) udoskonaliły techniki obróbki kamienia, używały broni miotanej (dzidy, oszczepy) i stworzyły zalążki kultury duchowej, obrządek pogrzebowy, przechowywanie czaszek przodków, rytualny kanibalizm.

Według najnowszych badań datowany jest na 500 tys. lat (patrz Paul G. Bahn)

[edytuj] Paleolit górny (ok. 40 tys. - ok. 12 tys. lat p.n.e.)

W paleolicie górnym pojawiły się neoantropy (Homo sapiens fossilis) odpowiadające zarówno pod względem budowy fizycznej, jak i potencjalnych możliwości umysłowych człowiekowi współczesnemu.

Nastąpił wówczas gwałtowny rozwój technik krzemieniarskich, rozkwitł przemysł rogowy i kościany, rozpoczęto stosowanie wyszukanych strategii myśliwskich i nowych form budownictwa mieszkalnego. Powstała sztuka, plastyka figuralna, zdobnictwo i ornamentacja na narzędziach.

[edytuj] Paleolit późny (ok. 12 tys. lat p.n.e. do 8 tys. lat p.n.e.)

Ostatni etap paleolitu, ograniczony do Niżu Środkowoeuropejskiego i sąsiadującego z nim pasma wyżyn. Cofnięcie się lądolodu skandynawskiego pobudziło wówczas żyjące na tym obszarze grupu ludzi do ekspansji na obszary położone na nizinach. Doszło do wykształcenia nowych kultur:

magdaleńskiej
kultura z tylczakami łukowymi
kultura hamburska
kultura z liściakami

Około 12 tys. lat temu dochodzi do udomowienia psa, 10 tys. lat temu zaczyna się rozwijać rolnictwo i hodowla zwierząt, a 8 tys. lat temu powstają pierwsze miasta, dając początek wielkim cywilizacjom, a tym samym kończąc prehistoryczny etap rozwoju ludzkości.